Φωτοδυναμική θεραπεία, μια σύγχρονη μέθοδος για την αντιμετώπιση καρκίνων του δέρματος

Συντάκτης: Aλέξανδρος Γιατζίδης, M.D., medlabnews.gr

H θεραπευτική δύναμη το φωτός είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Γνωστή είναι επίσης και η ζημιογόνος δράση του φωτός επίσης από τnν αρχαιότητα. Πως είναι δυνατό αυτές οι δύο διαπιστώσεις να είναι ταυτόχρονα σωστές και αντίθετες; Η απάντηση είναι απλή αλλά χρειάστηκε να περάσουν χιλιάδες χρόνια για να είμαστε σε θέση να την δώσουμε απλά και καθαρά. Με την ανάπτυξη τόσο της επιστημονικής γνώσης για τις ιδιότητες του φωτός αλλά και της τεχνολογίας για τη χαλιναγώγησή του το μυστήριο γύρω από το φως διαλευκάνθηκε και τώρα έχουμε στη διάθεσή μας πηγές φωτός που προσφέρουν χωρίς να καταστρέφουν.

Αλλά ας επιστρέψουμε πρώτα στην πρώτη παρατήρηση. Το φως έχει θεραπευτικές ιδιότητες και παράλληλα η έκθεση στο φως μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο δέρμα. Το φως είναι κάτι που το χρειαζόμαστε. Η φωτοθεραπεία δεν είναι κάτι νέο. Το φως όμως πρέπεικαι να το αποφεύγουμε. Τα ηλιακά εγκαύματα επίσης δεν είναι κάτι νέο. Η απάντηση βρίσκεται κάπου στη μέση.

Το φως δεν είναι μια ενιαία ακτινοβολία αλλά ένα φάσμα ακτινοβολιών, μερικές μάλιστα από αυτές δεν είναι ορατές με γυμνό μάτι. Την ακτινοβολία πέραν του ιώδους (βιολετί) την ονομάζουμε υπεριώδη ακτινοβολία (ultraviolet) και την ακτινοβολία πέραν του ερυθρού (κόκκινο) υπέρυθρη (infrared). Την υπεριώδη δεν την βλέπουμε αλλά και δεν την αισθανόμαστε άμεσα παρά μόνο όταν τα εγκαύματα στο δέρμα έχουν αρχίσει να μας ενοχλούν. Μια μέρα στον ήλιο χωρίς αντηλιακό θα σας πείσει για του λόγου το ασφαλές - μην το δοκιμάσετε! Την υπέρυθρη δεν την βλέπουμε επίσης αλλά η θερμότητα που εκλύει την κάνει άμεσα αντιληπτή.

Κάποιες όμως συχνότητες του φάσματος είναι απαραίτητες και ευεργετικές για τη σωστή λειτουργία του δέρματος. Το δέρμα “τρέφεται” από το σωστό φως. Χρησιμοποιεί τη δύναμή του για να συνθέτει βιταμίνη D. Επίσης κάποιες συχνότητες, όπως θα δούμε παρακάτω, διεγείρουν κύτταρα της επιδερμίδας, τους ινοβλάστες, με αποτέλεσμα την αύξηση παραγωγής κολλαγόνου και ελαστίνης καθώς και άλλων πρωτεϊνών που χρησιμεύουν ως δομικά στοιχεία του δέρματος. Το φως λοιπόν κάνει καλό αν είναι στη σωστή συχνότητα, στη σωστή δόση και, επίσης σημαντικό, χωρίς άλλες φασματικές προσμίξεις.
 

H φωτοδυναμική θεραπεία (PDT)
Η φωτοδυναμική φωτοδυναμική θεραπεία αναγνωρίζεται πλέον από πολλά κέντρα σαν ένα σημαντικό εργαλείο στην αντιμετώπιση ογκολογικών και μη-ογκολογικών περιστατικών. Προηγούμενες προσπάθειες να αντικατασταθούν τα λέιζερ PDT από ασύγχρονες πηγές φωτός οδήγησαν σε μεγάλους χρόνους έκθεσης, πρόκληση θερμικών βλαβών στον ιστό και υψηλά ποσοστά υποτροπιασμού και επανεμφάνισης επακόλουθα της χρήσης πηγών που δεν είχαν τη φασματική καθαρότητα και την ισχύ των λέιζερ-PDT. Εκτεταμένες μελέτες στο Ινστιτούτο για την έρευνα του καρκίνου Paterson, το οποίο χρηματοδοτείται από την Αγγλική αντικαρκινική εταιρεία (Cancer Research Campaign), οδήγησαν στην ανάπτυξη ειδικής συσκευής φωτοδυναμικής θεραπείας, μιας μοναδικής φορητής πηγής φωτός με φασματική καθαρότητα και ισχύ ικανής να δίδουν τα ίδια βιο-ιατρικά αποτελέσματα με τα λέιζερ PDT, αλλά με πολύ χαμηλότερο κόστος.


Πως λειτουργεί
Η αλλοίωση επαλείφεται με μια φωτοευαίσθητη ουσία για διάστημα τεσσάρων έως έξη ωρών, ανάλογα με το πάχος της αλλοίωσης. Στη συνέχεια, η αλλοίωση φωτίζεται με τη ειδική συσκευή φωτοδυναμικής θεραπείας, η οποία έχει ρυθμιστεί στο κατάλληλο μήκος κύματος για το συγκεκριμένο φωτο-ευαισθητοποιητή. Το φως διεγείρει το φωτο-ευαισθητοποιητή στο νεοπλαστικό ιστό και παράγεται κυτοτοξίνη όπως για παράδειγμα singlet oxygen, η οποία προκαλεί φωτο-οξείδωση, θάνατο του κυττάρου και καταστροφή του όγκου. Είναι μια εξαιρετικά επιλεκτική διαδικασία δεδομένου ότι οι κυτοτοξίνες είναι ενεργές για 1µs και η θεραπεία γίνεται μόνο στην περιοχή που φωτίζεται. Η συσκευή φωτοδυναμικής θεραπείας βασίζεται σε λυχνίες βραχέως-τόξου και σε οπτικά φίλτρα τα οποία μπορούν να παράγουν φως σε οποιαδήποτε από τα ορατά μήκη κύματος. Το φως κατευθύνεται σε κάθε αλλοίωση με τη χρήση ενός οδηγού δέσμης. Η παρουσία φίλτρων etalon πολλών κοιλοτήτων περιορίζει την υπεριώδη και την υπέρυθρη ακτινοβολία και οδηγεί στην παραγωγή φωτός υψηλής φασματικής καθαρότητας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της αποτελεσματικότητας και της ακρίβειας της θεραπείας και την ελαχιστοποίηση του κινδύνου επανεμφάνισης και καταστροφής του περιβάλλοντος ιστού.


Mε άλλα λόγια η παραγωγή ελεύθερων ριζών οξυγόνου δεν είναι απαραίτητα βλαβερή. Μόνο όταν η παραγωγή ελεύθερων ριζών οξυγόνου ξεπεράσει ένα συγκεκριμένο όριο έχουμε καταστροφή των κυττάρων και μάλιστα όσο μεγαλύτερη η υπέρβαση του ορίου τόσο μεγαλύτερη και η έκταση της βλάβης. Σε περιπτώσεις όπου το σύστημα χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με τη φωτοευαισθητοποιό ουσία 5 ALA (5 αμινολεϊβουλινικό οξύ) η παρέμβαση στα κύτταρα είναι επιλεκτική και με τη διαδικασία αυτή καταστρέφονται τα μη υγιή κύτταρα ενώ τα υγιή διεγείρονται με έναν απόλυτα φυσικό τρόπο ώστε να παράγουν κολλαγόνο και ελαστίνη με στα επιθυμητά επίπεδα ισορροπίας.

Φωτοδυναμική θεραπεία (Photo Dynamic Therapy – PDT)
Μια πραγματικά εναλλακτική αντιμετώπιση των μη μελανωματικών καρκίνων του δέρματος (βασικοκυτταρικά καρκινώματα, ακτινικές κερατώσεις, νόσος του Bowen)

Η εφαρμογή της Φωτοδυναμικής θεραπείας στη δερματολογία έχει το πλεονέκτημα ότι είναι μη–παρεμβατική και σχεδόν ανώδυνη για τη θεραπεία περιοχών με χαμηλό ρυθμό επούλωσης. Επιπλέον, δεν επηρεάζει τους ιστούς και αφήνει το δέρμα γύρω από τον όγκο άθικτο και λειτουργικό και έχει καλά αισθητικά αποτελέσματα.

ΠΗΓΗ: Αγγλική αντικαρκινική εταιρεία
MEDLAB IATΡΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ