Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για το νέο κοροναϊό. Τι είναι οι κοροναϊοί

τελευταία ενημέρωση 28-1-20

Η καλύτερη ενημέρωση, όπως αναφέρεται, συμβάλλει στην αύξηση της ταχύτητας εντοπισμού των κρουσμάτων, αλλά και την καλύτερη προφύλαξη των πολιτών από τη νόσο.
Μέχρι σήμερα φαίνεται ότι τα κρούσματα διπλασιάζονται κάθε έξι μέρες 

Δείτε όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τον νέο κοροναϊό:

- Ποιος είναι ο νέος ιός;

Ένας νέος ιός εμφανίστηκε στην Κίνα το Δεκέμβριο του 2019 και στη συνέχεια επιβεβαιώθηκε ότι πρόκειται για νέο κοροναϊό, ο οποίος ονομάζεται πλέον «2019-nCoV» και είναι μέλος της ίδιας μεγάλης οικογένειας με τους προηγούμενους ιούς SARS και MERS.

Ο νέος ιός που ονομάστηκε 2019-nCoV (2019-new Coronavirus) ανήκει στους κοροναϊούς – έχουν λάβει το όνομά τους επειδή το σχήμα τους μοιάζει με αυτό μιας κορόνας κάτω από το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο. Οι κοροναϊοί αποτελούν μια μεγάλη ομάδα ιών που είναι κοινοί στα ζώα. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορούν να μεταδοθούν από τα ζώα στον άνθρωπο, σύμφωνα με τα Κέντρα για τον Ελεγχο και την Πρόληψη Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC). Μαζί με τον νέο ιό που εντοπίστηκε τώρα στην Κίνα, υπάρχουν συνολικά επτά κοροναϊοί που μπορούν να μολύνουν τους ανθρώπους, αναφέρουν τα CDC. Αλλοι άκρως γνωστοί στην ανθρωπότητα ιοί κορόνα ήταν αυτοί που προκάλεσαν τα σύνδρομα SARS και ΜERS, τα οποία στο παρελθόν ήταν υπαίτια για πολλά κρούσματα σε δεκάδες χώρες αλλά και θανάτους.

- Τι είναι οι κοροναϊοί και πώς μεταδίδεται;

Είναι συχνοί ιοί και τυπικά προκαλούν ήπια αναπνευστικά προβλήματα όπως βήχα και καταρροή, αλλά μερικοί είναι πιο επικίνδυνοι, όπως ο SARS και ο MERS πριν μερικά χρόνια. 
Ολα δείχνουν ότι πρόκειται για μια ζωονόσο, η οποία δηλαδή πρωτομεταδόθηκε στον άνθρωπο από ζώα. Η πρώτη μετάδοση από ζώα σε ανθρώπους έχει συνδεθεί με μια αγορά θαλασσινών στην πόλη Γουχάν, η οποία μάλιστα σφραγίστηκε πολύ γρήγορα μετά την αναφορά των πρώτων ανθρώπινων κρουσμάτων στα τέλη του περασμένου Δεκεμβρίου. Ωστόσο στην αγορά αυτή πωλούνταν και ζώα – από νυκτερευτές (ή σκύλους ρακούν) και φίδια ως μικρά ελάφια. Πάντως, ως τώρα, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες δηλώσεις των επιστημόνων του ΠΟΥ, δεν έχει εντοπιστεί η ακριβής αρχική «πηγή» μετάδοσης του ιού.
Οι περισσότεροι άνθρωποι μολύνονται με πιο ήπιους κοροναϊούς τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους, έχοντας ήπια έως μέτρια συμπτώματα. Σε λίγες περιπτώσεις οι συνήθεις κοροναϊοί μπορούν να προκαλέσουν λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού, όπως πνευμονία και βρογχίτιδα. Είναι κοινοί στα ζώα παγκοσμίως και μόνο λίγοι από αυτούς είναι γνωστό ότι μολύνουν τους ανθρώπους. Σπάνια κάποιος κοροναϊός μεταλλάσσεται και εξαπλώνεται από τα ζώα στους ανθρώπους, όπως συνέβη με τους ιούς SARS και MERS.

Μετά το άλμα του ιού από τα ζώα στον άνθρωπο, άρχισε η μετάδοση μεταξύ ανθρώπων – κάτι που έχουν επιβεβαιώσει οι κινεζικές αρμόδιες αρχές. Πόσο εύκολη είναι όμως η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο; Τα μέχρι στιγμής δεδομένα μαρτυρούν ότι απαιτείται στενή επαφή με τις εκκρίσεις ενός ασθενούς, όπως για παράδειγμα με τα σταγονίδια που εκλύονται όταν βήχει ή όταν φτερνίζεται. Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί επίσης όταν ένα υγιές άτομο αγγίξει μια επιφάνεια που άγγιξε προηγουμένως ένα μολυσμένο άτομο και στη συνέχεια ακουμπήσει με τα (άπλυτα) χέρια του το στόμα, τη μύτη ή τα μάτια του.

- Ποια είναι τα συμπτώματα του νέου ιού;

Οι ασθενείς έχουν πυρετό και βήχα, ενώ μερικοί έχουν και δύσπνοια. Τα συμπτώματα, που μοιάζουν πολύ με του SARS, εμφανίζονται ανάμεσα στη δεύτερη μέρα και στη δεύτερη εβδομάδα μετά την έκθεση στον ιό.
Οι κοροναϊοί προκαλούν συνήθως ήπια ως μέτρια λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού με συμπτώματα που προσομοιάζουν με αυτά του κοινού κρυολογήματος – καταρροή, βήχας, πονόλαιμος, πιθανώς πονοκέφαλος και πυρετός. Σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να προκληθεί πολύ σοβαρότερη λοίμωξη στο κατώτερο αναπνευστικό (όπως βρογχίτιδα ή πνευμονία), νεφρική ανεπάρκεια, ακόμη και θάνατος. Σε ό,τι αφορά τον νέο ιό μέχρι σήμερα οι περισσότεροι ασθενείς που κατέληξαν στο νοσοκομείο είχαν αρχικώς εμφανίσει ήπιο βήχα επί περίπου μία εβδομάδα και στη συνέχεια δύσπνοια, η οποία και τους ώθησε στο να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια. Σε κάποιες περιπτώσεις σοβαρών κρουσμάτων δεν είχε εκδηλωθεί καν πυρετός κατά την εισαγωγή τους στο νοσοκομείο – αυτό είναι άκρως σημαντικό καθώς πιθανότατα κρούσματα του ιού μπορούν να περάσουν τους ελέγχους (που βασίζονται σε θερμομετρήσεις) στα αεροδρόμια και τους σταθμούς χωρίς να γίνουν αντιληπτά.

- Πώς γίνεται η διάγνωση και η θεραπεία του;

Οι κινεζικές αρχές έχουν κάνει την αλληλούχιση (αποκωδικοποιήσει) του γονιδιώματος του νέου κοροναϊού και έχουν μοιραστεί την πληροφορία, επιτρέποντας έτσι σε επιστήμονες από όλο τον κόσμο να μελετήσουν τον ιό. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες αντιικές θεραπείες για τη λοίμωξη, συνεπώς οι ασθενείς λαμβάνουν φαρμακευτική θεραπεία απλώς για τα συμπτώματα τους και θα ανακάμψουν μόνοι τους μετά από ένα διάστημα. Η ανάπαυση και η λήψη πολλών υγρών βοηθούν στην αντιμετώπιση της λοίμωξης. Δεν υπάρχει ακόμη εμβόλιο για το νέο κοροναϊό, αλλά ήδη ξεκίνησε η προσπάθεια δημιουργίας του. Επίσης η αμερικανική φαρμακευτική εταιρεία Regeneron έκανε γνωστό ότι βρίσκεται στα αρχικά στάδια ανάπτυξης μιας αντιικής θεραπείας.

- Από πού προήλθε ο ιός;

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ακόμη αναζητά την πηγή προέλευσης του ιού. Οι υποψίες εστιάζονται σε μια αγορά τροφίμων και ζώντων ζώων στην πόλη Γουχάν, όπου εμφανίστηκαν τα πρώτα επιβεβαιωμένα περιστατικά. Μια γενετική ανάλυση, που συνέκρινε το νέο ιό με περισσότερους από 200 κοροναϊούς και η οποία δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό "Journal of Medical Virology", δείχνει ότι ο νέος κοροναϊός μοιάζει με άλλους συγγενικούς ιούς που μολύνουν φίδια και νυχτερίδες. Μια πιθανότητα είναι ότι ο «2019-nCoV» προέκυψε από το συνδυασμό ξεχωριστών ιών που μολύνουν αυτά τα δύο είδη ζώων. Αυτό μπορεί να συνέβη στη φύση ή στην αγορά της Γουχάν, όπου τα ζώα διατηρούνταν κοντά το ένα στο άλλο.

- Πώς εξαπλώθηκε στους ανθρώπους;

Η ίδια γενετική ανάλυση δείχνει πως ο ιός πιθανώς ανέπτυξε την ικανότητα να «πηδά» από τα ζώα στους ανθρώπους χάρη σε μια συγκεκριμένη μετάλλαξη στο γονίδιο μιας πρωτεΐνης. Αν ο ιός εκκρίθηκε μαζί με τα κόπρανα των ζώων, τότε μέσω του αέρα θα εισπνεύστηκε από κάποιους ανθρώπους, όπως πιστεύουν μερικοί επιστήμονες.

- Πού έχει εξαπλωθεί έως τώρα;

Εκτός από την Κίνα, περιστατικά έχουν αναφερθεί σε άλλες χώρες της Ασίας (Ταϊλάνδη, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Βιετνάμ, Σιγκαπούρη), στην Αυστραλία, στις ΗΠΑ και στη Ευρώπη (έως τώρα μόνο στη Γαλλία).

- Πόσο κολλητικός είναι μεταξύ των ανθρώπων;

Ο βασικός τρόπος μετάδοσης του ιού φαίνεται να είναι από τα ζώα στον άνθρωπο. Είναι ακόμη νωρίς για να βγει συμπέρασμα πόσο εύκολα περνάει από άνθρωπο σε άνθρωπο, αν και μπορεί όντως να μεταδοθεί μεταξύ ανθρώπων. Σύμφωνα με προσωρινούς υπολογισμούς του ΠΟΥ, προς το παρόν ο μέσος αριθμός νέων λοιμώξεων ανά μολυσμένο άτομο είναι 1,4 έως 2,5 ασθενείς (συγκριτικά στην εποχική γρίπη κάθε ασθενής κολλάει κατά μέσο όρο 1,3 άλλα άτομα).

- Πώς μεταδίδεται μεταξύ ανθρώπων;

Από τον αέρα με τα σταγονίδια του βήχα και του φταρνίσματος, με την προσωπική επαφή (π.χ. άγγιγμα χεριών), με το άγγιγμα μολυσμένων επιφανειών (π.χ. πόμολο πόρτας) και στη συνέχεια με το άγγιγμα του στόματος ή της μύτης, προτού κανείς πλύνει τα χέρια του, καθώς επίσης μέσω μολυσμένων κοπράνων.

- Πόσο φονικός είναι;

Μέχρι τώρα η αναλογία των θανάτων σε σχέση με τα επιβεβαιωμένα περιστατικά είναι χαμηλή, περίπου 4% (δηλαδή πεθαίνουν τέσσερις ανά 100 ασθενείς με τον κοροναϊό), ποσοστό μικρότερο από τον SARS και τον MERS. Τα περισσότερα θύματα ήσαν άνω των 60 ετών και είχαν άλλα προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας, όμως υπήρξε και η περίπτωση θανάτου ενός νεαρού υγιούς ατόμου. Συνεπώς ακόμη είναι νωρίς για να υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα για τη φονικότητα του νέου κοροναϊού. Υπάρχουν φόβοι, σύμφωνα με το New Scientist και την «Ουάσιγκτον Ποστ», ότι μελλοντικά μπορεί να γίνει πιο φονικός, αν υποστεί περαιτέρω μετάλλαξη.

- Πώς συγκρίνεται με τον SARS και τον MERS;

Οι δύο αυτοί προηγούμενοι ιοί προκαλούσαν σοβαρά συμπτώματα. Δεν είναι σαφές πώς ακριβώς ο νέος συγκρίνεται μαζί τους, όσον αφορά τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Σε μερικούς ασθενείς έχει προκαλέσει σοβαρά συμπτώματα και θάνατο, αλλά στους περισσότερους πιο ήπια συμπτώματα. Ο SARS που άρχισε το 2003 στη νότια Κίνα και πιστεύεται ότι πήγασε από νυχτερίδες, μόλυνε περισσότερους από 8.000 ανθρώπους και σκότωσε 774, δηλαδή περίπου έναν στους δέκα ασθενείς. Ενώ ο MERS που εμφανίστηκε στη Σαουδική Αραβία το 2012 και «πήδηξε» από τις καμήλες στους ανθρώπους, ήταν ακόμη πιο φονικός, καθώς σκότωσε έναν στους τρεις ανθρώπους που μόλυνε (το 34%).

- Μπορεί ο νέος ιός να προκαλέσει πανδημία;

Για να συμβεί αυτό, χρειάζονται τρεις προϋποθέσεις: να μολύνει αποτελεσματικά τους ανθρώπους, να αναπαράγεται μέσα στο ανθρώπινο σώμα και να μεταδίδεται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο. Μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να πληρούνται και οι τρεις αυτές προϋποθέσεις.

- Υπάρχει εμβόλιο;

Όχι. Ωστόσο η επιστημονική κοινότητα τρέχει να αναπτύξει εμβόλιο για τον νέο ιό. Στη Ρωσία υπεύθυνοι του υπουργείου Υγείας ανακοίνωσαν ότι ξεκινούν την ανάπτυξη εμβολίου και ανέφεραν ότι θα παρέλθει τουλάχιστον ένα εξάμηνο έως ότου να είναι έτοιμο. Και τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ ανέφεραν ότι έχουν ξεκινήσει την ανάπτυξη εμβολίου σε συνεργασία με αμερικανικές εταιρείες βιοτεχνολογίας και συναδέλφους τους στο Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ στην Αυστραλία και ευελπιστούν ότι θα μπορέσουν να ξεκινήσουν κλινικές δοκιμές του σε ανθρώπους σε τρεις μήνες – συνολικά πάντως εκτιμάται ότι μπορεί να περάσει περισσότερο από ένα έτος προτού το εμβόλιο γίνει ευρέως διαθέσιμο.