Πανάδες ή μέλασμα. Τι είναι; Πώς δημιουργούνται; Ποια τα αίτια;

Συντάκτης Αλέξανδρος Γιατζίδης, M.D., medlabnews.gr

Πανάδες ή Μέλασμα στην ιατρική ορολογία ονομάζονται οι μελαγχρώσεις που εμφανίζονται στην περιοχή του δέρματος του προσώπου κυρίως καθώς και στην περιοχή του λαιμού των χεριών και άλλων σημείων στο ανθρώπινο σώμα.
Το μέλασμα εκδηλώνεται συχνότερα σε γυναίκες οι οποίες εμφανίζουν σκουρόχρωμα δέρμα

Υπάρχουν διάφοροι τύποι υπερμελαγχωρώσεων:

Εντοπισμένη υπερμελάγχρωση (μέλασμα ή χλόασμα)

Το μελασμα η χλοασμα ειναι μία συχνή κηλιδώδης υπερμελάγχρωση στο πρόσωπο σε γυναίκες μετά την κύηση ή μετά από λήψη αντισυλληπτικών όπως και μετά από εκτεταμένη έκθεση σε ηλιακή ακτινοβολία. Την εμφανίζουν πολλές γυναίκες και συχνά υποχωρεί μετά τον τοκετό. Το μέλασμα συναντάται επίσης και σε άνδρες ιδιαίτερα μεσογειακής καταγωγής. Είναι βέβαιον ότι ένας από τους κύριους αιτιολογικούς παράγοντες στους άνδρες είναι η υπερβολική υπεριώδης ακτινοβολία.

Η μελάγχρωση έχει ελαφρά ή έντονα καφέ χρώμα εξαρτώμενη από την πρόσφατη έκθεση στον ήλιο. Τα όριά της είναι ασαφή και παρουσιάζει συμμετρικότητα συνήθως. Εντοπίζεται στις παρειές, το μέτωπο, τη μύτη, το άνω χείλος, το σαγόνι, τον λαιμό με την μορφή μεγάλων κηλίδων.

Όσον αφορά την πρόγνωση τα άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα έχουν καλύτερη πρόγνωση, ενώ πολλές ασθενείς μετά τον τοκετό ή την διακοπή του αντισυλληπτικού δεν εμφανίζουν μέλασμα. Στα άτομα όμως με σκουρόχρωμο δέρμα το μέλασμα είναι εξαιρετικά επίμονο και σε αυτούς είναι ιδιαίτερα σημαντική η αποφυγή ηλιακής ακτινοβολίας με αντηλιακά υψηλής προστασίας έναντι της UVA και της UVB. 

Η μεταφλεγμονώδης υπερμελάχρωση

Η μεταφλεγμονωδης υπερμελάγχρωση μπορεί να είναι συνοδό σύμπτωμα κάθε δερματοπάθειας αλλά ειδικότερα εκείνης στην οποία προσβάλλεται η βασική κυτταρική στοιβάδα της επιδερμίδας.

Τυπικές τέτοιες περιπτώσεις είναι ο ομαλός λειχήνας και ο ερυθηματώδης λύκος που ακολουθούνται πάντα από μεταφλεγμονώδη υπερμελάγχρωση επειδή καταστρέφεται η βασική στοιβάδα της επιδερμίδας και η μελανίνη εναποτίθεται στο χόριο. Άλλες παθήσεις όπως η ακμή, η ροδόχρους πιτυρίαση και το έκζεμα μπορούν να προκαλέσουν σημαντική και επίμονη υπερμελάγχρωση στο σκούρο δέρμα.

Οι μελαχρωματικές αλλοιώσεις συνήθως επιμένουν για μεγάλο διάστημα και για τον λόγο αυτό είναι προτιμότερο να προλαμβάνεται η έντονη φλεγμονή όσο το δυνατόν γρηγορότερα με σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση της αρχικής νόσου.

Αίτια

Το μέλασμα είναι πάθηση αγνώστου αιτιολογίας.

Τα αίτια των δυσχρωμιών του δέρματος περιλαμβάνουν  την αλόγιστη έκθεση μας στην ηλιακή ακτινοβολία αλλά και με ορμονικούς παράγοντες. Είναι συχνό φαινόμενο η εμφάνιση μελάσματος, κυρίως στο πρόσωπο κατά την διάρκεια μιας εγκυμοσύνης. Η λέξη "μέλασμα" προέρχεται από την ελληνική λέξη "μέλας"= μαύρος. Οι πανάδες παρατηρούνται κυρίως στο πρόσωπο πιο συχνά και λιγότερο στον λαιμό, στα χέρια ή άλλα μέρη του σώματος.
 Άλλες αιτίες είναι η έλλειψη σιδήρου από τον οργανισμό, ή έλλειψη μαγνησίου και η έλλειψη βιταμίνης C.  Άλλη αιτία είναι όταν μετά από ένα χημικό πίλινγκ δεν γίνεται συστηματική αντηλιακή προστασία. Η αφυδάτωση του δέρματος είναι επίσης μια αιτία, όπως και οι κληρονομικοί λόγοι.  Η λήψη ορισμένων φαρμάκων όπως τα αντισυλληπτικά, τα αντιεπιληπτικά, η κορτιζόνη και ορισμένα αντιβιοτικά ενοχοποιούνται ,όπως και η  ακμή που δεν αντιμετωπίζεται έγκαιρα και σωστά μπορεί να οδηγήσει σε δυσχρωμίες. H χρήση κάποιων καλλυντικών που περιέχουν π.χ. σαλικυλικό οξύ, διάφορα συντηρητικά ή κάποια φάρμακα (όπως αντιεπιληπτικά, αντιβιοτικά ή φωτοευαισθητοποιές ουσίες) ευθύνονται για τις πανάδες. Επίσης οποιαδήποτε φλεγμονή, έγκαυμα, τραυματισμούς του δέρματος ή ακμή που δεν αντιμετωπίζεται έγκαιρα και σωστά, μπορεί να οδηγήσει σε δυσχρωμία. Η μεγαλύτερη όμως αιτία είναι η χρόνια και αλόγιστη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία και μάλιστα χωρίς προστασία. Με την πάροδο του χρόνου αυξάνονται σε μέγεθος αλλά και σε αριθμό .

 Η φυσιολογική αντίδραση του δέρματος μετά την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία είναι η παραγωγή μελανίνης που γίνεται ορατή ως μαύρισμα. Σε ορισμένα άτομα στα οποία υπάρχει η προδιάθεση, σε κάποιες περιοχές του δέρματος παράγεται περισσότερη μελανίνη η οποία μπορεί να εναποτεθεί όχι μόνο στην επιφάνεια του δέρματος (επιδερμίδα) αλλά και βαθύτερα στο χόριο. Αυτή η παραπάνω μελανίνη γίνεται ορατή στη συνέχεια ως σκούρες πλάκες που ονομάζονται μέλασμα. Μετά το καλοκαίρι η φυσιολογική μελανίνη που παράχθηκε απομακρύνεται, ενώ η μελανίνη στις βλάβες του μελάσματος παραμένει και αυτές γίνονται πιο εμφανείς. 


Σε επόμενο άρθρο θα αναφερθούμε στους τρόπους αντιμετώπισης.


Διαβάστε επίσης
Αντιγήρανση με την μέθοδο φωτοδυναμικής θεραπείας. Μέθοδος ανάπλασης και αναζωογόνησης που γίνεται χωρίς περιορισμούς εποχής.

Από: Medlab Ιατρικο Ινστιτουτο
MEDISPA

The Skin Cancer Foundation