Κατάλληλη διατροφή για πρόληψη του διαβήτη. Τροφές, φυτά και βότανα για να μειώσετε τον κίνδυνο του διαβήτη

της Αγγελικής Μήλιου, βιολόγος, medlabnews.gr

Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί μια νόσο που αφορά εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού: σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Ομοσπονδίας Διαβήτη (IDF), η ασθένεια προσβάλει σήμερα περισσότερα από 366 εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο, ενώ οι προβλέψεις υπολογίζουν ότι ο αριθμός αυτός θα προσεγγίσει τα 600 εκατομμύρια μέχρι το έτος 2025. Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι το ποσοστό των ατόμων με διαβήτη, ανέρχεται περίπου στο 10% του συνολικού πληθυσμού. Το κόστος του διαβήτη μεταφράζεται σε πολλά δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά το κυριότερο είναι ότι ο διαβήτης αποτελεί την αιτία θανάτου για κοντά σε 5 εκατομμύρια συμπολίτες μας σε ετήσια βάση, ήτοι σε ένας θάνατος λόγω του διαβήτη κάθε 7 δευτερόλεπτα. 

Η υιοθέτηση δυτικών προτύπων διατροφής και μείωση της φυσικής δραστηριότητας θεωρείται σήμερα η «ρίζα» του κακού. Βασικό χαρακτηριστικό του μεταβολικού συνδρόμου είναι η παρουσία παχυσαρκίας. Η διατροφή κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην πρόληψη και αντιμετώπιση της νόσου:

Σε επίπεδο πρόληψης, η ισορροπημένη διατροφή που βασίζεται στις αρχές της Μεσογειακής Διατροφής, συμβάλλει, μαζί με την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, στην αποφυγή της παχυσαρκίας, η οποία αποτελεί βασικό παράγοντα κινδύνου για την εκδήλωση διαβήτη τύπου ΙΙ.
 Σε επίπεδο αντιμετώπισης του διαβήτη, η ισορροπημένη διατροφή και η αυξημένη φυσική δραστηριότητα, συνεισφέρουν μέγιστα στον γλυκαιμικό έλεγχο και στην επίτευξη επιθυμητών επιπέδων γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c), η οποία αποτελεί σημαντικό διαγνωστικό εργαλείο για τον έλεγχο του διαβήτη.

Το Ελληνικό Ινστιτούτο Διατροφής (ΕΙΔ), υπογραμμίζοντας τη σημασία της σωστής διατροφικής συμπεριφοράς στην περίπτωση του Σακχαρώδη Διαβήτη (πρόληψη και αντιμετώπιση) και λαμβάνοντας υπόψιν το μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού που επηρεάζει ή ενδέχεται να επηρεάσει η ασθένεια μελλοντικά, ενημερώνει σχετικά:

Η συχνότητα του διατροφικού ‘λάθους’ μετρά πάνω από όλα: ακόμα και το πιο τραγικό διατροφικό ‘λάθος’ να κάνετε, εάν αυτό δεν επαναληφθεί, δεν θα υπάρξει σημαντικό πρόβλημα. Αν όμως το υιοθετήσετε, τότε οι συνέπειες θα είναι εις βάρος σας.
Αναλογιστείτε τον όγκο της τροφής σε σχέση με την ικανοποίηση που σας προσφέρει: ένα κλασικό κέικ σοκολάτας μπορεί να ‘αντικαταστήσει’, σε ορισμένες περιπτώσεις, μια πλούσια σε άμυλο τροφή όπως η πατάτα. Παραταύτα, η ποσότητα του κέικ που πρέπει να καταναλωθεί κατ’ αντιστοιχία, θα είναι πολύ μικρότερη. 

Αξίζει κάτι τέτοιο;


Δώστε έμφαση στο συνολικό σας γεύμα: η κατανάλωση ενός burger δεν πρέπει να εκληφθεί ως κατανάλωση 2 φετών ψωμιού και ενός μπιφτεκιού. Η κέτσαπ, το κρεμμύδι, η ντομάτα και το τυρί, πρέπει και αυτά να εκληφθούν στο συνολικό διατροφικό προγραμματισμό.
Αναλογιστείτε τη μαγειρική παρασκευή των τροφίμων: μια ‘αθώα’ σαλάτα με πίκλες, ελιές και πλούσια σως, μπορεί να αποτελεί ‘βόμβα’ κατανάλωσης αλατιού και λίπους.

Ενσωματώστε στη διατροφή σας αυτές τις τροφές για να μειώσετε τον κίνδυνο του διαβήτη. 

Λαχανικά: Αυτά θα πρέπει να είναι η βάση της διατροφής σας. Αυτά περιλαμβάνουν το μπρόκολο, σπαράγγια, σπανάκι, σέσκουλα, το κάστρο, το λάχανο και το κουνουπίδι. Από όλα τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, το λάχανο αποτελεί την ναυαρχίδα του στόλου στην πρόληψη του σακχαρώδους διαβήτη τύπου ΙΙ. Μελέτη που έγινε από ερευνητική ομάδα του πανεπιστημίου του Λάνκαστερ στην Αγγλία και δημοσιεύτηκε στην έγκυρη ιατρική επιθεώρηση British Medical Journal, απέδειξε ότι η κατανάλωση 1 και 1/2 μερίδας λάχανου την ημέρα, μειώνει τον κίνδυνο εκδήλωσης σακχαρώδους διαβήτη τύπου ΙΙ κατά 14%. Αυτή η ιδιότητα του λάχανου αποδίδεται στις αντιοξειδωτικές του ουσίες και στα υψηλά επίπεδα μαγνησίου που περιέχει.

Καρότο: Μέχρι πριν από μερικά χρόνια κυριαρχούσε η άποψη ότι το καρότο ήταν ακατάλληλο για τους διαβητικούς επειδή τα φυσικά ζάχαρα που περιέχονται σε αυτό «καίγονται» πολύ γρήγορα, αυξάνοντας τα επίπεδα του σακχάρου στον οργανισμό. Η θεωρία αυτή εγκαταλείφτηκε,  γιατί σήμερα είναι γνωστό ότι το γλυκαιμικό φορτίο του καρότου είναι χαμηλό και επομένως η κατανάλωση του δεν σχετίζεται με αύξηση του σακχάρου. Επιπλέον, τα θρεπτικά του συστατικά είναι πολύ σημαντικά για την ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού των ασθενών.

Σκόρδο και κρεμμύδι: Αν μπορείτε, φάτε τα κάθε μέρα. Μειώνουν τη χοληστερόλη και την αρτηριακή πίεση, περιέχουν αντιοξειδωτικά και είναι αντι-φλεγμονώδη. Το σκόρδο θεωρείται εδώ και 5.000 χρόνια περίπου, το φάρμακο των φαρμάκων. Έρευνες έχουν δείξει ότι χάρη στην ισχυρή αντιοξειδωτική του δράση, το σκόρδο παρέχει προστασία από τις εκφυλιστικές παθήσεις των αγγείων (μίκρο και μάκρο αγγειοπάθειες) που προκαλεί ο διαβήτης, όπως η αμφιβληστροειδοπάθεια, η διαβητική νευροπάθεια και η διαβητική νεφροπάθεια.

Υγιεινά ζωικά προϊόντα: Αυτά περιλαμβάνουν ψάρια πλούσια σε ωμέγα – 3, όπως ο άγριος σολομός και οι σαρδέλες, ψάρια χωρίς υδράργυρο, γαρίδες και χτένια, αυγά από κότες ελεύθερης βοσκής.

Ολόκληρα προϊόντα σόγιας: Τα γεύματα και ροφήματα με βάση τη σόγια αποτελούν μια παραδοσιακή ευρέως διαδομένη συνήθης διατροφή σε πολλούς ασιατικούς πληθυσμούς. Υπάρχουν σήμερα πολλές μελέτες που έχουν αποδείξει την μεγάλη συνεισφορά της διατροφής με σόγια σε μια σειρά παθολογικών καταστάσεων. Παράλληλα οι πρωτεΐνες που λαμβάνονται σε αφθονία από την σόγια είναι σχεδόν ισοδύναμες, όσον αφορά τα απαραίτητα αμινοξέα, με εκείνες που προσλαμβάνονται από την βρώση κρέατος. Εκτός όμως του ότι η σόγια αποτελεί μια υψηλής βιολογικής αξίας πηγή πρωτεϊνών, παρουσιάζεται να διαθέτει στην ευεργετική της φαρέτρα τις ισοφλαβόνες που επίσης έχει δειχθεί να έχουν πολλές ευεργετικές βιολογικές δράσεις.

Ξηροί καρποί:  Οι ξηροί καρποί περιέχουν ακόρεστα λιπαρά (καλά λιπαρά) που μπορούν να βελτιώσουν τον μεταβολισμό της γλυκόζης και να υποβοηθήσουν την δράση της ινσουλίνης στην εγκατάσταση της ευγλυκαιμίας. Έρευνα του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ που διεξήχθη σε περισσότερες από 80.000 γυναίκες, έδειξε ότι όσες από αυτές κατανάλωναν 30 γραμμάρια ξηρών καρπών (1 χούφτα) 5 φορές την εβδομάδα είχαν 27% λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν διαβήτη τύπου ΙΙ. Οι γυναίκες που κατανάλωναν 30 γραμμάρια ξηρών καρπών (1 χούφτα) από 1-4  φορές την εβδομάδα είχαν 16% λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν διαβήτη τύπου ΙΙ. Τα καλύτερα είναι τα αμύγδαλα, τα καρύδια, μαγκαντάμιας, φουντούκια και καρύδια. Καταναλώστε 10 έως 12 ξηρούς καρπούς μία ή δύο φορές την ημέρα.

Σπόροι: Η κόκκινη κολοκύθα, ο ηλίανθος και το σουσάμι είναι όλα πλούσια σε φυτικές ίνες, πρωτεΐνες, βιταμίνες και μέταλλα.

Δημητριακά ολικής άλεσης χωρίς γλουτένη: Φάτε μέχρι και μισό φλιτζάνι την ημέρα του καφέ, μαύρο και κόκκινο ρύζι, κινόα, αμάραντος ή φαγόπυρο.

Βρώμη Η βρώμη θεωρείται ως η πιο υγιεινή επιλογή σε σύγκριση με τα υπόλοιπα δημητριακά, κάτι που οφείλεται στην εξαιρετικά μεγάλη περιεκτικότητα της σε φυτικές ίνες. 1 φλιτζάνι βρώμης αποδίδει στον οργανισμό 8 γραμμάρια φυτικών ινών, με επακόλουθο αποτέλεσμα  την ικανοποιητική καύση των υδατανθράκων που καταναλώνουν οι ασθενείς με διαβήτη, αλλά και την βελτίωση της αντίστασης στην ινσουλίνη, μιας κατάστασης που μπορεί να επιδείνωση την πορεία του διαβήτη γενικότερα.

Φασόλια και όσπρια: Είναι πλούσια σε πρωτεΐνες και γεμάτα με φυτικές ίνες, μέταλλα και βιταμίνες που βοηθούν στην εξισορρόπηση του σακχάρου στο αίμα.

Μούρα: Τα Βατόμουρα, τα κεράσια και τα σμέουρα είναι γεμάτα με φυτοθρεπτικά συστατικά.

Μήλα, αχλάδια και πυρηνόκαρπα: Είναι υγιή και γεμάτα φυτικές ίνες και θεραπευτικές χημικές ουσίες. 

Το μήλο περιέχει βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, φυτικές ίνες, βιταμίνες Α και C, ασβέστιο, σίδηρο, και φώσφορο, ουσίες που βοηθούν τον οργανισμό να προλάβει και να αντιμετωπίσει μεγάλο αριθμό παθήσεων. Χάρη στην υψηλή περιεκτικότητά του σε φλαβονοειδή όμως, αναστέλλονται ένζυμα όπως η α-αμυλάση και η α-γλυκοσιδάση με αποτέλεσμα την μείωση της ολικής ποσότητας γλυκόζης που απορροφάται από τον οργανισμό. Επιπλέον, οι πολυφαινόλες που περιέχονται στο μήλο, βοηθούν στην αποτροπή της απότομης αύξησης του σακχάρου και ενεργοποιούν τα κύτταρα του παγκρέατος να εκκρίνουν περισσότερη ινσουλίνη έτσι ώστε να εγκατασταθεί η ευγλυκαιμία που απαιτεί ο διαβήτης. Μπορείτε να τρώτε ένα έως δύο κομμάτια την ημέρα.

Επίσης υπάρχουν ορισμένα φυτά που μπορούν να δράσουν ευεργετικά στην διατήρηση της ευγλυκαιμίας των ασθενών. Η φύση τα προσφέρει απλόχερα, ειδικά στον Ελλαδικό χώρο:

Αλόη

Η αλόη είναι ένα από τα πιο γνωστά βότανα για την πρόληψη και θεραπεία πολλών ασθενειών, μια εκ των οποίων είναι ο διαβήτης. Έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση της αλόης σαν συμπλήρωμα διατροφής, μειώνει τα επίπεδα γλυκόζης στους διαβητικούς. Ο ισχυρισμός αποδείχτηκε και πειραματικά, όταν σε ασθενείς που δεν λάμβαναν ινσουλίνη, δόθηκε ένα κουταλάκι αλόης την ημέρα για χρονική περίοδο 14 εβδομάδων, τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα των ασθενών είχαν μειωθεί κατά 45%.

Πράσινο τσάι: 

Αυτό περιέχει αντιφλεγμονώδη αλλά και αντιοξειδωτικά φυτοθρεπτικά συστατικά. Η μικρή ποσότητα καφεΐνης είναι συνήθως καλά ανεκτή από τους περισσότερους.

Μαντζουράνα

Η δράση της είναι πολύ ισχυρή στην παρεμπόδιση της γλυκοζυλίωσης των πρωτεϊνών, μια διαδικασία που οδηγεί στην εμφάνιση των πιο σημαντικών επιπλοκών για τις οποίες ευθύνεται ο διαβήτης: το διαβητικό πόδι, αλλά και τις μικρό και μάκρο αγγειοπάθειες που σχετίζονται με την θνησιμότητα των ασθενών.

Κανέλα

Οι πιο πρόσφατες μελέτες  δείχνουν ότι μια κουταλιά κανέλα την ημέρα μπορεί να ελαττώσει τα επίπεδα του σακχάρου σε όσους πάσχουν από διαβήτη τύπου ΙΙ. Η ιδιότητα αυτή της κανέλας συνίσταται  σε μια κατηγορία ουσιών, των πολυφαινολών , που έχουν την ιδιότητα να «μιμούνται» τη δράση της ινσουλίνης, κάτι που είναι απολύτως επιθυμητό σε ασθενείς που πάσχουν από διαβήτη. Πρέπει ωστόσο να καταναλώνεται σε ελεγχόμενες ποσότητες, χωρίς υπερβολές, γιατί η δράση της μπορεί να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα της εκάστοτε φαρμακευτικής αγωγής.

Τζίνσενγκ

Η βασική θεραπευτική του δράση είναι η ενίσχυση της απελευθέρωσης της ινσουλίνης από το πάγκρεας, αλλά και η παράλληλη αύξηση του αριθμού των υποδοχέων της ινσουλίνης στα κύτταρα, με τελικό αποτέλεσμα την άμεση μείωση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα των ασθενών με διαβήτη

Οφείλουμε να υπενθυμίσουμε στους ασθενείς που ενδιαφέρονται να καταναλώσουν τα παραπάνω τρόφιμα, ότι αυτά ΔΕΝ υποκαθιστούν την φαρμακευτική αγωγή που πρέπει να λαμβάνουν για την αντιμετώπιση του διαβήτη τους και σε καμία περίπτωση ΔΕΝ αποτελούν θεραπεία. Η σωστή και ισορροπημένη διατροφή που εμπεριέχει και τα φυτά αυτά, η στοχευμένη φαρμακευτική αγωγή, η τακτική άσκηση και η καλή ψυχολογία είναι η λύση στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του διαβήτη.

Βιβλιογραφία:

1. American Diabetes Association. Standards of Medical Care in Diabetes. Diabetes Care 2014; 37:Supp S14-S80

2. Anderson DR, Christison-Legay J, Proctor-Gray E. Self-Management goal setting in a community health center: the impact of goal attainment on diabetes outcomes. Diabetes Spectrum 2010;23: 97–106.

3. Bantle JP, Wylie-Rosett J, Albright AL, et al.; American Diabetes Association. Nutrition recommendations and interventions for diabetes: a position statement of the American Diabetes Association. Diabetes Care 2008;31(Suppl. 1):S61–S78.

4. Canadian Diabetes Association Clinical Practice Guidelines Expert Committee, Canadian Diabetes Association 2003 clinical practice guidelines for the prevention and management of diabetes in Canada. Can J Diabetes 27: (Suppl 2): S1-S152, 2003.

Διαβάστε επίσης

H καλή διατροφή του διαβητικού. Οδηγίες διατροφής για διαβητικούς.

H σόγια μπορεί να προστατέψει από τον διαβήτη

Τα πολλά γλυκά δεν φέρνουν διαβήτη. Η σημασία της μεσογειακής διατροφής και της άσκησης στον διαβήτη.

Πιπερόριζα (τζίντζερ) ένα ωφέλιμο βότανο κατάλληλο για την βαρυστομαχιά, το κρυολόγημα, την χοληστερίνη, την αρθρίτιδα, τον διαβήτη και τις δίαιτες

Κινόα (Quinoa), το πιο θρεπτικό τρόφιμο στον πλανήτη. Διατροφική αξία και πως θα την αξιοποιήσετε (video)

Κανέλα για την αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη