MEDLABNEWS.GR / IATRIKA NEA

Responsive Ad Slot

Ο διαβήτης προκαλεί κατάθλιψη ή η κατάθλιψη προκαλεί διαβήτη;

Επιμέλεια: Aλέξανδρος Γιατζίδης, M.D., medlabnews.gr


Η κατάθλιψη είναι πολύ διαδεδομένη – ο ένας στους πέντε ανθρώπους θα πάθει κατάθλιψη σε κάποια φάση της ενήλικης ζωής του. Για τους ανθρώπους που ζουν με τον διαβήτη, ο αριθμός είναι ακόμη υψηλότερος.
Οι άνθρωποι που έχουν κατάθλιψη δυσκολεύονται να κάνουν τις συνηθισμένες τους δραστηριότητες και να λειτουργούν κανονικά από μέρα σε μέρα. Η κατάθλιψη δεν είναι απλά κακοκεφιά, αλλά μια ασθένεια που μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη σωματική όσο και στην ψυχική υγεία.
Τρεις στους δέκα Έλληνες διαβητικούς υποφέρουν από κατάθλιψη, όπως διαπιστώνουν οι γιατροί των διαβητολογικών ιατρείων της χώρας.

·        Ανάμεσα στις κύριες αιτίες της κατάθλιψης των διαβητικών στην Ελλάδα, είναι η συνεχής πίεση για ρύθμιση του σακχάρου και διατήρησή του στα επιτρεπτά επίπεδα. Παράλληλα, ακόμη και σήμερα, τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη έρχονται αντιμέτωπα με πολλές κοινωνικές προκαταλήψεις και στιγματισμό, γεγονός που εντείνει τα συμπτώματα κατάθλιψης.
Η κατάθλιψη μπορεί μεν να χτυπήσει οποιονδήποτε, αλλά είναι γεγονός ότι οι άνθρωποι με διαβήτη μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Επιπλέον, τα άτομα με κατάθλιψη μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εκδήλωσης διαβήτη. Η θεραπεία για την κατάθλιψη βοηθά τους ανθρώπους να διαχειριστούν τα συμπτώματα και των δύο ασθενειών, βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα της ζωής τους.
Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι ο διαβήτης διπλασιάζει τον κίνδυνο κατάθλιψης σε σύγκριση με εκείνους που δεν πάσχουν από τη νόσο. Οι πιθανότητες αυξάνονται όταν εμφανίζονται και επιδεινώνονται οι επιπλοκές του διαβήτη. Έρευνες δείχνουν ότι η κατάθλιψη οδηγεί σε σωματικές και διανοητικές δυσλειτουργίες, έτσι, ένα άτομο είναι λιγότερο πιθανό να ακολουθήσει τη διατροφή που απαιτείται ή το σχέδιο φαρμακευτικής αγωγής. Το άγχος, η κατάθλιψη και η αϋπνία αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη στους άντρες

Οι αιτίες στις οποίες βασίζεται η αλληλεπίδραση της κατάθλιψης και του διαβήτη είναι ασαφείς. Η κατάθλιψη μπορεί να αναπτυχθεί εξαιτίας του άγχους, αλλά επίσης, μπορεί να προκύψει από τις μεταβολικές επιδράσεις του διαβήτη στον εγκέφαλο. Σύμφωνα με μελέτες, τα άτομα με διαβήτη που έχουν ιστορικό κατάθλιψης, είναι πιθανότερο να παρουσιάσουν επιπλοκές στο διαβήτη από όσους δεν πάσχουν από κατάθλιψη.

Το γεγονός ότι η κατάθλιψη εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα με διαβήτη από ότι στο γενικό πληθυσμό δεν σημαίνει ότι ο διαβήτης προκαλεί κατάθλιψη ή ότι η κατάθλιψη προκαλεί διαβήτη. Δεν έχουν εντοπιστεί συγκεκριμένοι αιτιατοί παράγοντες. Χρειάζεται ειδική διερεύνηση για το συγκεκριμένο άτομο για τη διασαφήνιση των παθογόνων παραγόντων.
Φαίνεται όμως να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος κατά τον οποίο οι απαιτητικές συνθήκες και οι δυσκολίες που σχετίζονται με το διαβήτη να δημιουργούν καταθλιπτική συμπτωματολογία, η οποία δυσχεραίνει την τήρηση του πλαισίου ρύθμισης αυξάνοντας την πιθανότητα εμφάνισης ή επίτασης συμπεριφορών παραίτησης, περιορισμένης φυσικής δραστηριότητας, υπερφαγίας, παχυσαρκίας, καπνίσματος και μεγεθύνει τα προβλήματα με αποτέλεσμα την επίταση της κατάθλιψης.

Τα συμπτώματα της κατάθλιψης

Τα συμπτώματα της κατάθλιψης εμπεριέχουν την ύπαρξη της απογοήτευσης ή της απώλειας του αισθήματος της ικανοποίησης, αλλά και μια σειρά από φυσικά, ψυχολογικά και συναισθηματικά συμπτώματα. 
Τα άτομα με κατάθλιψη μπορεί να νιώθουν:
  •          Αλλαγή στην διάθεση για φαγητό (απώλεια ή αύξηση)
  •          Δυσκολία με τον ύπνο
  •          Μειωμένη ενεργητικότητα
  •          Δυσκολία στην αυτοσυγκέντρωση
  •          Αδυναμία να μείνουν προσηλωμένοι σε κάτι
  •          Αισθάνονται αβοήθητοι
  •          Αισθάνονται πως δεν είναι χρήσιμοι σε κάτι
  •          Έχουν αρνητικές σκέψεις
  •          Έχουν τάσεις αυτοκτονίας
  •          Είναι οξύθυμοι
  •          Ανησυχούν με όλα
  •          Είναι νευρικοί
  •          Έχουν αισθήματα ενοχής

Μια συνήθης απασχόλησή τους μπορεί να είναι η αναπόληση γεγονότων ή περιστατικών από το παρελθόν. Τα άτομα που υποφέρουν από κατάθλιψη σταδιακά καταβάλλονται και γίνονται ανίκανα να αντεπεξέλθουν σε καθημερινές λειτουργίες και δραστηριότητες. Μπορεί να συνειδητοποιήσουν πως σταδιακά αρχίζουν να αποφεύγουν τη συμμετοχή σε κοινωνικές δραστηριότητες. Επίσης αναφέρουν σημαντικές δυσκολίες σε πολλά και απλά καθημερινά πράγματα. Θέματα όπως η δουλειά, η οικογένεια και οι κοινωνικές συναναστροφές επηρεάζονται σημαντικά από την κατάθλιψη.
Οι δυσκολίες αυτές επιβαρύνουν το αίσθημα της θλίψης και χειροτερεύουν την κατάσταση του ατόμου. Η έντονη κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο στον αλκοολισμό
Τα συμπτώματα της κατάθλιψης συχνά περιλαμβάνουν:
• Επίμονη λύπη, άγχος, ή απουσία διάθεσης

• Συναισθήματα απελπισίας, απαισιοδοξίας

• Αισθήματα ενοχής, αναξιότητας, «αβοήθητου»

• Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης σε χόμπι και δραστηριότητες που κάποτε ήταν πηγή απόλαυσης, συμπεριλαμβανομένου του σεξ

• Μειωμένη ενέργεια, κόπωση, «βραδύτητα»

• Δυσκολία στη συγκέντρωση, στη μνήμη, στη λήψη αποφάσεων

• Αϋπνία, ξύπνημα νωρίς το πρωί, ή πολύωρος ύπνος

• Θέματα όρεξης και / ή μεταβολές βάρους

• Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας ή απόπειρες αυτοκτονίας

• Ανησυχία, ευερεθιστικότητα


Εάν πέντε ή περισσότερα από τα παραπάνω συμπτώματα παρουσιάζονται κάθε μέρα για τουλάχιστον δύο εβδομάδες και παρεμποδίζουν τις συνήθεις καθημερινές σας δραστηριότητες, όπως την εργασία, τη φροντίδα του εαυτού, τη φροντίδα των παιδιών και την κοινωνική σας ζωή, τότε θα πρέπει να επιδιώξετε μια πρώτη αξιολόγηση για την κατάθλιψη.

Επιπτώσεις της κατάθλιψης

Τα άτομα με διαβήτη πρέπει να διαχειριστούν με επιτυχία την ασθένειά τους για την αποφυγή επιπλοκών.

·       
Μελέτες έχουν δείξει μια σημαντική σχέση μεταξύ κατάθλιψης και κακής συμμόρφωσης στις οδηγίες για την ατομική φροντίδα, γεγονός που επιβεβαιώνεται από το υψηλότερο ποσοστό των επιπλοκών του διαβήτη, μεταξύ εκείνων που έχουν κατάθλιψη.

·       
Τα άτομα με διαβήτη και κατάθλιψη διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο αναπηρίας, έχουν μειωμένη παραγωγικότητα στην εργασία και φτωχότερη ποιότητα ζωής.

·       
Διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου, όπως φαίνεται σε μια μελέτη που αποκάλυψε ότι η συνύπαρξη διαβήτη και κατάθλιψης σχετίζεται με σημαντικά αυξημένο κίνδυνο θανάτου, σε αντίθεση με όσους έχουν  είτε διαβήτη ή κατάθλιψη μόνο.


Η κατάθλιψη μπορεί να διπλασιάσει τον κίνδυνο προσβολής από διαβήτη τύπου 2. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε αυξημένες ορμόνες του στρες και αύξηση του σωματικού βάρους δεδομένου ότι τα άτομα με κατάθλιψη συχνά δεν είναι δραστήρια.

Η κατάθλιψη μπορεί επίσης να αυξήσει την πιθανότητα ανάπτυξης επιπλοκών του διαβήτη. Οι άνθρωποι που έχουν κατάθλιψη μπορεί να δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν στα καθημερινά τους καθήκοντα. Με την πάροδο του χρόνου, η διαχείριση του διαβήτη (κάνοντας τακτικό έλεγχο της γλυκόζης του αίματος, παίρνοντας φάρμακα, ακολουθώντας ένα πρόγραμμα υγιεινής διατροφής και κάνοντας τακτική σωματική άσκηση) μπορεί να αποβεί επίπονη. Αυτό μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο να πάθει ένα άτομο κατάθλιψη, πράγμα που μπορεί με τη σειρά του να οδηγήσει το άτομο στο να παραμελήσει τη συνήθη φροντίδα του διαβήτη.
Τα συναισθήματα που φαίνεται ότι δοκιμάζει ένα άτομο με διαβήτη είναι αυτά του άγχους (για την πορεία του διαβήτη του), της ματαίωσης (για όλα όσα, ίσως, θα ήθελε, αλλά δεν μπορεί να κάνει), του πένθους (για όσες δυνατότητες πιστεύει ότι έχασε) και της θλίψης (για το μέλλον του, που το βλέπει πολλές φορές αβέβαιο).

Ακόμα, μπορεί να νιώσει φόβο (όταν αντιμετωπίσει τις αυξημένες απαιτήσεις της ρύθμισης), θυμό (γιατί πιστεύει ότι είναι άδικο να συμβαίνει κάτι τέτοιο σ' εκείνον) και ενοχές (γιατί ίσως να μην καταφέρνει να ρυθμίζεται πάντα όσο καλά θα ήθελε).

Επιπρόσθετα, μπορεί να υπάρχει "συναίσθημα αβοήθητου", απογοήτευση και έλλειψη ελπίδας. Όλα αυτά τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά ως αντιδράσεις, αν και δεν απαντώνται με την ίδια ένταση, ούτε και σε όλους τους ανθρώπους με διαβήτη. Όταν, όμως, όλα αυτά συνοδεύονται από κλασική καταθλιπτική συμπτωματολογία (απώλεια ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης, αίσθημα παραίτησης, αρνητικές σκέψεις για τον ίδιο και το μέλλον, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, διαταραχές της όρεξης και του ύπνου, επιθετικότητα, άγχος, έντονη κόπωση) μπορεί να σηματοδοτούν την εγκατάσταση μιας συναισθηματικής κατάστασης, που λέγεται κατάθλιψη.


Η κατάθλιψη και ο σωστός έλεγχος του διαβήτη
Η εμφάνιση της κατάθλιψης, μπορεί να δυσκολέψει τη σωστή τήρηση των κανόνων που απαιτεί ο σακχαρώδης διαβήτης, όπως για παράδειγμα τη σωστή διατροφή και την άσκηση.
Ο έλεγχος της κατάθλιψης στο σακχαρώδη διαβήτη. Η έναρξη θεραπείας.

Η θεραπεία της κατάθλιψης με την ψυχοθεραπεία, τη φαρμακευτική αγωγή, ή ένα συνδυασμό τους μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής και την ικανότητα του ασθενούς να διαχειριστεί το διαβήτη.
Οι έρευνες έχουν δείξει πως υπάρχουν πολλοί τύποι κατάθλιψης, που ίσως να χρειάζονται και διαφορετική αντιμετώπιση. Η διάγνωση επομένως θα πρέπει να γίνει από κάποιον ειδικό ο οποίος με τη σειρά του θα προτείνει την κατάλληλη θεραπεία και τη διάρκειά της. Μια γενική συμβουλή είναι σε όλους χρήσιμη, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι αρκετή να εξαλείψει τα συμπτώματα της κατάθλιψης.
Οι πιο αποτελεσματικές θεραπείες είναι αυτές που συνδυάζουν την ψυχολογική και ιατρική φροντίδα, ιατρική παρακολούθηση, εξατομικευμένη εκπαίδευση για τον διαβήτη και επαρκή κοινοτική υποστήριξη.
Ο γιατρός σας ή ο θεράπων επαγγελματίας υγείας θα λάβει υπόψη αρκετούς παράγοντες όταν προτείνει την καταλληλότερη θεραπεία για εσάς. Για να γίνετε καλά και να παραμείνετε υγιείς είναι σημαντικό να έχετε τακτική επαφή με τον γιατρό σας και να σας αξιολογεί σε τακτική βάση για να ελέγχει ότι οι θεραπείες σας είναι αποτελεσματικές.
Η κατάθλιψη είναι ιάσιμη, τόσο με ψυχοθεραπεία, όσο και με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, πρέπει να γίνει έγκαιρα αντιληπτή από το άνθρωπο με διαβήτη και τους δικούς του, γιατί μπορεί να αποτελέσει μεγάλο εμπόδιο στην καθημερινή προσπάθεια για επιβίωση και καλή ρύθμιση του διαβήτη.

Αν έχετε σακχαρώδη διαβήτη και παρουσιάσετε συμπτώματα κατάθλιψης θα πρέπει οπωσδήποτε να απευθυνθείτε σε ένα γιατρό. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να προσέξετε μια σειρά από πιθανές αιτίες. Συνεχώς αυξημένα σάκχαρα, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να οφείλονται σε υπερκόπωση, απώλεια βάρους ή μειωμένο ύπνο και χρόνο ξεκούρασης. Μολύνσεις και θυρεοειδής ή προβλήματα με τα νεφρά πιθανόν να σχετίζονται με ορισμένα από τα συμπτώματα της κατάθλιψης.
Οι θεραπείες περιλαμβάνουν:
Φάρμακα για την ανακούφιση των σωματικών συμπτωμάτων της κατάθλιψης
Γνωστική Θεραπεία Συμπεριφοράς για να μάθει το άτομο να αναγνωρίζει και να αλλάξει τον αρνητικό τρόπο σκέψης
Διαπροσωπική Θεραπεία για να βοηθήσει με την αποδοχή ατόμων που έχουν χρόνια ασθένεια και την ανάγκη για μακροπρόθεσμη θεραπεία και βελτίωση σχέσεων.
Πηγές:



Οι πιο σημαντικές δωρεάν ιατρικές εφαρμογές για το iphone

Επιμέλεια: Aλέξανδρος Γιατζίδης, M.D., medlabnews.gr


Όταν το 2008 η apple παρουσίαζε τις πρώτες ιατρικές εφαρμογές για το iphone, δεν φανταζόταν την ανάπτυξη που είχε η συσκευή στην ιατρική.



Υπάρχουν περίπου 12.000 μοναδικές εφαρμογές  στο App Store, που επισημαίνονται με τον όρο "Ιατρικό" και "Υγεία και Fitness». Πρόκειται για μια σημαντική αύξηση μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα.


Επίσης αρκετές από αυτές τις εφαρμογές τρέχουν σε iphone αλλά και ipad.


Στο παρακάτω video παρουσιάζονται δωρεάν ιατρικές εφαρμογές που μπορεί κανείς να βρει στο app store.



Medscape
Περιλαμβάνει πληροφορίες για 6000 φάρμακα και OTC (μη συνταγογραφούμενα φάρμακα)


Epocrates Περιλαμβάνει αλληλεπιδράσεις φαρμάκων, πληροφορίες και διαθέτει ιατρικούς αλγορίθμους.


iRadiology


προέρχεται από τον Δρ Γκίλιαν Λίμπερμαν, ο οποίος είναι σήμερα ο διευθυντής της κατάρτισης των φοιτητών Ιατρικής του Χάρβαρντ και Αναπληρωτής Διευθυντής του Προγράμματος Residency στο Beth Ισραήλ Medical Center.



MedPage 

Περιλαμβάνει ολοκληρωμένα ιατρικά άρθρα, με την επιμέλεια του ιατρικού προσωπικού του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνιας.


ReachMD
Χρήσιμες ιατρικές εκπομπές για ό,τι νεώτερο στην ιατρική.



NeuroMind

Ένα μεγάλο εργαλείο για τους φοιτητές της ιατρικής, των κατοίκων της νευρολογίας, και ακόμη και νευροχειρουργούς. Περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών, από τη βασική νευρο-ανατομία



Eponyms (για φοιτητές)

Στην ιατρική, συναντούμε αυτό όλη την ώρα κατά την απομνημόνευση ασθενειών ή παθολογικών καταστάσεων, ονόματα. Αυτή η εφαρμογή περιέχει πάνω από 1700 από αυτά τα ιατρικά ονόματα με περιγραφές για κάθε μια πάθηση που περιγράφουν. Ενα καλό εργαλείο μάθησης για τους σπουδαστές. 




Η καθημερινή αβεβαιότητα οδηγεί σε συμπίεση συναισθημάτων, σε άγχος, σε κατάθλιψη με απρόβλεπτες συνέπειες για την κοινωνία μας.


Συντάκτης: Aλέξανδρος Γιατζίδης, M.D., medlabnews.gr

Καθημερινά στην χώρα μας, τα τελευταία χρόνια, ζούμε μια κατάσταση αβεβαιότητας. Αβεβαιότητα για το τι μας περιμένει σε φόρους, τι θα μας κάνουν οι τράπεζες, αν θα μείνουμε ή θα φύγουμε από το Ευρώ, θα χάσουμε ή δεν θα χάσουμε τις οικονομίες μας, θα γίνει ή δε θα γίνει δημοψήφισμα, θα πέσει ή δεν θα πέσει η κυβέρνηση, θα περάσει ή δεν θα περάσει η μέρα μας και ένα σωρό άλλα εξατομικευμένα διλήμματα.

Ο φόβος και η αβεβαιότητα για το αύριο, η αύξηση της ανεργίας, οι απολύσεις, οι περικοπές στους μισθούς και η αδυναμία πληρωμών δοκιμάζουν σημαντικά τους δείκτες υγείας των περισσότερων Ελλήνων.

Αυτό που, κυρίως, απασχολεί όλους μας, ωστόσο, είναι ότι η κρίση «απειλεί» την επιβίωσή μας και, ασφαλώς, και αυτήν των παιδιών μας. Με λίγα λόγια, θα λέγαμε πως προδιαγράφεται ένα δυσοίωνο μέλλον για όλους μας. Το γεγονός αυτό, μας δημιουργεί, πολύ συχνά, την αίσθηση ότι δεν έχουμε τον έλεγχο της κατάστασης. Σε όλο αυτό το κλίμα αβεβαιότητας συντελεί και το ότι ερχόμαστε, σχεδόν καθημερινά, σε επαφή με πρωτάκουστους οικονομικούς όρους, όπως τα spreads, τα ομόλογα, οι κερδοσκόποι κ.α.

Η αντιμετώπιση της κατάστασης, για παράδειγμα της απόλυσης μας, δεν βρίσκεται «στα χέρια μας» και δεν μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε μία φορά και αυτή να τελειώσει. «Αιωρείται από πάνω μας» θα μπορούσαμε να πούμε. Μία κατάσταση την οποία δεν μπορούμε να ελέγξουμε ή να ξέρουμε πως να αντιδράσουμε απέναντί της, μεγεθύνει υπερβολικά το άγχος μας. Πρόκειται για μία κατάσταση άγχους, πιο «ύπουλης» και ψυχοφθόρας αφού η απειλή είναι «μη ορατή» στα μάτια μας και επιπλέον συνεχής και παρατεταμένη σε διάρκεια, απειλώντας το ένστικτοι της επιβίωσής μας.

Από την άλλη δεν έχουμε ή δεν ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε για να αποδεσμευτούμε από αυτήν την καταπιεστική καθημερινότητα. Αισθανόμαστε ότι θέλουμε να κάνουμε πράγματα που όμως δεν ξέρουμε αν μπορούμε ή πώς να τα κάνουμε. Αυτό μας αναγκάζει να συμπιέζουμε συναισθήματα.

Η συμπίεση των συναισθημάτων δίνει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που θέλεις. Ο λόγος για να συμπιέσεις τα συναισθήματά σου είναι είτε διότι θέλεις να σε αφήσουν σε ησυχία αυτή τη στιγμή, είτε διότι δεν θέλεις ή δεν μπορείς να τα αντιμετωπίσεις γενικά.
Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν ότι με το να συμπιέσουν τα συναισθήματά τους τα ξεφορτώνονται. Με το να κάνουν πολύ θόρυβο διώχνουν τον φόβο, με το να είναι απασχολημένοι συνεχώς αποφεύγουν την λύπη, με το να κινούνται συνεχώς κάνουν το θυμό να εξαφανιστεί. 
Αλλά ότι συμπιέσεις επιστρέφει αργά ή γρήγορα.
Συμπιέζοντας συναισθήματα που έρχονται είναι σαν να λες ψέμματα. Είναι σαν να κρύβεις την αλήθεια συνεχώς.
 Οι πιο συνηθισμένοι τρόποι που αντιμετωπίζουμε τα συναισθήματα είναι είτε εκφράζοντάς τα είτε συμπιέζοντάς τα.

Δυστυχώς η παρατεταμένη αυτή αβεβαιότητα έχει σκοτώσει το όπλο αυτής της κατάστασης, που είναι η ελπίδα. Συνειδητοποιεί ο σημερινός Έλληνας ότι πρέπει να αντιδράσει. Η αντίδραση ποικίλη  και εκεί μπορεί να αρχίσει η οργή, η βία, η επιθετικότητα από κάποιους.

Στο σημείο αυτό έρχεται η εξουσία που χρησιμοποιεί την στρατηγική της ενοχοποίησης. Η στρατηγική της ενοχοποίησης δεν γνωρίζει ιδεολογικούς, πολιτικούς ή πολιτισμικούς φραγμούς. Τα συναισθήματα του φόβου και της ανασφάλειας γίνονται εργαλεία χειραγώγησης των πολιτών και νομιμοποιούν την χρήση αυταρχικών, κατασταλτικών μεθόδων από την κρατική εξουσία. Κάτω από συνθήκες ψύχωσης για θέματα εθνικής ασφάλειας και φόβου για το αύριο παρατηρούνται συχνά φαινόμενα καταπίεσης της ατομικής ελευθερίας, ενίσχυσης της κρατικής εξουσίας και απογύμνωσής της από κάθε ηθικοπολιτική διάσταση, με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται το περιεχόμενο της δημοκρατίας και των ανθρωπιστικών αξιών. Τα νομοθετήματα – «τρομονόμοι» που ψηφίζονται ακροβατούν στο χείλος της δημοκρατικής τάξης και απειλούν τα κεκτημένα. Η επίταση της αστυνόμευσης έχει ως αποτέλεσμα την ποινικοποίηση πολλών εκφάνσεων της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, όπως η ειρηνική συμμετοχή σε μία διαδήλωση και η παρακολούθηση ενός αθλητικού αγώνα.
Έτσι η συμπίεση των συναισθημάτων αυξάνει ακόμα πιο πολύ το άγχος αλλά και την κατάθλιψη.
Αυτό το παρατεταμένο άγχος οδηγεί σε κατάθλιψη, καθώς το μυαλό και ο οργανισμός «κουράζονται» τελικά από την συνεχή υπερδιέγερση (απλουστευμένα υπερένταση) στην οποία βρίσκονται, όταν το μυαλό οποιουδήποτε όντος, δεν μπορεί να βρει έξοδο διαφυγής από την επώδυνη κατάσταση

Πολλά ζητήματα τα οποία είτε ήταν σε λανθάνουσα κατάσταση, είτε υπήρχαν ως προδιάθεση, φτάνουν στην επιφάνεια. Ερχόμαστε αντιμέτωποι με λανθασμένες επιλογές, αποτυχημένες επιλογές κομμάτων, εργασίας, αποτυχημένες σχέσεις ή γάμους, δηλαδή την πηγή του προβλήματος. Εκεί αρχίζουν τα δύσκολα.
Εκδηλώνονται  νευρώσεις, καταθλίψεις, κρίσεις πανικού, φοβίες και φυσικά έχουμε σωματοποιήσεις στο πεπτικό, το αναπνευστικό κλπ.

Ο φόβος μπορεί να κάνει το ανθρώπινο μυαλό να «πιστέψει» ότι είναι παγιδευμένο σε μία νοητή φυλακή, ανίκανο να αντιδράσει. Η κατάσταση αυτή, μπορεί να επηρεάσει και την σωματική υγεία του ατόμου, λόγω της μείωσης της άμυνας του οργανισμού που επιφέρει το παρατεταμένος άγχος και η κατάθλιψη.

Άνθρωποι με κατάθλιψη ή που είναι μόνοι ή που δεν έχουν κοινωνική στήριξη κινδυνεύουν επίσης περισσότερο

Η κατάθλιψη είναι κάτι πολύ περισσότερο από χαμηλή διάθεση. Κατά καιρούς, πολλοί άνθρωποι βιώνουν συναισθήματα μελαγχολίας, αλλά συνήθως τα συναισθήματα αυτά υποχωρούν μετά από κάποιες μέρες. Σε αντίθεση με αυτή την «κοινή θλίψη», όταν κάποιος υποφέρει από καταθλιπτική διαταραχή επηρεάζεται όλη του η ζωή, η λειτουργικότητά του και οι σχέσεις με τους γύρω του.

Υπάρχει διέξοδος, υπάρχει τρόπος αντιμετώπισης; 

Είναι σημαντικό να χρησιμοποιήσουμε το μυαλό μας για να καθορίσουμε το πρόβλημα στη σωστή του διάσταση,  απαγορεύοντας στα κατακλυσμιαία αρνητικά συναισθήματα να μας παρασύρουν. Η επιβολή της λογικής σκέψης πάνω στην συναισθηματική αντίδραση του άγχους επανεξετάζοντας με τη λογική τους πραγματικούς κινδύνους  που θεωρεί  το άτομο πως θα αντιμετωπίσει λόγω της κρίσης, που και με ποιόν τρόπο θα τον επηρεάσουν και αν πραγματικά οι κίνδυνοι αυτοί είναι τόσο άμεσοι, είναι μια βασική επανεξέταση που θα τον βοηθήσει στη λήψη αποφάσεων με καθαρό νου και στο να αποκτήσει μια πιο ψύχραιμη ματιά προς το μέλλον.

Φυσικά αν απλά αποφεύγεις κάποιο συναίσθημα αυτή τη στιγμή και μερικά λεπτά αργότερα, όταν έχεις ηρεμία, το ανακαλείς για να το αντιμετωπίσεις, τότε δεν υπάρχει πρόβλημα.
 Η διαχείριση των συναισθημάτων μπορεί να σε βοηθήσει να τα αντιμετωπίσεις και να τα απελευθερώσεις τη στιγμή που εμφανίζονται, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, χωρίς απαραίτητα να τα εκφράσεις και να προκαλέσεις διαμάχες, ή να τα συμπιέσεις και να προκαλέσεις αποστάσεις και ενοχές.

Προκειμένου να χαλαρώσουμε από το άγχος και την πίεση χρειάζεται καλή διατροφή, άσκηση, επαρκής ύπνος και καθημερινός χρόνος για ξεκούραση και χαλάρωση. Είναι απαραίτητο, να φροντίσουμε το σώμα μας και να σεβαστούμε τα όρια και τις αντοχές μας. Δεχόμενοι ότι «δεν εξαρτώνται όλα από μένα» πετυχαίνουμε να αναγνωρίσουμε τις δυνατότητές μας.
Παράλληλα, είναι πολύ σημαντικό να συμμετέχουμε σε ευχάριστες δραστηριότητες, μέσα από μια γενικότερη προσπάθεια να ενισχύσουμε τις κοινωνικές μας επαφές και να δομήσουμε ένα υποστηρικτικό δίκτυο.
Εστιαστείτε σε αυτά που πραγματικά αξίζουν στη ζωή σας. Μπορεί να είναι η οικογένειά σας, ο σύντροφος σας, τα παιδιά σας, οι καλοί σας φίλοι, κάποιο hobby, κάποια ενδιαφέροντα που μπορεί να είχατε παραμελήσει. Δώστε χρόνο σε όλα αυτά.

Το κακό είναι ότι δεν προλαβαίνουμε να διαχειριστούμε τα τρέχοντα, σημερινά προβλήματα αφού έρχονται νέα θέματα, νέα προβλήματα, νέα συναισθήματα και αρχίζουμε ξανά την ίδια διαχείριση. Ας ελπίσουμε ότι θα μπορέσουμε να βγούμε από αυτόν το φαύλο κύκλο συμπίεσης συναισθημάτων, διαχείρισης άγχους - κατάθλιψης και να αντέξουμε να σταθούμε επιτέλους στα πόδια μας.

Πηγή:

Η Ελλάδα του 2011 αντιμέτωπη με την πείνα. Οι συνέπειες της πείνας στα παιδιά. Ποια τα συμπτώματα του υποσιτισμού; Πιθανοί τρόποι αντιμετώπισης.

Συντάκτης: Aλέξανδρος Γιατζίδης, M.D., medlabnews.gr


Η Ελλάδα του 2011 αντιμέτωπη με την πείνα. 
Είναι παράξενο να μιλάμε για πείνα στην Ελλάδα; Υπάρχουν φαγάδικα που είναι γεμάτα κόσμο, υπάρχουν ταχυφαγία που δεν προλαβαίνουν να στέλνουν φαγητό σε σπίτια και όμως υπάρχει και η άλλη Ελλάδα. Και βέβαια δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι με βάση την περυσινή έκθεση του ΟΗΕ η Τρίτη χώρα στις εξαγωγές στον κόσμο, η Αργεντινή, όπου παράγεται το 1,61% του κρέατος παγκοσμίως, εννέα εκατομμύρια παιδιά υποφέρουν από την πείνα και από αυτά τα 2920 κάθε χρόνο πεθαίνουν από υποσιτισμό. Όμως και στις ΗΠΑ πέντε εκατομμύρια παιδιά υποσιτίζονται.

Πρόσφατα από το Medlab Ιατρικό Ινστιτούτο ανακοινώθηκε μελέτη που έδειξε ότι έχει αυξηθεί η οστεοπενία στην παιδική ηλικία τα τελευταία δύο χρόνια και αυτό οφείλεται στην αλλαγή των διατροφικών συνηθειών στην ελληνική οικογένεια, μειώνοντας την κατανάλωση ακόμα και του γάλακτος στο πλαίσιο της μείωσης των εξόδων του οικογενειακού προϋπολογισμού.

Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι που χάνουν τις δουλειές τους, συνεπώς και το εισόδημά τους, με αποτέλεσμα σταδιακά να περιέρχονται σε συνθήκες φτώχειας. Αυτό έχει επιπτώσεις και στη διατροφή τους, καθώς δε μπορούν να αντεπεξέλθουν στο ακριβό κόστος ζωής και να παράσχουν στις οικογένειές τους όλα τα θρεπτικά τρόφιμα που έχουν ανάγκη.
Τι είναι όμως η πείνα;
Η πείνα είναι «η φυσιολογική ανάγκη για φαγητό και εκφράζεται με την ώθηση για απόκτηση τροφής – η πείνα είναι συνήθως ένα δυσάρεστο και έμφυτο συναίσθημα» . Επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες όπως τα μηνύματα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος( υποθάλαμος) ή άλλα όργανα του σώματος (στομάχι, συκώτι, ορμόνες) , από παθήσεις , το περιβάλλον (π.χ κλιματολογικές συνθήκες, διαθεσιμότητα τροφίμων , και τις ψυχολογικές διαθέσεις( άγχος, διάθεση, ανία ). 
Υποσιτισμός είναι η έλλειψη ή ανεπάρκεια θερμίδων και θρεπτικών ουσιών 


Ο υποσιτισμός σε ατομικό επίπεδο, μπορεί να σημαίνει μια σειρά από επικαλυπτόμενα προβλήματα. Σε πρώτη φάση, ο χρόνιος κακοσιτισμός οδηγεί σε καθυστερημένη ανάπτυξη τα μικρά παιδιά και σε αναιμία τους ενήλικες. Στη συνέχεια, τα πόδια πρήζονται εξαιτίας της έλλειψης πρωτεϊνών, ενώ μειώνονται οι αντιστάσεις στις ασθένειες και την ίαση των τραυμάτων. Επίσης παρουσιάζεται προοδευτική αδυναμία του οργανισμού και δυσκολία στην κατάποση, που δεν επιτρέπει τη σωστή πρόσληψη τροφής. Την ίδια στιγμή, ποικίλα συμπτώματα (όπως αναιμία, χρόνια διάρροια, συρρίκνωση οργάνων όπως η καρδιά και οι πνεύμονες, υποθερμία, μυική αδυναμία, δυσπεψία) και ασθένειες από την μειωμένη πρόσληψη θρεπτικών στοιχείων μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους. Συγκεκριμένα:
Συμπτώματα του υποσιτισμού είναι:
-       μείωση βάρους
-       φούσκωμα στο στομάχι
-       κακή ανάπτυξη
-       αιμορραγία των ούλων
-       η αναιμία (έλλειψη σιδήρου)
-       κόπωση
-       δυσκολία συγκέντρωσης
-       μειωμένη απόδοση
-       αργή χρόνοι αντίδρασης
-       χλωμό πρόσωπο
-       ξηρό δέρμα
-       αδυναμία
-       ζαλάδες
-       έντονη τριχόπτωση
-        
Περισσότερο κινδυνεύουν από τον υποσιτισμό τα παιδιά γιατί ο οργανισμός τους είναι αδύναμος και βρίσκεται στη φάση της ανάπτυξης. Χωρίς την κατάλληλη τροφή τα παιδιά δεν μπορούν να αναπτυχθούν όπως πρέπει.

Βέβαια υπάρχουν και παθολογικές καταστάσεις που μπορεί να κάνουν ένα παιδί να λέει ότι είναι πεινασμένο, όπως ο διαβήτης τύπου Ι ή νεανικός διαβήτης, ο υπερθυρεοειδισμός, η κατάθλιψη κλπ.

Κλινικά σημεία ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών
Σκελετός: Οστεοπόρωση (σχετίζεται με ανεπαρκή πρόσληψη πρωτείνης και φθωρίου) Ανώδυνη διόγκωση επιφύσεων. Κομβολογιοειδής διόγκωση των πλευροχονδρικών αρθρώσεων Καθυστέρηση στο κλείσιμο των πηγών του κρανίου, κρανιόφθιση, κύρτωση κνημών, εξοχή του μετωπικού ή/ και βρεγματικού κρανίου. Παραμόρφωση θώρακος (πυθοειδής, αύλακα Harrison) Υποπεριοριστικό αιμάτωμα. Επώδυνη διόγκωση επιφύσεων
Κεντρικό νευρικό: Απάθεια. (Kwasiorkor) ευερεθιστότητα (διατροφικός μαρασμός) ψυχοκινητικές διαταραχές 
Ελάττωση τενόντιων αντανακλαστικών, παράισθησίες, ελάττωση αισθητικότητας Ψύχωση Περιφερική νευρίτιδα, συμμετρική αισθητική και κινητική ανεπάρκεια. Σπασμοί που δεν υποχωρούν με φαρμακευτική αντιμετώπιση, άνοια


Οι πεινασμένοι υποφέρουν μέσα στη σιωπή και για κάποιο που δεν έχει έμπειρο μάτι, σε πολλούς από αυτούς, δεν φαίνονται άμεσα εξωτερικά σημεία της σοβαρότητας της πείνας που τους καταπονεί.
Η χρόνια πείνα αυξάνει την ευπάθεια στις ασθένειες. Οι άνθρωποι νιώθουν αδύνατοι και ληθαργικοί. Η ικανότητα τους για εργασία μειώνεται και αυτό επηρεάζει την οικονομία. Αυτό με τη σειρά του συντείνει στην πείνα και τη φτώχεια που βασανίζει τις οικογένειες με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που διαιωνίζει το πρόβλημα.
Οι ελλείψεις της διατροφής σε βιταμίνες και άλλα στοιχεία προκαλεί ανεπάρκεια της σωματικής ανάπτυξης των παιδιών, μειωμένη ανάπτυξη των πνευματικών ικανοτήτων  και σωματικής ανάπτυξης των παιδιών, μειωμένη ανάπτυξη των πνευματικών ικανοτήτων και τύφλωση.

Οι γυναίκες που είναι έγκυοι, χρειάζονται επιπρόσθετες 300 θερμίδες κάθε μέρα. Όταν θηλάζουν χρειάζονται 500 επιπρόσθετες θερμίδες καθημερινά. Η κακή διατροφή προκαλεί στις γυναίκες μεγαλύτερους κινδύνους επιπλοκών και θανάτων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού

  λο και πληθα  λο και πληθα
Oταν μια κοινωνία μαστίζεται από την πείνα
Α) Μια πρώτη συνέπεια, είναι ότι η κοινωνία αυτή δεν μπορεί να έχει φυσιολογική ανάπτυξη, εξαιτίας του φαύλου κύκλου της φτώχειας και της πείνας. Για να κατανοήσουμε γιατί συμβαίνει αυτό, πρέπει να ξεκινήσουμε τον συλλογισμό μας παρατηρώντας το πιο ευαίσθητο τμήμα του συνόλου, που είναι τα παιδιά. Η φτώχεια και η ανεπαρκής ποσότητα τροφής έχουν ως αποτέλεσμα όχι μόνο τη δημιουργία προβλημάτων υγείας και ανάπτυξης των παιδιών, αλλά συμβάλλουν και στην αναπαραγωγή της ανεργίας και τη διαιώνιση της φτώχειας.

Β) Μια δεύτερη συνέπεια της Πείνας σε κοινωνικό επίπεδο, είναι η πρόκληση αναταραχών, συρράξεων και συγκρούσεων, οι οποίες με τη σειρά τους ενισχύουν τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα και δεν επιτρέπουν την εφαρμογή προγραμμάτων για την επίλυσή της. Δημιουργείται συνεπώς ένας ακόμη φαύλος κύκλος, σαν εκείνον που εξετάσαμε στην προηγούμενη παράγραφο. Ας δούμε πώς συμβαίνει αυτό: Σε πολλά σημεία του κόσμου, οι άνθρωποι ξεσηκώνονται απελπισμένοι από την φτώχεια και την πείνα και προσπαθούν να ανατρέψουν το υφιστάμενο σύστημα κοινωνικής διαστρωμάτωσης και να διαμορφώσουν μια δικαιότερη κοινωνία.

Παρά το γεγονός ότι η φτώχεια φέρνει ένα παιδί σε κίνδυνο για την υγεία του, σημαντικό είναι ότι μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα της ψυχοκοινωνικής δυσλειτουργίας και μπορεί να παράγει ορισμένες σημαντικές αρνητικές συνέπειες στη συμπεριφορά. Συγκεκριμένα, μελέτες δείχνουν ότι πεινασμένα παιδιά δείχνουν υψηλότερα επίπεδα άγχους και ευερεθιστότητας, επιθετική και αντιδραστική συμπεριφορά προς τα άλλα παιδιά συνομήλικα παιδιά που δεν είναι πεινασμένα. Τα ευρήματα αυτά συμπληρώνουν μελέτες της συμπεριφοράς που έχουν γίνει σε αναπτυσσόμενες χώρες με χρόνιο υποσιτισμό, έχουν διαπιστώσει ότι σχολικής ηλικίας πεινασμένα παιδιά είναι πιο πιθανό να είναι ανήσυχοι και οξύθυμοι, και δείχνουν σχέση μεταξύ της επιθετικότητας και της πείνας.

Για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την πείνα και τον υποσιτισμό και μάλιστα στα παιδιά θα πρέπει πρώτα να εντοπιστεί το πρόβλημα. Η εκτίμηση της θρέψης πρέπει να αποτελεί μέρος της αντιμετώπισης του προβλήματος.
Μέθοδοι για την εκτίμηση θρέψης

1. Κοινωνικό - οικονομική κατάσταση.
2. Το διαιτολογικό ιστορικό του τελευταίου 24ωρου και η συχνότητα που χρησιμοποιούνται
διάφορα τρόφιμα στη διάρκεια της εβδομάδας.
3. Σωματομετρικές μετρήσεις.
4 Συνέντευξη με τον ασθενή και ανασκόπηση των συστημάτων για συμπτώματα που σχετίζονται με νοσήματα θρέψης.
5, Κλινική εξέταση και αναγνώριση συμπτωμάτων υποθρεψίας ή τοξικής επίδρασης θρεπτικών
συστατικών,
Εργαστηριακές εξετάσεις που υποβοηθούν στη διάγνωση υποκλινικών κυρίως μορφών ανεπαρκούς θρέψης. Στις εργαστηριακές εξετάσεις περιλαμβάνονται και οι ακτινολογικές 
για τον καθορισμό της οστικής ηλικίας και του πάχους του οστικού φλοιού.
7.Ανοσολογικές εξετάσεις.

Ο εκπαιδευτικός που βρίσκεται αντιμέτωπος με το πρόβλημα θα πρέπει με πολύ λεπτές ερωτήσεις να προχωρήσει στην διερεύνηση, μια και το παιδί έχει τη δική του αξιοπρέπεια και πολλές φορές δεν θέλει να εξωτερικεύσει αυτό που του συμβαίνει. Στη μελέτη που κάναμε στο MEDLAB ΙΑΤΡΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ προσαρμόσαμε ένα ερωτηματολόγιο που χρησιμοποίησε η Αμερικάνικη Παιδιατρική Εταιρία. Συγκεκριμένα:

Οκτώ ερωτήσεις που μπορεί να βοηθήσουν για την καταγραφή, τον έλεγχο και  για τη μέτρηση της πείνας στην παιδική ηλικία



1.
Μήπως στο σπίτι σας πάντα τελειώνουν τα χρήματα που προορίζονται για την αγορά τροφίμων που είναι απαραίτητα για ένα γεύμα;
2.
Μήπως εσείς ή τα υπόλοιπα ενήλικα μέλη της οικογένειας τρώνε λιγότερο από ό,τι αισθάνεστε ότι πρέπει, επειδή δεν υπήρχαν αρκετά χρήματα για να αγοράσουν τρόφιμα;
3.
Μήπως το παιδί σας τρώει λιγότερο από ό, τι κρίνετε ότι θα πρέπει, επειδή δεν υπήρχαν αρκετά χρήματα για να αγοραστούν τρόφιμα;
4.
Μήπως το παιδί σας λέει ότι είναι είναι πεινασμένο, γιατί δεν υπήρχε αρκετό φαγητό στο σπίτι;
5.
Μήπως το παιδί σας πάει για ύπνο πεινασμένο, επειδή δεν υπήρχαν αρκετά χρήματα για να αγοραστούν τρόφιμα;
6.
Μήπως κόβετε ποτέ την ποσότητα στα γεύματα που έκαναν παλαιότερα, ή παραλείπετε γεύματα, επειδή δεν υπήρχαν αρκετά χρήματα για να αγοράσουν τρόφιμα;
7.
Μήπως εσείς ή τα ενήλικα μέλη της οικογένειάς σας κόβετε το μέγεθος των γευμάτων σας ή παραλείπετε γεύματα, επειδή δεν υπήρχαν αρκετά χρήματα για να αγοραστούν τρόφιμα;
8.
Έχετε ποτέ αναγκαστεί να υποκαταστήσετε καθημερινά τρόφιμα με κάτι άλλο (όπως ζωοτροφές), επειδή τελειώνουν τα χρήματα για να αγοραστούν τρόφιμα για ένα γεύμα;



Τι θα μπορούσε να γίνει για την πείνα που εισβάλει στην χώρα μας;

Για το σύνολο πολλά, είτε από την πολιτεία, είτε από τον απλό κόσμο. Εκείνο όμως που είναι ιδιαίτερα απαραίτητο, επειγόντως, να αντιμετωπιστεί η πείνα και ο υποσιτισμός στα παιδιά. Γιατί τα παιδιά αυτά αποτελούν το αύριο της χώρας μας και θα πρέπει να είναι πρωτίστως υγιή.
Είναι λοιπόν απαραίτητο πρώτα να εντοπιστούν αυτά τα παιδιά. Ο ρόλος του δασκάλου σε αυτό είναι πολύ σημαντικός. Θα πρέπει τέλος είτε με την βοήθεια των συλλόγων γονέων, είτε του δήμου, της εκκλησίας, είτε της κεντρικής πολιτείας να θεσπιστεί για όλα τα παιδιά (για να μην γίνουν διακρίσεις) να τους διανέμεται πρωινό.

Το πρωινό είναι το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας. Τα παιδιά που δεν τρώνε πρωινό, δεν παίρνουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, ώστε το σώμα τους να έχει αρκετή ενέργεια για να είναι συγκεντρωμένα και να μπορούν να αποδώσουν στα μαθήματα τους.

Το πρωινό γεύμα βελτιώνει τη υγεία των παιδιών. Ελαχιστοποιεί τα συμπτώματα πείνας που μπορεί να προκαλέσουν υπνηλία, ανησυχία, κόπωση, πονοκέφαλο και βοηθά τα παιδιά να σκέφτονται πιο γρήγορα και να είναι πιο ήρεμα. Επίσης βοηθάει να καταναλώσουν απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξη τους, να έχουν μικρότερα επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα, να αποφύγουν τον στομαχόπονο και τα κρυολογήματα αλλά και να ελέγχουν καλύτερα το σωματικό τους βάρος.


Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, 2011
http://www.worldhunger.org

REFERENCES
Yip R, Parvanta I, Scanlon K, et al. Pediatric nutrition surveillance
system United States 1980–1991. Morbidity and Mortality World Report.
Atlanta, GA: US Department of Health and Human Services, Public
Health Service; 1992
Nestle M, Gutmacher S. Hunger in the United States: rationale, methods,
and policy implications of state hunger surveys. J Nutr Educ.1992;24:18s-22s
Campbell CC. Food insecurity: a nutritional outcome or a predictor
variable? J Nutr. 1991;121:408–415
Wehler CA, Scott RI, Anderson JJ, et al. The Community Childhood
Hunger Identification Project: a model of domestic hunger—
demonstration project in Seattle, Washington. J Nutr Educ. 1992;24:29S-35S
Belle D. Poverty and women’s mental health. Am Psychol. 1990;45:385–389
Rutter M. Parental mental disorder as a psychiatric risk factor. In: Hales
R, Frances A, eds. American Psychiatric Association Annual Review. Washington,
DC: American Psychiatric Press; 1987;6:647–663
Pagano M, Murphy JM, Pedersen M, et al. Screening for psychosocial
problems in 4–5 year olds during routine EPSDT examinations: validity
and reliability in a Mexican-American sample. Clin Pediatr. 1996;35:139–146
Murphy JM, Ichinose C, Hicks RC, et al. Utility of the Pediatric Symptom
Checklist as a psychosocial screen in EPSDT. J Pediatr. 1996;129:864–869
Holahan CJ, Moos RH. Risk, resistance and psychological distress: a
longitudinal analysis with adults and children. J Abnorm Psychol. 1987;96:3–13
Hammen C, Adrian C, Gordon D, Burge D, Jaenicke C, Hiroto D.
Children of depressed mothers: maternal strain and symptom predictors
of dysfunction. J Abnorm Psychol. 1987;96:190–198

Copyright © 2015-2022 MEDLABNEWS.GR / IATRIKA NEA All Right Reserved. Τα κείμενα είναι προσφορά και πνευματική ιδιοκτησία του medlabnews.gr
Kάθε αναδημοσίευση θα πρέπει να αναφέρει την πηγή προέλευσης και τον συντάκτη. Aπαγορεύεται η εμπορική χρήση των κειμένων