MEDLABNEWS.GR / IATRIKA NEA: ΙΣΤΟΡΙΚΑ

Responsive Ad Slot

Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΙΣΤΟΡΙΚΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΙΣΤΟΡΙΚΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Πώς προέκυψε και γιατί τρώμε θαλασσινά, λαγάνα, χαλβά την Καθαρά Δευτέρα;

επιμέλεια Κασσιανή Τσώνη, medlabnews.gr iatrikanea


Ο πιστός τη Καθαρά Δευτέρα τρέφεται με λαγάνα για να θυμάται τη βοήθεια που προσέφερε ο Θεός στους Ισραηλίτες με τα “άζυμα” και τους οδήγησε στη Έξοδο από την Αίγυπτο


Η Καθαρά Δευτέρα είναι απαρχή μιας σημαντικότατης περιόδου για την Ορθόδοξη Εκκλησία, τη Σαρακοστή, δηλαδή την προετοιμασία για το Πάσχα που συνδυάζεται με νηστεία τροφών και παθών. 

Έτσι η πρώτη βδομάδα της Σαρακοστής ονομάζεται Καθαρά Εβδομάδα και δίνει το χρόνο στο πιστό να εξαγνιστεί και να καθαριστεί και να προετοιμαστεί.

Έτσι ο πιστός τη Καθαρά Δευτέρα τρέφεται με λαγάνα για να θυμάται τη βοήθεια που προσέφερε ο Θεός στους Ισραηλίτες με τα “άζυμα” και τους οδήγησε στη Έξοδο από την Αίγυπτο.

Στα βασικά φαγητά της ημέρας είναι: χταποδάκι, καλαμαράκια, μύδια και γαρίδες, μια μεγάλη ποικιλία λαχανικών τουρσί, ειδικά μικρές πράσινες πιπεριές, καρότα και κουνουπίδι, ελιές και σαλάτες, που φαίνεται να έχουν δημιουργηθεί ειδικά για το μοναδικό ψωμί της ημέρας, τη λαγάνα.
Οι σαλάτες είναι φυσικά και αυτές νηστίσιμες, όπως η ταραμοσαλάτα που είναι φτιαγμένη από αυγά ψαριού. Όσο για επιδόρπιο, νηστίσιμος χαλβάς και κουλουράκια

Χαλβάς

Ο συνηθισμένος χαλβάς στη μορφή που τον συναντάμε σε όλα τα Βαλκάνια και την Τουρκία είναι ένα απλό γλυκό. Η πιο κοινή παρασκευή του προϋποθέτει ψήσιμο σιμιγδαλιού, στο οποίο κατόπιν δίνουν σφαιρικό σχήμα και το ζαχαρώνουν είτε με μέλι είτε με “πετιμέζι” σιρόπι από μούστο σταφυλιού. Για τους Έλληνες ο χαλβάς αποτελεί ένα από τα σαρακοστιανά γλυκά τους και ιδίως η παραλλαγή που φτιάχνεται με ταχίνι και πωλείται σε μορφή κυλίνδρου η παραλληλεπιπέδου. Το είδος αυτό του χαλβά ονομάζεται Μακεδονικός Χαλβάς.

Πωλείται με το βάρος του και κυκλοφορεί στο εμπόριο σκέτος, με σοκολάτα ή με καρύδια. Στους Έλληνες αρέσει να τρώνε το Μακεδονικό Χαλβά με χυμό λεμονιού και κανέλα, και τον οποίο συνοδεύουν συχνά με ένα δροσερό ποτήρι ρετσίνα. Ωστόσο, υπάρχουν τουλάχιστον πέντε ή έξι παραλλαγές του χαλβά στην Ελλάδα.

Παρά το γεγονός ότι ο χαλβάς συναντάται σε ολόκληρη την Ελλάδα, φαίνεται ότι η καταγωγή του χαλβά είναι τουρκικά.

Ταραμάς

Ταραμάς είναι η λέξη που χρησιμοποιούν οι Έλληνες αναφερόμενοι στους κόκκους από ερυθρό χαβιάρι (αυγά) που βγαίνει από τον μπακαλιάρο ή τον κυπρίνο και το οποίο-όπως και τα ξαδέλφια του, το μαύρο χαβιάρι και το αυγοτάραχο του τόνου – θεωρείται ένα από τα εκλεκτότερα είδη αυγοτάραχου.

Στο εμπόριο διατίθενται δύο είδη ταραμά. Ο λευκός και αυτός με το βαθύ ρόδινο χρώμα. Ο λευκός ταραμάς θεωρείται ποιοτικά ανώτερος.

Ο ροδόχρους έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή του στην αγορά στη δεκαετία του 1950, κυρίως λόγω ενός εμπορικού τεχνάσματος , καθώς οι παραγωγοί πίστευαν, κατά κάποιο τρόπο, ότι ένα έδεσμα με χρώμα ήταν πιο ελκυστικό από τα άγευστα λευκά παρασκευάσματα.

Με λίγα λόγια, άρχισαν να προσθέτουν χρωστικές ουσίες. Η επιτυχία θα πρέπει να ήταν αστραπιαία αφού, έκτοτε, ο ροδόχρους είναι και ο πιο κοινός ταραμάς.

Δύο είναι οι βασικές παραδοσιακές συνταγές με ταραμά. Η πιο γνωστή είναι η ταραμοσαλάτα. Το πλούσιο αυτό άλειμμα θεωρείται το άλφα και το ωμέγα στο τραπέζι της Σαρακοστής. Ουσιαστικά, η ταραμοσαλάτα είναι ένα κρεμμώδες, πολτοποιημένο άλειμμα από αυγοτάραχο που έχουμε χτυπήσει (κατά προτίμηση στο γουδί) με βρασμένες και ξεφλουδισμένες πατάτες ή ψωμί.

Προσθέτουμε, εν συνεχεία, εναλλάξ στο μείγμα ελαιόλαδο και χυμό λεμονιού, αναλόγως με την απαιτούμενη δοσολογία. Συνήθως, η ταραμοσαλάτα που γίνεται με πατάτα είναι πιο κρεμμώδης αλλά οι σκληροπυρηνικοί της παράδοσης επιμένουν ότι η μόνη αποδεκτή βάση είναι το ψωμί.

Η ιστορία της λαγάνας από τον Αριστοφάνη μέχρι σήμερα.


  
επιμέλεια Κασσιανή Τσώνη, medlabnews.gr iatrikanea

Το παραδοσιακό έθιμο της λαγάνας παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο νηστίσιμο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας.  Η λαγάνα είναι άζυμος άρτος, που σημαίνει ότι παρασκευάζεται χωρίς προζύμι και φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε από τους Ισραηλίτες κατά τη νύχτα της Εξόδου τους από την Αίγυπτο, υπό την καθοδήγηση του Μωυσή. Έκτοτε, επιβαλλόταν από το Μωσαϊκό Νόμο για όλες τις ημέρες της εορτής του Πάσχα, μέχρι που ο Χριστός στο τελευταίο του Πάσχα ευλόγησε τον ένζυμο άρτο.
    Η ιστορία της λαγάνας διατρέχει όλη τη διατροφική παράδοση από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ο Αριστοφάνης στις "Εκκλησιάζουσες" λέει "Λαγάνα πέττεται", ενώ ο Οράτιος στα κείμενά του, αναφέρει τη λαγάνα ως "Το γλύκισμα των φτωχών". 
    Το έθιμο της λαγάνας παρέμεινε αναλλοίωτο ανά τους αιώνες και συνηθίζεται να παρασκευάζεται με μεράκι από τον αρτοποιό της γειτονιάς, τραγανή λαχταριστή και σουσαμένια και να καταναλώνεται κατά την Καθαρά Δευτέρα, την Πρωτονήστιμη Δευτέρα της Σαρακοστής. Γιατί η συγκεκριμένη Δευτέρα λέγεται "Καθαρά"; Η ονομασία προήλθε από τη συνήθεια που είχαν οι νοικοκυρές το πρωί της ημέρας αυτής, να πλένουν με ζεστό νερό και στάχτη όλα τα μαγειρικά σκεύη, ως "ημέρα κάθαρσης". Στη συνέχεια τα κρεμούσαν στη θέση τους, όπου και παρέμεναν μέχρι τη λήξη της νηστείας. Επίσης, κατά την ημέρα αυτή εξέρχονταν όλοι οικογενειακώς στην ύπαιθρο και έστρωναν κάτω στη γη και έτρωγαν νηστίσιμα φαγητά όπως χαλβά, ελιές, ταραμά και -φυσικά- λαγάνα.

Καθαρά Δευτέρα και Κούλουμα στην Αθήνα στις αρχές του περασμένου αιώνα. Ποια μέρη προτιμούσαν οι Αθηναίοι;


επιμέλεια Κασσιανή Τσώνη, medlabnews.gr iatrikanea

Ο καιρός δεν δείχνει να έχει επηρεάσει τους κατοίκους της πρωτεύουσας από το να γιορτάσουν παραδοσιακά τα Κούλουμα, συμμετέχοντας στις εκδηλώσεις που διοργανώνονται σε πολλές γειτονιές της Αθήνας.
Στον λόφο του Φιλοπάππου, στο Λυκαβηττό, στους πρόποδες του Υμηττού, σε πλατείες αλλά και λίγο πιο έξω από την Αθήνα, στο Φλοίσβο, στον 'Αλιμο και σε όλη την παραλιακή ήδη από πολύ πρωί χαρταετοί «πετούν» στον Αττικό ουρανό

Πώς όμως γιόρταζαν τα Κούλουμα οι κάτοικοι της Αθήνας στις αρχές του περασμένου αιώνα; Ποια μέρη προτιμούσαν;

Στο βιβλίο «Μίλτος Λιδωρίκης: Έζησα την Αθήνα της Μπελ Επόκ», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Polaris, και περιλαμβάνει τα απομνημονεύματα του Μ. Λιδωρίκη, «την αναμφισβήτητη ηθογραφική, πολιτειακή και κοινωνική ιστορία από τα 1880 έως τα 1930, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου μας και όλες τις λεπτομέρειες της ελληνικής ζωής», όπως ο ίδιος ανέφερε, υπάρχει και σχετική αναφορά στην Καθαρά Δευτέρα:
«Μασκαράδες και πολίται, στις κολόνες να βρεθείτε.
Σαν μια ηχώ που έρχεται από πολύ μακριά και είναι έτοιμη να σβήσει ακούονται στη σημερινή εποχή οι στίχοι αυτοί, που άλλοτε αποτελούσαν το εγερτήριον της αθηναϊκής οικογενείας, ξημερώνοντας η Καθαρά Δευτέρα.
Η ρωμιοσύνη ολόκληρος, που δεν εννοούσε να γυρίσει σπίτι της μετά το γλέντι της τελευταίας Κυριακής των Απόκρεω, αλλά επέμενε ν' αντικρίσει το μενεξεδένιο ξημέρωμα στον αττικό ουρανό, θεωρούσε υποχρέωση και καθήκον της να μη σταματήσει τη διασκέδασή της παρά την νύκτα της επομένης Καθαράς Δευτέρας.
Η ωραία μας φύσις, με την θαυμασίαν λιακάδα της, με το μυρωμένο από γρασίδι αεράκι, μας καλούσε να πάμε να περάσουμε μίαν ημέρα στο αττικό ύπαιθρο.
Η ελληνική οικογένεια από το βράδυ της Κυριακής ετοίμαζε ό,τι θα εχρειάζετο για να περάσει καλά και αναπαυτικά, να φάει και να πιει την ημέρα της Καθαράς Δευτέρας.
Κάθε Καθαρά Δευτέρα της παλιάς Αθήνας, η αττική ατμόσφαιρα επληρούτο του χαρακτηριστικώς διαπεραστικού αρώματος του σκόρδου και των κρεμμυδιών [...] Ο αθηναϊκός γηγενής κόσμος -που διά να τον βρεις σήμερον κατά τας αθηναϊκάς εορτάς των Κουλούμων, της Πρωτομαγιάς, της παραμονής του νέου Έτους, των Θεοφανίων, της δευτέρας ημέρας του Πάσχα, πρέπει να μεταβληθείς εις Διογένην- εκάστην Καθαράν Δευτέραν μετεβάλλετο εις αρχηγόν πολεμικού επιτελείου.
Η έφοδος θα διηυθύνετο εναντίον των Στύλων του Ολυμπίου Διός, του μνημείου του Φιλοπάππου, της πλατείας του Θησείου, του Αρδήττου λόφου, του περί την Ακρόπολην χώρου, του λόφου των μουσών, των περιβολιών της Κολοκυνθούς, των Σεπολίων, των αμπελοκήπων, των περί το Στάδιο λοφίσκων, της παρακτίου Κρεμμυδαρούς, ωραίας της Σαρακοστής νύμφης, και άλλων τοποθεσιών, αι οποίαι επί τριακοσίας εξήκοντα τέσσαρες ημέρας του έτους έχουν μερικά δενδράκια, και εν μία και μόνη ημέρα χάνουσι κάθε τους χλωρό κλαδί, τσαλαπατούμενον και ανηλεώς καταστρεφόμενον παρά των επιδρομών.
Από πολύ πρωί την Καθαρά Δευτέρα η αθηναϊκή οικογένεια ξεκινούσε για να πάει να γιορτάσει τα Κούλουμα.
«Πού θα πάμε, μητέρα;» ρωτούσαν τα παιδιά ροκανίζοντας το πρωινό εφτάζυμο παξιμάδι.
«Κάτω από την Ακρόπολη...»
«Όχι, πατέρα. να πάμε στους Στύλους του Ολυμπίου Διός να δούμε τους Λιδωρικιώτες που χορεύουν!»
Ο χορός των ευσταλών συμπολιτών μου, φερόντων την κατάλευκη φουστανέλα των, ήταν γραφικότατος την ημέραν εκείνην. Δυστυχώς, πάνε και οι γαλατάδες με τη φουστανέλα, πάει και ο γραφικός χορός των, πάνε και τα Κούλουμα του παλιού καιρού. Οι συμπολίται γαλακτοπώλαι ελησμόνησαν τα πάτρια. Η κρέμα σαντιγί και το γιαούρτι της Σηλυβρίας τούς φόρεσαν κοστούμι κομπλέ και σπορ.
Από της αγγλικής Εκκλησίας μέχρι του Θησείου, από την δεξιάν πλευράν, και μέχρι του Θων από την αριστεράν διά του γύρου, οι χαλβατζήδες και στραγαλατζήδες των Αθηνών είχαν στήσει κρεβάτια-στρίποδα, σκεπασμένα με καθαρά λευκά σενδόνια, επί των οποίων είχαν τοποθετήσει προς πώλησην άσπρα και ξεφλουδισμένα κίτρινα στραγάλια.
«Στραγαλάκια φρέσκα, φρέσκα» εφώναζαν ανακατεύοντας διαρκώς με τις φούχτες το εμπόρευμά τους.
«Μπαμπάκα, στραγάλια...»
«Μάνα, στραγάλια...»
Οι γονείς στην αρχή έκαναν τους κουφούς. Η επιμονή όμως των παιδιών τους και η καθήλωσίς των παρά την στραγαλοφόρον κλίνην του Τρικαλινού πωλητού τους ηνάγκαζαν να θυσιάσουν τρεις δεκάρες και να υπερπληρώσουν τις τσέπες των βασάνων, κοινώς λεγομένων τέκνων.
Όλη η Αθήνα γλεντούσε την Καθαρά Δευτέρα. Πολλοί, κατ' έθιμον της παλαιάς εποχής, κυκλοφορούσαν και διασκέδαζαν φέροντες τη μουτσούνα εις το πίσω μέρος της κεφαλής. Τα Ρόπαλα και το Γαϊτανάκι, χωρίς όμως προσωπίδα, έπαιζαν εις την πλατείαν του Θησείου, των Στύλων και κάτωθι της ακροπόλεως, ενώ γύρω τους ο κόσμος εχάζευε. Εις τας συγκεντρώσεις αυτάς του πλήθους, την μεγαλυτέραν κατανάλωσην έκανεν ο πωλητής του λουκουμίου, ο οποίος περιφερόμενος δεν έπαυε να φωνάζει: «Λουκούμι και νερό, μια δεκαρίτσα και τα δυο». «Εδώ το συριανό, με νερό».
Σε μίαν άλλην γωνίαν των πλατειών, ο ζυγιστής, ο λοταρτζής, ο στραγαλατζής και της τύχης τα πουλάκια εμάζευαν ακατάπαυστα πενταροδεκάρες. ο ένας κατόπιν του άλλου πηδούσαν επάνω στην πλάστιγγα για να ζυγισθούν.
«Πόσο; Πόσο;» ρωτούσαν με αγωνίαν. «Πενήντα οκτώ».
«Ύστερα από τον τόσο ταραμά που 'φαγες, και πάλι λίγο ζυγίζεις» [...]
Στα σκαλιά του Θησείου, ο Βδελόπουλος. Παρακάτω, άλλος υπαίθριος ποιητής. μία, δύο, τρεις ρομβίες. μυριάδες αληθινών και της περιστάσεως ζητιάνων ζητούν ελεημοσύνην. Και κόσμος, κόσμος άπειρος παντού. Κόσμος που τρώει από το πρωί έως το βράδυ και τραγουδάει και χορεύει υπό τους γλυκείς ήχους εγχωρίων οργάνων. ο καλαματιανός, ο ρουμελιώτικος, ο τσάμικος, ο χασάπικος, ο μπάλος διαρκώς χορεύονται. απ' όπου και εάν εστέκετο κανείς και γύριζε τα βλέμματά του προς όλας τας διευθύνσεις, δεν έβλεπε παρά ανθρώπους διασκε- δάζοντας.
Τα λαντό, υπεργεμάτα από Ρωμιούς ξεμανίκωτους, με το γαρουφαλάκι στ' αυτί, την χιλιάρικη στο χέρι, τη λατέρνα στα γόνατά τους, διαβαίνουν, σταματούν εμπρός στις προχείρως στημένες παράγκες ή στα μαγαζιά και οι επιβαίνοντες κερνούν και πίνουν.
Ολόκληρος η αττική ύπαιθρος περιφέρεια αντηχεί από τον ευχάριστο θόρυβο της καραμούζας, της γάιδας, του νταουλιού, του κλαρίνου. Αυτή είναι η πραγματική εικών του αθηναϊκού γλεντιού κατά την πρώτην ημέραν της Μεγάλης Τεσσαρακοστής στα περασμένα χρόνια».
Τα απομνημονεύματα του Μίλτου Γ.Λιδωρίκη ξεκίνησαν να δημοσιεύονται για πρώτη φορά στην εφημερίδα «Ασύρματος» τον Μάρτιο του 1940. Ο Μίλτος Λιδωρίκης γεννήθηκε στο Κροκύλειο Φωκίδος το 1871 και υπήρξε διακεκριμένος θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης, λογοτέχνης, δημοσιογράφος και πολιτικός της γενιάς του 1890. Εξελέγη δύο φορές βουλευτής το 1906 και το 1910, διετέλεσε διευθυντής της Βουλής και πρώτος προσωπάρχης του Εθνικού Θεάτρου, για δύο δεκαετίες, με πλούσιο έργο και δράσεις που συνέβαλαν στα πρώτα βήματα της ιστορικής του διαδρομής.

Γιατί ψήνουμε την Τσικνοπέμπτη; Τι γιορτάζουμε; Τα ήθη και έθιμα σε όλη την Ελλάδα. Tσικνίζει και η Ευρώπη

επιμέλεια medlabnews.gr iatrikanea


Το έθιμο χάνεται στα βάθη των αιώνων, χωρίς να γνωρίζουμε την προέλευσή του.


Το όνομά της προέρχεται από τις λέξεις «τσίκνα», η μυρωδιά δηλαδή του καμένου ψημένου κρέατος και την ημέρα Πέμπτη Λέγεται, ότι επιλέχτηκε η Πέμπτη ως ημέρα κρεατοφαγίας, καθώς παραδοσιακά οι ημέρες νηστείας των Ελληνορθόδοξων είναι η Τετάρτη και η Παρασκευή.

Από αυτή την τσίκνα, λοιπόν, έχει πάρει και το όνομά της η Πέμπτη και λέγεται Τσικνοπέμπτη.

Η «Τσικνοπέφτη», όπως είναι επίσης γνωστή, ήταν η μέρα που ετοίμαζαν σε παλαιότερες εποχές, το «παστό».

Έβραζαν δηλαδή το λίπος με λίγο νερό και το ράντιζαν ταυτόχρονα (με νερό), πριν το σουρώσουν. Μια εβδομάδα πριν από την Τσικνοπέμπτη, ξεκινούσε η διαδικασία της σφαγής των γουρουνιών, τα λεγόμενα «χοιροσφάγια».

Την Τσικνοπέμπτη ξεκινούν ουσιαστικά οι εκδηλώσεις της Αποκριάς,οι οποίες κορυφώνονται με τα Κούλουμα την Καθαρά Δευτέρα.

Στη σημερινή εποχή, θεωρείται, ότι η Τσικνοπέμπτη είναι η «επίσημη» ημέρα έναρξης της αποκριάτικης περιόδου.

Εικάζεται, πως το έθιμο προέρχεται από τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, που επιβίωσαν του Χριστιανισμού. Σύμφωνα με τον λαογράφο Δημήτριο Λουκάτο, το φαγοπότι και το γλέντι της ημέρας είναι «ομοιοπαθητικές προσπάθειες για την ευφορία της γης».

Τα έθιμα σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας
Στην παλαιά πόλη της Κέρκυρας τελούνται τα Κορφιάτικα Πετεγολέτσια ή αλλιώς Κουτσομπολιά ή Πέτε Γόλια.

Η πετεγολέτσα, το πετεγουλιό όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό.

Η πετεγολέτσα πραγματοποιείται το βράδυ της Τσικνοπέμπτης, στην Πιάτσα κοντά στην τοποθεσία “Κουκουνάρα”, της πόλης της Κέρκυρας.

Στην Πάτρα η κατάργηση του Γάμου της Γιαννούλας της Κουλουρού, φέρνει για την Τσικνοπέμπτη τον Γάμο του Καραγκιόζη και η αναβίωση των λαϊκών εθίμων τα οποία έχουν συνδεθεί με την παραδοσιακή όψη της Αποκριάς και τη μακρόχρονη ιστορία.

Στην κεντρική πλατεία της Ξάνθης πραγματοποιούνται εκδηλώσεις όπως η «Βραδιά Παραδοσιακών Γεύσεων», όπου οι Λαογραφικοί Σύλλογοι της πόλης προσφέρουν εδέσματα, χορό και μουσική από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

Στις Σέρρες ανάβονται μεγάλες φωτιές στις αλάνες, στις οποίες αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους. Στο τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ αναλαμβάνει τα «προξενιά», ανακατεύοντας ταυτόχρονα τα κάρβουνα με ένα ξύλο.

Στην Κομοτηνή καψαλίζουν την κότα που θα φαγωθεί την επόμενη Κυριακή (της Απόκρεω). Αυτήν την ημέρα τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν δώρα φαγώσιμα. Ο αρραβωνιαστικός στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον κούρκο, και εκείνη στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Όλα αυτά πραγματοποιούν την παροιμία πως ο «έρωτας περνάει από το στομάχι».

Στο Ξινό Νερό Φλώρινας την Τσικνοπέμπτη γίνεται χορός μασκέ με ορχήστρα και παραδοσιακή μουσική.

Στο Ηράκλειο της Κρήτης, μικροί και μεγάλοι περιδιαβαίνουν μεταμφιεσμένοι στους δρόμους και στις πλατείες της πόλης, τραγουδώντας και χορεύοντας.

Στη Θήβα αρχίζει ο "βλάχικος γάμος" που ξεκινά με το προξενιό δύο νέων, συνεχίζει με το γάμο και τελειώνει την Καθαρή Δευτέρα με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων.

Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι γεμάτες από σατυρική αθυροστομία, κέφι, γλέντι και χορό. Ο "βλάχικος γάμος" είναι κατάλοιπο της πανάρχαιης λατρείας του θεού Διονύσου που διαιωνίζει την οργιαστική θρησκεία του γιου της Σεμέλης στη Θήβα.

Το έθιμο αυτό, παραλλαγή ενός γάμου Βλάχων, φέρνει στο προσκήνιο και στο νου του θεατή ένα πλήθος από προβλήματα που ανάγονται στη σχέση του με τα πανάρχαια λατρευτικά έθιμα της Διονυσιακής θρησκείας, στην καταγωγή των «Βλάχων», στη μεταφορά του εθίμου από τις βουνοκορφές της Πίνδου στην πόλη του Κάδμου και πολλά άλλα.

Στο Ναύπλιο, οι αυτοσχέδιες μεταμφιέσεις, η αυθόρμητη συμμετοχή του κόσμου σας μεταφέρουν στη δεκαετία του ’60 όταν τα Αναπλιώτικα γλέντια χάριζαν την δική τους νότα στην Αποκριά…

Στον Πόρο, οι νέοι κλέβουν ένα μακαρόνι, το οποίο πρέπει να τοποθετήσουν κάτω από το μαξιλάρι τους για να δουν ποια θα παντρευτούν.

Στην Πελοπόννησο, σφάζονται χοιρινά, από τα οποία μετά παρασκευάζονται παραδοσιακές λιχουδιές, όπως πηχτή, τσιγαρίδες, παστό και γουρναλοιφή.

Tσικνίζει και η Ευρώπη

Οι Γερμανοί γιορτάζουν αντίστοιχα την Weiberfastnacht, το καρναβάλι των γυναικών ή αλλιώς το κόψιμο της γραβάτας. Σύμφωνα με το έθιμο, οι άνδρες, ανεξαρτήτως θέσεως και αξιώματος, που φορούν γραβάτα, πρέπει να «υποταχθούν» στην εξουσία των γυναικών, οι οποίες αναλαμβάνουν να την ψαλιδίσουν.

Οι Γάλλοι, από την άλλη πλευρά, γιορτάζουν την Mardi Gras ή σε απλά ελληνικά την Λιπαρή Τρίτη. Ημέρα κατά την οποία παραδοσιακά τρώνε κρέπες συνοδεία λιπαρών εξ’ ου και το όνομα, αποχαιρετώντας και εκείνοι με τον τρόπο αυτό, ότι δεν πρέπει να καταναλώσουν την περίοδο της νηστείας. Παράλληλα, ντύνονται καρναβάλια και διασκεδάζουν.

Στην Ισπανία η αντίστοιχη ημέρα με τη δική μας Τσικνοπέμπτη, είναι η Jueves Lardero, σε ελληνικά Μεγάλη Πέμπτη, ενώ η ίδια παράδοση συνεχίζεται και σε άλλα κράτη με χριστιανικούς πληθυσμούς, όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία.

 Διαβάστε επίσης

Μάρτης για την προστασία από τον ήλιο. Μαρτιά, Μαρτάκια,, Μαρτίτσια, το βραχιολάκι από κόκκινη και άσπρη κλωστή;



της Θάλειας Γούτου, κοσμετολόγου, medlabnews.gr iatrikanea

Έχει περάσει η εποχή που τα παιδιά φορούσαν από την 1η του Μάρτη, στον καρπό του χεριού τους ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον "Μάρτη" ή "Μαρτιά" ή "Μαρτίτσια".

Το κόκκινο και το λευκό συμβόλιζαν την αγνότητα και τη χαρά. Σε κάποιες παραδόσεις αναφέρεται και μία χρυσή κλωστή ώστε να συμβολίζεται και η αφθονία. 

Ο Μάρτης πήρε το όνομα του από το λατινικό όνομα του θεού Άρη (Mars = Άρης). Είναι ο πρώτος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου και αντιστοιχεί με το μήνα Ελαφηβολιώνα των Αρχαίων Ελλήνων.

Το έθιμο του "Μάρτη"

Ο "Μάρτης", είναι ένα πολύ παλιό έθιμο και πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια.

Οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων, έδεναν μια κλωστή, την «Κρόκη», στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι.  Το έθιμο υιοθετήθηκε από τους Βυζαντινούς, οι οποίοι και το διατήρησαν.
Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο "Μάρτης" προστατεύει τα πρόσωπα των παιδιών από τις ακτίνες του μαρτιάτικου ήλιου, οι οποίες θεωρούνται πολύ επικίνδυνες. Ο ήλιος το Μάρτιο συνήθως καίει και μαυρίζει τα πρόσωπα των παιδιών. Φτιάχνεται την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου και φοριέται είτε σαν δαχτυλίδι στα δάχτυλα, είτε στον καρπό του χεριού σαν βραχιόλι. Καμιά φορά φοριέται ακόμα και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, ώστε να μην σκοντάφτει ο κάτοχός του. 
Συνηθίζεται να φοριέται μέχρι τέλος του μήνα. Ύστερα αφού τον βγάλουν, τον κρεμούν στις τριανταφυλλιές, ώστε να γίνουν τα μάγουλά τους κόκκινα σαν τριαντάφυλλα. Σε κάποιες περιοχές της χώρας κρεμούσαν την κλωστή όλη τη νύχτα στα κλαδιά μιας τριανταφυλλιάς για να χαρίσουν ανθοφορία, ενώ σε άλλες περιοχές την έβαζαν γύρω από τις στάμνες για να προστατέψουν το νερό από τον ήλιο και να το διατηρήσουν κρύο. Σε άλλες περιοχές το φορούσαν μέχρι να φανούν τα πρώτα χελιδόνια, οπότε και το άφηναν πάνω σε τριανταφυλλιές, ώστε να τον πάρουν τα πουλιά για να χτίσουν τη φωλιά τους. Αλλού πάλι το φορούν ως την Ανάσταση, οπότε και το δένουν στις λαμπάδες της Λαμπρής για να καεί μαζί του.


Για τους περισσότερους το αντηλιακό έχει συνδυαστεί μόνο με την θάλασσα και την ηλιοθεραπεία στην παραλία. Όμως έτσι όπως έχει αλλάξει το κλίμα, έχουμε πολύ περισσότερες μέρες το χρόνο με ηλιοφάνεια και ο ήλιος πια έχει γίνει πολύ δυνατός. Έτσι δεν σημαίνει ότι το αντηλιακό χρησιμοποιείται μόνο στην θάλασσα και μόνο το καλοκαίρι. Δυστυχώς και τον χειμώνα είναι απαραίτητη η προστασία από τον ήλιο.

Η πιο επικίνδυνη εποχή, για το δέρμα μας, είναι η άνοιξη που ακόμα φοράμε αρκετά ρούχα, ο καιρός είναι δροσερός αλλά κυκλοφορούμε και εκτιθέμεθα αρκετά στον ήλιο. Εφόσον εκτίθεται το δέρμα μας στον ήλιο είτε στην παραλία, είτε τον χειμώνα χρειαζόμαστε αντηλιακό.

Η χωρίς μέτρο έκθεση στον ήλιο έχει εκτός από το έγκαυμα που άμεσα θα βιώσουμε, πολλές επιβλαβείς για την υγεία μας συνέπειες: βραχυπρόθεσμα ξηραίνει το δέρμα, προκαλούνται δυσχρωμίες, εφηλίδες, ηλιακές φακές ή και «σπυράκια» από τον ήλιο που είναι ένα είδος φωτο-αλλεργίας. Μελέτες, επίσης, δείχνουν πως η διαρκής έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού μας και αναζωπυρώνονται φλεγμονές όπως ο επιχείλιος έρπητας καθώς και γινόμαστε επιρρεπείς σε νέες. Μακροπρόθεσμα λόγω της καρκινογενετικής δράσης της υπεριώδους ακτινοβολίας που δρα αυξητικά, κινδυνεύουμε από προκαρκινικές βλάβες (ακτινικές υπερκερατώσεις) αλλά και καρκίνο του δέρματος, με πιο σοβαρό το μελάνωμα. Τέλος ο ήλιος γερνάει το δέρμα γιατί καταστρέφει αργά αλλά σίγουρα  το κολλαγόνο του δέρματος με αποτέλεσμα το φωτο-εκτεθειμένο δέρμα να έχει εκτός από ρυτίδες και έντονη (και πρώιμη) χαλάρωση.

Ο καθένας θα πρέπει να χρησιμοποιεί τα αντηλιακά όλες τις εποχές του έτους για τον απλούστατο λόγο ότι ο ήλιος λάμπει όλο το χρόνο. Δεν έχει σημασία αν η θερμοκρασία είναι πιο χαμηλή ή υπάρχουν  συννεφιασμένες μέρες. Το γεγονός είναι ότι οι υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου βομβαρδίζουν τη γη όλο το χρόνο και μπορούν να διεισδύσουν μέσα από τα πολλά σύννεφα, που την καλύπτουν. Αυτό σημαίνει ότι το δέρμα είναι συνεχώς εκτεθειμένο στις ακτίνες του ήλιου.

Δεν καλύπτουν τα ρούχα πλήρως όλο το σώμα. Τα σημεία λοιπόν που μένουν ακάλυπτα θα πρέπει να τα προστατεύουμε από την ηλιακή ακτινοβολία.

Τα ηλιακά εγκαύματα σχετίζονται με τα μικρότερα μήκη κύματος της υπεριώδους ακτινοβολίας, που είναι γνωστά και ως ακτίνες UVB. Τα μεγαλύτερα μήκη κύματος της υπεριώδους ακτινοβολίας, γνωστά και ως UVA μπορούν να διαπεράσουν το δέρμα και να βλάψουν τους συνδετικούς ιστούς, σε μεγαλύτερα επίπεδα, ακόμα και όταν η επιφάνεια του δέρματος είναι δροσερή. Είναι σημαντικό να περιορίσουμε την έκθεσή μας στις ακτίνες UVA και UVB.

Οι άνθρωποι που έχουν ξοδέψει πολύ χρόνο στον ήλιο χωρίς αντηλιακή προστασία είναι συνήθως εύκολο να τους εντοπίσουμε. Έχουν βαθιές ρυτίδες στο δέρμα τους. Ο ήλιος μαπορεί επίσης να προκαλέσει καφέ κηλίδες γήρανσης και δερματικά εξανθήματα.

Η ζημία που προκαλείται στο δέρμα από τον ήλιο είναι αθροιστική.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι το μαύρισμα είναι η ορατή απόδειξη της φθοράς στο δέρμα μας κάθε φορά που εκτίθεται στον ήλιο. Τα κύτταρά του, για να αμυνθούν, εκκρίνουν  μελανίνη ενώ παράλληλα προστατεύουν την επιδερμίδα αυξάνοντας τους ρυθμούς κερατινοποίησής τους με αποτέλεσμα η επιφάνειά της να γίνεται πιο τραχιά. Στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος, η ηλιακή ακτινοβολία επιτίθεται μειώνοντας ή εξασθενώντας σταδιακά τα κύτταρα- «φρουρούς» που ειδοποιούν να σημάνει συναγερμός και να ενεργοποιηθεί ο αμυντικός μηχανισμός της επιδερμίδας.


Παράλληλα, η εκφύλιση του κολλαγόνου και της ελαστίνης στερεί την επιδερμίδα από το «δομικό της σκελετό», ο οποίος την κρατά σφριγηλή και ελαστική. Η φωτογηρασμένη επιδερμίδα χαρακτηρίζεται από το βάθος των ρυτίδων και το κιτρινωπό της χρώμα.


Στη βασική στοιβάδα, τέλος, παρατηρείται – ιδιαίτερα μετά τα 30 μας χρόνια – μείωση του αριθμού των μελανοκυττάρων. Για το λόγο αυτό, μεγαλώνοντας, μαυρίζουμε πιο δύσκολα. Η πυκνότητα όμως των μελανοσωμάτων αυξάνεται με την ηλικία με αποτέλεσμα να κατανέμεται άνισα η μελανίνη και να εμφανίζονται στην επιφάνεια της επιδερμίδας οι γνωστές πανάδες ή ηλιακές κηλίδες.


Τι θα πρέπει να προσέχουμε:

1. Στην ετικέτα των αντηλιακών υπάρχει ο δείκτης προστασίας, γνωστός και ως SPF (Sun Protection Factor). Όσο πιο υψηλός είναι αυτός ο δείκτης, τόσο μεγαλύτερη είναι η προστασία που προσφέρεται. Τα αντηλιακά εμποδίζουν τη διείσδυση των επικίνδυνων ακτίνων, αλλά κανένα δεν μπορεί να προσφέρει πλήρη προφύλαξη. Ακόμα και αυτά με τον μεγαλύτερο δείκτη, επιτρέπουν ελάχιστη έκθεση στις ακτίνες UVA και UVB. Θα πρέπει να γίνεται χρήση αντηλιακού ιδιαίτερα σε μεγάλο υψόμετρο και ειδικά κατά την ενασχόληση με δραστηριότητες όπως ορειβασία, σκι ή πεζοπορία.

2. Δεν θα πρέπει να υπάρχει εφησυχασμός από μια συννεφιασμένη ή και βροχερή μέρα δεδομένου ότι οι ακτίνες του ήλιου είναι και τότε επιβλαβείς.

3. Ιδιαίτερα τα άτομα που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για την εμφάνιση μελλοντικά βλαβών από την ηλιακή ακτινοβολία ή/και καρκίνου του δέρματος όπως άνθρωποι με ανοικτό χρώμα δέρματος, μαλλιών, ματιών, θα πρέπει να χρησιμοποιούν καθημερινά αντηλιακό.

4. Προσοχή στις αντανακλώσες επιφάνειες! Το χιόνι, το νερό της θάλασσας, αντανακλούν την ακτινοβολία του ηλίου. Κατά συνέπεια, το να κάθεται κάποιος στη σκιά μιας ομπρέλας ή ενός δένδρου, δεν θεωρείται επαρκής προστασία.

Και μην ξεχνάτε τα παιδιά!

EΝΑ ΚΑΙ ΜΟΝO ΗΛΙΑΚΟ ΕΓΚΑΥΜΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑ ΕΝΟΣ ΠΑΙΔΙΟΥ ΔΙΠΛΑΣΙΑΖΕΙ ΑΥΤΟΜΑΤΩΣ ΤΗΝ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΟΤΑΝ ΕΝΗΛΙΚΙΩΘΕΙ. ΑΝΤΙΘΕΤΑ, Η ΣΩΣΤΗ ΑΝΤΙΗΛΙΑΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΤΩΝ 12 ΧΡΟΝΩΝ ΜΕΙΩΝΕΙ ΚΑΤΑ 80% ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥ.

Διαβάστε επίσης

Κύπριος καταγγέλλει ότι πήραν την ιστορία του χωρίς άδεια στο Famagusta (video)

 medlabnews.gr

H σειρά «Famagusta» από την προβολή του πρώτου επεισοδίου στον «αέρα» του Mega προκάλεσε ρίγη συγκίνησης και ανατριχίλας στους τηλεθεατές. Η δραματουργική απεικόνιση της τουρκικής εισβολής εναλλάσσεται με τους ήρωες του «Famagusta» σήμερα, 50 χρόνια μετά την κυπριακή τραγωδία και τη μνήμη που είναι αδύνατο να σβήσει.

Ανάμεσα σε όσα δείχνει η σειρά του MEGA, παρουσιάζονται και βιωματικές ιστορίες ανθρώπων που έζησαν την εισβολή.

Μεταξύ αυτών και η ιστορία του Γιώργου Γαλήνη, ο οποίος όμως ισχυρίζεται πως δεν έδωσε ποτέ το πράσινο φως στους δημιουργούς να τη χρησιμοποιήσουν. Ο συγκεκριμένος άντρας έκανε μια μακροσκελή ανάρτηση στο Facebook, καταγγέλλοντας ότι οι δημιουργοί του «Famagusta» συμπεριέλαβαν στη σειρά απόσπασμα από ένα μικρό σχολικό ντοκιμαντέρ του 2019, με τον ίδιο κι έναν ακόμη φίλο του να μιλούν για όσα βίωσαν.

Ωστόσο, ο κ. Γιώργος Γαλήνης προχώρησε σε μια ανάρτηση – καταγγελία σε ότι αφορά το σχετικό επεισόδιο της σειράς «Famagusta». Ο κ. Γαλήνης στην καταγγελία του κάνει λόγο για ξεκάθαρη αντιγραφή και αναπαραγωγή περιεχομένου χωρίς την σχετική άδεια.

Ο κ. Γαλήνης σύμφωνα με τα όσα αναφέρει στην καταγγελία του είχε μιλήσει για την ιστορία της οικογένειάς του στο ντοκιμαντέρ με τίτλο «Κλάτσες δκυολοήτιτζιες» του Γαβριήλ Χρυστοστόμου το 2019 και υποστηρίζει πως είδε την ιστορία του να αναπαράγεται στην σειρά «Famagusta» παρόλο που αρνήθηκε στον σεναριογράφο την αναπαραγωγή της.

Ο κ. Γαλήνης επισημαίνει επίσης ότι ούτε ο καθηγητής του σχολείου στο οποίο μίλησε, ούτε τα παιδιά που εργάστηκαν για την παραγωγή του ερωτήθηκαν για το αν η δουλειά τους θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στη σειρά.

Στη δημοσίευση, ο Γιώργος Γαλήνης υποστηρίζει ότι ο σεναριογράφος της σειράς ήρθε σε επικοινωνία μαζί του για να πάρει την άδειά του, προκειμένου να κάνει χρήση του αποσπάσματος. Ο ίδιος όμως αρνήθηκε, τόσο στην πρώτη φορά που επικοινώνησαν μαζί του, όσο και σε μερικές ακόμη. Με την ανάρτησή του, ο ίδιος εξέφρασε την οργή του με την κίνηση των δημιουργών της σειράς.

Η ανάρτησή του αναλυτικά

Από ψες το βράδυ είμαι πάρα πολύ αναστατωμένος και ταυτόχρονα θυμωμένος και αγανακτισμένος. Πρώτη φορά μου φέρθηκαν κάποιοι τόσο ανέντιμα.

Πολλοί φίλοι και γνωστοί επικοινώνησαν και επικοινωνούν μαζί μου από ψες για να μου αναφέρουν πως στην πολυδιαφημιζόμενη σειρά Famagusta προβαλλόταν η προσωπική μου ιστορία. Μια «κατάθεση» που είχα δώσει μαζί με τον αδελφικό μου φίλο Γαβριήλ Χρυστοστόμου.

Το 2019 μας ζητήθηκε από τον παιδικό μου και επίσης αδελφικό μου φίλο κ. Γιώργο Κολοκοτρώνη, φιλόλογο καθηγητή στο Γυμνάσιο Αγλαντζιάς, να μιλήσουμε στα παιδιά του Σχολείου του για τα προσωπικά μας βιώματα σχετικά με την Τουρκική Εισβολή και τους πατεράδες μας, με σκοπό να ετοιμάσει μαζί με τους μαθητές του ένα μικρό ντοκιμαντέρ. Παρόλες τις επιφυλάξεις μας, μιας και δεν ήταν εύκολο για εμάς να μιλήσουμε, τελικά αποδεχτήκαμε την πρόσκληση.

Αποτέλεσμα η ετοιμασία του ντοκιμαντέρ «Κλάτσες δκυολοήτιτζιες».

Τον περασμένο Απρίλη επικοινώνησε μαζί μου ο σεναριογράφος της πιο πάνω σειράς και μου είπε πως είδε τις «Κλάτσες..» και θα ήθελε κάποια στιγμή να τα πούμε και από κοντά.

Τέλη Αυγούστου μου μιλά τηλεφωνικώς για τη σειρά και μου λέει πως θα ήθελε να συμπεριλάβει την ιστορία μας σε αυτή. Εγώ ευγενικά του αρνήθηκα. Το ίδιο και ο Γαβριήλ με τον οποίο επικοινώνησε. Δυο βδομάδες μετά μου στέλνει η παραγωγή με ηλεκτρονικό μήνυμα το κείμενο-σενάριο που ετοιμάστηκε. Ταυτόχρονα επικοινωνεί και πάλι μαζί μου ο σεναριογράφος και μου ζητά συγκατάθεση για να περιλάβει την ιστορία μας στη σειρά. Πάλι ευγενικά αρνούμαι και του εξηγώ τους λόγους και τις σκέψεις μου. Την επομένη επικοινωνεί μαζί μου ο παραγωγός και του λέω τα ίδια.

Με ευχαριστούν και κλείνουμε. Ψες δυστυχώς, η ιστορία μας προβάλλεται….

Υ.Γ. τον κύριο Κολοκοτρώνη, τα παιδιά που κοπίασαν για να ετοιμάσουν τις «Κλάτσες…» καθώς και το Γυμνάσιο Αγλαντζιάς ούτε που πέρασε από το μυαλό τους να τους ρωτήσουν αν μπορούν να αξιοποιήσουν τη δουλειά τους.

Το ντοκιμαντέρ

Η γηραιότερη υφάντρα 104 ετών στον Παπάδο της Λέσβου

 medlabnews.gr 

Στο Λαογραφικό Μουσείο Παπάδου Λέσβου επιχειρείται η αναβίωση της τέχνης του αργαλειού.

Αναβίωση της τέχνης του αργαλειού επιχειρείται στο Λαογραφικό Μουσείο Παπάδου Λέσβου, και η κυρία Μαρία, 104 ετών –η γηραιότερη υφάντρα στο νησί– κάνει επίδειξη της τέχνης της μπροστά στην κάμερα της ΕΡΤ3.

Ο πρόεδρος του μουσείου, Γιώργος Βουνάτσος τονίζει στην εκπομπή «Περίμετρος» ότι «κρατούν την τέχνη ακριβώς όπως την έχουν βρει από τους παππούδες τους. Θα προσπαθήσουμε να μπουν και πάλι σε λειτουργία οι αργαλειοί ώστε να μη χαθεί αυτή η ωραία τέχνη».

Στη Λέσβο η κυρία Μαρία 104 ετών είναι η γηραιότερη υφάντρα στο νησί και έκανε μία επίδειξη της τέχνης της μπροστά στην κάμερα της ΕΡΤ3. Ο Γ. Βουνάτσος απευθύνει κάλεσμα σε νεότερες γυναίκες να ασχοληθούν με τη συγκεκριμένη τέχνη και να διατηρήσουν ζωντανή την παράδοση.

Ελένη Γκύκατζη Αρβελέρ για τις φετινές επετείους. 80 χρόνια από τα Δεκεμβριανά, 50 από την πτώση της χούντας και 20 από τους Ολυμπιακούς Αγώνες

  medlabnews.gr 

Η διαπρεπής βυζαντινολόγος και πρώην πρύτανης της Σορβόννης, Ελένη Γκύκατζη Αρβελέρ, ξετυλίγει  το κουβάρι των αναμνήσεών της από σημαντικά γεγονότα που επηρέασαν τη μετέπειτα πορεία της Ελλάδας

Ογδόντα χρόνια από τα Δεκεμβριανά, 50 από την πτώση της χούντας και τη Μεταπολίτευση και 20 από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας.

Η έλευση του 2024 σήμανε τρεις επετείους σημαντικών γεγονότων του ελληνικού 20ού αιώνα που άφησαν βαθύ το αποτύπωμά τους στην ιστορία της χώρας.

«Γίνεται η μεγάλη διαδήλωση και σε μία στιγμή ακολουθούσα την οδό Σταδίου. Σε εξώστη, νομίζω ξενοδοχείου, ένα χέρι σήκωσε το κάλυμμα που υπήρχε και έριξε μια χειροβομβίδα. Αυτή ήταν η αρχή των Δεκεμβριανών», είπε η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ

Οι στιγμές αυτές επηρέασαν τη μετέπειτα πορεία της Ελλάδας και σήμερα επιβάλλουν να γυρίσουμε για λίγο το βλέμμα στο παρελθόν ώστε να αναστοχαστούμε για το μέλλον.

«Είναι επίπλαστες οι επέτειοι, αλλά τα γεγονότα είναι βαθύτατα ελληνικά. Και τα τρία έκαναν τον κόσμο να έχει συνείδηση της ταυτότητάς του κι αυτό για μένα ήταν σπουδαίο», αναφέρει στα «ΝΕΑ» η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ, η οποία υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας όλων και δέχτηκε να ξετυλίξει το κουβάρι των αναμνήσεών της από αυτά.

Δεκεμβριανά, 1944 – «Θυμάμαι τη μεγάλη πείνα»

Οι αναμνήσεις της για τα γεγονότα που οδήγησαν στη μάχη της Αθήνας τον Δεκέμβριο του 1944 ξεκινούν με τις μεγάλες διαδηλώσεις που γίνονταν στην πρωτεύουσα.

«Εγώ ήμουν τότε επονιτάκι και κατέβαινα κάθε μέρα στις διαδηλώσεις», λέει η ίδια.

«3 Δεκεμβρίου ήταν μια μεγάλη διαδήλωση. Κατεβαίνουμε κόσμος και κοσμάκης στο Σύνταγμα κι εγώ βλέπω έναν άγγλο αξιωματικό ο οποίος μόλις είχε βγει από τη Μεγάλη Βρεταννία. Του δείχνω απάνω τη Βουλή όπου στις βεράντες ήταν αστυνομικοί.

Του λέω «Τους βλέπετε αυτούς; Ιδιοι ήταν όταν ήταν και Γερμανοί. Καμιά διαφορά». Και γυρνάει και μου λέει «Ναι, το ξέρω». Δεν θα το ξεχάσω ποτέ ότι ξέρανε ότι ήταν πια ο αχταρμάς απάνω και κάτω.

Γίνεται η μεγάλη διαδήλωση και σε μία στιγμή ακολουθούσα την οδό Σταδίου. Σε έναν εξώστη, νομίζω ξενοδοχείου, ένα χέρι σήκωσε το κάλυμμα που υπήρχε κι έριξε μια χειροβομβίδα. Αυτή ήταν η αρχή των Δεκεμβριανών.

Οπότε οι αριστεροί που είχαν κατέβει μαζί με τη διαδήλωση, κάτσανε μπροστά στο ξενοδοχείο και θέλανε ν’ ανέβουν να τους πιάσουνε. Κράτησε ώρες το κακό και όταν σχεδόν επρόκειτο να μπούνε μέσα, καταφθάνουν οι Αγγλοι και τους εμποδίζουν.

Υστερα από το «Ναι, το ξέρω» και μετά από αυτό κατάλαβα ότι οι Αγγλοι δεν είναι πια οι φίλοι, αλλά έχουνε τους δικούς τους λόγους.

Την επόμενη ημέρα ήταν η ημέρα της κηδείας αυτών που είχαν σκοτωθεί την προηγουμένη. Θυμάμαι ότι περνούσαμε τα φέρετρα μπροστά από το King George που τότε το είχαν Αμερικανοί.

Οι Αμερικανοί δεν είχαν ανακατευτεί σε όλη αυτή την κατάσταση, οπότε υπήρχε η ζητωκραυγή των αριστερών υπέρ των Αμερικανών. Δεν ήξεραν τι θα γίνει μετά».

Οσο πλησιάζει η αφήγησή της προς την περίοδο των συγκρούσεων, οι εικόνες που έχει από την εποχή αρχίζουν να γίνονται πιο σκούρες. «Θυμάμαι πρώτα πρώτα τη μεγάλη πείνα γιατί δεν υπήρχε πια η δυνατότητα να έχεις τα πράγματα που χρειαζόσουν.

Θυμάμαι ότι έβλεπα όλα τα σπίτια σχεδόν με τρύπες από τα πολυβόλα των Αγγλων κι ένα σωρό νεκρούς στον δρόμο κι όχι κατά τύχη.

Ηταν κρυμμένοι και όποιον βλέπανε από τους αριστερούς να περνάει, τραβούσαν τα όπλα. Γιατί οι δεξιοί τότε στις γειτονιές, όπως το Παγκράτι που ήταν η δική μου, ήταν πολύ λιγότεροι και ξέρανε ποιοι είναι οι αριστεροί και πώς σκότωναν και ποιον σκότωναν.

Οπότε ο Δεκέμβρης είναι μία διαμάχη κυρίως μεταξύ των δεξιών και των αριστερών Ελλήνων κι έπειτα με τους Εγγλέζους», τονίζει η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ.

«Αναγκαζόμαστε τότε όλη η αριστερή νεολαία να φύγουμε από την Αθήνα γιατί είχαν καταφθάσει ήδη από το Φάληρο και άλλοι Αγγλοι.

Φεύγαμε από τον Υμηττό και το μόνο που θυμάμαι είναι η γλίστρα γιατί ήταν παγωμένο το βουνό, όταν πήγαμε να το καβαλήσουμε και να κατέβουμε.

Κατεβαίνουμε από τον Υμηττό στην Παλλήνη και πήγαμε με τα πόδια από την Παλλήνη στην Κυψέλη γιατί όλη η Αθήνα ήταν με Αγγλους. Θυμάμαι ότι μαζί ήταν ο Ιάννης Ξενάκης, ο οποίος εκεί έχασε το μάτι του.

Πήγαμε σε ένα σπίτι που είχε μια βιβλιοθήκη και θυμάμαι να διαβάζω όχι για πρώτη φορά, αλλά πάντως με πολύ μεγάλη προσοχή, τον «Δον Κιχώτη» από τη μια μεριά και από την άλλη τον Καβάφη.

Τέλος πάντων, φεύγουμε από εκεί και προχωράμε πια με τα πόδια μακριά από την Αθήνα. Με όποιον τρόπο βρω, σχεδόν μόνη. Και εκεί που προχωράω με τα πόδια σταματάει ένα φορτηγό και με ανεβάζει πάνω.

Είχε μέσα τα ρούχα της Ντιριντάουα, η οποία ήταν φιλενάδα του Ζεύγου, του πολιτικού του αριστερού.

Το αυτοκίνητο με αφήνει στη Λαμία κι από εκεί καταφέρνω και πηγαίνω στη Στυλίδα, γιατί εκεί ο πατέρας μου τον καλό καιρό έκανε ελιές και τις έστελνε στη Ρουμανία, στους αδερφούς της μάνας μου. Και ήξερα τους ανθρώπους.

Κάθομαι σε ένα σπίτι για κάμποσο καιρό, ώσπου κάποια στιγμή, θα πρέπει να ήτανε αρχές Ιανουαρίου, ένα φορτηγό κατέβαινε Αθήνα και είπα να το πάρω. Τους είπα ότι τα λεφτά που πρέπει να δώσω θα τα έδινε ο πατέρας μου όταν φτάναμε γιατί εγώ δεν είχα τίποτα και με πήραν.

Κάπου προς το Σχηματάρι, μας σταματάνε οι εθνοφρουροί και ζητάνε ταυτότητες. Πού να τη βρω εγώ την ταυτότητα;

Ευτυχώς ήτανε ο οδηγός, ένας κύριος ευτραφής δίπλα του και πίσω εγώ, μια σταλιά, οπότε κάνει έτσι, με κρύβει και μας αφήνουν να φύγουμε. Το ίδιο έγινε και δεύτερη φορά. Φτάνουμε στην Αθήνα και μ’ αφήνει στο Πανεπιστήμιο.

Κοντά εκεί έφευγε ένα φορτηγό για τον Βύρωνα και το πήρα για να γυρίσω σπίτι.

Παντού στους τοίχους ήταν κολλημένες αφίσες με το σύνθημα «ΚΚΕ Ηττημένοι». Εγινα Τούρκος βλέποντάς τες, αλλά κατάλαβα τι τρέχει.

Φτάνω στον Βύρωνα και βλέπω μία κυρία της οποίας ο άντρας είχε φύγει απάνω και κατεβαίνω μία στάση πριν από τη δική μου να της πω ότι είναι καλά. Μόλις με βλέπει, μου λέει «Φύγε, φύγε». Φτάνω σπίτι μου, μου λέει και η μάνα μου «Φύγε, φύγε. Ερχονται, σε ζητάνε».

Φεύγω κι εγώ και πάω στο σπίτι του γαμπρού μου του Νικολαΐδη στη Νέα Σμύρνη, όπου τους είχανε πιάσει όλους σχεδόν.

Εκεί έμεινα ώσπου να γίνει η Συμφωνία της Βάρκιζας, κάπου στα μέσα Ιανουαρίου, οπότε βγήκα έξω προσπαθώντας πλέον να μπω στο Πανεπιστήμιο, έχοντας μεγάλη απογοήτευση από την κομμουνιστική οργάνωση της Αθήνας.

Η Βάρκιζα πια για μένα είναι μια εικόνα περίεργη γιατί από τη μία είδα πώς σκοτώνουν τζάμπα και από την άλλη είδα πόσο εξευτελισμένος ήταν ο Δημοκρατικός Στρατός.

Εκεί κατάλαβα για πρώτη φορά ότι οι κομμουνιστές της Αθήνας ήτανε άνθρωποι οι οποίοι είχανε τον δικό τους σκοπό που δεν ήτανε μόνο η απελευθέρωση του τόπου», αφηγείται η σπουδαία βυζαντινολόγος.

Μεταπολίτευση, 1974 – Με τον Σβορώνο και τον Καραμανλή

Την περίοδο της Επταετίας, η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ βρίσκεται στο Παρίσι, αφιερωμένη στην ακαδημαϊκή της καριέρα που έχει ήδη ξεκινήσει, ενώ παράλληλα παρακολουθούσε με ανησυχία όσα συνέβαιναν στην Ελλάδα.

«Το πραξικόπημα έγινε τον Απρίλιο του 1967 κι εγώ ανακηρύχθηκα καθηγήτρια της Σορβόννης τον Σεπτέμβρη, όταν στην Αθήνα υπήρχε χούντα. Γι’ αυτό και σχεδόν κανείς δεν είχε μάθει τότε ότι μία Ελληνίδα έγινε καθηγήτρια της Σορβόννης. Στη Γαλλία ήμασταν όλοι εναντίον της χούντας. Εγώ δεν έφτασα ποτέ στην Ελλάδα, στη χούντα. Στη Γαλλία ήτανε σχεδόν όλοι γύρω από τον Νίκο τον Σβορώνο, ο οποίος ήτανε ελασίτης, παλιός, πολύ κομμουνιστής, κι εγώ ήμουν κυρίως παρέα με αντιχουντικούς», τονίζει η ίδια.

Στον ίδιο κύκλο βρισκόταν και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, με τον οποίο είχαν αναπτύξει μια σχέση επικοινωνίας.

«Ο Καραμανλής ήταν επίσης φίλος με τον Ζιλμπέρ Νταγκρόν, τον Μορίς Ντριόν, τον Μορίς Ζενεβουά, δηλαδή μ’ ένα σωρό λογοτέχνες», υπενθυμίζει, παραπέμποντας στην αφήγησή της από το βιβλίο «Από μένα αυτά…» (εκδόσεις Πατάκη, 2023).

Αρκετά κοντά βρισκόταν η βυζαντινολόγος και με τη σύζυγο του Κωνσταντίνου Καραμανλή, Αμαλία Μεγαπάνου, για την οποία θυμάται μια χαρακτηριστική συνάντησή τους.

«Η Αμαλία ήθελε να γραφτεί στη Σορβόννη. Με βρήκε λοιπόν μια μέρα και μου λέει «Κυρία Αρβελέρ, θέλω να γραφτώ στη Σορβόννη». Λέω «Ελάτε σπίτι να φάτε και να δούμε τα πτυχία και να συζητήσουμε». Εγώ τότε είχα μια γυναίκα, τη Φωτεινή, η οποία μας είχε μεγαλώσει όλα τα παιδιά, τους Γλύκατζη, και είχε έρθει στη Γαλλία για να μεγαλώσει και την κόρη μου. Οταν ήρθε όντως η Αμαλία σπίτι, της ζήτησα της Φωτεινής να μας φτιάξει κανένα καλαμαράκι κι εκείνη λίγο αργότερα εμφανίστηκε με μια πιατέλα γεμάτη με καλαμαράκια».

Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου η ίδια τα παρακολούθησε από την αμερικανική τηλεόραση αφού βρισκόταν σε ταξίδι στην Ουάσιγκτον, αλλά όσα ακολούθησαν μέχρι την πτώση της χούντας συνέχισαν να την απασχολούν όταν επέστρεψε στη Γαλλία.

Την επιστροφή του Καραμανλή στην Ελλάδα, όμως, την είδε από κοντά, στην Ελλάδα πια, αφού η Φωτεινή είχε εκφράσει την επιθυμία της να γυρίσει στην Αθήνα έπειτα από μία δεκαετία δίπλα της στο Παρίσι.

«Ημουν εδώ με την κόρη μου, η οποία ήταν δέκα χρονών πάνω – κάτω. Καθόμουν στο σπίτι φίλων και περίμενα. Ο άντρας μου ήταν ακόμα στη Γαλλία.

Η κόρη μου μού λέει «Μα εδώ πρέπει να είναι λίγο περίεργοι οι Ελληνες». Λέω «Γιατί;». Μου λέει «Λένε «Ζήτω ο Καραμανλής»», αλλά αυτή καταλάβαινε car a malis, δηλαδή φορτηγά γεμάτα πονηριά.

Μετά έμαθα ότι είχαν τηλεφωνήσει και στον άντρα μου που ήταν στη Γαλλία, αν μπορεί να έρθει στην Ελλάδα. Ο δε Καραμανλής τότε στη Γαλλία κοιμότανε. Ητανε καλοκαίρι του 1974. Κοιμόταν και τον ξύπνησαν για να του πούνε να επιστρέψει.

Ευτυχώς που ο Ζισκάρ ντ’ Εστέν δεν κοιμόταν και του έδωσε το αεροπλάνο και ήρθε. Εγώ τότε ήμουν πολύ φίλη με τον Τάκη Λαμπρία, ο οποίος ήτανε σχεδόν της ηλικίας μου, οπότε έζησα όλη τη θριαμβική είσοδο του Καραμανλή εδώ», συμπληρώνει η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ.

Ολυμπιακοί Αγώνες, 2004 – Η Γαλλία μάς εξυμνούσε

Τους Ολυμπιακούς Αγώνες η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ τούς παρακολούθησε από απόσταση, ζώντας το καλοκαίρι του 2004 στην Αθήνα τη μεγάλη στιγμή της χώρας.

«Η γαλλική τηλεόραση μίλησε μόνο τρεις φορές καλά για την Ελλάδα. Η μία απ’ αυτές ήταν για τους Ολυμπιακούς Αγώνες», θυμάται η βυζαντινολόγος. «Μίλαγαν όλοι για την τελετή έναρξης και την τελετή λήξης», υπογραμμίζει δείχνοντας τη σημασία των τελετών που σχεδίασε ο Δημήτρης Παπαϊωάννου.

«Εχω έναν ανιψιό, ο οποίος δούλευε στους Ολυμπιακούς Αγώνες και μου έλεγε ότι πήγαν όλα τέλεια και ότι κανείς δεν το περίμενε. Ηταν και φίλοι μου καλεσμένοι εδώ και μου έλεγαν το ίδιο ακριβώς πράγμα», καταλήγει η ίδια για το μεγάλο καλοκαίρι της Ελλάδας.

Πηγή «ΤΑ ΝΕΑ», in.gr

Copyright © 2015-2022 MEDLABNEWS.GR / IATRIKA NEA All Right Reserved. Τα κείμενα είναι προσφορά και πνευματική ιδιοκτησία του medlabnews.gr
Kάθε αναδημοσίευση θα πρέπει να αναφέρει την πηγή προέλευσης και τον συντάκτη. Aπαγορεύεται η εμπορική χρήση των κειμένων