Νευρώσεις αγχώδεις διαταραχές. Συμπτώματα. Αιτίες. Πώς αντιμετωπίζονται;

της Βικτωρίας Πολύζου, σύμβουλος ψυχικής υγείας, medlabnews.gr iatrikanea

Οι νευρώσεις συνίστανται σε ήπιας μορφής διαταραχές και αποτελούν μία από τις τρεις γενικές κατηγορίες των διαταραχών αυτών. Οι άλλες δύο όπως αυτές προσδιορίζονται από τη γενικότερη ψυχιατρική προσέγγιση είναι οι διαταραχές προσωπικότητας και οι αγχώσεις. 

Θεωρητικά με τον όρο νεύρωση μπορεί να νοηθεί μια ελαφριάς μορφής διαταραχή που διαφοροποιείται από τη δυσλειτουργικότητα της ψύχωσης τόσο από την παθολογία της έκφρασης της όσο και από την ευκολία πρόγνωσής της. Ένα άλλο στοιχείο της νεύρωσης είναι η επαφή του ατόμου με την πραγματικότητα. 

H νεύρωση είναι μια πάθηση με ψυχογενετικά αίτια, όπου τα συμπτώματα εκφράζουν συμβολικά μια ψυχική σύγκρουση, που έχει τις ρίζες της στην ιστορία των παιδικών χρόνων του ατόμου.

Συμπτώματα όπως ένταση, φοβίες, ανησυχία, πανικός ή φόβος που πηγάζουν από άσχημες σκέψεις και δυσκολία συγκέντρωσης έχουν οι άνθρωποι που νοσούν από τις Αγχώδεις Διαταραχές.

Πολλοί άνθρωποι είναι νευρωτικοί, αν και δείχνουν ότι αντιμετωπίζουν ομαλά τα προβλήματα της ζωής τους. Ομως, βαθιά μέσα τους κρατούν τις εκκρεμότητες, την οργή και τον θυμό τους για ό,τι τους έχει συμβεί και τον εκφράζουν με παράξενους τρόπους:

• Άγχος και ένταση που διαρκεί, υποφέρουν διαρκώς, χωρίς να το συνειδητοποιούν.
• Απόλυτη σκέψη- μαύρο άσπρο- ανελαστικότητα συμπεριφοράς.
• Αδικαιολόγητη καχυποψία, με την παραμικρή αφορμή.
• Αυθαίρετες ερμηνείες της συμπεριφοράς των άλλων
• Αδικαιολόγητη, με την παραμικρή αφορμή οργή ή θυμός
• Αδυναμία να απολαύσει τη ζωή, βάζει συνεχώς εμπόδια στον δρόμο της χαράς και κόλλημα σε ένα πρόβλημα.

Οι περισσότερες νευρώσεις έχουν προέλευση συγκρουσιακή, κάτω από την πίεση μιας και μόνο «κατάστασης», του άγχους, σύμφωνα με τις ψυχοδυναμικές απόψεις. Στις νευρώσεις οι μηχανισμοί άμυνας που κινητοποιούνται από τον άνθρωπο με σκοπό να το προστατέψουν από τις εντάσεις και τα άγχη, που τον κάνουν να υποφέρει, μεταβάλλονται σε διεργασίες αυτόματες αφού δεχτούν επιδράσεις διαφόρων παραγόντων εσωτερικών ή εξωτερικών σε σχέση με το περιβάλλον. Όταν, λοιπόν, το άτομο δεν έχει την ικανότητα ν’ αφομοιώνει φαινομενικά αντίθετες παρορμήσεις μ’ έναν τρόπο οργανικά υγιή, έτσι ώστε να προσαρμόζεται ομαλά στο περιβάλλον, γίνεται η αιτία της ύπαρξης μιας νεύρωσης.

Το νευρωτικό άτομο ανεξάρτητα από τη σοβαρότητα της διαταραχής και τις επιπτώσεις αυτής στην ψυχική του υγεία δεν χάνει ποτέ την επαφή του με την πραγματικότητα, εμφανίζει σαφή επίγνωση της θέσης στην οποία βρίσκεται, καθώς και σχετικά επαρκή ικανότητα προσαρμογής στο περιβάλλον σε τέτοιο βαθμό, που πολλές φορές η νεύρωση δεν γίνεται καν αντιληπτή από το περιβάλλον μέσα στο οποία ζει και αλληλεπιδρά το άτομο.

Από την άλλη πλευρά δε λείπουν και οι περιπτώσεις, όπου μια νεύρωση δύναται να ξεφύγει από τον έλεγχο του ατόμου και να του δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα προσαρμογής αν και τέτοιες περιπτώσεις χαρακτηρίζονται εξαιρετικά σπάνιες. Eπιδημιολογικές έρευνες αναφέρουν ότι οι νευρωτικές διαταραχές και ιδιαίτερα οι αγχώδεις διαταραχές απαντώνται σε ένα υψηλό ποσοστό του πληθυσμού με μεγαλύτερη συχνότητα αυτού των δυτικών κοινωνιών. Επίσης αναφορικά με τη συχνότητα εκδήλωσης των νευρώσεων έχει σημειωθεί ότι το γυναικείο φύλο εμφανίζει τα μεγαλύτερα ποσοστά. Κύριο χαρακτηριστικό και ίσως συνδετικό των νευρώσεων είναι το άγχος και πως αυτό εσωτερικεύεται και εκδηλώνεται στη συμπεριφορά του ατόμου. 

Το άγχος σε αντίθεση με το συναίσθημα του φόβου που συνδέεται με την αντίδραση απέναντι σε ένα κίνδυνο πραγματικό και συγκεκριμένο και αποτελεί υγιή εκδήλωση συμπεριφοράς είναι μια φοβική αντίδραση που αναφέρεται σε κάποιο κίνδυνο πραγματικό ή φανταστικό που είναι όμως ασαφής, αόριστος, υποτιθέμενος. Η φύση του άγχους της νεύρωσης οφείλεται σε μια εσωτερική διαμάχη, απωθημένες επιθυμίες ή ανάγκες έρχονται σε σύγκρουση με τη συνείδηση, που έρχεται να απαγορεύσει την ικανοποίησή τους.

Για αυτό το λόγο οι επιθυμίες, οι σκέψεις ή οι ανάγκες αυτές που παραμένουν απόκρυφες και ασυνείδητες, εξωτερικεύονται ως αδικαιολόγητο άγχος ή υπερβολικός φόβος δυσανάλογος προς τον πραγματικό. Έχει σημειωθεί ότι το νευρωτικό άγχος έχει τις ρίζες του στην παιδική ηλικία σε μία παιδική νεύρωση δηλαδή που δεν αντιμετωπίστηκε κατάλληλα στην ώρα της. Άμεσος τρόπος εξωτερίκευσης ή αντίθετα απόκρυψης του βιωμένου και αδικαιολόγητου άγχους είναι η εκδήλωση ανάλογων συμπτωμάτων. 

Τα νευρωτικά συμπτώματα ουσιαστικά δεν είναι παρά μία άμυνα του οργανισμού μια προσπάθεια του ατόμου να αντιμετωπίσει και να αντεπεξέλθει στην απειλή του άγχους. Το νευρωτικό σύμπτωμα αποτελεί κατά κάποιο τρόπο ένα συμβιβαστικό μηχανισμό, που αφενός επιτρέπει στο άτομο να ικανοποιήσει μια απαγορευμένη επιθυμία που του προκαλεί άγχος και αφετέρου απαγορεύει στην επιθυμία αυτή να γίνει συνειδητή κάτι που θα σήμαινε αυτόματα και την αποδιοργάνωση του ατόμου.

 Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων ποικίλλει ανάλογα με το είδος της διαταραχής καθώς και με την ποσότητα και τη διάρκεια με την οποία εκδηλώνονται τα συμπτώματα αυτά. Από την άλλη πλευρά η αποκρυπτογράφηση και κατηγοριοποίηση των νευρώσεων συντελεί στη διάκριση και τον προσδιορισμό των διαφόρων ειδών νεύρωσης.

Τα νευρωτικά άτομα τείνουν να εμφανίζουν προβλήματα με τη συναισθηματική τους ισορροπία και να είναι αγχώδη, αν όμως γίνουν πιο εξωστρεφή βιώνουν θετικότερα συναισθήματα και γίνονται περισσότερο κοινωνικά.  H νεύρωση είναι μια διαταραχή που κατά κανόνα θεραπεύεται. Η ψυχολογία μας έχει δώσει και συνεχίζει να δίνει σημαντικά στοιχεία και εντυπωσιακές θεωρίες πάνω σε ψυχοθεραπευτικές μεθόδους, οι οποίες έχουν άπειρες παραλλαγές.

Η νεύρωση συνήθως προϋπάρχει του γεγονότος που έκανε ορατή την ύπαρξή της και η θεραπεία της στοχεύει όχι μόνο στην εξαφάνιση των συμπτωμάτων αλλά στην επεξεργασία των δομικών στοιχείων της προσωπικότητας, συνήθως βαθιά κρυμμένα και ξεχασμένα από τον χρόνο.

Διαβάστε επίσης

• Οι φοβίες, μιας επερχόμενης καταστροφής, φέρνουν αύξηση καρδιακών παλμών, κρίσεις πανικού, κοινωνική απομόνωση. Οδηγίες επιβίωσης
• Φοβίες, άγχος, κρίσεις πανικού. Συμπτώματα, η σημασία της άσκησης και της διατροφής (panic Attacks)
• Το παρατεταμένο και οξύ άγχος που βιώνουμε οδηγεί σε "απόσυρση" και τέλος σε μελαγχολία και κατάθλιψη
• Οι φοβίες, η καταστροφολογία και η οικονομική κρίση.