Βιοηθική και κοινωνική – Προσέγγιση των ορίων της ιατρικής.

Ο π. Βασίλειος Καλλιακμάνης, καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,σε άρθρο του στην ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ, εστιάζει την προβληματική της βιοηθικής στα παρακάτω ερωτήματα:

• Πώς βλέπει τον άνθρωπο και πώς ορίζει την υγεία του η ιατρική και πώς η θεολογία;
• Ενδείκνυται, κι αν ενδείκνυται, μπορούν να τεθούν όρια στην έρευνα και την άσκηση της ιατρικής;
• Πώς διαμορφώνεται και ποιο ρόλο παίζει η προσωπικότητα του ιατρού στην εν λόγω οριοθέτηση;
• Μήπως επειδή η κοινωνία έχει απεριόριστες προσδοκίες από την ιατρική και απόλυτη εμπιστοσύνη στην επιστήμη, ασκεί κάποια ιδιότυπη πίεση στους ιατρούς για θεραπεία με οποιοδήποτε ηθικό ή άλλο κόστος;
• Έχουν όλοι οι ασθενείς δυνατότητα πρόσβασης στις νέες ιατρικές μεθόδους για την αποκατάσταση της υγείας τους;
• Ποιες προτάσεις θα μπορούσαν να διατυπωθούν, προκειμένου να διαμορφωθούν κριτήρια δεοντολογίας στο χώρο της ιατρικής;

1. Εισαγωγικά

Τα τελευταία χρόνια γνώρισαν μεγάλη πρόοδο οι επιστήμες υγείας, λύθηκαν χρόνια ιατρικά προβλήματα, ανακαλύφθηκαν νέα φάρμακα, εφαρμόσθηκαν νέες θεραπευτικές μέθοδοι, αναπτύχθηκε η ιατρική τεχνολογία, δόθηκε μεγάλη βαρύτητα στην εξειδίκευση και έγινε πιο αποτελεσματικό το έργο των ιατρών. Η έρευνα βρίσκεται σε διαρκή εξέλιξη, ενώ «η επιστήμη διακατέχεται από αβέβαιη πίστη, ποτέ από απατηλή βεβαιότητα».*1 Παράλληλα ανεφύησαν πρωτόγνωρα ηθικά διλήμματα, τα οποία είναι δύσκολο να ξεπεραστούν μόνο από τους ιατρούς. Για την αντιμετώπισή τους ζητήθηκε η συνδρομή πολιτικών, φιλοσόφων, νομικών, θεολόγων, θρησκευτικών λειτουργών, κοινωνιολόγων, γενετιστών, βιολόγων κ.ά. Αυτό φαίνεται και από τον τρόπο συγκρότησης των επιτροπών βιοηθικής σε παγκόσμια κλίμακα.

Το άρθρο μας αυτό θα εστιάσει την προβληματική της στα παρακάτω ερωτήματα: Πώς βλέπει τον άνθρωπο και πώς ορίζει την υγεία του η ιατρική και πώς η θεολογία; Ενδείκνυται, κι αν ενδείκνυται, μπορούν να τεθούν όρια στην έρευνα και την άσκηση της ιατρικής; Πώς διαμορφώνεται και ποιο ρόλο παίζει η προσωπικότητα του ιατρού στην εν λόγω οριοθέτηση; Μήπως επειδή η κοινωνία έχει απεριόριστες προσδοκίες από την ιατρική και απόλυτη εμπιστοσύνη στην επιστήμη, ασκεί κάποια ιδιότυπη πίεση στους ιατρούς για θεραπεία με οποιοδήποτε ηθικό ή άλλο κόστος; ΄Εχουν όλοι οι ασθενείς δυνατότητα πρόσβασης στις νέες ιατρικές μεθόδους για την αποκατάσταση της υγείας τους; Ποιες προτάσεις θα μπορούσαν να διατυπωθούν, προκειμένου να διαμορφωθούν κριτήρια δεοντολογίας στο χώρο της ιατρικής;

2. Υγεία και ασθένεια

Αρχίζοντας από το πρώτο ερώτημα να σημειωθεί ότι η υγεία είναι πολύτιμο αγαθό. Γι’ αυτό και η Εκκλησία δέεται «υπέρ ελέους, ζωής, ειρήνης, υγείας και σωτηρίας»*2 όλων των ανθρώπων. Όμως, η υγεία δεν μπορεί να απολυτοποιηθεί και να γίνει αυτοσκοπός. Εξάλλου, πολλοί άνθρωποι στην παγκόσμια ιστορία έπασχαν από κάποια σωματική ή ψυχική ασθένεια, αλλά αυτό δεν τους εμπόδισε να διακριθούν και να πρωτεύσουν σε διάφορους τομείς. Για τη θεολογία της Εκκλησίας η υγεία τοποθετείται σε ευρύτερο πλαίσιο. Παράλληλα προς τη σωματική υγεία έχει μεγάλη αξία η ψυχική και η πνευματική υγεία. Τα ανθρώπινα πάθη λ.χ. χαρακτηρίζονται ως ασθένειες της ψυχής, οι οποίες έχουν πνευματική προέλευση και σωματικές επιπτώσεις. Ο όσιος Ισαάκ Σύρος γράφει: «Τα πάθη αρρωστία εστί της ψυχής, επισυμβάντα και υπεισελθόντα τη φύσει, και εξαγαγόντα της ιδίας υγείας».*3 Σύμφωνα με τη θεολογία των Πατέρων, τα πάθη*4 χαρακτηρίζονται ως «παρά φύσιν» κατάσταση, ενώ οι αρετές ως «κατά φύσιν». Όταν δεν επισημαίνεται αυτή η διάσταση και τα πάθη θεωρούνται ως φυσιολογικές λειτουργίες, δημιουργείται σύγχυση για την ψυχοσωματική θεώρηση του ανθρώπου. Ας αναφερθεί ως παράδειγμα το πάθος της φιλαυτίας, που σχετίζεται άμεσα με αυτό που στη σύγχρονη γλώσσα αποκαλείται ναρκισσισμός. Φιλαυτία είναι «η προς το σώμα εμπαθής και άλογος φιλία»*5. Αυτή γεννά την οργή, τη μνησικακία, τη θρασύτητα*6, τη φιλαργυρία, τη γαστριμαργία και την κενοδοξία. Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην έλλογη φροντίδα του σώματος και στην ειδωλοποίησή του, που γίνεται με διάφορους τρόπους και εμπεδώνει τη φιλαυτία. Επίσης, είναι άλλο πράγμα η λήψη υγιεινής και εύπεπτης τροφής και άλλο η γαστριμαργία, η πολυφαγία, η κραιπάλη και η μέθη, που οδηγούν και σε σωματικές ασθένειες.

Ο σύγχρονος πολιτισμός, αλλά μέχρις ενός σημείου και η σύγχρονη επιστήμη, βλέπουν τον άνθρωπο μονοδιάστατα. Με τη θεώρηση αυτή απολυτοποιείται η σωματική υγεία. Αγνοείται ή δε λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η πνευματική του υπόσταση. Το ανθρώπινο σώμα χάνει την ιερότητά του και αντιμετωπίζεται μηχανιστικά. ΄Εχει επισημανθεί ότι: «Η ανθρωπολογία, στην οποία θεμελιώνεται η σύγχρονη ιατρική, είναι ουσιαστικά ξένη προς τη χριστιανική»*7. Η διαπίστωση αυτή ίσως φαίνεται υπερβολική, αλλά, αν σκεφθεί κάποιος την αποσπασματικότητα της σύγχρονης επιστημονικής γνώσης και την αδυναμία να δοθούν ικανοποιητικές απαντήσεις καθολικού χαρακτήρα για τη ζωή και το θάνατο, τον πόνο και την ασθένεια, κατανοεί την ανάγκη προσφυγής και σε άλλου είδους θεώρηση.

3. Ιατρική, βιοηθική και κοινωνιολογία

Η ιατρική ως επιστήμη είναι φυσικό να προτάσσει την αντικειμενική γνώση, η οποία έχει απόλυτο χαρακτήρα. Και ενώ στις άλλες λεγόμενες «θετικές επιστήμες» η πρόταξη της αντικειμενικής γνώσης δεν φαίνεται να έρχεται σε άμεση αντίθεση με το πρόσωπο, στην ιατρική, που καλείται να αντιμετωπίσει προσωπικά τους ανθρώπους, η πρόταξή της έχει άμεση επίπτωση στη σωστή θεώρηση του προσώπου. Αυτό άλλωστε γίνεται κάποτε αισθητό στην ιατρική κοινότητα, και έτσι ομιλεί για προσωπική αντιμετώπιση των ασθενών. Λέγεται συχνά ότι: «Δεν υπάρχουν ασθένειες αλλά συγκεκριμένοι ασθενείς». Η αντίληψη αυτή βρίσκεται πιο κοντά στη θεολογία της Εκκλησίας, η οποία αντιμετωπίζει, εάν χρειασθεί, προσωποκεντρικά και εξατομικευμένα τα ποιμαντικά προβλήματα των ανθρώπων.

Το ζήτημα γίνεται πιο σύνθετο με την ανάπτυξη της βιοτεχνολογίας*8. Με αυτή τα ιατρικά διλήμματα αυξάνονται και γίνονται συχνά ανυπέρβλητα. ΄Ετσι γεννήθηκε και η βιοηθική, προκειμένου να συμβάλει στην άρση των αδιεξόδων που δημιουργήθηκαν με τις νέες συνθήκες άσκησης της ιατρικής.

Να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι και το γνωστικό αντικείμενο της βιοηθικής είναι τεράστιο και αφορά τρία επίπεδα*9, το προσωπικό, της φύσης και το κοινωνικό. Καταρχάς ασχολείται με τα προβλήματα του ανθρώπου σε προσωπικό επίπεδο: ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, προγεννητικός έλεγχος, προεμφυτευτική γενετική διάγνωση, γονιδιακή θεραπεία, βελτιωτικές παρεμβάσεις, θεραπευτικές αναβαθμίσεις, πειραματισμοί σε ανθρώπινα έμβρυα και εμβρυϊκά κύτταρα, μεταμοσχεύσεις, καθορισμός της αρχής και του τέλους της ζωής, ευθανασία, αυτοκτονία, γενετική συμβουλευτική, καταπραϋντική ιατρική είναι τα κυριότερα από αυτά.

Παρακάμπτοντας το επίπεδο της φύσης, το οποίο είναι τεράστιο, να αναφερθεί εν συντομία ότι τα ζητήματα που προκύπτουν σε κοινωνικό επίπεδο είναι εξίσου μεγάλα, διότι έχουν πολιτική, νομική και οικονομική διάσταση. Ορισμένα από αυτά είναι: η πολιτική της υγείας που συνδέεται άμεσα με την κοινωνική δικαιοσύνη στο χώρο της υγείας, η χρήση της πληροφορικής και ο σχηματισμός βάσεως προσωπικών δεδομένων, το πατεντάρισμα της ανθρώπινης ζωής, η ενημέρωση της κοινής γνώμης για τους κινδύνους της χρήσης των νέων τεχνολογιών ειδικά στις αναπαραγωγικές διαδικασίες, η βιοτεχνολογική ανισότητα μεταξύ ανεπτυγμένων και υπανάπτυκτων χωρών ή ακόμη και η έλλειψη στοιχειωδών φαρμάκων και εμβολίων στις τρίτες χώρες*10 κ.ά.

Ακόμη δεν πρέπει να λησμονείται ότι και η ίδια η βιοηθική και οι κοινωνικές επιστημες, -ιδίως μάλιστα η κοινωνιολογία ως γεωμέτρηση της κοινωνικής πραγματικότητας- δεν είναι σε θέση να προσφέρουν τις καλύτερες υπηρεσίες τους για τον προσδιορισμό των ορίων της ιατρικής. Μπορούν ασφαλώς να βοηθήσουν από τη δική τους σκοπιά. Δεν μπορούν όμως να υπαγορεύσουν στην ιατρική τα όριά της, τα οποία τελικά οφείλει να μελετήσει η ίδια με βάση α) τις αρχές του Ιπποκράτη, β) την αριστοτελική μεσότητα, γ) την αρχή του προσώπου, δ) τη χριστιανική ανθρωπολογία και ε) την πατερική παράδοση.

4. Το φιλοσοφικό υπόβαθρο

Στα ιπποκρατικά κείμενα αναφέρεται ότι, δεν είναι δυνατόν κάποιος να γνωρίζει την ιατρική, εάν δε γνωρίζει «τι εστιν άνθρωπος», ποιες οι αιτίες της δημιουργίας του, ποια η σχέση με αυτά που τρώει και πίνει, αλλά και ποιες οι συνήθειές του και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.*11 Παράλληλα αποδίδεται μεγάλη σπουδαιότητα στην προσωπικότητα του ιατρού. «Ιητρός γαρ φιλόσοφος ισόθεος», ο οποίος διακρίνεται για «αφιλαργυρίην, εντροπήν, ερυθρίασιν, καταστολήν, δόξαν, κρίσιν, ησυχίην, απάντησιν, καθαριότητα,…αδεισιδαιμονίην, υπεροχήν θείην».*12 Φαίνεται ότι ο ιατρός έχει ανάγκη μια ευρύτερης ανθρωπιστικής παιδείας και πνευματικής καλλιέργειας, για να επιτελεί με νοητική διαύγεια το έργο του.

Στη διαμόρφωση κριτηρίων για τον προσδιορισμό των ορίων της ιατρικής μπορεί να διευκολύνει και η έννοια της αριστοτελικής μεσότητας. Ο Αριστοτέλης, πέρα από τις τέσσερις γενικές αρετές της δικαιοσύνης, της φρόνησης, της ανδρείας και της σοφίας κάνει λόγο για την αρχή της μεσότητας όχι με τη μαθηματική έννοια του όρου, (δηλ. το μισό του 100 είναι το 50), αλλά της πρακτικής φιλοσοφίας, δηλαδή της τελειότητας. Μεσότητα είναι η ισορροπία – συμμετρία, που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο ακρότητες*13. Λ.χ. η αλαζονεία και η μικροπρέπεια είναι κακίες, ενώ η μετριοφροσύνη είναι μεσότητα – αρετή. Ανάμεσα στο θράσος και τη δειλία βρίσκεται η αρετή του θάρρους-ανδρείας. Ανάμεσα στην παρόρμηση και την αδράνεια βρίσκεται η σύνεση. Μεταξύ έκστασης και απάθειας η νηφαλιότητα. Η μεσότητα είναι υπέρβαση της έλλειψης και της υπερβολής, όχι κάτι μέτριο! Ως προς την ποιότητά της δηλαδή είναι κατά κάποιο τρόπο ακρότητα. ΄Εχει ιδιαίτερη σημασία για το θέμα μας ο ορισμός της αρετής ως μεσότητας, αφού ο Αριστοτέλης έφθασε σε αυτόν λαμβάνοντας υπόψη και την ιατρική σκέψη*14. Το «ορθώς πράττειν» συνδέεται με το πρόσωπο, το χρόνο, την έκταση, το σκοπό και τον τρόπο.

Η έννοια αυτή υιοθετείται από της Πατέρες της Εκκλησίας ως τελειότητα και ισορροπία και όχι ως μετριότητα. Γράφει ο άγιος Γρηγόριος Θεολόγος: «Μεσάτη δε κακών αρετή κατάκειται, ως ρόδον εν στυγερήσι και οξείησιν ακάνθαις»*15. Συναφής όρος στη θεολογία της Εκκλησίας και θεμελιώδης ποιμαντική αρχή είναι η διάκριση.

5. Στοιχεία χριστιανικής ανθρωπολογίας

Στη αναζήτηση των ορίων της ιατρικής συμβάλλει και η γνώση της ορθόδοξης χριστιανικής ανθρωπολογίας. Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» Θεού, διαθέτοντας λογικό και αυτεξούσιο. Προέρχεται από τη δημιουργική αγάπη του Θεού και εκεί βρίσκεται και ο τελικός του προορισμός. Κάθε κίνηση διακοπής της κοινωνίας με την πηγή της ζωής, οδηγεί στην οδό του θανάτου. Ο Δημιουργός «εκ γης μεν το σώμα διαπλάσας, ψυχήν δε λογικήν και νοεράν δια του οικείου εμφυσήματος δους αυτώ, όπερ δη θείαν εικόνα φαμέν» γράφει ο Ιωάννης Δαμασκηνός. Και συνεχίζει «το μεν γαρ «κατ’ εικόνα» το νοερόν δηλοί και αυτεξούσιον, το δε «καθ’ ομοίωσιν» την της αρετής κατά το δυνατόν ομοίωσιν»*16. Και υπάρχει θεία αρμονία και συμφυΐα μεταξύ ψυχής και σώματος. Όπως εύστοχα έχει επισημανθεί, «ο άνθρωπος δεν είναι μια μηχανή που λειτουργεί ή σβήνει, αλλά ένας πνευματικός οργανισμός με χυμούς αισθημάτων και αίμα αρχών, ιδεών και αξιών. Η ζωή του δεν είναι χημική εξίσωση με σύμβολα και παραμέτρους, αλλά μυστήριο με χάρη και απροσδιοριστία»*17. Στην Εκκλησία ο Χριστιανός γεύεται την μεταμόρφωση και τον αγιασμό δια των μυστηρίων ως ενιαία ψυχοσωματική οντότητα. Σώζεται ως μέλος του σώματος του Χριστού και σε κοινωνία με τους άλλους ανθρώπους. Ακόμη και ο θάνατός του δεν αποτελεί ανεπίστροφη απώλεια, αλλά συνέχιση και αναβάθμιση σε άλλο επίπεδο.

6. Η συμβολή του Μ. Βασιλείου

Ο Μ. Βασίλειος, ο οποίος είχε ασθενικό σώμα και άλλοτε δεν μπορούσε να κινηθεί με ευκολία*18, ενώ άλλοτε αδυνατούσε να κοιμηθεί και βρισκόταν «στο μεθόριο ζωής και θανάτου»*19, ανέπτυξε τεράστιο ποιμαντικό και κοινωνικό έργο και μας κληροδότησε συγγραφικό έργο διαχρονικής εμβέλειας. Η ασθένεια δεν τον εμπόδισε και ίσως τον «διευκόλυνε» στο έργο του. Γνώριζε επίσης όχι μόνο τα φάρμακα που παρασκευάζονται από βότανα, αλλά και τα χημικά, «όσα από μετάλλων εξεύρηνται». Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη η συμβολή του στην αναζήτηση των ορίων της ιατρικής, αφού ο ίδιος είχε σπουδάσει καταρχήν ιατρική, υπήρξε ασθενής και ενδιαφερόταν για το κατά Χριστόν ήθος των ανθρώπων.

Στον Μ. Βασίλειο τέθηκε το εξής ερώτημα: Είναι σύμφωνο με τη χριστιανική ευσέβεια να χρησιμοποιούνται τα φάρμακα της ιατρικής;*20 Απαντώντας αναφέρει ότι, ο Θεός μετά την πτώση δώρισε την ιατρική, όπως και τις άλλες τέχνες, για να εξυπηρετούν επικουρικά την ασθένεια της ανθρώπινης φύσεως. Και δεν είναι σωστό, επειδή μερικοί δεν χρησιμοποιούν καλώς την ιατρική να αποφεύγουμε την ωφέλεια που προέρχεται από αυτή. Επισημαίνει όμως και τον κίνδυνο της ακρότητας, η οποία μπορεί να γίνεται με δύο τρόπους. Είτε στηρίζοντας την ελπίδα της υγείας μόνο στους ιατρούς, αποκαλώντας τους σωτήρες, είτε αποφεύγοντας κάθε ιατρική φροντίδα.*21 Η θέση αυτή του Μ. Βασιλείου θυμίζει την αριστοτελική μεσότητα.

Ο Χριστιανός δέχεται ως ευλογία Θεού τα αγαθά που παρέχει η ιατρική επιστήμη και τα συνδέει με την ευγνωμοσύνη προς το Θεό και την επιμέλεια της ψυχής του. Συνδέοντας τη σωματική με την πνευματική υγεία ο Μ. Βασίλειος αναφέρει το παράδειγμα του Χριστού, ο οποίος άλλοτε θεράπευσε κάνοντας πηλό και προτρέποντας για πλύσιμο στην κολυμβήθρα του Σιλωάμ, άλλοτε δώριζε την υγεία αμέσως με μόνη τη θέλησή του, ενώ σε άλλες περιπτώσεις άφηνε τους ασθενείς να αγωνίζονται με τις ασθένειές τους, για να γίνονται «δοκιμότεροι» απέναντι στο πειρασμό.*22 Πρόκειται δηλαδή για κάποιο είδος παιδαγωγίας, η οποία αφορά και τον τρόπο θεραπείας. Είναι χαρακτηριστικό, ότι ο Μ. Βασίλειος επικαλείται τον ορθό λόγο για την αποδοχή των επίπονων ιατρικών μεθόδων, σημειώνοντας παράλληλα ότι δεν χρειάζονται όλες οι ασθένειες ιατρική βοήθεια. ΄Ετσι αποδίδει μεγάλη σημασία στην πνευματική ωφέλεια που μπορεί να προέλθει από την ασθένεια αλλά και τη χρήση της ιατρικής. Και καταλήγει: «…και ιατρόν εισάγοντες, ότε ο λόγος συγχωρεί, της προς τον Θεόν ελπίδος ουκ αφιστάμεθα». Σημειώνει επίσης ότι η ιατρική συμβάλλει στην εγκράτεια και πνευματική άσκηση των ασθενών, αφού «τρυφάς αποκόπτει, και πλησμονήν, και ποικιλίαν διαίτης, και περίεργον αρτυμάτων επίνοιαν, ως ασύμφορον αποπέμπεται». Σε κάθε περίπτωση «είτε ουν χρώμεθά ποτέ τοις της ιατρικής παραγγέλμασιν, είτε παραιτούμεθα, ο σκοπός της προς Θεόν ευαρεστήσεως σωζέσθω».*23

7. Σχεδίασμα κριτηρίων για τη διαμόρφωση των ορίων της ιατρικής

α. Για την ορθόδοξη χριστιανική παράδοση υπάρχει αλληλεξάρτηση σωματικής, ψυχικής και πνευματικής υγείας. Κάθε πάθος και αμαρτία είτε ως αστοχία, είτε ως παράβαση του θείου θελήματος, είτε ως υπέρβαση της φυσικής τάξης διαβρώνει το εσώτατο είναι του ανθρώπου και έχει επιπτώσεις και στη σωματική υγεία.

β. Οι ιατροί γνωρίζουν καταρχήν τα ανυπέρβλητα όριά τους. Μπορούν να θεραπεύσουν ασθένειες, να απαλύνουν το σωματικό πόνο, να χειρουργήσουν και να χορηγήσουν αναλγητικά φάρμακα, να παρατείνουν τη ζωή. Όμως, αδυνατούν να νικήσουν το θάνατο. Ιδιαίτερα όσοι βρίσκονται στις Μ.Ε.Θ. ή παρακολουθούν ασθενείς τελικού σταδίου ομολογούν, πως συχνά δίδοντας μια μάχη για τη ζωή και χάνοντάς την, βιώνουν το αίσθημα της αποτυχίας. Αν αυτό συνδυασθεί με την οδύνη, συχνά το θυμό και την οργή των συγγενών, το βάρος που πέφτει στις πλάτες των ιατρών είναι δυσβάστακτο.

γ. Η ιατρική με βάση τα ιπποκρατικά κείμενα, την αριστοτελική μεσότητα, τις αρχές της σύγχρονης βιοηθικής και λαμβάνοντας υπόψη τη χριστιανική ανθρωπολογία καθώς και την πατερική παράδοση μπορεί να θέτει κάθε φορά από μόνη της τα όριά της. Σημαντικό ρόλο παίζει και η προσωπικότητα του ιατρού, η χριστιανική ή ακόμη και η ανθρώπινη συνείδησή του. ΄Ετσι δεν μπορεί να είναι «ορθολογιστής φιλελεύθερος»*24 και ουδέτερος σε σχέση με την πολιτιστική και πνευματική παράδοση του τόπου. Αφήνει χώρο και για την ιαματική χάρη του Θεού και δεν μπορεί να παραβλέπει τη χριστιανική πίστη των ασθενών.

δ. Η ιατρική έρευνα που συνδέεται και με άλλους κλάδους είναι δύσκολο να ελεγχθεί. Μάλλον είναι απεριόριστη. Ούτε οι αρχές της σύγχρονης βιοηθικής επαρκούν, ούτε οι κρατικοί νόμοι και οι διατάξεις, όσο αυστηροί κι αν είναι. Το πράγμα γίνεται πιο σύνθετο, όταν υπάρχει και οικονομική παράμετρος του θέματος. Παρόλα αυτά, με βάση όσα ειπώθηκαν και όσα υπαινικτικά εννοήθηκαν πιο πάνω, μπορεί ο ιατρός ως θεραπευτής αλλά και ερευνητής να διαμορφώσει κριτήρια, για να ασκεί το έργο του προς όφελος του ανθρώπου ως προσώπου.

ε. Στις μέρες μας τονίζεται από τους κορυφαίους επιστήμονες Χριστάκη και Φώουλερ η εκπληκτική δύναμη των «κοινωνικών δικτύων», των υγιών σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και των επιπτώσεών τους στην υγεία. Γράφουν: «Η υγεία μας δεν εξαρτάται μόνο από τη δική μας βιολογία, ούτε μόνο από τις δικές μας επιλογές και πράξεις. Εξαρτάται επίσης, κυριολεκτικά, από τη βιολογία, τις επιλογές και τις πράξεις αυτών που βρίσκονται γύρω μας… Δεν επηρεαζόμαστε μόνο από την υγεία και τη συμπεριφορά των συντρόφων μας και των φίλων μας, αλλά και από την υγεία και τη συμπεριφορά εκατοντάδων ή και χιλιάδων ανθρώπων του ευρύτερου κοινωνικού μας δικτύου. Ο περισσότερος κόσμος γνωρίζει ελάχιστα σχετικά με το πώς προστατεύεται η δημόσια υγεία. Κι όσα γνωρίζουμε τα σκεφτόμαστε με όρους πολύ ατομοκεντρικούς»,*25 δηλαδή φίλαυτους. Οπότε, γίνεται αντιληπτό, πόση αξία έχει η διάχυση στην κοινωνία της ανιδιοτελούς αγάπης, της κοινωνικής ευθύνης και αλληλεγγύης, της αλληλοβοήθειας, του αλληλοσεβασμού, της αδελφοσύνης, της κατανόησης, της ανοχής, της συγκατάβασης και της πρόκρισης του συλλογικού έναντι του ατομικού συμφέροντος, αλλά και της θερμής πίστης στο Θεό που «κάνει θαύματα».

———-

*1 (…) Ν. Ματσανιώτη, «Η έρευνα στην αρχή της ανθρώπινης ζωής», Έglise et Bioetique, La raison de la science et la raison de la religion, Εκκλησία και βιοηθική, ο λόγος της επιστήμης και ο λόγος της θρησκείας, εκδ. Ορθοδόξου Κέντρου Οικουμενικού Πατριαρχείου, Σαμπεζύ 2008, σ. 26.
*2 (…) Εκτενής, Θείας Λειτουργίας.
*3 (…) Ισαάκ Σύρου, Λόγος 83, έκδ. Ι. Σπετσιέρη, σ. 317.
*4 (…) Για το κακό και τα πάθη βλ. Γ. Ι. Μαντζαρίδη, Ηθική ΙΙ, εκδ. Πουρναρά, 22009, σ. 59 κ.ε.
*5 (…) Μαξίμου Ομολογητού, Κεφάλαια περί αγάπης, 3,8, PG 90, 1020A. Φιλοκαλία Β΄, σ. 28.
*6 (…) Θεοδώρου Εδέσσης, Κεφάλαια Ψυχοφελή, 93, Φιλοκαλία Α΄, σ. 322.
*7 (…) Γ. Ι. Μαντζαρίδη, «Θεολογική προβληματική των μεταμοσχεύσεων», Εκκλησία και μεταμοσχεύσεις, Ειδική Συνοδική Επιτροπή Βιοηθικής, έκδ. Κ.Ε.Ε.Μ.Υ. της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήνα 2001, σ. 254.
*8 (…) Βλ. Jeremy Rifkin, Ο αιώνας της βιοτεχνολογίας, Γενετικό εμπόριο και η αυγή του θαυμαστού καινούριου κόσμου, μετάφρ. Αρ. Αλαβάνου, εκδ. «Νέα Σύνορα»- Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 1998.
*9 (…) G. Hottios, Qu’ est-ce que bioethique?, Vrin, Paris 2004, σ. 10 κ.ε. Βλ. επίσης την μελέτη της Ελένης Καλοκαιρινού, «Η επίδραση της αρχαίας ελληνικής σκέψης στη σύγχρονη βιοηθική», στο συλλογικό τόμο, Βιοηθική: Αρχαίες θεματικές σε σύγχρονα προβλήματα, επιμ. Μark G. Kuczewski – Ronald Polansky, ελλην. επιμ. Ελένη Καλοκαιρινού, ελλην. μετάφρ. Μ. Κατσιμίτσης, εκδ. Τραυλός, Αθήνα 2007, σ. 527 κ.ε.
*10 (…) Ελένη Καλοκαιρινού, ό.π., σ. 551-552.
*11 (…) Ιπποκράτους, Περί αρχαίης ιητρικής, 20, 1-36, εισαγ.- μετάφρ.- σχόλια Δαμιανός Τσεκουράκης, εκδ. Μπαρμπουνάκης, Θεσσαλονίκη 1994, σ. 76.
*12 (…) Ιπποκράτους , Περί ευσχημοσύνης 5, Ιπποκράτης, Ιατρική δεοντολογία, Νοσολογία, μετάφρ.- εισαγ.- σχόλια, Δ. Λυπουρλής, εκδ. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2001, σ. 114.
*13 (…) Αριστοτέλους,. Ηθικά Νικομάχεια ΙΙ, 6,1107a 2 κ.ε
*14 (…) Βλ. Γ. Μανταρίδη, Ηθική Ι, εκδ. Πουρναρά 22004, σ. 37-38.
*15 (…) Γρηγορίου Θεολόγου, ΄Επη Ηθικά 2, Υποθήκαι παρθένοις, 2, 2 PG37,594A.
*16 (…) Ιω. Δαμασκηνού, ΄Εκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως, 26, εκδ. Πουρναρά, επιμ. Ν. Ματσούκα, Θεσσαλονίκη 1976, σ. 152.
*17 (…) Αρχιμ. Ν. Χατζηνικολάου (Μητροπολίτου Μεσογαίας και Λαυρεωτικής), «Πνευματική ηθική και παθολογία των μεταμοσχεύσεων», Εκκλησία και μεταμοσχεύσεις, Ειδική Συνοδική Επιτροπή Βιοηθικής, έκδ. Κ.Ε.Ε.Μ.Υ. της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήνα 2001, σ. 289.
*18 (…) Επιστολή Ρ΄, Ευσεβίω επισκόπω Σαμοσάτων, PG 32,504C.
*19 (…) Επιστολή ΡΛΗ΄, Ευσεβίω επισκόπω Σαμοσάτων, PG 32, 580Α.
*20 (…) Μ. Βασιλείου, ΄Οροι κατά πλάτος, 55, 3, PG 31,1044B κ.ε.
*21 (…) Μ. Βασιλείου, ό.π., 55, 3, PG 31,1048B.
*22 (…) Μ. Βασιλείου, ό.π., 55,2, PG 31, 1045BC.
*23 (…) Μ. Βασιλείου, ό.π., 55,4, PG 31, 1052BC.
*24 (…) Βλ. Ελένης Καλοκαιρινού, ό.π., σ. 547.
*25 (…) N. Christakis-J. Fowler, Συνδεδεμένοι, εκδ. Κάτοπρο, μετάφρ. Δ. Ξυγαλατάς-Ν. Ρουμπέκας, Αθήνα 2010, σ. 179-180.

Οι 23 εξαιρέσεις για το 'χαράτσι' του 1 ευρώ ανά συνταγή στον ΕΟΠΥΥ

Σύμφωνα με εγκύκλιο του υπουργού Υγείας, της ανωτέρω καταβολής εξαιρούνται 23 κατηγορίες ασθενών που αναφέρονται στην Κοινή Υπουργική Απόφαση 104747/12.

Τις ομάδες των ασθενών οι οποίοι εξαιρούνται από την καταβολή 1 ευρώ ανά συνταγή, καθόρισε ο υπουργός Υγείας.

Με σχετική εγκύκλιο, ο κ. Γεωργιάδης ενημερώνει ότι το μέτρο θα ισχύσει από τις 8 Ιανουαρίου, στο πλαίσιο της εφαρμογής του νόμου 4093/2012, στον οποίο αναφέρονται τα εξής:

'Ορίζεται η εκ μέρους των ασθενών καταβολή υπέρ του ΕΟΠΥΥ του ποσού του ενός (1) ευρώ ανά συνταγή που εκτελείται από τον εκάστοτε φαρμακοποιό'.

Σύμφωνα με τον υπουργό, της ανωτέρω καταβολής εξαιρούνται οι κατηγορίες ασθενών της περίπτωσης Β της παραγράφου 2 της Κοινής Υπουργικής Απόφασης 104747/12.

Με απλά λόγια, από την καταβολή του 1 ευρώ εξαιρούνται οι πάσχοντες από τις εξής ασθένειες:

• Νεοπλάσματα όλων των συστημάτων και λευχαιμιών.
• Σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι.
• Ψυχώσεις (όσον αφορά τα αντιψυχωτικά φάρμακα και όχι τα καταθλιπτικά).
• Μεσογειακή αναιμία, δρεπανοκυτταρική και μικροδρεπανοκυτταρική αναιμία, ομόζυγη μεσογειακή αναιμία, ενδιάμεση μεσογειακή αναιμία και ομόζυγη δρεπανο− κυτταρική αναιμία.
• Ιδιοπαθή αιμολυτική αναιμία − θρομβοπενική πορφύρα.
• Νυχτερινή παροξυσμική αιμοσφαιρινουρία.
• Αιμορροφιλία (αντιαιμορροφιλικοί παράγοντες).
• Υποφυσιογενή νανισμό (αυξητική ορμόνη).
• Κυστική ίνωση (κυστική ινώδη νόσο, ινοκυστική νόσο).
• Χρόνια ηπατίτιδα Β και C.
• Νόσο Wilson (ηπατοφακοειδή εκφύλιση).
• Γλυκογονίαση − γλυκόγονίαση τύπου IB.
• Νόσο Gaucher.
• έλλειψη ορνιθο − καρβαμυλο − τρανσφεράσης.
• Χρόνια νεφρική νόσο, στάδιο 3 και 4.
• Νεφρική ανεπάρκεια, που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση.
• Νόσο Niemann − Pick τύπου C.
• Υπερφαινυλαλανιναιμία.
• Σκλήρυνση κατά πλάκας.

Στην ίδια απόφαση αναφέρεται ότι δεν καταβάλλουν συμμετοχή για όλα τα φάρμακα που χορηγούνται για την αντιμετώπιση της κατάστασής τους, οι μεταμοσχευθέντες συμπαγών ή ρευστών οργάνων και ιστών, καθώς και οι παραπληγικοί και τετραπληγικοί.

Δεν καταβάλλουν, επίσης, συμμετοχή οι πάσχοντες από το σύνδρομο ανοσολογικής ανεπάρκειας (AIDS), για τα αντιρρετροϊκά φάρμακα.

Αλλάζουν όλα στην Υγεία το 2014

Με σημαντικές αλλαγές στο χώρο της Υγείας ξεκινά ο νέος χρόνος. Πιο συγκεκριμένα «ποδαρικό» θα κάνουν δύο νέα μέτρα: το πρώτο αφορά στην εφαρμογή από 1η Ιανουαρίου του εισιτηρίου στο ΕΣΥ, το οποίο σημαίνει πως οι ασθενείς που πρόκειται να νοσηλευτούν σε δημόσιο νοσοκομείο θα πρέπει πρώτα να περάσουν από το ταμείο και να καταβάλουν 25 ευρώ.  Η πληρωμή του αντιτίμου των 25 ευρώ είναι διαφορετικό από το εισιτήριο των πέντε ευρώ που ήδη ισχύει για τις επισκέψεις στα τακτικά εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων και θα ζητείται μόνο εφόσον απαιτείται εισαγωγή στο ΕΣΥ.

Οι ασθενείς όμως θα κληθούν να βάλουν το χέρι στην τσέπη και στα φαρμακεία, καθώς σε ισχύ αναμένεται να τεθεί και η απόφαση για την υποχρεωτική καταβολή ενός ευρώ για κάθε συνταγή που εκτελείται από το φαρμακοποιό, αυτή τη φορά «υπέρ ΕΟΠΥΥ».

Και τα δύο μέτρα προβλέπονται στο πολυνομοσχέδιο για την «έγκριση Mεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016» που κατατέθηκε στη Βουλή το Νοέμβριο του 2012 και παρά το γεγονός πως υπήρχαν σκέψεις για απόσυρση του εισιτηρίου των 25 ευρώ (καθώς υπήρξε ένα «παραθυράκι» για τυχόν μελλοντική επανεξέταση του θέματος σε περίπτωση που γίνονταν άλλες παρεμβάσεις για να βελτιωθούν τα οικονομικά της Υγείας), εντούτοις και τα δύο μέτρα θα ισχύσουν κανονικά.

Σύμφωνα μάλιστα με το ρεπορτάζ, έχει ήδη δοθεί εντολή στις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου προκειμένου να ολοκληρώσουν άμεσα τις διαδικασίες που απαιτούνται, ώστε να ξεκινήσει κανονικά η εφαρμογή του μέτρου στα νοσοκομεία. Ανάλογες εντολές έχουν δοθεί και στην ΗΔΙΚΑ (Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης ΑΕ), η οποία χειρίζεται την πλατφόρμα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης.

Από το εισιτήριο των 25 ευρώ, το υπουργείο Υγείας προσδοκά έσοδα ύψους 50-60 εκατ. ευρώ. Αντιστοίχως από το δεύτερο μέτρο, με δεδομένο πως κατά μέσο όρο γράφονται προς τους ασθενείς περίπου έξι εκατ. συνταγές, αναμένεται να προκύψει ένα επιπλέον ετήσιο έσοδο κοντά στα 70 εκατ. ευρώ για τον ΕΟΠΥΥ.

Οι αλλαγές δεν σταματούν εδώ. Το υπουργείο Υγείας σκέφτεται να επιβάλλει πλαφόν στη χορήγηση παραπεμπτικών για τη διενέργεια των εξετάσεων, σε μια προσπάθεια να τηρηθεί το προβλεπόμενο κονδύλι για το 2014 και να μην σημειωθούν ξανά ελλείμματα. Όριο αναμένεται να τεθεί και στη χορήγηση φαρμάκων. Σύμφωνα με τις τελευταίες αποφάσεις του υπουργείου Υγείας, η μηνιαία δαπάνη του συνόλου των συνταγών για κάθε γιατρό δεν θα επιτρέπεται να υπερβεί το 80% της μέσης μηνιαίας δαπάνης κατά τη διάρκεια του 2013.

Εξελίξεις θα υπάρξουν πάντως και στο μέτωπο της συνένωσης νοσοκομείων, με τη σκυτάλη να παίρνουν τώρα οι δομές της περιφέρειας. Ανακατατάξεις θα έχουμε και αναφορικά με τα πολυιατρεία του ΕΟΠΥΥ, αφού μετά την ένταξή τους στο ΕΣΥ στο πλαίσιο της ενοποίησης της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, θα υπάρξει μεγάλο ξεκαθάρισμα με βάση την επισκεψιμότητα των μονάδων, ενώ δεν αποκλείεται να υπάρξουν και εκεί συνενώσεις.Βίκυ Κουρλιμπίνη
Vicky.kourlibini@capital.gr

Πηγή:www.capital.gr

Τι πρέπει να προσέξουμε στο πρωτοχρονιάτικο τραπέζι και τι πρέπει να κάνουμε για το μεθύσι, το hangover, την βαρυστομαχιά, τις καούρες και την τροφική δηλητηρίαση.

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr

Περίοδος εορταστική και το φαγητό, τα γλυκά και τα ποτά πρωτοστατούν. Είναι συνήθως το 1 με 2 κιλά αυτές τις μέρες σίγουρα στο βάρος μας και αυτό συμβαίνει γιατί τρώμε βράδυ όπως θα τρώγαμε για μεσημέρι και μέσα σε λίγες ώρες πολύ πιθανό ξανατρώμε, το μεσημέρι της πρωτοχρονιάς.

Καλό είναι να προσέξουμε ορισμένα πράγματα για να αποφύγουμε προβλήματα όπως της βαρυστομαχιάς, τις καούρες και φυσικά την μέθη, που μπορεί να συνοδεύουν το εορταστικό τραπέζι.

Παραμονή πρωτοχρονιάς αφού πρόκειται να φάτε το βράδυ, καλό είναι να αποφύγετε να φάτε το μεσημέρι πλήρες γεύμα και να αποφύγετε να φάτε τα γλυκά σε όλη την διάρκεια της ημέρας.

Μπορείτε να φάτε μια σαλάτα και μερικούς ξηρούς καρπούς, αμύγδαλα, καρύδια, για να σας δημιουργήσουν αίσθημα κορεσμού και όχι γλυκά κουραμπιέδες, μελομακάρονα, δίπλες και άλλα.

Το βράδυ στο εορταστικό τραπέζι καλό είναι να αποφύγετε το τσιμπολόγημα. Μην τσιμπολογάτε ό,τι βρίσκετε μπροστά σας. “Εξοπλιστείτε” με ένα πιάτο και γεμίστε το με όλα όσα σκοπεύετε να δοκιμάσετε. Φροντίστε πάντως, μεγάλο μέρος του, να καταλαμβάνουν τρόφιμα υγιεινά, εύγευστα και ολιγοθερμιδικά, όπως είναι τα βραστά ή φρέσκα λαχανικά, τα τυριά με χαμηλά λιπαρά κλπ.

Δεν είναι ανάγκη να φάτε από όλα. Κάντε τις επιλογές σας και όλα πάντως να χωράνε στο πιάτο σας.

Δεν είναι ανάγκη να ξαναγεμίσετε το πιάτο σας. Αν πάλι το θέλετε πάρα πολύ, καλό είναι να φάτε λίγο παραπάνω μια σαλάτα. Οχι όμως σαλάτα με παχυντικές σως αλλά κάτι απλό που μπορεί να σας γεμίσει το στομάχι.

Να έχετε στο μυαλό σας, να αφήσετε λίγο χώρο στο στομάχι σας, για τα γλυκά αλλά τα ποτά που ακολουθούν την αλλαγή του χρόνου.

Πρωταγωνιστές των εορτών είναι οι δίπλες, τα μελομακάρονα, οι κουραμπιέδες και η βασιλόπιτα. Ωστόσο, για όσους είναι ιδιαίτεροι φίλοι των γλυκών καλύτερα να προτιμήσουν τα μελομακάρονα και τις δίπλες, μιας και έχουν λιγότερες θερμίδες (120-170 θερμίδες ανά κομμάτι), ενώ ένα μέτριο κομμάτι βασιλόπιτα ή κουραμπιές έχει σχεδόν τις διπλάσιες (περίπου 240-370 θερμίδες) και ταυτόχρονα είναι πιο πλούσια σε κορεσμένα («κακά») λιπαρά.

Στα γλυκά, πάρτε την πίτα μαζί σας για τον καφέ της επόμενης μέρας, αφού φάτε μια μπουκιά “για το καλό και για να πιστοποιήσετε ότι δεν έχει το νόμισμα. Φάτε κάτι με φρούτα ή μικρό κομμάτι από κάτι σοκολατένιο και παχυντικό.

Προσοχή στις θερμίδες που δεν φαίνονται!  Τα ποτά πολλές φορές δεν τα υπολογίζουμε καν. Ας μην ξεχνάμε ότι το αλκοόλ μεταβολίζεται σε λίπος. Γιαυτό αξίζει τον κόπο να προσέξουμε τις επιλογές μας.
Μια καλή επιλογή είναι το λευκό ή κόκκινο κρασί ή μπύρα ή ρετσίνα τα οποία έχουν τις χαμηλότερες θερμίδες από τα υπόλοιπα ποτά. Εάν πάλι δεν είμαστε και λάτρεις του ποτού,  τότε ας πιούμε ότι θέλουμε με μέτρο.

Στο τραπέζι της πρωτοχρονιάς, αν πρέπει να φάτε, φάτε πολύ λιγότερο αν το προηγούμενο βράδυ “σκάσατε¨ από το πολλά φαγητά και φυσικά φάτε περισσότερο σαλάτα και λιγότερο οτιδήποτε που μπορεί να παχαίνει.

Αν φάγατε πολύ και απότομα, αν δεν νιώθετε καλά, και έχετε δυσφορία, βαρυστομαχιά, διαβάστε αυτές τις οδηγίες για να αποφύγετε τα χειρότερα...

Πως θα προλάβουμε το μεθύσι και τι μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε τα συμπτώματα και το hangover

Τι πρέπει να κάνετε αν πάθετε τροφική δηλητηρίαση. Ποια τα συμπτώματα που προκαλεί το χαλασμένο φαγητό;

Πονάτε στο στήθος; Είναι καρδιά ή στομάχι; Πότε πρέπει να καλέσετε βοήθεια και να πάτε αμέσως στο νοσοκομείο;

Ταλαιπωρείστε συχνά από καούρες; Που οφείλονται και πώς μπορείτε να αντιμετωπίσετε την γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, αλλάζοντας απλές συνήθειες;

Και Χρόνια σας Πολλά....

Αντικαρκινικές Τροφές

Εισαγωγή

Η ποιότητα της διατροφής χαρακτηρίζεται παράγοντας νευραλγικής σημασίας για την υγεία του οργανισμού. Δε θα μπορούσε, λοιπόν, να μη σχετίζεται με την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων και κακοήθων νεοπλασιών. Πράγματι, δεκάδες σχετικές μελέτες έχουν επισημάνει τη σπουδαιότητα ενός ισορροπημένου διαιτολογίου για την προστασία από διάφορες μορφές καρκίνου, και έχουν προσδιορίσει συγκεκριμένες τροφές ή πρότυπα διατροφής ως καρκινογόνα ή αντικαρκινικά.

Στο προκείμενο άρθρο θα εξετάσουμε σύντομα τις περισσότερες από τις τροφές που θεωρείται πως συμβάλλουν αποτρεπτικά στην καρκινογένεση. Αξίζει, ωστόσο, να κάνουμε μια προκαταρκτική επισήμανση: κανείς δεν πρέπει να αλλάζει δραστικά το διαιτολόγιό του ή το πρόγραμμα φυσικής άσκησης που ακολουθεί χωρίς να συμβουλευτεί πρώτα τον προσωπικό του γιατρό. Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες κάτι το οποίο δρα ευεργετικά για έναν οργανισμό, να επιβαρύνει κάποιον άλλο.

Αντικαρκινικές τροφές

Στόχος αυτού του άρθρου και των συγγενών ερευνών δεν είναι να κυκλοφορούμε συνεχώς με έναν κατάλογο στο χέρι, αναζητώντας το αν το ένα ή το άλλο είδος τροφής έχει αντικαρκινική ή καρκινογόνο δράση. Αντίθετα, στόχος μας είναι να επισημάνουμε ορισμένες βασικές κατευθυντήριες γραμμές βάσει των οποίων θα πρέπει να επιλέγουμε τι τρώμε και σε τι ποσότητες. Θα προσπαθήσουμε, λοιπόν, να περιγράψουμε σύντομα τα στοιχεία που καθιστούν ορισμένες τροφές εξαιρετικούς συμμάχους στην άμυνα του οργανισμού μας κατά του καρκίνου.

Αντιοξειδωτικά

Τα αντιοξειδωτικά είναι ουσίες που έχουν τη δυνατότητα να εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου στον οργανισμό. Οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου είναι τύποι οξυγόνου που απελευθερώνονται στο σώμα μας κυρίως από τη διαδικασία μεταβολισμού των τροφών ή προσλαμβάνονται από το περιβάλλον μέσω του καπνού των τσιγάρων, του μολυσμένου αέρα, των υπεριωδών ακτινών κτλ.

Έχει αποδειχτεί πως οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου προκαλούν βλάβες στα κύτταρα και το γενετικό τους υλικό, καθιστώντας δυνατή την καρκινογένεση, ενώ, παράλληλα, μετατρέπουν χημικές ουσίες σε καρκινογόνους παράγοντες. Συνεπώς, τα αντιοξειδωτικά, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να καταπολεμούν τις ρίζες οξυγόνου, μπορούν όντως να συμβάλλουν στην αποτροπή της καρκινογένεσης.

Στις αντιοξειδωτικές ουσίες περιλαμβάνονται βιταμίνες, όπως η C, η Ε και η Β – Καροτίνη, καθώς και ιχνοστοιχεία, όπως το σελήνιο, το μαγγάνιο και ο ψευδάργυρος. Πάμπολλες μελέτες έχουν καταδείξει πως ένα διαιτολόγιο πλούσιο σε φυσικές τροφές, κυρίως φρούτα, λαχανικά και ψάρια, με αντιοξειδωτικά στοιχεία είναι σε θέση να προστατέψει τον οργανισμό σε κάποιο βαθμό από την καρκινογένεση. Η τομάτα και τα πεπόνια, που περιέχουν άφθονες ποσότητες του αντιοξειδωτικού λυκοπίνη, έχουν επίσης συσχετιστεί με αντικαρκινική δράση. Η βιταμίνη D, την οποία λαμβάνουμε περισσότερο μέσω της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία και λιγότερο μέσω της διατροφής μας, επίσης διακρίνεται για την αντικαρκινική της δράση.

Αντίθετα, δεν έχει αποδειχτεί κατά πόσον τα συμπληρώματα διατροφής με αντιοξειδωτικά έχουν τις ίδιες αντικαρκινικές ιδιότητες με τις αντίστοιχες φυσικές τροφές. Μελέτες που εξέτασαν την επίδραση αυξημένων δόσεων Β – Καροτίνης μέσω συμπληρωμάτων διατροφής συμπέραναν πως σαφώς δεν ευεργετούν τον οργανισμό, σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις απεδείχθη πως τον επιβαρύνουν κιόλας.

Κάλιο

Έρευνες έχουν επισημάνει πως η μετριοπαθής πρόσληψη καλίου από τον οργανισμό – δηλαδή περί τα 1000 mg ημερησίως για τους ενήλικες μέχρι τα 50 τους χρόνια και 1200 για όσους έχουν περάσει τα 50 - μπορεί να έχει αντικαρκινική δράση, ιδιαίτερα όσον αφορά στην εμφάνιση πολύποδα και καρκίνων στο πεπτικό σύστημα. Ωστόσο, είναι προτιμητέα η πρόσληψη αυτή να γίνεται μέσω φυσικών τροφών και όχι μέσω συμπληρωμάτων, καθώς έχει επίσης αποδειχτεί πως υψηλές ποσότητες καλίου στον οργανισμό συσχετίζονται με καρκίνο στον προστάτη.

Τροφές που περιέχουν κάλιο είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, καθώς και ορισμένες φυτικές τροφές, όπως τα πορτοκάλια, τα γκρέϊπ-φρουτ, τα μανταρίνια, τα ακτινίδια, οι μπανάνες, το σπανάκι, τα βερύκοκα, ο αρακάς, τα καρότα, οι πατάτες, το τοματόζουμο, ο καφές και τα αποξηραμένα σύκα.

 «Βιταμίνη Β17»  (αμυγδαλίνη ή λετρίνη)

Η επονομαζόμενη «βιταμίνη» Β17, γνωστή και ως αμυγδαλίνη ή λετρίνη, είναι μία ουσία που εντοπίζεται στους πυρήνες των περισσότερων φρούτων, ιδιαίτερα στα βερύκοκα, στα κεράσια, στα μήλα, τα μανταρίνια, τα δαμάσκηνα, στα αχλάδια και τα αμύγδαλα. Έχει παρατηρηθεί πως δρα ευεργετικά για τον οργανισμό, αναστέλλοντας την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων.

Λίπη

Υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις πως ορισμένοι τύποι λιπών που εντοπίζονται στα ψάρια (ωμέγα 3) και τα προϊόντα της ελιάς βοηθούν τον οργανισμό στην αντιμετώπιση της καρκινογένεσης.

Φολικό οξύ

Πρόσφατες μελέτες έχουν καταδείξει πως η πρόσληψη άφθονου φολικού οξέως συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, ιδιαίτερα στο πεπτικό σύστημα και το μαστό. Το φολικό οξύ είναι ένας τύπος υδροδιαλυτής Βιταμίνης Β, που περιέχεται σε διάφορα φρούτα (πορτοκάλι, μπανάνα, αβοκάντο), στα όσπρια (ιδιαίτερα στις φακές και τα φασόλια), στα φρέσκα λαχανικά (σπανάκι, μπρόκολο), στους ξηρούς καρπούς, στα ζυμαρικά και σε άλλα φυτικά είδη (μπύρα, χυμός πορτοκαλιού).

Σόγια

Αν και δεν υπάρχουν αναμφισβήτητες αποδείξεις για πιθανές αντικαρκινικές δράσεις της σόγιας, η μετριοπαθής κατανάλωση αυτής της πλούσιας σε πρωτεΐνες φυτικής τροφής μπορεί να υποκαταστήσει τις περιττές μερίδες κόκκινου κρέατος, και, συνεπώς, να συμβάλλει στη μείωση εμφάνισης καρκίνου. Ωστόσο, οι ειδικοί εκτιμούν πως η υπερβολική κατανάλωση σόγιας αυξάνει τη δράση των οιστρογόνων, που έχουν επανειλημμένα συσχετιστεί με την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού και του ενδομητρίου.

Νερό

Το νερό είναι το λίκνο της ζωής και δεν θα μπορούσε παρά να χαρακτηρίζεται από αντικαρκινική δράση. Έχει παρατηρηθεί πως μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στην ουροδόχο κύστη και βοηθά τον οργανισμό να διατηρεί χαμηλά τα επίπεδα λίπους του. Συστήνεται να πίνουμε τουλάχιστον 8 – 9 ποτήρια νερό ημερησίως, αρκεί να είμαστε βέβαιοι πως το νερό δεν περιέχει αρσενικό, στοιχείο που αποδεδειγμένα ευνοεί την καρκινογένεση, ιδιαίτερα στους πνεύμονες.

Συμπεράσματα

Με βάση τα στοιχεία που παρατέθηκαν, η ευεργετική αντικαρκινική επίδραση των φυτικών τροφών είναι μάλλον προφανής. Εκατοντάδες μελέτες έχουν αποδείξει πως διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά λειτουργεί αποτρεπτικά για αρκετές κακοήθεις νεοπλασίες, όπως αυτή των πνευμόνων, του στόματος, του οισοφάγου, του στομάχου, και του κόλον, του φάρυγγα, του λάρυγγα, του παγκρέατος, του ήπατος, της μήτρας και των ωοθηκών.

Οι ειδικοί συστήνουν, λοιπόν, την πρόσληψη τουλάχιστον 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών σε ημερήσια βάση, δηλαδή περίπου 600 γραμμάρια φυτικής τροφής. Σε γενικές γραμμές, η βρώση ολόκληρων των φρούτων κρίνεται ως πιο ευεργετική από την πόση των χυμών τους, ενώ επισημαίνεται πως τα κατεψυγμένα λαχανικά δεν είναι κατ’ ανάγκη λιγότερο θρεπτικά από τα φρέσκα, αν καταψυχθούν αμέσως μετά τη συλλογή τους από τον αγρό. Αντίθετα τα κονσερβοποιημένα λαχανικά χάνουν μέρος της θρεπτικής τους αξίας. Τέλος, είναι σαφές πως τα βρασμένα λαχανικά έχουν μειωμένη θρεπτική αξία (καθώς χάνουν βιταμίνες όπως η B και η C)σε σχέση με τα ωμά ή τα λαχανικά που είναι μαγειρεμένα στον ατμό.

Ποιες είναι, λοιπόν, οι κυριότερες φυτικές τροφές που δρουν αντικαρκινικά;

Όλων των ειδών τα φρούτα, ιδιαίτερα τα πορτοκάλια, τα μήλα, οι φράουλες, τα ακτινίδια, το μάνγκο, τα μανταρίνια, τα γκρέιπ φρουτ, τα σύκα, τα βατόμουρα, τα ακτινίδια, τα πεπόνια, τα βερύκοκα, τα ροδάκινα, τα δαμάσκηνα και τα κουκούτσια φρούτων που περιέχουν αμυγδαλίνη.

Επίσης, τα λαχανικά, ιδιαίτερα όσα περιέχουν φολικό οξύ, όπως το σπανάκι, το μπρόκολο, ο αρακάς, το κάρδαμο, τα φύτρα σίτου και οι φακές, αλλά και το σκόρδο, η πιπεριά, τα μπρόκολα, το μαρούλι, η ντομάτα, το καρότο, το κρεμμύδι, η πατάτα, το κουνουπίδι, το λάχανο, τα φασόλια, τα μανιτάρια.

Επίσης, τα όσπρια, τα ψάρια, κάποιοι ξηροί καρποί, όπως τα αμύγδαλα, τα φουντούκια, οι ηλιόσποροι και τα καρύδια, τα κάστανα, τα δημητριακά (ιδιαίτερα η βρώμη), το ψωμί ολικής άλεσης, το παρθένο ελαιόλαδο και ορισμένα είδη τσαγιού.

Φυσικά, για κάθε μορφή καρκίνου δίνονται και πιο συγκεκριμένες συστάσεις, τις οποίες, όποιος ενδιαφέρεται, θα πρέπει να αναζητά από το θεράποντα ιατρό του. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει κάποιος που ασθενεί από καρκίνο ή που έχει στην οικογένειά του ιστορικό κληρονομικότητας να διαμορφώνει αυτόβουλα το προσωπικό του διαιτολόγιο.

 Πηγή www.karkinos24.gr

Οι εξελίξεις στην υγεία, παγκοσμίως, το 2013

Σημαντικές εξελίξεις έγιναν στο χώρο της υγείας παγκοσμίως το 2013. Μερικές από αυτές αναφέρονται στη συνέχεια:

- Σημαντική πρόοδος έγινε το 2013 για την πρόωρη διάγνωση ορισμένων ασθενειών, όπως διάφορες μορφές καρκίνου, καρδιολογικές παθήσεις κ.α. Συνεχώς ανακοινώνονται νέα διαγνωστικά τεστ, κυρίως αιματολογικά, που μπορούν να διαγνώσουν σε πολύ πρώιμα στάδια σοβαρές παθήσεις. Άλλα, με τη βοήθεια και της γενετικής, μπορούν να προβλέψουν την πιθανή εκδήλωση μορφών καρκίνου. Αίσθηση παγκοσμίως έκανε η απόφαση γνωστής ηθοποιού να υποβληθεί σε προληπτική μαστεκτομή, μετά από γενετικό τεστ. Πρόβλημα παραμένει το υψηλό κόστος των περισσότερων νέων διαγνωστικών τεστ, καθώς και η μη, ακόμη, πλήρης επιστημονική τους τεκμηρίωση.

- Η πρόοδος στην επιστήμη της γενετικής και ιδιαίτερα στον τομέα της εξωσωματικής γονιμοποίησης, έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις και διαφωνίες, για το κατά πόσο πρέπει να επεμβαίνει ο άνθρωπος.

-  Αύξηση παρουσιάζουν, ιδίως στις πιο αναπτυγμένες χώρες, παθήσεις όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ, η οποία προβλέπεται ότι θα αποτελέσει μεγάλο κοινωνικοοικονομικό πρόβλημα στο μέλλον.

-  Άλλες παθήσεις που εμφανίζονται σε πιο μεγάλες ηλικίες, όπως οι αρθρίτιδες, η οστεοπόρωση και τα καρδιαγγειακά νοσήματα, παρουσιάζουν αύξηση, ιδίως σε χώρες με πληθυσμό που «γερνάει», λόγω της υπογεννητικότητας και της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης.

-  Για τα παιδιά ανησυχία επικρατεί από τους επιστήμονες παγκοσμίως, για την αύξηση διαταραχών όπως ο αυτισμός. Ενδεικτικά αναφέρεται, ότι η συχνότητα της εμφάνισης του αυτισμού στα παιδιά ήταν πριν από 10 χρόνια: 1/1000, πριν από 5 χρόνια: 1/500 και σήμερα: 1/88. Εξελίξεις υπήρξαν το 2013 στη διάγνωση και στη θεραπεία του αυτισμού. Δεν έχει ακόμα πλήρως διερευνηθεί το αντίκτυπο του σύγχρονου τρόπου ζωής στα παιδιά.

-  Η έλλειψη άσκησης και η λανθασμένη διατροφή φαίνεται ότι σχετίζονται με πολλές παθήσεις. Άρθρα που αφορούν τη διατροφή και τους τρόπους απώλειας βάρους είναι από τα πιο δημοφιλή στο διαδίκτυο. Χρειάζεται προσοχή γιατί ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός.

- Πρόοδος έγινε επίσης το 2013 για την παρασκευή εμβολίων για διάφορες ασθένειες. Παραμένει όμως πρόβλημα το υψηλό κόστος που έχουν πολλά από αυτά.

-  Αύξηση παρουσιάζουν επίσης ψυχικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη, οι αγχώδεις διαταραχές και οι κρίσεις πανικού.

Η ενημέρωση γύρω από τις ιατρικές εξελίξεις είναι πολλή σημαντική, γιατί προάγει την πρόληψη που είναι πάντα καλύτερη από τη θεραπεία.

Πηγή Ανδρέας Μοράκης, Ορθοπαιδικός, Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης

http://www.andreasmorakis.gr/εξελίξεις-στην-υγεία-το-2013/

Χρόνια Πολλά από το medlabnews.gr