Φτιάχνουμε και φοράμε Μάρτη, ή Μαρτιά, για να θυμόμαστε ότι πρέπει να προστατευόμαστε από τον ήλιο και την άνοιξη

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, βιολόγος, medlabnews.gr

Έχει περάσει η εποχή που τα παιδιά φορούσαν από την 1η του Μάρτη, στον καρπό του χεριού τους ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον "Μάρτη" ή "Μαρτιά" ή "Μαρτίτσια".  Το κόκκινο και το λευκό συμβόλιζαν την αγνότητα και τη χαρά. Σε κάποιες παραδόσεις αναφέρεται και μία χρυσή κλωστή ώστε να συμβολίζεται και η αφθονία. 
Ο Μάρτης πήρε το όνομα του από το λατινικό όνομα του θεού Άρη (Mars = Άρης). Είναι ο πρώτος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου και αντιστοιχεί με το μήνα Ελαφηβολιώνα των Αρχαίων Ελλήνων.

Το έθιμο του "Μάρτη"
Ο "Μάρτης", είναι ένα πολύ παλιό έθιμο και πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια.
Οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων, έδεναν μια κλωστή, την «Κρόκη», στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι.  Το έθιμο υιοθετήθηκε από τους Βυζαντινούς, οι οποίοι και το διατήρησαν.

Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο "Μάρτης" προστατεύει τα πρόσωπα των παιδιών από τις ακτίνες του μαρτιάτικου ήλιου, οι οποίες θεωρούνται πολύ επικίνδυνες. Ο ήλιος το Μάρτιο συνήθως καίει και μαυρίζει τα πρόσωπα των παιδιών. Φτιάχνεται την τελευταία ημέρα του Φεβρουαρίου και φοριέται είτε σαν δαχτυλίδι στα δάχτυλα, είτε στον καρπό του χεριού σαν βραχιόλι. Καμιά φορά φοριέται ακόμα και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, ώστε να μην σκοντάφτει ο κάτοχός του.

Συνηθίζεται να φοριέται μέχρι τέλος του μήνα. Ύστερα αφού τον βγάλουν, τον κρεμούν στις τριανταφυλλιές, ώστε να γίνουν τα μάγουλά τους κόκκινα σαν τριαντάφυλλα. Σε κάποιες περιοχές της χώρας κρεμούσαν την κλωστή όλη τη νύχτα στα κλαδιά μιας τριανταφυλλιάς για να χαρίσουν ανθοφορία, ενώ σε άλλες περιοχές την έβαζαν γύρω από τις στάμνες για να προστατέψουν το νερό από τον ήλιο και να το διατηρήσουν κρύο. Σε άλλες περιοχές το φορούσαν μέχρι να φανούν τα πρώτα χελιδόνια, οπότε και το άφηναν πάνω σε τριανταφυλλιές, ώστε να τον πάρουν τα πουλιά για να χτίσουν τη φωλιά τους. Αλλού πάλι το φορούν ως την Ανάσταση, οπότε και το δένουν στις λαμπάδες της Λαμπρής για να καεί μαζί του.

Για τους περισσότερους το αντηλιακό έχει συνδυαστεί μόνο με την θάλασσα και την ηλιοθεραπεία στην παραλία. Όμως έτσι όπως έχει αλλάξει το κλίμα, έχουμε πολύ περισσότερες μέρες το χρόνο με ηλιοφάνεια και ο ήλιος πια έχει γίνει πολύ δυνατός. Έτσι δεν σημαίνει ότι το αντηλιακό χρησιμοποιείται μόνο στην θάλασσα και μόνο το καλοκαίρι. Δυστυχώς και τον χειμώνα είναι απαραίτητη η προστασία από τον ήλιο.

Η πιο επικίνδυνη εποχή, για το δέρμα μας, είναι η άνοιξη που ακόμα φοράμε αρκετά ρούχα, ο καιρός είναι δροσερός αλλά κυκλοφορούμε και εκτιθέμεθα αρκετά στον ήλιο. Εφόσον εκτίθεται το δέρμα μας στον ήλιο είτε στην παραλία, είτε τον χειμώνα χρειαζόμαστε αντηλιακό.

Η χωρίς μέτρο έκθεση στον ήλιο έχει εκτός από το έγκαυμα που άμεσα θα βιώσουμε, πολλές επιβλαβείς για την υγεία μας συνέπειες: βραχυπρόθεσμα ξηραίνει το δέρμα, προκαλούνται δυσχρωμίες, εφηλίδες, ηλιακές φακές ή και «σπυράκια» από τον ήλιο που είναι ένα είδος φωτοαλλεργίας. Μελέτες, επίσης, δείχνουν πως η διαρκής έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού μας και αναζωπυρώνονται φλεγμονές όπως ο επιχείλιος έρπητας καθώς και γινόμαστε επιρρεπείς σε νέες. Μακροπρόθεσμα λόγω της καρκινογενετικής δράσης της υπεριώδους ακτινοβολίας που δρα αυξητικά, κινδυνεύουμε από προκαρκινικές βλάβες (ακτινικές υπερκερατώσεις) αλλά και καρκίνο του δέρματος με επικυνδυνότερο το μελάνωμα. Τέλος ο ήλιος γερνάει το δέρμα γιατί καταστρέφει αργά αλλά σίγουρα  το κολλαγόνο του δέρματος με αποτέλεσμα το φωτοεκτεθειμένο δέρμα να έχει εκτός από ρυτίδες και έντονη (και πρώιμη) χαλάρωση.

Ο καθένας θα πρέπει να χρησιμοποιεί τα αντηλιακά όλες τις εποχές του έτους για τον απλούστατο λόγο ότι ο ήλιος λάμπει όλο το χρόνο. Δεν έχει σημασία αν η θερμοκρασία είναι πιο χαμηλή ή υπάρχουν  συννεφιασμένες μέρες. Το γεγονός είναι ότι οι υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου βομβαρδίζουν τη γη όλο το χρόνο και μπορούν να διεισδύσουν μέσα από τα πολλά σύννεφα, που την καλύπτουν. Αυτό σημαίνει ότι το δέρμα είναι συνεχώς εκτεθειμένο στις ακτίνες του ήλιου.

Δεν καλύπτουν τα ρούχα πλήρως όλο το σώμα. Τα σημεία λοιπόν που μένουν ακάλυπτα θα πρέπει να τα προστατεύουμε από την ηλιακή ακτινοβολία.

Τα ηλιακά εγκαύματα σχετίζονται με τα μικρότερα μήκη κύματος της υπεριώδους ακτινοβολίας, που είναι γνωστά και ως ακτίνες UVB. Τα μεγαλύτερα μήκη κύματος της υπεριώδους ακτινοβολίας, γνωστά και ως UVA μπορούν να διαπεράσουν το δέρμα και να βλάψουν τους συνδετικούς ιστούς, σε μεγαλύτερα επίπεδα, ακόμα και όταν η επιφάνεια του δέρματος είναι δροσερή. Είναι σημαντικό να περιορίσουμε την έκθεσή μας στις ακτίνες UVA και UVB.

Οι άνθρωποι που έχουν ξοδέψει πολύ χρόνο στον ήλιο χωρίς αντηλιακή προστασία είναι συνήθως εύκολο να τους εντοπίσουμε. Έχουν βαθιές ρυτίδες στο δέρμα τους. Ο ήλιος μαπορεί επίσης να προκαλέσει καφέ κηλίδες γήρανσης και δερματικά εξανθήματα.

Η ζημία που προκαλείται στο δέρμα από τον ήλιο είναι αθροιστική.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι το μαύρισμα είναι η ορατή απόδειξη της φθοράς στο δέρμα μας κάθε φορά που εκτίθεται στον ήλιο. Τα κύτταρά του, για να αμυνθούν, εκκρίνουν  μελανίνη ενώ παράλληλα προστατεύουν την επιδερμίδα αυξάνοντας τους ρυθμούς κερατινοποίησής τους με αποτέλεσμα η επιφάνειά της να γίνεται πιο τραχιά. Στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος, η ηλιακή ακτινοβολία επιτίθεται μειώνοντας ή εξασθενώντας σταδιακά τα κύτταρα- «φρουρούς» που ειδοποιούν να σημάνει συναγερμός και να ενεργοποιηθεί ο αμυντικός μηχανισμός της επιδερμίδας.
Παράλληλα, η εκφύλιση του κολλαγόνου και της ελαστίνης στερεί την επιδερμίδα από το «δομικό της σκελετό», ο οποίος την κρατά σφριγηλή και ελαστική. Η φωτογηρασμένη επιδερμίδα χαρακτηρίζεται από το βάθος των ρυτίδων και το κιτρινωπό της χρώμα.

Στη βασική στοιβάδα, τέλος, παρατηρείται – ιδιαίτερα μετά τα 30 μας χρόνια – μείωση του αριθμού των μελανοκυττάρων. Για το λόγο αυτό, μεγαλώνοντας, μαυρίζουμε πιο δύσκολα. Η πυκνότητα όμως των μελανοσωμάτων αυξάνεται με την ηλικία με αποτέλεσμα να κατανέμεται άνισα η μελανίνη και να εμφανίζονται στην επιφάνεια της επιδερμίδας οι γνωστές πανάδες ή ηλιακές κηλίδες.

Τι θα πρέπει να προσέχουμε:

1. Στην ετικέτα των αντηλιακών υπάρχει ο δείκτης προστασίας, γνωστός και ως SPF (Sun Protection Factor). Όσο πιο υψηλός είναι αυτός ο δείκτης, τόσο μεγαλύτερη είναι η προστασία που προσφέρεται. Τα αντηλιακά εμποδίζουν τη διείσδυση των επικίνδυνων ακτίνων, αλλά κανένα δεν μπορεί να προσφέρει πλήρη προφύλαξη. Ακόμα και αυτά με τον μεγαλύτερο δείκτη, επιτρέπουν ελάχιστη έκθεση στις ακτίνες UVA και UVB. Θα πρέπει να γίνεται χρήση αντηλιακού ιδιαίτερα σε μεγάλο υψόμετρο και ειδικά κατά την ενασχόληση με δραστηριότητες όπως ορειβασία, σκι ή πεζοπορία.
2. Δεν θα πρέπει να υπάρχει εφησυχασμός από μια συννεφιασμένη ή και βροχερή μέρα δεδομένου ότι οι ακτίνες του ήλιου είναι και τότε επιβλαβείς.
3. Ιδιαίτερα τα άτομα που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για την εμφάνιση μελλοντικά βλαβών από την ηλιακή ακτινοβολία ή/και καρκίνου του δέρματος όπως άνθρωποι με ανοικτό χρώμα δέρματος, μαλλιών, ματιών, θα πρέπει να χρησιμοποιούν καθημερινά αντηλιακό.
4. Προσοχή στις αντανακλώσες επιφάνειες! Το χιόνι, το νερό της θάλασσας, αντανακλούν την ακτινοβολία του ηλίου. Κατά συνέπεια, το να κάθεται κάποιος στη σκιά μιας ομπρέλας ή ενός δένδρου, δεν θεωρείται επαρκής προστασία.

Και μην ξεχνάτε τα παιδιά!

EΝΑ ΚΑΙ ΜΟΝO ΗΛΙΑΚΟ ΕΓΚΑΥΜΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑ ΕΝΟΣ ΠΑΙΔΙΟΥ ΔΙΠΛΑΣΙΑΖΕΙ ΑΥΤΟΜΑΤΩΣ ΤΗΝ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΟΤΑΝ ΕΝΗΛΙΚΙΩΘΕΙ. ΑΝΤΙΘΕΤΑ, Η ΣΩΣΤΗ ΑΝΤΙΗΛΙΑΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΤΩΝ 12 ΧΡΟΝΩΝ ΜΕΙΩΝΕΙ ΚΑΤΑ 80% ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥ.

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook και ακολουθήστε μας στο Twitter
Κάντε τα σχόλιά σας στο mail@medlabnews.gr 

Διαβάστε επίσης

Χρήσιμες πληροφορίες για τα αντηλιακά. Πώς και πότε τα χρησιμοποιούμε;

Η Ψηφιακή Χαρτογράφηση Σπίλων αποτελεί το ΤΕΣΤ ΠΑΠ του δέρματος και η εξέταση γίνεται όλες τις εποχές του έτους και αφορά όλες τις ηλικίες.