Η εμφάνιση του καρκίνου ανά ηλικία και φύλο. Επιδημιολογικά στοιχεία

Three million new cases of cancer hit Europe every year ©BELGAIMAGE/SCIENCE/SGS

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr

Υπολογίζεται ότι περίπου κάθε μέρα πεθαίνουν από καρκίνο σε όλο τον κόσμο 20.000 άνθρωποι δηλ. 7,5 εκατομμύρια περίπου θάνατοι ετησίως, ενώ περισσότερα από 12 εκατομμύρια νέων περιπτώσεων καρκίνου διαπιστώνονται ετησίως. Στις αναπτυγμένες χώρες ο καρκίνος του πνεύμονα είναι η τρίτη σημαντικότερη αιτία θανάτου και ακολουθούν ο καρκίνος του στομάχου και του παχέως εντέρου. Οι τρείς αυτοί καρκίνοι είναι υπεύθυνοι για περίπου 10% όλων των θανάτων στις αναπτυγμένες χώρες. Αντίθετα οι κακοήθεις νεοπλασίες δεν αντιπροσωπεύουν σημαντικό ποσοστό της θνησιμότητας στις αναπτυσσόμενες χώρες. Υπολογίζεται όμως ότι σε μερικά έτη, ως αποτέλεσμα των αυξανόμενων δυτικών επιρροών σχετικά με τη διατροφή και το κάπνισμα, και των αλλαγών στην κατά ηλικία σύνθεση των πληθυσμών των αναπτυσσόμενων χωρών, ο καρκίνος θα ευθύνεται για προοδευτικά αυξανόμενο ποσοστό των θανάτων στις χώρες αυτές. Ένα  βασικό  χαρακτηριστικό  του  καρκίνου  είναι  ότι  η  επίπτωση  και  η θνησιμότητα  αυξάνονται  δραματικά  με  την  αύξηση της ηλικίας.

Υπάρχουν περισσότερα από 200 είδη καρκίνου, το καθένα με διαφορετικά αίτια, συμπτώματα, και θεραπείες.

Πάνω από 1 στους 3 ανθρώπους θα αναπτύξουν κάποια μορφή καρκίνου κατά τη διάρκεια της ζωής τους.

Ο καρκίνος μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι πιο συχνός στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.

Περισσότεροι από τρεις στους πέντε καρκίνους διαγιγνώσκονται σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω. Περίπου το ένα τοις εκατό των καρκίνων συμβαίνουν σε παιδιά, εφήβους και νεαρούς ενήλικες (ηλικίας έως 24). 

Ο χρόνος που απαιτείται ώστε τα κύτταρα  να αποκτήσουν  τις  γενετικές  μεταλλάξεις που παρατηρούνται στην πολυσταδιακή  ανάπτυξη  του καρκίνου  ανέρχεται σε 10 περίπου έτη, γεγονός που ερμηνεύει  την  προοδευτική  αύξηση  της  επίπτωσης και  της  θνητότητας  από  καρκίνο  μετά  τα  10  πρώτα χρόνια  της  ζωής

Καρκίνοι οι οποίοι διαγιγνώσκονται σε μικρή ηλικία, μικρότερη των πέντε ετών, οφείλονται πιθανότατα  σε  γενετικές  μεταλλάξεις  οι  οποίες  ή  κληρονομήθηκαν  ή  έλαβαν  χώρα  στην  ενδομήτρια  ζωή.  Η  μείωση  της  εμφάνισης  καρκίνου  που  παρατηρείται  μετά την ηλικία των 84 ετών, πιθανότατα  οφείλεται,  στην  πλημμελή  διερεύνηση για διάγνωση, που γίνεται στα άτομα  αυτής της ηλικίας.

Η  ηλικία  επίσης  επηρεάζει  τόσο  τους  τύπους  των καρκίνων  που  εμφανίζονται,  όσο  και τη συχνότητά τους. Αυτό φαίνεται από τις αλλαγές στην κατάταξη των πιο κοινών θανατηφόρων καρκίνων  σε  διαφορετικές ηλικίες  στους  άνδρες και τις γυναίκες.

Μέχρι την ηλικία  των  19  ετών,  τέσσερις  μορφές θανατηφόρου  καρκίνου  είναι  περισσότερο  συχνές:  η λευχαιμία,  ο  καρκίνος  του  εγκεφάλου και του ΚΝΣ, των οστών και του  ενδοκρινικού  συστήματος,  με  τη σειρά να  διαφέρει  ελάχιστα  μεταξύ  ανδρών  και γυναικών. Μετά την ηλικία των σαράντα  ετών,  οι τέσσερις πιο κοινές μορφές  καρκίνου  είναι:  ο καρκίνος  των πνευμόνων,  του  μαστού,  του  προστάτη και του παχέος εντέρου – ορθού.

Στην ηλικία των 50 παρατηρείται ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τους τρεις πιο συνηθισμένους καρκίνους στις γυναίκες. Οι γυναίκες θα πρέπει να κάνουν μαστογραφία κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια όλης της δεκαετίας αυτής. Επί πλέον, οι καρκίνοι στο έντερο και στον πνεύμονα είναι πιο συχνοί στην ηλικία αυτή.

Παρά τη γενική τάση για εμφάνιση κακοήθων όγκων σε μεγαλύτερες ηλικίες, υπάρχουν διαφορές ειδικές για τα διάφορα όργανα. Για παράδειγμα η καμπύλη συχνότητας του καρκίνου του μαστού επιπεδώνεται μετά την ηλικία των 60 ετών, η συχνότητα του καρκίνου του προστάτη και των βρόχων εξακολουθούν να αυξάνονται μέχρι και σε προχωρημένη ηλικία

Πάνω από το 95% όλων των καρκίνων του πνεύμονα εμφανίζονται σε νυν ή σε πρώην καπνιστές. Δυστυχώς, ο καρκίνος του πνεύμονα δεν παρουσιάζει συμπτώματα παρά μόνο όταν είναι πολύ αργά. Αυτό συμβαίνει επειδή στους πνευμονικούς ιστούς δεν υπάρχουν δέκτες πόνου. Μόνο όταν ο όγκος μεγαλώσει και φτάσει στους βρόγχους, τότε επηρεάζονται οι νευρικές ίνες και το άτομο παρουσιάζει συμπτώματα. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι απώλεια βάρους, κόπωση και βήχας με αίμα. 

Στις ανεπτυγμένες χώρες οι τρεις πιο κοινοί τύποι καρκίνου στους άντρες είναι του προστάτη, των πνευμόνων και του παχέως εντέρου, ενώ στις γυναίκες του μαστού, του παχέως εντέρου και του πνεύμονα. Διαφορές στη συχνότητα των όγκων που σχετίζονται με το φύλο, δεν περιορίζονται μόνο σε νεοπλασίες των ανδρικών ή γυναικείων γεννητικών οργάνων, αλλά απηχούν επίσης μια διαφορετική έκθεση σε παράγοντες κινδύνου. Παρατηρείται για παράδειγμα υψηλότερη συχνότητα όγκων του στόματος, του φάρυγγα, των πνευμόνων, του οισοφάγου και των ουροφόρων οδών σε άνδρες λόγω του καπνίσματος ή βλαπτικών επιδράσεων στο χώρο της εργασίας.

Τέσσερις  καρκίνοι  (πνευμόνων,  μαστού, προστάτη  και παχέος  εντέρου)  συνιστούν πάνω από τις μισές περιπτώσεις  διηθητικών  καρκίνων  και  θανάτων  και στα δύο φύλα.

Ο καρκίνος του μαστού, του πνεύμονα, του εντέρου και του προστάτη μαζί αντιπροσωπεύουν πάνω από το ήμισυ όλων των νέων κρουσμάτων καρκίνου κάθε χρόνο.

Τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου έχουν αυξηθεί κατά 16% στους άνδρες και κατά 34% στις γυναίκες από τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Υπήρξαν αυξήσεις στη συχνότητα εμφάνισης πολλών μορφών καρκίνου που μπορούν να αποφευχθούν δυνητικά, όπως των νεφρών, το κακόηθες μελάνωμα (δέρμα), του στόματος και της μήτρας. Κατά την τελευταία δεκαετία, η συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του στομάχου μειώθηκε κατά περισσότερο από ένα τέταρτο για τα δύο φύλα.

Ο καρκίνος τραχήλου της μήτρας και των ωοθηκών μειώθηκαν κατά περισσότερο από 10% και ο καρκίνος του πνεύμονα στους άνδρες μειώθηκε σχεδόν κατά ένα πέμπτο.

Οι κορυφαίοι τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου σε παγκόσμιο επίπεδο είναι οι εξής:

• το κάπνισμα, το οποίο συνδέεται στενά με τον καρκίνο του πνεύμονα, του στόματος, του φάρυγγα και πολλών άλλων
• η κατανάλωση αλκοόλ, η οποία συνδέεται με τον καρκίνο του στόματος, του οισοφάγου, του μαστού, του ήπατος και άλλων καρκίνων
• μια διατροφή χαμηλή σε φρούτα και λαχανικά, συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου, του μαστού, και πιθανώς άλλων καρκίνων
• η παχυσαρκία, η οποία συνδέεται με καρκίνο του παχέος, του μαστού, του ενδομητρίου, και πιθανώς άλλων καρκίνων
• ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων,  προκαλεί καρκίνο του τραχήλου και ορισμένες μορφές καρκίνου του πρωκτού
• Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που είναι γνωστό ότι επηρεάζουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου περιλαμβάνουν τη χρήση εξωγενών ορμονών (π.χ., η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης προκαλεί τον καρκίνο του μαστού), την έκθεση στην ιονίζουσα ακτινοβολία και την υπεριώδη ακτινοβολία, και την επαγγελματική έκθεση σε χημικές ουσίες.

Διαβάστε επίσης

World Cancer Day - 4 Φεβρουαρίου (video)

• ΠΑΠ ΤΕΣΤ, ΓΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ
• Καρκίνος του δέρματος. Η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές
• Πρόληψη του καρκίνου του προστάτη, με έλεγχο του ειδικού προστατικού αντιγόνου PSA
• YΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑ ΜΑΣΤΟΥ. ΠΟΤΕ ΓΙΝΕΤΑΙ; ΑΝΤΙΚΑΘΙΣΤΑ ΤΗΝ ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ;

Μηχανισμός και παράγοντες που συμβάλλουν στις μεταστάσεις του καρκίνου; Πνευμονικές, ηπατικές, οστικές, εγκεφαλικές μεταστάσεις.