Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια. Ποια τα πιθανά αίτια της ΧΑΠ; Χρήσιμες οδηγίες για όσους έχουν ΧΑΠ

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr iatrikanea

Τι είναι η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια;

Με τον όρο ΧΑΠ περιγράφουμε μία ομάδα χρόνιων πνευμονικών παθήσεων (την χρόνια βρογχίτιδα και το πνευμονικό εμφύσημα) οι οποίες έχουν κοινό παρονομαστή τον προοδευτικό περιορισμό της ροής του αέρα στους βρόγχους και επακόλουθη δυσκολία στην αναπνοή.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατατάσσει τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια ως τέταρτη αιτία θανάτου διεθνώς, μετά δηλαδή τη στεφανιαία νόσο, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και τις οξείες λοιμώξεις του αναπνευστικού, ενώ αναμένεται να αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου και την πέμπτη αιτία αναπηρίας έως το έτος 2030. Στην Ελλάδα υπολογίζεται πάσχουν από ΧΑΠ περίπου 700.000 άτομα, τα μισά από τα οποία αγνοούν ότι νοσούν. 

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας γιορτάζεται κάθε χρόνο την τρίτη Τετάρτη του Νοεμβρίου από την «Παγκόσμια Πρωτοβουλία κατά της ΧΑΠ», που συσπειρώνει στους κόλπους της οργανώσεις γιατρών και ασθενών, και υπό την αιγίδα της Π.Ο.Υ.

Μπορεί να ελεγχθεί πλήρως με τη διακοπή του καπνίσματος.

Σε «εξολοθρευτή» του ανθρωπίνου γένους, με «φονικό όπλο» το τσιγάρο, εξελίσσεται χρόνο με χρόνο η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Σε ετήσια βάση η πάθηση στερεί τη ζωή σε περισσότερους από 3.000.000 συνανθρώπους μας παγκοσμίως, ενώ το πλέον ανησυχητικό είναι ότι η επίπτωση της έχει σταθερά αυξητική πορεία. Ευθύνεται για το 13% των νοσηλειών ενώ το 56% αυτών που πάσχουν δεν το γνωρίζουν. Αντίστοιχα περισσότερα από 500.000 άτομα στη χώρα μας πάσχουν από Άσθμα ενώ 250.000 παγκοσμίως κάθε χρόνο πεθαίνουν από άσθμα

Τι είναι η χρόνια βρογχίτιδα;

Η χρόνια βρογχίτιδα ανήκει στη ΧΑΠ. Χαρακτηρίζεται από φλεγμονή και μεγάλη παραγωγή βλέννας μέσα στους βρόγχους με στένωση των βρόγχων, βήχα, και φλέγματα. Είναι η πάθηση κατά την οποία ο ασθενής , καπνιστής συνήθως, έχει παραγωγικό βήχα, δηλαδή βήχα με πτύελα, για τις περισσότερες μέρες τριών συνεχόμενων μηνών και για δύο συνεχόμενα χρόνια. Πρέπει, βέβαια, να αποκλειστούν άλλες αιτίες παραγωγικού βήχα, όπως είναι ο καρκίνος των πνευμόνων, οι βρογχιεκτασίες, η φυματίωση, οι συχνές λοιμώξεις των πνευμόνων κ.α.

Τι είναι το Πνευμονικό εμφύσημα;

Το εμφύσημα ξεκινά με την καταστροφή των κυψελίδων των πνευμόνων. Οι κυψελίδες είναι οι φυσαλίδες στην επιφάνεια του πνεύμονα όπου γίνεται η ανταλλαγή του οξυγόνου της ατμόσφαιρας με το διοξείδιο του άνθρακα που παράγεται στο σώμα μας από τις καύσεις. Η καταστροφή αυτή είναι μη αντιστρεπτή και καταλήγει σε διάταση και στη δημιουργία μόνιμων τρυπών στον ιστό των πνευμόνων. Καθώς καταστρέφονται οι κυψελίδες, οι πνεύμονες μεταφέρουν όλο και λιγότερο οξυγόνο προς την κυκλοφορία του αίματος, προκαλώντας βράχυνση (συντόμευση) της αναπνοής. Χάνεται, επίσης, η ελαστικότητα του πνεύμονα, η οποία είναι υπεύθυνη για να κρατάει του πνεύμονες ανοιχτούς. Τα συμπτώματα του εμφυσήματος περιλαμβάνουν βήχα, δύσπνοια, βράχυνση της αναπνοής, αδυναμία και περιορισμένη αντοχή στην άσκηση. Καθώς η νόσος εξελίσσεται, το έργο της αναπνοής (δηλαδή η προσπάθεια που καταβάλει ο ασθενής για να αναπνεύσει) γίνεται τόσο μεγάλο, που οδηγεί σε μεγάλη απώλεια βάρους.

Τα συμπτώματα ξεκινούν στην ηλικία των 35-40 ετών με τον λεγόμενο ‘τσιγαρόβηχα’ με τον οποίο μπορεί να αποβάλλονται πτύελα. Κάποιες φορές ο καπνιστής μπορεί να αισθάνεται την αναπνοή του να ‘σφυρίζει’, ενώ τα κρυολογήματα γίνονται πιο συχνά. Σε αυτή τη φάση εάν το άτομο δεν δώσει σημασία στα συμπτώματα αυτά , και συνεχίζει να καπνίζει, μετά από λίγα χρόνια προστίθεται η δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια), αρχικά στο γρήγορο βάδισμα, στην ανηφόρα ή στο ανέβασμα σκάλας. Από εκεί και μετά η κατάσταση χειροτερεύει γρήγορα. Γύρω στην ηλικία των 55-60 ετών η δύσπνοια θα έχει επιδεινωθεί τόσο που ο ασθενής θα δυσκολεύεται να κάνει δουλείες ακόμη και μέσα στο σπίτι του.

Σιγά - σιγά ο ασθενής καθηλώνεται μέσα στο σπίτι του λόγω της πολύ έντονης δύσπνοιας και της αναπνευστικής ανεπάρκειας με ανάγκη για συνεχή φαρμακευτική αγωγή και οξυγονοθεραπεία τις περισσότερες ώρες της ημέρας.

Η δύσπνοια θα τον εμποδίζει ακόμη και να πλυθεί, να ντυθεί, ενώ πολύ συχνά θα καταφεύγει στο εφημερεύοντα νοσοκομείο. Η κοινωνική απομόνωση και η κακή κατάσταση της υγείας επηρεάζουν την ψυχική υγεία με πολύ συχνά την εμφάνιση αγχωδών αντιδράσεων και κατάθλιψη.

Ποια είναι τα πιθανά αίτια της ΧΑΠ; 

Το κάπνισμα είναι η σημαντικότερη αιτία της ΧΑΠ. Περίπου 1 σε κάθε 5 καπνιστές θα πάθει αναπηρία από ΧΑΠ. Σταματώντας το κάπνισμα επιβραδύνεται ο ρυθμός βλάβης και παρατείνεται η ζωή. Το κάπνισμα ερεθίζει τους αεραγωγούς, οι οποίοι στενεύουν, κάνοντας δυσκολότερη την αναπνοή. Οι αεραγωγοί παράγουν υπερβολικά πτύελα (φλέγμα), που καθιστά πιθανότερες τις λοιμώξεις. Λιγότερο οξυγόνο εισέρχεται στο αίμα λόγω της βλάβης στις αεροφόρους κύστεις. Η άσκηση γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Τα νέα δεν είναι εντελώς άσχημα! Αν κόψετε το κάπνισμα και πάρετε τα σωστά φάρμακα μπορείτε να διευκολύνετε την αναπνοή και να ασκείστε περισσότερο. Όσο πιο πολύ ασκείστε, τόσο πιο καλά θα αισθάνεστε.

Επειδή ο φυσιολογικός πνεύμονας έχει μεγάλη χωρητικότητα, μπορεί να έχετε ΧΑΠ χωρίς καθόλου συμπτώματα. Ωστόσο, πολλοί ασθενείς βήχουν και φτύνουν πτύελα τις περισσότερες ημέρες. Ορισμένοι πάσχουν από συχνές, παρατεταμένες λοιμώξεις του θώρακα.

Άλλες αιτίες:

• Η μόλυνση του ατμοσφαιρικού αέρα δρα επιβαρυντικά, κυρίως το διοξείδιο του θείου.

• Το παθητικό κάπνισμα.

• Οι συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού κατά την παιδική ηλικία.

• Η εργατική έκθεση σε βιομηχανικούς ρύπους και σκόνες αυξάνει τον κίνδυνο.

• Το χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο.

• Η ανεπάρκεια της α1- αντιθρυψίνης, μιας πρωτεΐνης που παράγεται από το συκώτι και ασκεί προστατευτική δράση στους πνεύμονες. Η ανεπάρκειά της είναι γενετική ανωμαλία και ο κίνδυνος ανάπτυξης εμφυσήματος είναι πολύ μεγαλύτερος στα άτομα που εμφανίζουν ανεπάρκεια αυτής της πρωτεΐνης.

• Το φύλο φαινόταν μέχρι πρότινος να παίζει κάποιο ρόλο. Τα προηγούμενα χρόνια η εμφάνιση της ΧΑΠ φαίνονταν να είναι συχνότερη στους άνδρες παρά στις γυναίκες, πιθανόν εξαιτίας του μεγαλύτερου ποσοστού καπνιστών. Τα τελευταία χρόνια η επίπτωση της νόσου έχει διπλασιαστεί ανάμεσα και στις γυναίκες. Αφ’ ενός διότι αυξήθηκαν τα ποσοστά καπνιστριών και αφ’ ετέρου γιατί οι γυναίκες φαίνεται να εμφανίζουν μεγαλύτερη ευαισθησία στον καπνό.

• Ερευνητικά έχει φανεί ότι και κάποιοι κληρονομικοί παράγοντες κινδύνου σε συνδυασμό με το  κάπνισμα αυξάνουν τον κίνδυνο για ΧΑΠ.

Διάγνωση της ΧΑΠ

Η διάγνωση της ΧΑΠ γίνεται με μια εύκολη εξέταση αναπνοής που αποκαλείται σπιρομετρία. Σας ζητούν να φυσήξετε δυνατά σε σωλήνα που είναι συνδεδεμένος με ένα μηχάνημα. Το αποτέλεσμα λέει στο γιατρό τη σοβαρότητα της πάθησης. Η εξέταση αυτή μετράει την ποσότητα του αέρα που βγαίνει από τους πνεύμονες και την ροή, δηλαδή την ταχύτητα με την οποία βγαίνει ο αέρας στην εκπνοή. Στην ΧΑΠ λόγω της στένωσης των βρόγχων, τόσο η ποσότητα όσο και η ροή μειώνονται κάτω από τα αναμενόμενα όρια.

Ήπια - Η ικανότητα αναπνοής είναι 60-80% της φυσιολογικής.

Αισθάνεστε λίγη δύσπνοια αν εργάζεστε εντατικά ή περπατάτε γρήγορα, ειδικά σε λόφους και σκαλοπάτια.

Μέτρια - Η ικανότητα αναπνοής είναι 40-60% της φυσιολογικής.

Αισθάνεστε δύσπνοια αν περπατάτε γρήγορα και χρειάζεται να βαδίζετε πιο αργά σε λόφους και σκαλοπάτια.

Μπορεί να έχετε πρόβλημα κάνοντας εντατική εργασία ή δουλειές.

Σοβαρή- Η ικανότητα αναπνοής είναι λιγότερη από το 40% της φυσιολογικής.

Ίσως να μη μπορείτε να εργαστείτε ή να κάνετε δουλειές στο σπίτι.

-Δεν μπορείτε να ανεβείτε τις σκάλες ή να βαδίσετε στο δωμάτιο πολύ καλά.

Κουράζετε εύκολα.

Η ακτινογραφία θώρακος, είναι απαραίτητη για να μας αποκλείσει άλλα νοσήματα με παρόμοια συμπτώματα. Η εξέταση των αερίων του αρτηριακού αίματος, σε προχωρημένο στάδιο της ΧΑΠ (αναπνευστική ανεπάρκεια), η τάση του οξυγόνου είναι κάτω από 55-60 mmHg (φυσιολογικές τιμές 80 mmHg) .

Η σύγχρονη ιατρική διαθέτει στο οπλοστάσιό της καινοτόμα φάρμακα και θεραπείες για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ΧΑΠ. Οι θεραπευτικές επιλογές για τους ασθενείς με ΧΑΠ είναι πολλές και αρκετά αποτελεσματικές. Βελτιώνουν τα συμπτώματα και τη ποιότητα ζωής και επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου.
Ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας αποτελούν τα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα ενώ και αντιφλεγμονώδη φάρμακα χρησιμοποιούνται με επιτυχία. Ταυτόχρονα, σε προχωρημένες μορφές της νόσου χορηγούνται από του στόματος αντιφλεγμονώδη.

Η Θεραπεία της ΧΑΠ περιλαμβάνει:

• Την διακοπή του καπνίσματος
• Βρογχοδιασταλτικά και εισπνεόμενα στεροειδή φάρμακα
• Οξυγονοθεραπεία
• Θεοφυλλίνες
• Βλεννολυτικά
• Αντιβιοτικά

Η καθημερινή άσκηση: παρόλο που η δύσπνοια περιορίζει τους ασθενείς που πάσχουν από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, αντίθετα από ό,τι θα πίστευε κανείς το καθημερινό περπάτημα και η σωματική άσκηση κάνουν καλό. Σχετικές μελέτες έχουν δείξει ότι, όταν οι ασθενείς με αυτή τη νόσο ακινητοποιούνται και κλείνονται μέσα στο σπίτι για να αποφύγουν τη δύσπνοια, χειροτερεύουν την κατάσταση τους. Γιατί; Διότι με την ακινησία ατροφούν οι μύες του υπόλοιπου σώματος -οι οποίοι ζητούν περισσότερο οξυγόνο από τους πνεύμονες- με αποτέλεσμα να αυξάνει η δύσπνοια σε οποιαδήποτε προσπάθεια για κίνηση.

Η χειρουργική θεραπεία: η αφαίρεση μη λειτουργικών τμημάτων των πνευμόνων και η μεταμόσχευση πνευμόνων αποτελεί λύση για μερικούς ασθενείς.

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΕΧΟΥΝ ΧΑΠ

Να ελέγχετε την κατάσταση των πνευμόνων σας και να έχετε σχέδιο δράσης για έλεγχο των συμπτωμάτων σας αν πάθετε λοίμωξη του θώρακα.

Ενδείξεις που θα πρέπει να προσέχετε:

• Αυξανόμενα πτύελα, πιο σκούρο χρώμα

• Αύξηση δύσπνοιας

• Αύξηση χρήσης ανακουφιστικού φαρμάκου

• Αυξανόμενο πρήξιμο αστραγάλων

• Ναυτία, ανορεξία, κούραση

• Πυρετός, ρίγη

1. Ειδοποιήστε το γιατρό σας εγκαίρως.

2. Έχετε έτοιμο ένα σχέδιο δράσης και φάρμακα (π.χ., αντιβιοτικά).

3. Ορισμένα άτομα χρειάζονται οξυγόνο όταν χειροτερεύουν. Αν ήδη παίρνετε οξυγόνο, μην αυξάνετε τη ροή εκτός αν το ορίσει ο γιατρός σας.

Χρησιμοποιώντας εγκαίρως ένα σχέδιο δράσης:

• Η σοβαρότητα του επεισοδίου μπορεί να μειωθεί.

• Η εισαγωγή σε νοσοκομείο μπορεί να αποφευχθεί ή να μειωθεί η περίοδος παραμονής.

• Να βλέπετε τακτικά το γιατρό σας

• Πηγαίνετε για γενικές εξετάσεις δύο φορές το χρόνο, ακόμα κι αν είστε καλά.

• Κάνετε εξετάσεις των πνευμόνων σας.

• Ζητήστε από το γιατρό να κάνει κατάλογο των φαρμάκων σας, πόσο να παίρνετε και πότε να τα παίρνετε.

• Φέρνετε τα φάρμακα ή τον κατάλογο σε κάθε εξέταση.

• Δείχνετε στην οικογένειά σας τον κατάλογο φαρμάκων σας και έχετέ τον πρόχειρο.

• Κάνετε εμβόλιο γρίπης κάθε χρόνο και εμβόλιο πνευμονίας κάθε 5 χρόνια.

Πηγή: MEDLAB Ιατρικό Ινστιτούτο

• COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease)(National Heart, Lung, and Blood Institute)
• COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease)(Patient Education Institute

Διαβάστε επίσης

• Η σωστή διατροφή στη ΧΑΠ. Τροφές που ενισχύουν όσους πάσχουν από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια
• Βήχας, παραγωγή πτυέλων αποτελούν συμπτώματα της ΧΑΠ. Πως το κάπνισμα προκαλεί Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια; (video) 
• O βήχας μπορεί να οφείλεται σε καρκίνο του πνεύμονα;
• Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Τι είναι;
• Χρήσιμες Οδηγίες. ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΧΑΠ
• Κατανοώντας πώς η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) επηρεάζει το αναπνευστικό σύστημα - video animation
• Πότε ο βήχας πρέπει να σας ανησυχήσει, τι μπορεί να προκαλέσει και πώς αντιμετωπίζεται;

Σε έξαρση η ψωρίαση λόγω του άγχους και της κατάθλιψης που έφερε η οικονομική κρίση.

του Aλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr iatrikanea

Η 29η Οκτωβρίου καθιερώθηκε ως «Παγκόσμια Ημέρα Ψωρίασης» το 2004, με πρωτοβουλία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ψωρίασης, που συσπειρώνει στους κόλπους της γιατρούς και ασθενείς. Στόχος της Παγκόσμιας Ημέρας Ψωρίασης είναι να ενημερώσει ασθενείς, ιατρούς και κοινό και να αυξήσει την επίγνωση για την ασθένεια, ώστε να δώσει στους ασθενείς που πάσχουν από Ψωρίαση την προσοχή και την κατανόηση που τους αξίζει.

Η ψωρίαση #psoriasis είναι ένα συχνό, χρόνιο φλεγμονώδες νόσημα που εμφανίζεται σε γενετικώς προδιατεθειμένα άτομα και χαρακτηρίζεται από την υπερπλασία της επιδερμίδας και το γρήγορο πολλαπλασιασμό των επιδερμικών κυττάρων. Φυσιολογικά, κάθε μήνα, τα κύτταρα της επιδερμίδας αποβάλλονται και αντικαθίστανται με νέα. Στους ασθενείς με ψωρίαση η αντικατάσταση των κυττάρων της επιδερμίδας γίνεται πολύ πιο γρήγορα από τον μήνα, συνήθως σε μία εβδομάδα. Έτσι η επιδερμίδα γίνεται παχύτερη και τα κύτταρα που αποβάλλονται καθημερινά, είναι πολύ περισσότερα απ' ότι στο υγιές δέρμα.

Η ψωρίαση είναι μια χρόνια, μη μεταδοτική αυτοάνοση ασθένεια που επηρεάζει το δέρμα και τις αρθρώσεις. Είναι μία συστηματική φλεγμονώδης πάθηση που χαρακτηρίζεται από επηρμένες λεπιδώδεις βλάβες στο δέρμα. 

Προσβάλλει περίπου 14 εκατομμύρια άτομα στην Ευρώπη και περίπου 125 εκατομμύρια άτομα σε ολόκληρο τον κόσμο. 
Η ψωρίαση κατά πλάκας είναι η πλέον συνήθης μορφή της νόσου και αντιπροσωπεύει περίπου το 80% των περιστατικών. Επιπροσθέτως, έως και το 30% των ατόμων με ψωρίαση μπορεί να αναπτύξουν ψωριασική αρθρίτιδα.
Μπορεί να νοσήσει οποιοσδήποτε ενήλικας συνήθως από 25-45 ετών και εμφανίζεται με την ίδια συχνότητα σε άντρες και γυναίκες. 
Προσβάλει άνδρες και γυναίκες σε ποσοστό 1,5%-3% του πληθυσμού.

Η ψωρίαση δεν είναι μεταδοτική και δεν δημιουργεί προβλήματα σε τρίτους.

Όπως καταγράφεται σε μελέτη του MEDLAB IATΡΙΚΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ, τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί τα περιστατικά με ψωρίαση κατά 32%.

Η σημερινή πίεση και το καθημερινό άγχος έχει επιβαρύνει πάρα πολύ τους ασθενείς με ψωρίαση. 

Σε πολλές περιπτώσεις η ψωρίαση εκδηλώνεται μετά από καταστάσεις έντονου άγχους. Η υπερβολική ψυχολογική πίεση που οφείλεται κατά βάση στην οικονομική πίεση των ημερών μας, έχουν πυροδοτήσει την εκδήλωση ψωρίασης και έχουν αυξήσει τα περιστατικά υποτροπών.

Επιπλέον, η ίδια η παθολογική κατάσταση προκαλεί ψυχολογική πίεση, καθώς το δέρμα παίζει ουσιαστικό ρόλο στις διαπροσωπικές σχέσεις. Οι ορατές βλάβες, ιδιαίτερα στα χέρια και το πρόσωπο, μπορούν να βλάψουν την εικόνα που έχει ένα άτομο για τον εαυτό του και να το οδηγήσουν στο άγχος και την κατάθλιψη. Τότε ξεκινά ένας φαύλος κύκλος, καθώς η ψυχολογική πίεση μπορεί με τη σειρά της να προκαλέσει εξάρσεις της ασθένειας.

Η πρώτη αναφορά της ψωρίασης γίνεται από τον Ιπποκράτη, που χρησιμοποίησε τον όρο ψώρα και λέπρα, για περιπτώσεις που θεωρούνται και αναγνωρίζονται σαν ψωρίαση.

H συχνότητα στο γενικό πληθυσμό είναι 1-3%. Στην Ελλάδα έχουμε περίπου διακόσιες πενήντα χιλιάδες ανθρώπους, περίπου, που πάσχουν από ψωρίαση και αντιμετωπίζουν μια σειρά από προβλήματα. 
Κυρίαρχο πρόβλημα είναι το γεγονός ότι οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ότι η ψωρίαση δεν είναι μεταδοτική με αποτέλεσμα οι πάσχοντες να υφίστανται σημαντική ψυχοκοινωνική επιβάρυνση. 
Περισσότερες από 7.000.000 και σε όλο τον κόσμο πάνω από 120.000.000. Η συχνότητά της είναι ίση μεταξύ των δύο φύλων.

Οι διακυμάνσεις αποδίδονται σε φυλετικούς, περιβαλλοντικούς και γεωγραφικούς παράγοντες. Από πλευράς κληρονομικότητας φαίνεται ότι, από τις σχετικές μελέτες, πρέπει να δεχθούμε ότι αυτή υφίσταται και αφορά περισσότερα από ένα γονίδια. 
Περιβαλλοντολογικοί παράγοντες μπορεί να ξυπνούν και διεγείρουν την εμφάνιση ή υποτροπή του νοσήματος στους ψωριασικούς. Σ' αυτούς συγκαταλέγονται: οι λοιμώξεις, το στρες, φάρμακα, κλιματολογικοί παράγοντες, τραυματισμοί. 
Η ψωρίαση, εκτός του δέρματος, μπορεί να προσβάλλει και το αρθριτικό σύστημα. Στην περίπτωση αυτή, εφόσον εκδηλωθεί σε βαριά μορφή, μπορεί να προκαλέσει λειτουργικές και ανατομικές, των πασχουσών αρθρώσεων, όπως και η ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Πρωτοεμφανίζεται συνήθως μεταξύ 18 έως 25 ετών, αν και μπορεί να παρουσιασθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Στατιστικά, πάντως, η εμφάνιση κάτω από την ηλικία των 10 ετών είναι εξαιρετικά σπάνια.

Η ΨΩΡΙΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΔΕΡΜΑΤΙΚΗ ΠΑΘΗΣΗ ΜΕ ΑΥΤΟΑΝΟΣΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΠΟΥ ΠΡΟΣΒΑΛΕΙ ΤΑ ΕΜΦΑΝΗ ΣΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΟΠΩΣ ΧΕΡΙΑ, ΠΡΟΣΩΠΟ ΚΑΘΩΣ ΕΠΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΟΠΩΣ ΤΑ ΓΕΝΝΗΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ.

Είναι μια χρόνια φλεγμονώδης δερματοπάθεια που δεν οφείλεται σε κάποιο μικρόβιο κι επομένως δεν είναι μεταδοτική. Χαρακτηρίζεται κυρίως από ερυθηματώδεις πλάκες που καλύπτονται από αργυρόχροα λέπια. Στις περισσότερες περιπτώσεις η νόσος εξελίσσεται με εναλλαγή εξάρσεων και υφέσεων. Εμφανίζεται όταν τα κύτταρα στην εξωτερική στοιβάδα του δέρματος αναπαράγονται πιο γρήγορα από το κανονικό και συσσωρεύονται στην επιφάνεια του δέρματος. Τα νέα κύτταρα, μη βρίσκοντας χώρο, επικάθονται το ένα στο άλλο, δημιουργώντας κηλίδες στο δέρμα, χρώματος κόκκινου σκεπασμένου από λεπτές πλάκες λεπιδώδους υφής, χρώματος ασημί ή λευκού. Το ερύθημα από μόνο του δεν είναι κνηφώδες, αλλά η πληγείσα περιοχή μπορεί να ματώνει, αν ξύνεται.

Τα περισσότερα περιστατικά, περίπου 80% είναι ήπιας-μέτριας μορφής.

Η ψωρίαση συνοδεύεται τακτικά και από άλλες ασθένειες ύποπτες για το ανοσοποιητικό τους χαρακτήρα όπως διαβήτης, άσθμα, βρογχίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα

Επιδεινώνεται από το έντονο ψυχολογικό στρες, από τις χαμηλές θερμοκρασίες (χειμώνας), από την υψηλή κατανάλωση αλκοόλ και άλλες αιτίες. Αντίθετα, το καλοκαίρι γενικά βελτιώνεται με την ηλιοθεραπεία και την αυξημένη θερμοκρασία του περιβάλλοντος, αν και το 10% των ασθενών επιδεινώνεται με την ηλιοθεραπεία.  Επίσης κάνει τακτικά «παρέα» με την κατάθλιψη λόγω του ότι η «απωθητική» εμφάνισή της νόσου οδηγεί τους ασθενείς σε κοινωνικό περιορισμό. Πέρα όμως από αυτό είναι δυνατόν η ίδια η διαταραχή της ψωρίασης να φτάσει σε εγκεφαλικές δυσλειτουργίες που έχουν σαν αποτέλεσμα την κατάθλιψη.

Οι κλινικοί τύποι που εμφανίζονται στην ψωρίαση εκφράζονται με την παρακάτω ορολογία:


• Σταγονοειδής


• Γενικευμένη


• Νομισματοειδής


• Γυροειδής


• Γεωγραφική Ανάστροφη


• Γυροειδής


• Ερυθροθερμική


• θυλακική


• Φλυκταινώδης (Παλαμών - πελμάτων)


• Δακτυλοειδής και Γενικευμένη του Vom Zumbuch


Επίσης, αναλόγως με τον εντοπισμό της, διακρίνονται επί μέρους τύποι π.χ. ψωρίαση τριχωτού κεφαλής, ονύχων κ.α. 

Ποια είναι τα συμπτώματα της ψωρίασης;

Τα συμπτώματα της ψωρίασης έχουν οξύνσεις και υφέσεις. 

Τα σημαντικότερα είναι τα εξής:

• Κόκκινες, παχιές πλάκες με ασημένιες ή λευκές στρώσεις 
• Ξηρό, πρησμένο, σκασμένο δέρμα που πολλές φορές ματώνει 
• Μικρά διάστικτα σημάδια
• Φαγούρα, κάψιμο, ερεθισμός
• Παχιά νύχια στα χέρια και στα πόδια, επηρμένα (σηκωμένα) και με εξογκώματα
• Πρησμένες αρθρώσεις

Θεραπεία της Ψωρίασης και της Ψωριασικής Αρθρίτιδας

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ριζική αντιμετώπιση της νόσου, υπάρχουν όμως διάφορες θεραπείες που μπορούν να βελτιώσουν πολύ την κατάσταση. 

Η θεραπεία της ψωρίασης είναι εξατομικευμένη, αφού οι ασθενείς διαφέρουν στον τύπο, στη σοβαρότητα και στην ανταπόκριση στη θεραπεία. Αυτό οφείλεται στη φύση της νόσου, η οποία χαρακτηρίζεται από μια απρόβλεπτη πορεία και αντιμετωπίζεται μόνον εφόσον χορηγείται κάποιο φάρμακο σε κάποια δόση ή εφαρμόζεται κάποια άλλη θεραπευτική μέθοδος, όπως η φωτο- χημειοθεραπεία.

Φωτοδυναμική Θεραπεία

Οι θεραπευτικές μέθοδοι που εφαρμόζονται στην ψωρίαση περιλαμβάνουν τοπικές θεραπείες (εφαρμογή φαρμάκων στο δέρμα- τοπικά κορτικοστεροειδή, καλσιποτριόλη, μαλακτικά), φωτοθεραπείες   ( PUVA,UVA - χρήση υπεριώδους ακτινοβολίας με ή χωρίς φάρμακα από το στόμα), φωτοδυναμική θεραπεία , συστηματικές θεραπείες (φάρμακα από το στόμα) και, τα τελευταία χρόνια, τα φάρμακα βιοτεχνολογίας, οι βιολογικοί παράγοντες (φάρμακα σε ενέσιμη μορφή).

Η έρευνα των τελευταίων ετών οδήγησε στη δημιουργία των βιολογικών θεραπειών για τη μορφή της ψωρίασης κατά πλάκας.

Υπάρχουν 2 κατηγορίες βιολογικών φαρμάκων:

1. Αυτές που στοχεύουν στα Τ-λεμφοκύτταρα και

2. Αυτές που στοχεύουν στις πρωτείνες (κυτοκίνες) που απελευθερώνονται από τα Τ-λεμφοκύτταρα.

Αυτό που διαφοροποιεί τα βιολογικά φάρμακα από τις υπόλοιπες θεραπείες είναι ότι είναι πιο επιλεκτικά στη δράση τους. Έτσι, ενώ είναι αποτελεσματικά δεν προκαλούν τοξικότητα σε ζωτικά όργανα( ήπαρ/νεφροί) όπως συμβαίνει με άλλες συστηματικές θεραπείες.

Τέλος, έχει καταγραφεί ως αρνητικό, η έλλειψη στη διατροφική μας αλυσίδα σημαντικών λιπαρών αρωματικών οξέων και φυτικών ινών, το άγχος, ορμονικές διαταραχές και ενδεχόμενο ηλιακό ερύθημα.

Πολύ σημαντικό ρόλο, παίζει η διατροφή μας, ώστε να αποβάλουμε τις τοξίνες μέσω των φυσιολογικών οδών και όχι μέσω του δέρματος. Έτσι προτείνονται διατροφικές συνήθειες που έχουν καταγραφεί στα θετικά της αντιμετώπισης, όπως ψάρια πλούσια σε ωμέγα 3 λιπαρά και Εpa π.χ. σκουμπρί, σολομός, σαρδέλα, γαύρος κ.λ.π. καθώς επίσης και πρωτεϊνούχα σκευάσματα όπως φασόλια. Πολλές φορές, άτομα με πρόβλημα ψωρίασης, έχουν δυσκολία στην απορρόφηση πρωτεϊνών και έτσι βάζουν σε δυσκολία τον εντερικό σωλήνα. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι οι φυτικές πρωτεΐνες απορροφώνται πιο εύκολα από τις ζωικές. Πρέπει να προτιμώνται

• τα φρέσκα φρούτα και
• τα λαχανικά.

Επίσης πρέπει να αποφεύγονται τρόφιμα όπως

• τα λευκά σιτηρά
• το κόκκινο κρέας,
• τα γαλακτοκομικά προϊόντα
• τα πουλερικά,
• τα λιπαρά προϊόντα,
• τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε ζάχαρη,
• τα γλυκά,
• το αλκοόλ,
• ο καφές.

Βιβλιογραφικές αναφορές:

Schon, N Engl J Med, 2005; Greaves, N Engl J Med, 1995.

Sampogna, Br J dermatol, 2004.

Mallbris et a., J Invest Dermatol, 2005.

Διαβάστε επίσης

• Σε έξαρση η ψωρίαση, λόγω του άγχους και της κατάθλιψης που φέρνει η σημερινή οικονομική κρίση.
• Η ψωρίαση δεν είναι κολλητική και δεν δημιουργεί προβλήματα σε τρίτους.
• Ενημέρωση και υποστήριξη των ανθρώπων με ψωρίαση από το νέο site psoriasis.qualitycare.gr
• Επούλωση  κατακλίσεων, εγκαυμάτων, ψωριασικών βλαβών με την πρωτοποριακή μέθοδο της φωτοδυναμικής θεραπείας
• Τι είναι η Ψωρίαση και τι η ψωριασική αρθρίτιδα; Τώρα και στη χώρα μας μια σύγχρονη, αποτελεσματική θεραπεία, από το στόμα (χάπι)
• Φάρμακο για την ψωρίαση, της Novartis, επιτυγχάνει υψηλά επίπεδα κάθαρσης του δέρματος που διαρκεί

Έχει το παιδί σας πυρετό; Τι ΔΕΝ πρέπει να κάνετε; Τι είναι οι πυρετικοί σπασμοί;

του Ξενοφώντα Τσούκαλη, M.D., medlabnews.gr iatrikanea

Ο πυρετός από μόνος του δεν είναι επικίνδυνος, επικίνδυνη όμως μπορεί να είναι η αιτία για την οποία το παιδί έχει πυρετό και η θερμοκρασία του παιδιού σας θα επανέλθει στο φυσιολογικό όταν η λοίμωξη περάσει.

Βρέφη ηλικίας κάτω των τριών μηνών διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο όταν έχουν πυρετό και πρέπει να ελέγχονται από παιδίατρο.

Τι είναι ο πυρετός;

Ο πυρετός είναι όταν η θερμοκρασία του σώματος του παιδιού σας είναι μεγαλύτερη από το κανονικό. Η κανονική θερμοκρασία του σώματος είναι περίπου 37. Κελσίου, αλλά αυτή μπορεί να κυμαίνεται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Στα παιδιά, η θερμοκρασία πάνω από 38.C υποδηλώνει πυρετό. Δεν αποτελεί πάντοτε ένδειξη σοβαρής ασθένειας. Ο πυρετός πρέπει να φθάσει τους 42.C για να προκαλέσει βλάβη στο παιδί σας (ή να τους προκαλέσει βλάβη στον εγκέφαλο). Αυτό είναι πολύ σπάνιο. Η θερμοκρασία του παιδιού σας θα ανεβοκατεβαίνει περίπου κάθε τέσσερις ώρες. Αυτό αποτελεί τη φυσική μέθοδο του σώματος για την καταπολέμηση μιας μόλυνσης. Αντιπυρετικά φάρμακα μπορεί να μην έχουν καμία συνέπεια στη θερμοκρασία του παιδιού σας ή μειώνουν τη θερμοκρασία μόνο για μικρό χρονικό διάστημα. Αυτό είναι φυσιολογικό και δεν πρέπει να προκαλέσει ανησυχία.

Τι προκαλεί πυρετό;

Ο πυρετός δεν είναι αρρώστια, είναι σύμπτωμα (όπως, για παράδειγμα, ο βήχας) που οφείλεται σε πολλά αίτια.
Ο πυρετός συνήθως προκαλείται από μια λοίμωξη κάπου στο σώμα. Ορισμένοι τύποι λοιμώξεων που οδηγούν σε πυρετό περιλαμβάνουν:

• ιογενή (που προκαλείται από έναν ιό) - περίπου εννέα στα δέκα παιδιά με πυρετό θα έχουν μια ιογενή ασθένεια, όπως το κρύωμα, τη γρίπη ή τη γαστρεντερίτιδα

• βακτηριακή (προκαλείται από βακτήρια) - όπως ορισμένες λοιμώξεις του αυτιού, η πνευμονία ή λοιμώξεις των ούρων.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Ένα παιδί μπορεί:

• να φαίνεται αναψοκοκκινισμένο και να το νιώθετε ότι καίει

(τα χέρια και τα πόδια τους μπορεί να νοιώθουν κρύα)

• να αισθάνεται ενοχλημένο και κουρασμένο (που μπορεί να

θέλουν να κοιμηθούν περισσότερο)

• να αναπνέει ταχύτερα ή/και ο παλμός τους είναι γρήγορος ή

‘χτυπά δυνατά’

• να μη θέλει να φάει.

Τα συμπτώματα αυτά είναι όλα λόγω του πυρετού και θα ξεπεραστούν όταν η θερμοκρασία του παιδιού σας ομαλοποιηθεί. Οι πυρετοί είναι πολύ συχνοί στην παιδική ηλικία, ειδικά στα παιδιά που πηγαίνουν σε ημερήσια φροντίδα, βρεφικό σταθμό ή νηπιαγωγείο. Τα παιδιά μπορεί να αρρωστήσουν από ιογενή ασθένεια και να αναπτύξουν πυρετό αρκετές φορές μέσα σ’ ένα χρόνο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα παιδιά συχνά αρρωσταίνουν από άλλα παιδιά που είναι άρρωστα, συνήθως επειδή μοιράζονται παιχνίδια, τρόφιμα και ποτά και απλά και μόνο με το φτάρνισμα και το βήχα. Το να αρρωστήσουν βοηθά τα παιδιά να δημιουργήσουν ένα ισχυρότερο ανοσοποιητικό σύστημα, και είναι φυσιολογικό μέρος της παιδικής ηλικίας.

Θεραπεία

Δεν είναι πάντα απαραίτητο να κάνετε θεραπεία για πυρετό. Μπορεί να σας συμβουλεύσουν να δώσετε στο παιδί σας αντιπυρετικά φάρμακα, για να προσφέρετε στο παιδί σας μεγαλύτερη άνεση. Αυτό συνιστάται αν το παιδί σας είναι ενοχλημένο, ευερέθιστο ή πονά και όχι για τη θεραπεία του ίδιου του πόνου. Ο πυρετός δεν είναι επιβλαβής και βοηθά το σώμα του παιδιού να καταπολεμήσει τη λοίμωξη. Με άλλα λόγια, καταπολεμούμε τον πυρετό όχι γιατί αυτός είναι επικίνδυνος, αλλά διότι προκαλεί κακουχία στο παιδί. Εάν το παιδί είναι ζωηρό και έχει όρεξη για παιχνίδι, έστω κι αν έχει 39° , δεν είναι απαραίτητο να πάρει αντιπυρετικό. Με το να μειώσετε τον πυρετό, η ασθένεια του παιδιού σας μπορεί να παραταθεί. Εάν το παιδί σας έχει μια ιογενή ασθένεια είναι πιθανό να καλυτερέψει χωρίς θεραπεία, και τα αντιβιοτικά δεν θα είναι χρήσιμα. Εάν το παιδί σας έχει μια βακτηριακή λοίμωξη μπορεί να χρειαστεί αντιβιοτικά για να καταπολεμήσει τη λοίμωξη.  

Η αιτία του πυρετού ενός παιδιού μπορεί να μην είναι προφανής.

Περιστασιακά το παιδί σας μπορεί να χρειάζεται να κάνει ορισμένες εξετάσεις (όπως δείγματα ούρων και αίματος), για να διαγνώσουν την αιτία της νόσου. Τα αντιπυρετικά φάρμακα κυκλοφορούν σε ποικίλες μορφές (σιρόπια, υπόθετα, σταγόνες κ.ά.). Καθεμία από τις μορφές αυτές περιέχει ορισμένο ποσό δραστικής ουσίας. Η δόση των αντιπυρετικών καθορίζεται ανάλογα με το βάρος του παιδιού, και γι' αυτό οι γονείς πρέπει να συμβουλεύονται τον παιδίατρο. Όταν δίνουμε αντιπυρετικό σε μορφή σιροπιού, σωστό είναι, για να είμαστε ακριβείς, να μετρούμε την ποσότητα με μία σύριγγα και όχι με κουταλάκι του γλυκού.

Αντιμετώπιση στο σπίτι.

Δώστε στο παιδί σας να πιει πολύ. Να προσφέρετε συχνά νερό ή αραιωμένο χυμό. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό αν το παιδί σας έχει διάρροια ή εμετό. Αν το θηλάζετε, να του προσφέρετε το στήθος πιο συχνά και στο μεσοδιάστημα να του δώσετε βραστό νερό που κρύωσε, αν χρειαστεί. Μην ανησυχείτε αν το μωρό σας ή το παιδί σας δεν τρώει. Η όρεξή τους θα επανέλθει τη στιγμή που θα νιώσουν καλύτερα (συνήθως μετά από δύο με τρεις ημέρες). Τα υγρά είναι τα πιο σημαντικά, καθώς αυτά συμβάλλουν να προληφθεί η αφυδάτωση (η απώλεια νερού) του παιδιού σας.

Να εξετάσετε το ενδεχόμενο να δώσετε στο παιδί σας παρακεταμόλη  για τον πόνο ή την ενόχληση.

Να ελέγξετε προσεκτικά την ετικέτα για τη σωστή δόση και να βεβαιωθείτε ότι δεν δίνετε στο παιδί σας οποιαδήποτε άλλα προϊόντα που περιέχουν παρακεταμόλη (όπως κάποια φάρμακα για το βήχα και τον πόνο και παρασκευάσματα για το κρύο και τη γρίπη).

Να παρέχετε στο παιδί σας άνεση με πολλές αγκαλιές και διαβεβαίωση. 
Να ενθαρρύνετε το παιδί σας να ξεκουραστεί ή να παίξει ήσυχα αν δεν αισθάνεται καλά. Να μη βάλετε το παιδί σας σε κρύο μπάνιο ή σε κρύο ρεύμα αέρα, και να μη δώσετε στο παιδί σας ασπιρίνη. 

Αν ο πυρετός ξεπερνά τους 39,8°C ή το παιδί νιώσει δυσφορία, εκτός από το αντιπυρετικό, θα βοηθούσε ένα ολόσωμο μπάνιο (εφ' όσον το παιδί το δέχεται). Το νερό πρέπει να έχει θερμοκρασία γύρω στους 30°  (το νερό της βρύσης έχει θερμοκρασία 18-20° C). Το να πλένετε ένα παιδί με πυρετό με σφουγγάρι δεν βοηθά στη μείωση του πυρετού και μπορεί να αναστατώσει το παιδί σας. Είναι προτιμότερο να τα ντύσετε ελαφρά.

Πως να πάρετε τη θερμοκρασία του παιδιού σας

Για να πάρετε τη θερμοκρασία του παιδιού σας, χρησιμοποιήστε ένα ψηφιακό θερμόμετρο, το οποίο μπορείτε να προμηθευτείτε από ένα φαρμακείο. Ακολουθήστε τις οδηγίες καθώς το κάθε θερμόμετρο είναι διαφορετικό. Είναι καλύτερα να καθοδηγείστε από τον τρόπο που το παιδί σας φαίνεται ή αισθάνεται παρά να ελέγχετε συνεχώς τη

θερμοκρασίας τους.

Τι να περιμένετε

Τα περισσότερα παιδιά αναρρώνουν μέσα σε δύο με τρεις ημέρες, χωρίς περαιτέρω θεραπεία.

Πυρετικοί σπασμοί

Μερικά παιδιά με πυρετό μπορεί να έχουν πυρετικούς (με πυρετό), σπασμούς (νευρική κρίση ή παροξυσμό), όπου το παιδί χάνει τις αισθήσεις του και τα χέρια και τα πόδια τους κινούνται σπασμωδικά. Οι περισσότεροι παροξυσμοί δεν διαρκούν πολύ, συνήθως λιγότερο από δύο λεπτά και δεν έχουν σαν αποτέλεσμα εγκεφαλική βλάβη. Ο παροξυσμός μπορεί να είναι τρομακτικός για το γονέα αλλά δεν είναι επικίνδυνος εκτός αν διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα (συνήθως περισσότερο από 15 λεπτά). Αυτό δεν σημαίνει ότι το παιδί σας έχει επιληψία. Η χρήση της παρακεταμόλης για τον ‘έλεγχο’ του πυρετού δεν θα εμποδίσει τον παροξυσμό και μπορεί να μη μειώσει τη θερμοκρασία.

Τι πρέπει να κάνω αν το παιδί μου πάθει νευρική κρίση;

• Να παραμείνετε ήρεμοι και να μην πανικοβληθείτε.

• Να μην σπρώξετε ή βάλετε τίποτα στο στόμα του παιδιού σας, ούτε και τα δάχτυλά σας.

• Να βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας είναι ασφαλές βάζοντας το στο δάπεδο και αφαιρώντας κάθε αντικείμενο που θα μπορούσε να το τραυματίσει.

• Να έχετε υπόψη το χρόνο που άρχισε και σταμάτησε η νευρική κρίση, για να το πείτε στο γιατρό σας.

• Μόλις έχει σταματήσει η νευρική κρίση να βάλετε το παιδί σας να ξαπλώσει σε πλάγια θέση και να το κάνετε να αισθάνεται άνετα.

• Να μην ανακινείστε ή χαστουκίστε το παιδί σας να το ξυπνήσετε.

• Να μη περιορίσετε το παιδί σας.

• Να πάτε το παιδί σας στον παιδίατρο ή το τμήμα επειγόντων περιστατικών (το συντομότερο δυνατό) για μία γενική ιατρική εξέταση για να εξετάσουν αν χρειάζονται θεραπεία της λοίμωξης που προκαλεί τον πυρετό.

Δείτε τον παιδίατρο, αν το παιδί σας:

• Αρνείται να πιει για 12-24 ώρες
• Το παιδί ξυπνά δύσκολα, είναι θολωμένο ή έχει παραλήρημα.
• Έχει υπερβολικούς εμετούς ή διάρροια
• Έκανε σπασμούς.
• Το παιδί κλαίει απαρηγόρητα.

• Παραπονιέται ότι στραβολαίμιασε / τα μάτια τους πονούν από το φως
• Πάσχει από χρόνιο νόσημα που το κάνει πιο ευπαθές σε σοβαρές λοιμώξεις
• Είναι υπνηλία / φαίνεται αδιάθετο
• Αναπτύξει εξάνθημα
• Το παιδί είναι μικρότερο των 3 μηνών
• Δεν καλυτερεύσει σε δύο ή τρεις ημέρες.
• Ο πυρετός είναι πάνω από 40,5 βαθμούς.

Διαβάστε επίσης

• Παραπονιέται το παιδί σας για πονοκεφάλους; Πόσο σοβαρό μπορεί να είναι και πότε πρέπει να πάτε στον γιατρό;
• Μήπως ο υψηλός πυρετός που έχει το παιδί σας, οφείλεται στη νόσο Kawasaki;
• Κρυολόγημα, γρίπη, χωρίς αντιβιοτικά