Αλήθεια ή ψέματα ότι τα αντιβιοτικά παχαίνουν;

Επιμέλεια Κλεοπάτρα Ζουμπουρλή, μορ. Βιολόγος , medlabnews.gr

Είναι γνωστό από το 1950 ότι η διατροφή χαμηλών δόσεων αντιβιοτικών σε ζώα αυξάνει το σωματικό βάρος τους. Η πρακτική, που ονομάστηκε STAT , μειώνει το κόστος των ζωοτροφών, αυξάνοντας παράλληλα την παραγωγή κρέατος. Σχεδόν το 80% των αντιβιοτικών που αγοράζονται στις Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποιούνται για το σκοπό αυτό. Η πρακτική αυτή είναι ύποπτος για τη διευκόλυνση της εξέλιξης των ανθεκτικών στα αντιβιοτικά "μικρόβια", όπως σταφυλόκοκκου, ο οποίος μολύνει χοίρους και ανθρώπους και είναι γνωστό ότι είναι ιδιαίτερα συχνή σε φάρμες χοίρων. Εν τω μεταξύ, αυτό που έρχεται στο φως, είναι ότι τα αντιβιοτικά μπορούν να προκαλέσουν στους ανθρώπους ότι προκαλούν και στα ζώα: την παραγωγή λίπους.

Τα αποτελέσματα μιας μελέτης του 1955 στην οποία τα αντιβιοτικά και τα εικονικά φάρμακα δόθηκαν σε τρεις ομάδες νεοσύλλεκτων του Πολεμικού Ναυτικού ήταν εντυπωσιακά. Η ομάδα του εικονικού φαρμάκου παρουσίασε τη μικρότερη αύξηση του σωματικού βάρους, και διέφερε σημαντικά από τις δύο ομάδες που πήραν διαφορετικά αντιβιοτικά. Σε γενικές γραμμές, τα ποσοστά παχυσαρκίας αυξήθηκαν με τη χρήση των αντιβιοτικών. Πρόσφατες έρευνες, ενισχύουν τις ενδείξεις ότι αυτή η σχέση δεν μπορεί να είναι σύμπτωση. Το βασικό που συμβαίνει είναι ότι τα αντιβιοτικά μεταβάλουν την φυσιολογική χλωρίδα του εντέρου και με τον τρόπο αυτό μεταβάλλεται η διαδικασία που μεταβολίζει ο οργανισμός μας, τις διάφορες τροφές.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature εξέτασαν πώς τα αντιβιοτικά επηρεάζουν την μικροβιακή ισορροπία σε ποντίκια, καθώς και το πώς αυτό μπορεί να επηρεάσει την αύξηση του βάρους. Μία ομάδα ποντικών εξετέθη σε STAT, το άλλο όχι. Βακτήρια από τα έντερα των ποντικιών από τις δύο αυτές ομάδες συγκρίθηκαν, και οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα αντιβιοτικά αλλάζουν  την μικροβιακή χλωρίδα στο έντερο και έτσι αλλάζουν το μεταβολισμό τους.

Η χορήγηση αντιβιοτικών σε βρέφη ηλικίας κάτω των έξι μηνών θα μπορούσε αργότερα να οδηγήσει σε παιδική παχυσαρκία, αποκαλύπτει μια νέα έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο International Journal of Obesity. Στα βρέφη που έλαβαν αντιβιοτικά μετά τον 5ο μήνα δεν διαπιστώθηκε αξιοσημείωτη διαφορά βάρους.

«Πιστεύουμε συνήθως ότι η παχυσαρκία είναι μια επιδημία, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη άσκησης και την ανθυγιεινή διατροφή, όμως ολοένα και περισσότερες μελέτες υποδεικνύουν ότι τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα», υπογραμμίζει ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης, ο Λεονάρντο Τρασάντε, του τμήματος ιατρικής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. «Τα μικρόβια που υπάρχουν στο έντερο μας μπορεί να διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο καταναλώνουμε θερμίδες. Η έκθεση σε αντιβιοτικά, ιδίως σε πολύ μικρή ηλικία, μπορεί να σκοτώσει κάποια από τα βακτήρια αυτά, τα οποία επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα μας αφομοιώνει την τροφή και τα οποία, σε διαφορετική περίπτωση, θα μας επέτρεπαν να παραμείνουμε λεπτοί», επισημαίνει.

Παρά το γεγονός ότι τα αντιβιοτικά μπορεί να είναι σωτήρια φάρμακα, υπερβολική χρήση τους έχει σημαντικές επιπτώσεις στη γενική υγεία πολλών ανθρώπων. Η έρευνα δείχνει τα αποτελέσματα της εν λόγω ζημίας και συνδέει τη χρήση αντιβιοτικών και τις διαταραχές της χλωρίδας του εντέρου με ένα μεγάλο αριθμό παθήσεων συμπεριλαμβανομένου του άσθματος, των μυκητιάσεων, των αυτοάνοσων νοσημάτων, ενώ παράλληλα μειώνει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού και προκαλεί παχυσαρκία.

Τα πολλά αντιβιοτικά ανατρέπουν την ισορροπία στη χλωρίδα του εντέρου, μειώνοντας την παρουσία των «καλών» μικροοργανισμών που διασπούν τις τροφές και έχουν λιποδιαλυτική δράση.

Μια νέα μελέτη δείχνει ότι τα αντιβιοτικά μπορεί όντως να ευθύνονται σε ένα βαθμό για την αύξηση της παχυσαρκίας διεθνώς. Η διαρκώς αυξανόμενη χρήση των αντιβιοτικών εδώ και επτά περίπου δεκαετίες έχει προκαλέσει σημαντικές μεταβολές στην μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου με συνέπεια να μειώνονται οι αποικίες των «καλών» μικροβίων, κάτι που έχει ως παρενέργεια, πέρα από την εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος, να προκαλείται αύξηση του πάχους.

«Εδώ και χρόνια οι εκτροφείς ξέρουν ότι τα αντιβιοτικά είναι χρήσιμα για να παράγουν πιο παχιές αγελάδες. Μολονότι πρέπει να κάνουμε και άλλες έρευνες για να επιβεβαιώσουμε την ανακάλυψή μας, η μελέτη αυτή υποδεικνύει ότι τα αντιβιοτικά επηρεάζουν το βάρος των ανθρώπων και ιδίως των παιδιών», δήλωσε η Τζέιν Μπουστάιν, επίσης από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.

Η έρευνα ενισχύει την -επίμαχη ακόμα- θεωρία ότι τα αντιβιοτικά μπορεί να προδιαθέτουν ορισμένους ανθρώπους να παχαίνουν, επειδή σκοτώνουν ωφέλιμα βακτήρια στο έντερο τους.

Ευρωπαϊκή οδηγία

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ακολουθώντας το παράδειγμα χωρών όπως της Αγγλίας και της Σουηδίας, ξεκίνησε από το 1998 να μειώνει τα επιτρεπόμενα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται σαν παράγοντες διατροφής στα ζώα, ενώ  την 1η Ιανουαρίου του 2006 επέβαλε την ολοκληρωτική απαγόρευση των αντιβιοτικών. Σήμερα, η Ελλάδα όπως και οι άλλες Ευρωπαϊκές χώρες χρησιμοποιούν τα αντιβιοτικά μόνο ως μέρος της θεραπευτικής αγωγής άρρωστων ζώων και όχι σαν συστατικό διατροφής. Δυστυχώς όμως, η Αμερική δεν έχει εναρμονιστεί ακόμη με αυτό το νομοθετικό πλαίσιο.

Η ελληνική βιομηχανία και οι κρατικοί φορείς

Η ελληνική βιομηχανία ακολουθώντας τις ευρωπαϊκές αλλά και ελληνικές οδηγίες, πραγματοποιεί τακτικούς ελέγχους για υπολείμματα αντιβιοτικών στα προϊόντα ζωικής προέλευσης, από το γάλα, μέχρι και τα εισαγόμενα κρέατα. Κάθε βιομηχανία η οποία σε κάποιο στάδιο της παραγωγής της χρησιμοποιεί γαλακτοκομικά προϊόντα, ζητά πιστοποιητικά από τον εκάστοτε προμηθευτή ή πραγματοποιεί ελέγχους, για την απουσία αντιβιοτικών. Από την άλλη πλευρά, οι ελεγκτικές αρχές και ειδικότερα οι κτηνιατρικές, πέρα από τους συνεχείς ελέγχους που πραγματοποιούν, είναι δίπλα στους Έλληνες παραγωγούς κρεάτων, με συμβουλές και με κατευθύνσεις. 
Το ελληνικό και ευρωπαϊκό κρέας, καθώς και τα προϊόντα τους μπορούν να θεωρηθούν ασφαλή, όσο η πολιτεία και οι ανεξάρτητοι ελεγκτικοί φορείς είναι  σε επαγρύπνηση. 

Είναι;...............