Τι είναι η γρίπη των Πτηνών. Ποιοι κινδυνεύουν και τι πρέπει να γνωρίζουμε.

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μορ. βιολόγος, medlabnews.gr

Η γρίπη των πτηνών είναι μια μολυσματική νόσος που προκαλείται από τον τύπο Α του ιού της γρίπης και προσβάλλει όλα τα πτηνά αλλά κυρίως τα εκτρεφόμενα είδη (κοτόπουλα, γαλοπούλες, πάπιες, χήνες) όπου η νόσος μπορεί να πάρει διαστάσεις επιδημίας. Ως φυσική δεξαμενή του ιού θεωρούνται τα υδρόβια αποδημητικά πουλιά που μεταφέρουν τον ιό κατά τις μεταναστεύσεις τους. Από τους 15 ορότυπους που συνήθως προσβάλουν τα πτηνά, οι υπότυποι Η5 και Η7 προκαλούν την υψηλής παθογονικότητας μορφή της νόσου που χαρακτηρίζεται και από μεγάλη μεταδοτικότητα και είναι υπεύθυνοι για τις μέχρι σήμερα επιδημίες. Οι πανδημίες της νόσου της γρίπης που παρατηρήθηκαν στον άνθρωπο τον 20ο αιώνα προήλθαν από διάφορους τύπους της γρίπης των πτηνών, από στελέχη του ιού όπως είναι ο Η1Ν1, ο Η2Ν2 και ο Η3Ν2. Τα τελευταία χρόνια έχουν βρεθεί υψηλά παθογόνα στελέχη στα πτηνά, όπως είναι ο Η5, Η7 και Η9, τα οποία είναι ικανά να προκαλέσουν σοβαρή ασθένεια σε αυτά. Ειδικότερα ο Η5Ν1 έχει προκαλέσει μαζικούς θανάτους στα πτηνά και αποτελεί παράγοντα κινδύνου και για τον άνθρωπο αφού ο πληθυσμός δεν διαθέτει καθόλου αντισώματα ενάντια στον ιό αυτό.  Κατά τη διάρκεια επιδημιών από ιούς γρίπης σε πληθυσμούς πτηνών, υπάρχει κάποιος κίνδυνος μετάδοσης της λοίμωξης σε ανθρώπους που έρχονται σε επαφή με μολυσμένα πτηνά ή με επιφάνειες μολυσμένες με εκκρίσεις νοσούντων πτηνών. Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη υπάρχουν αναφορές από τον ΠΟΥ ότι ο τρομερός ιός της γρίπης των πουλερικών Η5Ν1 έχει μεταλλαχθεί και μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Αυτό σημαίνει ότι φέτος είμαστε πιο κοντά σε μια πανδημία γρίπης και εάν οι φόβοι των ειδικών επιβεβαιωθούν, τότε η πανδημία θα επιφέρει εκατομμύρια θανάτους σ’ όλο τον κόσμο. 

Η νόσος μεταδίδεται στον άνθρωπο από την εισπνοή αεροσωματιδίων που περιέχουν τον ιό, ή μετά από άμεση επαφή με περιττώματα των μολυσμένων πουλιών (σάλιο, κόπρανα, ρινικές εκκρίσεις) καθώς και μετά από επαφή με επιφάνειες ή άλλα αντικείμενα μολυσμένα από αυτά. Ακόμη, τα ρούχα και τα παπούτσια μπορούν να μολυνθούν από το σάλιο και τα περιττώματα των μολυσμένων πτηνών αλλά ο ιός δεν επιζεί για πολλές ώρες στην ατμόσφαιρα. Πιο επικίνδυνη είναι η μολυσμένη κοπριά όπου ο ιός επιζεί έως και 3 μήνες. Μέχρις στιγμής δεν έχει αποδειχτεί ότι ο ιός μεταδίδεται από το μαγειρεμένο κρέας ή τα αβγά.. 

Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου στο άνθρωπο;

Τα συμπτώματα της νόσου των πουλιών στον άνθρωπο ποικίλουν από συμπτώματα μιας απλής γρίπης ( πυρετός, βήχας, μυαλγίες, καταβολή) μέχρι και συμπτώματα βαριάς πνευμονίας, συνδρόμου αναπνευστικής δυσχέρειας των ενηλίκων, λοιμώξεων οφθαλμού και άλλες σοβαρές επιπλοκές. Εξαρτώνται από το στέλεχος του ιού που προκαλεί την νόσο.

Ο ιός θανατώνεται με κατάλληλο ψήσιμο σε θερμοκρασία 70ο C στο εσωτερικό του τροφίμου όπως άλλωστε συμβαίνει και με άλλους παθογόνους μικροοργανισμούς στα τρόφιμα. Οι καταναλωτές πάντως θα πρέπει γενικά να τηρούν τις καλές πρακτικές υγιεινής στην διαχείριση και προετοιμασία των τροφίμων και συγκεκριμένα:

Να ψήνουν καλά τα κρέας των πουλερικών και των προϊόντων τους συμπεριλαμβανομένων και των αυγών και των αυγοπροϊόντων (σε θερμοκρασία > 70ο C).
Να πλένονται προσεκτικά με σαπούνι και νερό όλες οι επιφάνειες και ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείται στη διαχείριση του ωμού κρέατος των πουλερικών.

Ομάδες κινδύνου

• Τα άτομα που εκτρέφουν πτηνά, όπως κοτόπουλα, πάπιες και χήνες, κοντά στο χώρο κατοικίας τους δεν χρειάζεται να ανησυχούν υπερβολικά, αλλά πρέπει να γνωρίζουν τον κίνδυνο. Συγκεκριμένα, πρέπει:

- Να ακολουθούν τις οδηγίες των τοπικών κτηνιατρικών αρχών, ιδίως όσον αφορά την ανάγκη παροχής τροφής και νερού στα πτηνά σε κλειστούς χώρους και την παραμονή των πουλερικών σε κλειστούς χώρους στις περιοχές κινδύνου.

- Να ενημερώνουν τις αρχές εάν διαπιστώνουν ασυνήθιστα υψηλό αριθμό θανάτων άγριων πτηνών ή εάν ορισμένα από τα πτηνά τους αρρωσταίνουν ή πεθαίνουν υπό ασυνήθιστες συνθήκες. Στις περιπτώσεις αυτές, δεν πρέπει να αγγίζουν τα νεκρά ή άρρωστα πτηνά.

- Να κρατούν τα πτηνά έξω από την κατοικία τους και να ακολουθούν αυστηρά τους κανόνες υγιεινής, και ιδίως το πλύσιμο των χεριών με σαπούνι μετά από κάθε επαφή με πτηνά ή περιττώματα πτηνών.

- Να αποτρέπουν τα παιδιά τους να παίζουν με πτηνά και να τα μάθουν όταν βλέπουν άρρωστα ή νεκρά πτηνά να ενημερώνουν έναν ενήλικα.

- Να βεβαιώνονται ότι τα παιδιά κατανοούν τους βασικούς κανόνες υγιεινής.

- Ποτέ να μην σφάζουν ή καταναλώνουν άρρωστα ή ετοιμοθάνατα πτηνά, επειδή αυτό μπορεί να συνεπάγεται μεγαλύτερο κίνδυνο.

• Άλλα άτομα που έρχονται τακτικά σε επαφή με πουλερικά (π.χ. εργαζόμενοι σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις, κτηνίατροι) ή με άγρια πτηνά (π.χ. κυνηγοί, παρατηρητές πτηνών) πρέπει επίσης να γνωρίζουν τους κινδύνους και να λαμβάνουν μέτρα προφύλαξης.

• Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ΕΚΠΕΝ) εκπόνησε λεπτομερή οδηγό για την προστασία των ευάλωτων ατόμων και εκείνων που ζουν ή ταξιδεύουν σε περιοχές όπου έχουν βρεθεί μολυσμένα πτηνά. Οι εθνικές αρχές μπορούν να δώσουν περισσότερες πληροφορίες.

Πανδημία ανθρώπινης γρίπης

• Δεν γνωρίζουμε πότε θα συμβεί η επόμενη πανδημία (π.χ. ευρεία και σοβαρή επιδημία σε παγκόσμια κλίμακα ενός νέου ιού της ανθρώπινης γρίπης) ή ποιος ιός θα την προκαλέσει.

• Κατά τον 20ό αιώνα συνέβησαν τρεις πανδημίες – την περίοδο 1918- 1920, το 1957 και το 1968. Οι εμπειρογνώμονες προειδοποιούν ότι μια άλλη πανδημία μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή. Κατά συνέπεια, η ΕΕ και οι κυβερνήσεις της, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και άλλα όργανα των Ηνωμένων Εθνών προετοιμάζονται για το ενδεχόμενο αυτό.

• Ο εμβολιασμός κατά της εποχιακής γρίπης δεν θα προστατέψει τους ανθρώπους από τον πιθανό νέο (ακόμη άγνωστο) πανδημικό ιό, δεδομένου ότι κάθε εμβόλιο γρίπης προστατεύει από έναν συγκεκριμένο ιό.

• Η ΕΕ και οι εθνικές δημόσιες αρχές έχουν προετοιμάσει σχέδια έκτακτης ανάγκης για την περίπτωση πανδημίας ανθρώπινης γρίπης, ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν ταχύτατα τις συνέπειες στην υγεία. Τα σχέδια αυτά προβλέπουν μέτρα όπως παροχή συμβουλών για τη δημόσια υγεία (έγκαιρη απομόνωση και χρήση μάσκας), διάθεση αντιιικών φαρμάκων, ανάπτυξη εμβολίων, έκτακτα μέτρα στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, διεθνής 

ΠΗΓΗ ec.europa.eu