Η χρησιμότητα των εμβολίων, οι κίνδυνοι και οι φοβίες που προκαλούν. Ποιες ασθένειες καλύπτουν;

επιμέλεια Κική Τσεκούρα, medlabnews.gr

Τα εμβόλια, συχνά δημιουργούν αντικρουόμενες απόψεις, ακόμη και μύθους ή ανακρίβειες σχετικά με τις συνέπειες και τη χρησιμότητά τους. 

Δυστυχώς, κυκλοφορεί η φοβία ότι τα εμβόλια μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες ενώ η λανθασμένη και ελλιπής πληροφόρηση είναι η αιτία για τη δημιουργία μιας επικίνδυνης αντί-εμβολιαστικής κουλτούρας

Στον αγώνα κατά των λοιμωδών νοσημάτων τα εμβόλια είναι ο μεγάλος σύμμαχος της ανθρωπότητας, καθώς σώζουν περισσότερες από 3.5 εκατομμύρια ζωές παγκοσμίως κάθε χρόνο και προφυλάσσουν ακόμα περισσότερους ανθρώπους από νόσο ή ισόβια αναπηρία.
Οι επιτυχημένες στρατηγικές εμβολιασμού στα παιδιά έχουν οδηγήσει σε αξιοσημείωτη μείωση της εμφάνισης πολλών νοσημάτων και των θανάτων που αυτά προκαλούν, όπως για παράδειγμα η παρωτίτιδα που ενώ κάθε χρόνο αποτελούσε την αιτία για 152.209 θανάτους μόνο στις Η.Π.Α, πλέον καταγράφονται μόνο 236.

Οι επιτυχημένες στρατηγικές εμβολιασμού στα παιδιά έχουν οδηγήσει σε αξιοσημείωτη μείωση της εμφάνισης πολλών νοσημάτων και των θανάτων που αυτά προκαλούν. Αυτό το γεγονός οδηγεί πολλούς να πιστεύουν ότι οι ασθένειες αυτές δεν είναι πια απειλητικές, καθότι δεν γίνονται αντιληπτές όπως συνέβαινε στο παρελθόν, ωστόσο είναι επιτακτική η ανάγκη να συνεχιστεί η πρόληψή τους μέσω του εμβολιασμού τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες (π.χ. Γρίπη, Πνευμονιόκοκκος, Ηπατίτιδα, Τέτανος, Ερυθρά κ.ά.). Δεδομένης μάλιστα της συνεχούς αύξησης του μέσου όρου ηλικίας του γενικού πληθυσμού, ο κίνδυνος για πολλές ασθένειες από αυτές γίνεται ολοένα και μεγαλύτερος.

Η πραγματικότητα είναι ότι κανένα εμβόλιο, όπως και κανένα φάρμακο, δεν είναι 100% ασφαλές. Για κάθε ιατρική παρέμβαση είναι καλό να φανταζόμαστε μια ζυγαριά: στην μία πλευρά υπάρχουν τα οφέλη του εμβολιασμού: τα εμβόλια προστατεύουν από ασθένειες που σκοτώνουν. Προτού η ευλογιά εκριζωθεί χάρις σε ένα εμβόλιο, είχε σκοτώσει περίπου 500 εκατομμύρια ανθρώπους. 60 χρόνια πριν, 20000 μωρά κάθε χρόνο στις ΗΠΑ γεννιούνταν με διανοητική καθυστέρηση λόγω της ερυθράς. Εκατοντάδες επιστημονικές έρευνες και πολλή δουλειά από ερευνητές ανά τον κόσμο έφεραν στην ανθρωπότητα σκευάσματα που καταπολεμούν επικίνδυνα μικρόβια. Στην άλλη πλευρά της ζυγαριάς βρίσκονται οι πιθανές παρενέργειες από τα εμβόλια: συνήθως άμεσες και παροδικές, σπάνια μακροπρόθεσμες ή μόνιμες – υπαρκτές αλλά ασυνήθεις. 

Οι κυριότερες ασθένειες, που η επιστήμη πλέον μας έχει δώσει τα όπλα για την πρόληψή τους είναι οι πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις, η διφθερίτιδα, ο κοκκύτης, ο τέτανος, η πολιομυελίτιδα, η ηπατίτιδα Α και Β, η ανεμοβλογιά, η μηνιγγίτιδα, ο αιμόφιλος Β, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, η γαστρεντερίτιδα από ροτα-ιό και η γρίπη. Υπάρχουν βέβαια και αρκετά άλλα λοιμώδη νοσήματα, που πλέον είναι δυνατόν να προλάβουμε μέσω του έγκαιρου εμβολιασμού των παιδιών.

Ο εμβολιασμός συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή και αυτό το γεγονός μεγάλο μέρος του κοινού δυστυχώς δεν το γνωρίζει. Ο μαζικός εμβολιασμός παιδιών και εφήβων κατά τον 20ο και 21ο αιώνα, συντέλεσε στην εξάλειψη των σοβαρών νοσημάτων. Σε αντίθεση, η πολύ μικρή εμβολιαστική κάλυψη των μεγαλύτερων ενηλίκων οδήγησε στην εμφάνιση νοσημάτων που όφειλαν να έχουν εκλείψει. Ο κίνδυνος μετάδοσης των νοσημάτων αυτών και σε άτομα όλων των ηλικιών είναι υπαρκτός, πολύ περισσότερο στη σημερινή εποχή που ευδοκιμεί η αντι-εμβολιαστική εκστρατεία και αυξάνεται το ποσοστό των γονέων που αρνούνται να εμβολιάσουν τα παιδιά τους. 

Στα εμβόλια παράλληλα με τους νεκρούς και εξασθενημένους μικροργανισμούς, από τους οποίους αποτελούνται τα εμβόλια, μπορούν να προστεθούν σε αυτά μικρές ποσότητες κάποιων άλλων ουσιών.

Οι άλλες αυτές ουσίες που προσθέτονται στα εμβόλια ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, βοηθούν στην πρόληψη μόλυνσης και στην σταθεροποίηση του εμβολίου κατά της μεταβλητότητας της θερμοκρασίας και άλλων παραγόντων.

Τα εμβόλια μπορεί, επίσης, να περιέχουν μικρές ποσότητες υλικών που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανική επεξεργασία, όπως είναι η ζελατίνη.

Ένα προσθετικό που έχει βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος είναι ένα συντηρητικό που ονομάζεται θιμεροσάλη και είναι παράγωγο του υδραργύρου.  Το thimerosal, ένα συντηρητικό που περιέχει υδράργυρο περίπου κατά 50%, αποτρέπει την μόλυνση από βακτήρια και μπορεί να βρεθεί στα περισσότερα αντιγριπικά εμβόλια Η θιμεροσάλη θεωρείται τοξική για τον εγκέφαλο και ενοχοποιήθηκε για τον αυτισμό στα παιδιά. Χρησιμοποιείται στα ιατρικά προϊόντα από τη δεκαετία του 1930 και σε μικρές ποσότητες και σε κάποια εμβόλια για την πρόληψη της βακτηριδιακής μόλυνσης.  Aπό το 2001, το thimerosal δεν υπάρχει στα συνηθισμένα παιδικά εμβόλια για παιδιά ηλικίας κάτω των 6. Επίσης υπάρχουν και εμβόλια για ενήλικες ή αντιγριπικά που δεν περιέχουν thimerosal, ή περιέχουν ελάχιστες ποσότητες αυτού του συντηρητικού

Άλλα πρόσθετα εμβολίων που έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς είναι:

• Η φορμαλδεΰδη για την εξάλειψη των βλαβερών συνεπειών των βακτηριακών τοξινών που είναι  ένας γνωστός καρκινογόνος παράγοντας
• Το αλουμίνιο (αργίλιο) που είναι  μια νευροτοξίνη που έχει συνδεθεί με τη νόσο Αλτσχάιμερ
• Ζελατίνη
• Λευκωματίνη για τη σταθεροποίηση των ζώντων ιών στο εμβόλιο
• Πρωτεϊνες ζύμης και αυγού
• Το Triton Χ-100
  
• Η φαινόλη (φαινικό οξύ)
• Η Αιθυλενική γλυκόλη που είναι μια οργανική χημική ένωση
• Η 2-Φαινοξυαιθανόλη που είναι, επίσης, ένας αιθέρας γλυκόλης και είναι ένα συντηρητικό που μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη βακτηριακής και μυκητιακής επιμόλυνσης του εμβολίου.
• Διάφορα αντιβιοτικά: νεομυκίνη, στρεπτομυκίνη, γενταμικίνη, τα οποία μπορεί να προξενήσουν αλλεργικές αντιδράσεις σε ορισμένους ανθρώπου

Προσοχή 

Σε παιδιά που έχει διαγνωστεί βλάβη του ανοσοποιητικού συστήματος δεν μπορεί να γίνει ο συνηθισμένος εμβολιασμός. Το ίδιο ισχύει και για εκείνα τα παιδιά, στα οποία χορηγείται κορτιζόνη ή χημειοθεραπεία.
Πηγές
ΚΕΕΛΠΝΟ
Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία