Η φυματίωση είναι εδώ, στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης. Μύθοι και αλήθειες για την φυματίωση. (video)

Επιμέλεια: Αλέξανδρος Γιατζίδης, M.D., medlabnews.gr

H φυματίωση στην χώρα μας έχει αρχίσει και πάλι να εμφανίζεται και να ανεβαίνει όπως και παλιά. Δυστυχώς, τα επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι έχουμε πάλι τάσεις αύξησης. Οι λόγοι είναι πολλοί. Κυρίως, οφείλεται στους λαθρομετανάστες που έχουν έρθει από χώρες οι οποίες είχαν υψηλό επιπολασμό φέρνοντας εδώ τη φυματίωση. Ένα άλλο θέμα, το οποίο πρέπει να δούμε ως χώρα και ως πολιτεία, είναι να μην εξασθενήσουν σε καμία περίπτωση τα μέτρα. Δηλαδή, ο αντιφυματικός εμβολιασμός στα σχολεία και η ενημέρωση. Πριν περίπου δέκα, δεκαπέντε χρόνια ήμασταν σε πολύ καλό επίπεδο. Μπορούσαμε να πούμε ότι ίσως θα φτάναμε στο σημείο που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θα μας απάλλασσε από το εμβόλιο στα σχολεία γιατί δεν κάνουν όλες οι χώρες το εμβόλιο της φυματίωσης στην Α’ Δημοτικού. Το κάνουν μόνο οι χώρες που θεωρεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ότι είναι επίφοβες, ότι έχουν ένα σχετικό πρόβλημα. έχουμε γείτονες χώρες, οι οποίες έχουν πολύ υψηλό ποσοστό, όπως Βουλγαρία, Ρουμανία και από εκεί έχουμε αρκετούς μετανάστες. Φέρνουν τη φυματίωση και σε εμάς και αρχίζουμε να έχουμε σοβαρό πρόβλημα.

 Οι περικοπές δαπανών στην υγεία και η αναταραχή σε όλους τους τομείς οδηγούν σε πλημμελή πρόληψη. Ο καλύτερος τρόπος για τον έλεγχο της φυματίωσης είναι η διάγνωση και η θεραπεία ατόμων με φυματίωση πριν αναπτύξουν ενεργή νόσο. Επίσης υπάρχει και το εμβόλιο κατά της φυματίωσης το οποίο μπορεί να γίνει κατά την παιδική ηλικία που είναι πιο αποτελεσματικό.

Ο έλεγχος της φυματίωσης απαιτεί πρόληψη. Η φυματίωση είναι μια θανατηφόρα ασθένεια η οποία βρίσκεται σε παγκόσμια έξαρση, και για το λόγο αυτό πρέπει να αυξηθεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον ώστε να διασφαλιστεί η θεραπεία για όλους τους ασθενείς.

Εικόνα από ηλεκτρονικό μικροσκόπιο

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας βάζει έξι άξονες της στρατηγικής για να σταματήσουμε την εξάπλωση της φυματίωσης και είναι:

- Παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών οι οποίες πρέπει να είναι διαθέσιμες σε όλους, συμπεριλαμβανομένων των φτωχότερων και πιο ευάλωτων, ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές.

- Αντιμετώπιση της πολυανθεκτικής φυματίωσης και της φυματίωσης σε άτομα με HIV.

-  Ενίσχυση των συστημάτων υγείας των χωρών και ειδικότερα της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.

- Διασφάλιση από όλους όσους προσφέρουν υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης ότι μπορούν να προσεγγίσουν τον κάθε ασθενή.

- Ενίσχυση των ατόμων με φυματίωση, και των κοινοτήτων στις οποίες ανήκουν οι οποίες μπορούν να συντελέσουν στην μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των προγραμμάτων ελέγχου της φυματίωσης.

- Ενεργοποίηση και προώθηση της έρευνας. Ενώ με τα σημερινά εργαλεία μπορούμε να ελέγξουμε τη φυματίωση, για την εξάλειψη της θα χρειαστούμε νέες διαγνωστικές μεθόδους, φάρμακα και εμβόλια.

Μύθοι και Αλήθειες (από το ΚΕΕΛΠΝΟ):

Η φυματίωση είναι κληρονομική νόσος.

Η φυματίωση δεν είναι κληρονομική νόσος και οι γενετικοί παράγοντες δεν παίζουν κανένα ρόλο στη μετάδοση της νόσου. Ωστόσο, μέλη της ίδιας οικογένειας μπορεί να μολυνθούν.

Η λοίμωξη μεταδίδεται από άτομο σε άτομο μέσω του αέρα. Το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης ή βάκιλος του Koch εξαπλώνεται με μικροσκοπικά σταγονίδια που απελευθερώνονται στον αέρα όταν κάποιος με ενεργό μορφή της νόσου βήχει, μιλάει, γελάει, τραγουδάει ή φτερνίζεται. 
Ωστόσο δεν αρκεί η απλή εισπνοή των μολυσμένων σταγονιδίων αλλά μια πιο παρατεταμένη έκθεση. Για το λόγο αυτό κινδυνεύουν περισσότερο όσοι έχουν ζουν στο ίδιο σπίτι με κάποιον πάσχοντα που δεν λαμβάνει την κατάλληλη αγωγή.

Η φυματίωση οφείλεται στο υπερβολικό κάπνισμα.

Το κάπνισμα προδιαθέτει στην ανάπτυξη αναπνευστικών παθήσεων. Ωστόσο, η φυματίωση οφείλεται στη λοίμωξη με το βακτήριο mycobacterium tuberculosis.

Επίσης, μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν όσοι εργάζονται ή διαμένουν σε ιδρύματα. Άλλες ομάδες υψηλού κινδύνου είναι οι ανοσοκατασταλμένοι όπως πχ οι πάσχοντες από AIDS ή όσοι χρησιμοποιούν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα όπως κορτικοστεροειδή, οι χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών και όσοι υποσιτίζονται.

Η φυματίωση είναι ασθένεια του παρελθόντος. Δεν υπάρχει σήμερα φυματίωση στην Ελλάδα.

Η φυματίωση εξακολουθεί να αποτελεί ένα  σημαντικό πρόβλημα υγείας παγκοσμίως. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι το 2009 υπήρχαν 9.4 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις φυματίωσης και 4700 θάνατοι την ημέρα. Η φυματίωση εξακολουθεί να υπάρχει και στην Ελλάδα. Παρόλο που η επίπτωση της νόσου είναι χαμηλή και ο αριθμός των νέων περιπτώσεων μειώνεται, ο αριθμός των νέων περιπτώσεων μεταξύ των μετακινούμενων πληθυσμών έχει αυξηθεί 6 φορές τα τελευταία 15 χρόνια. Παράλληλα, η αντοχή στα πρωτεύοντα και δευτερεύοντα αντιφυματικά φάρμακα εξακολουθεί να είναι υψηλότερη στην Ελλάδα από ότι στις περισσότερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης.

Η φυματίωση είναι νόσος μόνο των φτωχών .

Η φυματίωση είναι αερογενής νόσος και μπορεί εύκολα να προσβάλει οποιονδήποτε, φτωχό ή πλούσιο. Ωστόσο, ο συνωστισμός, η έλλειψη αερισμού, η περιορισμένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, ο υποσιτισμός κλπ., προδιαθέτουν τους φτωχότερους ανθρώπους στη φυματίωση. Ορισμένοι πληθυσμοί πχ. μετανάστες, HIV οροθετικοί και ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς, οι ηλικιωμένοι και οι άστεγοι, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με αυτούς τους πληθυσμούς βρίσκονται επίσης σε κίνδυνο.

Η λοίμωξη με το m. tuberculosis ακολουθείται πάντα από την ανάπτυξη νόσου.

Μόνο το 10% των ανθρώπων που μολύνονται θα αναπτύξει φυματίωση κάποια στιγμή στη ζωή του. Ένα άτομο μπορεί να έχει μολυνθεί για χρόνια χωρίς να αναπτύξει τη νόσο. Κάποιος που έχει μολυνθεί με το βάκιλο της φυματίωσης μπορεί να μην ασθενεί γιατί το ανοσοποιητικό του σύστημα είναι αρκετά ισχυρό ώστε να προστατεύει τον οργανισμό του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα νοσήσει στο μέλλον.

Η θετική δερμοαντίδραση mantoux αποτελεί ένδειξη ενεργού φυματίωσης.

Η στοχευμένη δοκιμασία δερματικής φυματινο-αντίδρασης (Tuberculin skin test, TST) αποτελεί ένδειξη λοίμωξης με στέλεχος μυκοβακτηριδίου. Η δοκιμασία επιβεβαιώνει μόνο την έκθεση στη νόσο και όχι την παρουσία νόσου. Ένα άτομο έχει την νόσο μόνο εάν η Mantoux είναι θετική, η νόσος είναι συμπτωματική και η λοίμωξη είναι μεταδοτική.

Θετική δερμοαντίδραση mantoux

Η δερμοαντίδραση mantoux ήταν αρνητική, άρα δεν έχω φυματίωση

Λάθος. Περισσότερο από το 20% των ατόμων που έχουν μολυνθεί με το μυκοβακτηρίδιο δεν έχουν θετική Mantoux.

Η μικρή ή καθόλου αντίδραση στη δοκιμασία Mantoux συνήθως σημαίνει ότι δεν υπάρχει μόλυνση από φυματίωση αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις είναι δυνατόν να υπάρχει φυματίωση, παρά τα αρνητικά τεστ.