Καρκίνος του παγκρέατος. Ποια τα συνήθη συμπτώματα του παγκρεατικού καρκίνου; Ποια η κατάλληλη διατροφή του πάσχοντος;

Αλέξανδρου Γιατζίδη

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr iatrikanea

Το πάγκρεας είναι ένα όργανο που βρίσκεται πίσω από το στομάχι και μπροστά από τη σπονδυλική στήλη. Παράγει ένζυμα που είναι απαραίτητα στην πέψη και ορμόνες που ρυθμίζουν τη γλυκόζη αίματος.

Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι από τις σοβαρότερες μορφές καρκίνου. Είναι η τέταρτη συχνότερη αιτία θανάτων λόγω καρκίνου παρά το γεγονός ότι αποτελεί μόνο 2% του συνόλου των καρκίνων που εκδηλώνονται κάθε χρόνο.

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Παγκρέατος (World Pancreatic Cancer Day) καθιερώθηκε το 2013 και διοργανώνεται κάθε χρόνο την τρίτη Πέμπτη του Νοεμβρίου με πρωτοβουλία του World Pancreatic Cancer Coalition (Παγκόσμια Ένωση Παγκρεατικού Καρκίνου) , για να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με τον καρκίνο του παγκρέατος, έναν από τους πιο επιθετικούς και θανατηφόρους καρκίνους. 

Πρόκειται για μια ύπουλη, επιθετική και σχετικά σιωπηρή νόσο που σπάνια εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας μικρότερης των 45 χρόνων και προσβάλει άντρες και γυναίκες σε αναλογία 1,3:1. Η επίπτωση του καρκίνου του παγκρέατος αυξάνεται τα τελευταία χρόνια. Η διάγνωση του είναι δύσκολη στα αρχικά στάδια γεγονός που επηρεάζει τη θεραπευτική αντιμετώπιση και την πρόγνωση. Κατά τη στιγμή της διάγνωσης 52% των ασθενών έχουν απομακρυσμένη νόσο και 26% έχουν περιοχική διασπορά.

 Η προέλευση της πλειοψηφίας των κακοήθων νεοπλασμάτων (95%) προέρχεται από την εξωκρινή μοίρα του οργάνου και διακρίνονται σε αδενοκαρκινώματα, κυσταδενοκαρκινώματα και λοβιακά. Το υπόλοιπο 5% των κακοηθειών προέρχεται από την ενδοκρινή μοίρα του οργάνου. Από τα νεοπλάσματα της εξωκρινούς μοίρας το 90% είναι αδενοκαρκινώματα και συνηθέστερα εντοπίζονται στην κεφαλή ενώ λιγότερο συχνά έχουν εντόπιση στο σώμα και στην ουρά. 

Οι νεοπλασίες του παγκρέατος τυπικά καθίστανται στους περιοχικούς λεμφαδένες, στο ήπαρ και λιγότερο συχνά στους πνεύμονες. Σπάνια περιγράφονται μεταστατικές εστίες στα οστά. Κατά συνέχεια ιστού επεκτείνονται σε γειτονικά όργανα όπως το δωδεκαδάκτυλο, το στομάχι και το έντερο. Ελάχιστες φορές η νόσος επεκτείνεται στον εγκέφαλο ωστόσο μπορεί να προκαλέσει μηνιγγική καρκινωμάτωση.

Η ανίχνευση και διάγνωση του καρκίνου του παγκρέατος παρουσιάζουν δυσκολίες διότι:

1. Στα αρχικά στάδια δεν υπάρχουν αξιοσημείωτα σημεία ή συμπτώματα

2. Τα συμπτώματα του καρκίνου του παγκρέατος όταν υπάρχουν, είναι παρόμοια με αυτά πολλών άλλων ασθενειών

3. Η ανατομική θέση του παγκρέατος, βαθιά στην κοιλιά, πίσω από το στομάχι, το λεπτό έντερο, το συκώτι, τη σπλήνα, τη χοληδόχο κύστη, δεν ευκολύνει τη διάγνωση

4. Οι εξετάσεις που χρειάζονται για τη διάγνωση του καρκίνου του παγκρέατος δεν είναι εύκολες
Για τους λόγους αυτούς, η διάγνωση καρκίνου του παγκρέατος σπάνια γίνεται στα αρχικά στάδια. Επίσης η νόσος έχει την τάση να κάνει μεταστάσεις νωρίς στην εξέλιξη της.
Δυστυχώς πολλές φορές όταν γίνει η διάγνωση, ανακαλύπτεται ότι η νόσος έχει διηθήσει λεμφαδένες, αιμοφόρα αγγεία και άλλους ιστούς ή όργανα. Οι όγκοι αυτοί, συχνά δεν μπορούν να αφαιρεθούν. Όμως η ολική χειρουργική αφαίρεση του καρκίνου παγκρέατος, είναι η μόνη ελπίδα ίασης.

 Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ο έκτος σε συχνότητα εμφάνισης καρκίνος στην Ευρώπη.
  
 Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι σημαντικά πιο συνήθης σε άνδρες νεαρής ηλικίας παρά σε νεαρές γυναίκες. Εν τούτοις, η διαφορά αυτή μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας.
 Περίπου το 75% του συνόλου των ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος παρουσιάζουν μεταστατική νόσο κατά την αρχική διάγνωσή τους.

Μάθε τα συμπτώματα, γιατί η πρώιμη διάγνωση είναι καταλυτική. 

Κύρια συμπτώματα: Πόνος στην κοιλιά ή στην πλάτη, απώλεια βάρους, ίκτερος, ναυτία, αλλαγές στις εντερικές συνήθειες, διαβήτης, κατάθλιψη, φλεβική θρόμβωση. 

Ποια είναι τα συνήθη συμπτώματα του παγκρεατικού καρκίνου;

Στα πρώιμα στάδια, ο παγκρεατικός καρκίνος μπορεί να είναι δύσκολο να ανιχνευθεί, καθώς δεν παρουσιάζει συνήθως συγκεκριμένα συμπτώματα, γεγονός που δυσχεραίνει την πρώιμη διάγνωση. Ωστόσο, καθώς ο καρκίνος αναπτύσσεται, τα συμπτώματα πιθανότατα αυξάνουν. Το ποια ακριβώς συμπτώματα εμφανίζονται εξαρτάται από πολλές παραμέτρους που συμπεριλαμβάνουν τον τύπο του παγκρεατικού καρκίνου, το πού εντοπίζεται ο καρκίνος στο πάγκρεας και τις επιπτώσεις που έχει στον οργανισμό.

Τα συνηθέστερα συμπτώματα του παγκρεατικού καρκίνου είναι: 

Κατάθλιψη / μελαγχολία

Η εμφάνιση κατάθλιψης δεν είναι κάτι ασυνήθιστο μετά την διάγνωση του καρκίνου. Ωστόσο στην περίπτωση του καρκίνου του παγκρέατος, η κατάθλιψη μπορεί να είναι σύμπτωμα του καρκίνου πριν την διάγνωση. Λέγεται ότι  ο πρώτος ορισμός της μελαγχολίας δόθηκε από τον Ιπποκράτη τον 5ο αιώνα ως η «μέλαινα χολή», σχετίζεται με τον καρκίνο του παγκρέατος. 

Ναυτία

Αίσθηση αδιαθεσίας, που μπορεί να οφείλεται σε διαφορετικούς λόγους. Ένας όγκος μπορεί να αποφράσσει τον χοληφόρο πόρο ή να πιέζει το δωδεκαδάκτυο, γεγονός που παρεμποδίζει την πέψη. Μπορεί να προκαλεί φλεγμονή γύρω του, μέσα στο πάγκρεας ή ίκτερο.

Ανεξήγητη Απώλεια Βάρους

Ο οργανισμός καίει περισσότερες θερμίδες από όσο συνήθως. Μπορεί να παρατηρηθεί μείωση της όρεξης ή της επιθυμίας για ορισμένες τροφές. Αυτή η επαγόμενη από τον καρκίνο απώλεια βάρους ονομάζεται καχεξία και επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι θερμίδες και οι πρωτεΐνες χρησιμοποιούνται από τον οργανισμό. Μπορεί να συμβεί χωρίς να παρατηρείται αξιοσημείωτος πόνος.

Αλλαγές στις εντερικές συνήθειες: Στεατόρροια

Η στεατόρροια έχει ως αποτέλεσμα τα κόπρανα να να είναι λιπαρά, ανοιχτόχρωμα και δύσοσμα. Μπορεί να επέλθει ως συνέπεια της απόφραξης του χοληφόρου πόρου και μπορεί να οφείλεται σε κάποιον καρκινικό όγκο του παγκρέατος.

Έναρξη διαβήτη μη σχετιζόμενη με αύξηση βάρους

Ο καρκίνος του παγκρέατος καταστρέφει τα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν την ινσουλίνη. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν θολή όραση, υπερβολική κόπωση, κοψίματα / μώλωπες που καθυστερούν ασυνήθιστα να επουλωθούν, αίσθηση μεγάλης πείνας ή δίψας ακόμα και αν τρώτε και πίνετε νερό κανονικά

Ενδείξεις ίκτερου Χωρίς Πόνο

Οι συνηθέστερες ενδείξεις ίκτερου είναι η ωχροκίτρινη χρώση του δέρματος και του άσπρου των ματιών. Ο ίκτερος μπορεί επίσης να σχετίζεται με κνησμό και σκουρόχρωμα ούρα. 

Πόνοι στην κοιλιά

Συχνά αρχίζει με δυσφορία ή πόνο στην κοιλιακή χώρα, που μπορεί να εξαπλωθεί στην πλάτη. Οι πόνοι μπορεί να επιδεινώνονται μετά το φαγητό ή όταν ξαπλώνετε. Στην αρχή ο πόνος μπορεί να έρχεται και να φεύγει, αλλά μπορεί να καταστεί πιο επίμονος με την πάροδο του χρόνου.

Αλλαγές στις εντερικές συνήθειες: διάρροια

Η επίμονη διάρροια μπορεί να είναι ένδειξη κάποιας πιο σοβαρής πάθησης ακόμη και άν δεν είναι καρκίνος του παγκρέατος. Έξι ή περιισσότερες υδαρείς κενώσεις την ημέρα για πάνω από δύο ημέρες μπορεί να περιγραφούν ως επίμονη διάρροια. Εαν η διάρροια αρχίζει να επηρεάζει τις καθημερινές σας δραστηρίοτητες, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

Πόνοι στην μέση της πλάτης

Περίπου 7 στα 10 άτομα με παγκρεατικό καρκίνο επισκέπτονται αρχικά τον γιατρό τους γιατί νιώθουν πόνους στην μέση της πλάτης. Αυτό συμβαίνει εάν ο όγκος εντοπίζεται στο σώμα ή την ουρά του παγκρέατος και πιέζει τα νεύρα.

Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση

Δυσκολίες στην αναπνοή ή πόνος μπορεί να προκληθούν από θρόμβους αίματος σε μία εν τω βάθει φλέβα, όπως αυτές των ποδιών, της λεκάνης ή των χεριών. Το γεγονός αυτό μπορεί να προκαλείται από προβλήματα που σχετίζονται με τον παγκρεατικό καρκίνο.

Αν βιώνετε επίμονα δύο ή περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα, γεγονός που δεν είναι φυσιολογικό για εσάς, θα πρέπει να απευθυνθείτε στον παθολόγο σας, γιατί αυτά τα συμπτώματα μπορεί να υποδεικνύουν καρκίνο του παγκρέατος.

Αίτια του καρκίνου του παγκρέατος

Κανείς δεν γνωρίζει τα ακριβή αίτια του καρκίνου του παγκρέατος. Οι γιατρός σπάνια μπορεί να εξηγήσει γιατί ένα άτομο παθαίνει καρκίνο του παγκρέατος και άλλος δεν παθαίνει. Ωστόσο, είναι σαφές ότι αυτή η ασθένεια δεν είναι μεταδοτική. Κανείς δεν μπορεί να ''κολλήσει'' καρκίνο από άλλο πρόσωπο.
Η έρευνα έχει δείξει ότι άτομα με ορισμένους παράγοντες κινδύνου έχουν περισσότερες πιθανότητες από άλλους να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος. Ένας παράγοντας κινδύνου είναι κάτι που αυξάνει τις πιθανότητες ενός ατόμου για την ανάπτυξη μιας ασθένειας.
Μελέτες έχουν βρει τους εξής παράγοντες κινδύνου:

1. Γενετικοί παράγοντες 
Μεγάλο ποσοστό των ασθενών με νεοπλασίες του παγκρέατος φέρουν μεταλλάξεις στα γονίδια KRAS2 και CDKN2. Σημαντικός αριθμός πασχόντων έχει μεταλλάξεις στα γονίδια p53 και Smad4. Μερικές από αυτές τις μεταλλάξεις ανιχνεύονται και σε άτομα υψηλού κινδύνου για την ανάπτυξη της νόσου όπως για παράδειγμα σε χρόνια παγκρεατίτιδα το 30% των ασθενών παρουσιάζει μεταλλάξεις στο γονίδιο Kras. 
Tέλος το γονίδιο BRCA2 που συνδέεται με τις νεοπλασίες του μαστού σχετίστηκε πρόσφατα με τον παγκρεατικό καρκίνο. Το 5%-10% των ασθενών παρουσιάζει οικογενειακό ιστορικό παγκρεατικού νεοπλάσματος. Γενετικά σύνδρομα όπως το MEN(multiple endocrine neoplasia), το FAP(familiar adenomatodous polyposis) και το σύνδρομο Gardner, η κληρονομική αλλά και η χρόνια παγκρεατίτις αποτελούν παράγοντες επικινδυνότητας. Η μαύρη φυλή, οι Αφροαμερικανοί και οι Εβραίοι εμφανίζουν μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης αδενοκαρκινώματος.


2. Κάπνισμα
 Αποτελεί αδιαμφισβήτητο παράγοντα κινδύνου της νόσου και οι καπνιστές έχουν τουλάχιστον διπλάσια πιθανότητα για νόσηση. Πολλοί ερευνητές πιστεύουν πως ο κίνδυνος αυτός είναι δοσοεξαρτώμενος. Σε οικογένειες με ιστορικό καρκίνου του παγκρέατος πιστεύεται πως το κάπνισμα αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης της νόσου και μάλιστα η νόσος εμφανίζεται 10-20 χρόνια νωρίτερα.


3. Διαιτητικοί παράγοντες
 Η παχυσαρκία και μάλιστα η κεντρικού τύπου και συγκεκριμένες διατροφικές συνήθειες όπως η συχνή κατανάλωση κόκκινου κρέατος και η χαμηλή κατανάλωση λαχανικών και φρούτων αυξάνουν τον κίνδυνο για ανάπτυξη της νόσου.


4. Σακχαρώδης διαβήτης
 Οι ασθενείς που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη έχουν 2πλάσιο ως και 3πλάσιο κίνδυνο εμφάνισης αδενοκαρκινώματος.


5. Χρόνια παγκρεατίτιδα
 Έχουμε ήδη αναφερθεί στη σχέση χρόνιας παγκρεατίτιδας και καρκίνου του παγκρέατος. Ο κίνδυνος αυξάνεται με την πάροδο των χρόνων ώστε 4% των ατόμων που πάσχουν από χρόνια παγκρεατίτιδα εμφανίζουν παγκρεατική νεοπλασία μετά από διάστημα περίπου 20 χρόνων .

Άλλες μελέτες δείχνουν ότι η έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες στο χώρο εργασίας ή μια διατροφή πλούσια σε λίπος μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες καρκίνου του παγκρέατος.

Οι περισσότεροι άνθρωποι με γνωστούς παράγοντες κινδύνου δεν παθαίνουν καρκίνο του παγκρέατος. Από την άλλη πλευρά, πολλοί που μπορούν να έχουν την ασθένεια δεν έχουν κανέναν από αυτούς τους παράγοντες. Οι άνθρωποι που νομίζουν ότι μπορεί να βρίσκονται σε κίνδυνο για καρκίνο του παγκρέατος θα πρέπει να συζητήσουν την ανησυχία αυτή με το γιατρό τους. Ο γιατρός μπορεί να προτείνει τρόπους για τη μείωση του κινδύνου και μπορούν να προγραμματίσουν το κατάλληλο χρονοδιάγραμμα για προληπτικό έλεγχο.

Θεραπεία
Η θεραπεία των παγκρεατικών νεοπλασιών αποσκοπεί αρχικά στην ίαση και σε περιπτώσεις που δεν είναι εφικτή στόχος είναι η παράταση του χρόνου ζωής με ταυτόχρονη όμως βελτίωση της ποιότητας της και αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου, κυρίως του άλγους.



Χειρουργική:
 Αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της θεραπευτικής αντιμετώπισης της νόσου. Πριν από την απόφαση για χειρουργική εξαίρεση απαραίτητη κρίνεται η σταδιοποίηση του νεοπλάσματος προκειμένου να επιλεγεί η κατάλληλη χειρουργική τεχνική. Σε γενικές γραμμές οι κακοήθειες του παγκρέατος διακρίνονται σε εξαιρέσιμες, μη εξαιρέσιμες και οριακά εξαιρέσιμες. Στις τελευταίες η πορεία της χειρουργικής διαδικασίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εμπειρία του χειρουργού. Η διήθηση των αγγειακών σχηματισμών μέχρι πρόσφατα ήταν απαγορευτική για τη χειρουργική αντιμετώπιση του όγκου. Σήμερα η διήθηση της άνω μεσεντέριου και της πυλαίας φλέβας δε θεωρείται πλέον αντένδειξη.


Χειρουργικές τεχνικές

1) Παγκρέατο -Δωδεκαδακτυλεκτομή:
 Ασθενής με εξαιρέσιμο νεόπλασμα της κεφαλής του παγκρέατος υπόκεινται συνήθως σε παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή γνωστή ως Whipple. H διαδικασία περιλαμβάνει την εκτομή του άντρου του στομάχου μετά του δωδεκαδάκτυλου, της χοληδόχου κύστεως μετά του χοληδόχου πόρου και της κεφαλής του παγκρέατος μέχρι τη μεσότητα του σώματος του οργάνου. Για την εκτέλεση της Whipple δεν πρέπει να υπάρχει διήθηση στην ηπατική αρτηρία, στην πυλαία και άνω μεσεντέρια φλέβα , στο ήπαρ και στους επιχώριους λεμφαδένες.


2) Υφολική παγκρεατο -δωδεκαδακτυλεκτομή:
Έχει μικρότερη θνησιμότητα από τη Whipple όμως η χρήση της περιορίζεται σε όγκους του σώματος και της ουράς οι οποίοι συνήθως εξαιτίας της θέσεως τους διαγιγνώσκονται καθυστερημένα και εξαιρούνται δύσκολα.


3) Ολική παγκρεατεκτομή:
Αν και η χειρουργική αυτή τεχνική έχει αυξημένη θνησιμότητα παραμένει σημαντική ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που το νεόπλασμα επεκτείνεται στον αυχένα του οργάνου και τα όρια εκτομής είναι διηθημένα και όταν το παγκρεατικό κολόβωμα είναι εύθρυπτο και δεν είναι εφικτή η αναστόμωση στην εντερική έλικα.


Χημειοθεραπεία 


Η χημειοθεραπεία είναι συμπληρωματική της χειρουργικής αντιμετώπισης. Η γεμσιταβίνη και η 5-φλουορουακίλη είναι τα ευρύτερα χρησιμοποιούμενα χημειοθεραπευτικά. Σε ασθενείς με μεταστατική νόσο ο συνδυασμός των δυο ουσιών οδηγεί σε μεγαλύτερη αύξηση της επιβίωσης από ότι η γεμσιταβίνη μόνη της. Η καπεσιταβίνη μόνη ή σε συνδυασμό με την ερλοτινίβη αποτελεί δεύτερης γραμμής θεραπεία σε όσους δεν ανέχονται τη γεμβιταβίνη.
 Αναλγητική-Παρηγορητική Αγωγή

 Η ανακούφιση των ασθενών από το άλγος είναι μέγιστης σημασίας. Ακόμη και σε ασθενείς που δεν επιδέχονται θεραπεία και βρίσκονται σε τελικά στάδια η αντιμετώπιση του άλγους δεν πρέπει να υποεκτιμάται. Ναρκωτικά αναλγητικά και αντικαταθλιπτικά σε κατάλληλες δόσεις βελτιώνουν την ποιότητα ζωής. Η ακτινοβολία χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση του νεοπλασματικού άλγους αλλά δεν μεταβάλλει την επιβίωση.



Ακτινοθεραπεία
Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί υψηλής ενέργειας ακτίνες για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα. Μια μεγάλη μηχανή κατευθύνει την ακτινοβολία στην κοιλιακή χώρα. Η θεραπεία με ακτινοβολία μπορεί να χορηγηθεί από μόνο της, ή σε συνδυασμό με χειρουργική επέμβαση, χημειοθεραπεία, ή και τα δύο.

Η θεραπεία με ακτινοβολία είναι τοπική θεραπεία. Επηρεάζει μόνο τα καρκινικά κύτταρα στην περιοχή που γίνεται θεραπεία . Για την ακτινοθεραπεία, οι ασθενείς πηγαίνουν στο νοσοκομείο ή σε κλινική, συχνά 5 ημέρες την εβδομάδα για αρκετές εβδομάδες.

Οι γιατροί μπορούν να χρησιμοποιούν την ακτινοβολία για να καταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα που παραμένουν στην περιοχή μετά την επέμβαση. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιούν την ακτινοβολία για την ανακούφιση του πόνου και άλλων προβλημάτων που προκαλούνται από τον καρκίνο.

ΠΟΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΠΑΣΧΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ;

Τα άτομα με καρκίνο του παγκρέατος δεν μπορούν να αισθάνονται το φαγητό που τρώνε, ειδικά αν είναι σε άσχημη κατάσταση ή κουρασμένοι. Επίσης, οι παρενέργειες της θεραπείας, όπως η ανορεξία, η ναυτία, ή ο εμετός μπορεί να κάνουν το φαγητό δύσκολο. Τρόφιμα μπορεί να έχουν διαφορετική γεύση. Παρόλα αυτά, οι ασθενείς θα πρέπει να προσπαθήσουν να πάρουν αρκετές θερμίδες και πρωτεΐνες για να ελέγξουν την απώλειας βάρους, να διατηρήσουν τη δύναμη τους , και την προώθηση της θεραπείας. Επίσης, η καλή διατροφή βοηθά συχνά τα άτομα με καρκίνο να αισθάνονται καλύτερα και να έχουν περισσότερη ενέργεια.

Ο προσεκτικός σχεδιασμός και οι συχνοί έλεγχοι με εξετάσεις είναι σημαντικοί. Ο καρκίνος του παγκρέατος και η θεραπεία του μπορεί να είναι δύσκολοι για τους ασθενείς ώστε να αφομοιώσουν τα τρόφιμα και να διατηρήσουν το κατάλληλο επίπεδο του σακχάρου στο αίμα. Ο γιατρός θα ελέγχει τον ασθενή για τυχόν απώλεια βάρους, αδυναμία και έλλειψη ενέργειας. Οι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν να λάβουν φάρμακα για την αποκατάσταση των ενζύμων και των ορμονών που παράγονται από το πάγκρεας. Ο γιατρός θα παρακολουθεί τον ασθενή ώστε να γίνετε ρύθμιση των δόσεων των φαρμάκων αυτών.

Ο γιατρός, ο διαιτολόγος, ή άλλος φορέα παροχής υγειονομικής περίθαλψης μπορούν να συμβουλεύουν τους ασθενείς σχετικά με τους τρόπους που παρέχονται ώστε να διατηρηθεί μια υγιεινή διατροφή.

Θεραπευτικές εξελίξεις 


Η εξέλιξη των χειρουργικών τεχνικών και οι έρευνες στον τομέα των χημειοθεραπευτικών όπως η χρήση της πακλιταξέλης σε συνδυασμό με τη γεμβιταβίνη υπόσχονται αύξηση της επιβίωσης και αναβάθμιση της ποιότητας ζωής.

Διαβάστε επίσης

• Καρκίνος του Παγκρέατος (από τους πιό θανατηφόρους). Ποια τα 10 συμπτώματα; Νεότερες θεραπείες (video)
• Οξεία Παγκρεατίτιδα. Ποιες οι αιτίες, πως γίνεται η διάγνωση και ποια η θεραπεία. Υπάρχει τρόπος πρόληψης;
• Παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου του Παγκρέατος, για πρώτη φορά φέτος (video)
• O Steve Jobs εφυγε σήμερα, μετά από χρόνια πάλης με τον καρκίνο του παγκρέατος.
• Τι είναι η χημειοθεραπεία; Τι κάνει στα καρκινικά κύτταρα και πόσο απαραίτητη είναι στην θεραπεία; (chemotherapy)

Παγκόσμια Ημέρα για τον Καρκίνο του Παγκρέατος, από τους πιο θανατηφόρους καρκίνους (video)

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr iatrikanea

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Παγκρέατος (World Pancreatic Cancer Day) καθιερώθηκε το 2013 και διοργανώνεται κάθε χρόνο την τρίτη Πέμπτη του Νοεμβρίου με πρωτοβουλία του World Pancreatic Cancer Coalition (Παγκόσμια Ένωση Παγκρεατικού Καρκίνου) , για να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει το κοινό σχετικά με τον καρκίνο του παγκρέατος, έναν από τους πιο επιθετικούς και θανατηφόρους καρκίνους. 
Ο καρκίνος του παγκρέατος έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά επιβίωσης από κάθε άλλο καρκίνο. Αυτό έχει αλλάξει ελάχιστα μέσα σε περισσότερα από 40 χρόνια. Θεσπίζοντας αυτήν την Παγκόσμια ημέρα πιστεύεται να βοηθήσει στην ευαισθητοποίηση για την νόσο, να συσταθούν σύλλογοι ασθενών και να γίνονται σχετικές εκδηλώσεις.

Ο καρκίνος του Παγκρέατος είναι ο 10ος πιο συχνός καρκίνος και ο 8ος σαν αιτία θανάτου παγκοσμίως και αυτό γιατί, πολύ συχνά διαγιγνώσκεται όταν είναι ήδη σε προχωρημένο στάδιο. Για τους ασθενείς με προχωρημένο στάδιο Καρκίνου Παγκρέατος, η πρόγνωση είναι πολύ κακή και τα ποσοστά επιβίωσης πολύ χαμηλά. Τα ποσοστά θνησιμότητάς του αυξάνονται, τη στιγμή που τα ποσοστά θνησιμότητας σε άλλες μορφές καρκίνου μειώνονται.

 Ο Καρκίνος του Παγκρέατος σε νούμερα

• Ο καρκίνος του Παγκρέατος είναι ο 10ος πιο συχνός καρκίνος και ο 8ος σαν αιτία θανάτου παγκοσμίως.
• Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο καρκίνος του παγκρέατος είναι η 4η αιτία θανάτου από καρκίνο και υπολογίζεται να είναι η 2η έως το 2020.
• Περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς διαγιγνώσκονται αφού έχουν κάνει μετάσταση και για τους οποίους η πενταετής επιβίωση είναι μόνο 2%.
• Υπολογίζεται ότι 400.000 ασθενείς θα διαγνωστούν το 2017
• Υπολογίζεται πως 926 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο διαγιγνώσκονται με καρκίνο του παγκρέατος κάθε μέρα… και κάθε μέρα 905 ασθενείς χάνουν τη μάχη.
• Το μέσο προσδόκιμο επιβίωσης για τους ασθενείς με μεταστατική νόσο, είναι μόνο 3-6 μήνες.
• Πάνω από το 80% των ασθενών με καρκίνο παγκρέατος είναι άνθρωποι μεταξύ 60 και 80 ετών .
• Σύμφωνα με ευρωπαϊκή έρευνα, η θνησιμότητα από καρκίνο του παγκρέατος και στα δύο φύλα αυξάνεται, ενώ σε άλλες μορφές της νόσου μειώνεται.
• Ο καρκίνος του παγκρέατος προβλέπεται ότι θα προκαλέσει μεγάλο ποσοστό θανάτων το 2017 και τα επόμενα χρόνια. 

Βασικοί παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση της νόσου είναι το κάπνισμα, η παχυσαρκία, ο διαβήτης, η κατανάλωση αλκοόλ και το οικογενειακό ιστορικό παγκρεατικού καρκίνου.
Μοναδική προς το παρόν δυνατότητα είναι η διακοπή του καπνίσματος και του αλκοόλ και φυσικά οι προληπτικές εξετάσεις.

Ο τρόπος ζωής και διατροφής, κυρίως του δυτικού κόσμου, είναι ένας από τους λόγους αύξησης των κρουσμάτων της νόσου, η οποία αποτελεί την 4η αιτία θανάτου από όλα τα κακοήθη νεοπλάσματα. Ο μεγάλος αριθμός θανάτων οφείλεται στη δυσκολία διάγνωσης της ασθένειας στα αρχικά στάδια. 

Αν ο καρκίνος διαγνωστεί έγκαιρα και ο ασθενής λάβει την κατάλληλη θεραπεία τότε τα αποτελέσματα είναι άριστα.

Η πενταετής επιβίωση στο παγκρεατικό καρκίνο δεν αποτελεί δείκτη εγγύησης μόνιμης θεραπείας από τη νόσο. Ασθενείς που επιβιώνουν για 5 χρόνια μετά από επιτυχημένες χειρουργικές επεμβάσεις είναι πιθανότερο να καταλήξουν από υποτροπή της νόσου μετά το χρονικό αυτό όριο. Ο κάθε ασθενής με μεταστατική νόσο ή προχωρημένη τοπικά νόσο, που επιβιώνει πέραν των 2-3 ετών μπορεί να καταλήξει από επιπλοκές λόγω τοπικής διασποράς της νόσου, όπως πχ αιμορραγία από ρήξη κιρσών οισοφάγου.
Σε ασθενείς που ενδεχόμενα υφίστανται επιτυχείς χειρουργικές εκτομές (περίπου 20% των ασθενών) ο μέσος χρόνος επιβιώσεως κυμαίνεται από 12-19 μήνες και η 5ετής επιβίωση ανέρχεται σε 15-20%. Οι καλύτεροι προγνωστικοί δείκτες μακράς επιβίωσης μετά από χειρουργική επέμβαση είναι η διάμετρος του όγκου (< 3cm), οι (-) λεμφαδένες , τα (-) χείλη εκτομής του όγκου και το διπλοειδές  DNA περιεχόμενο.



Ομάδες υψηλού κινδύνου

• Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες (American pancreatic association) ο καρκίνος του παγκρέατος παράγει την Adrenomedullib, μια ορμόνη η οποία ανιχνεύεται στο αίμα όταν η νόσος βρίσκεται σε αρχικά στάδια,1-2 χρόνια πριν από την κλινική διάγνωση, δεδομένου ότι κατά τη διάγνωση το 50% των ασθενών έχουν σακχαρώδη διαβήτη, ενώ το 80% από τους ασθενείς οι οποίοι παρουσίασαν ξαφνικά σακχαρώδη διαβήτη τα τελευταία χρόνια, έχουν καρκίνο παγκρέατος.
• Υπολογίζεται ότι το 30% των ασθενών με χρόνια παγκρεατίτιδα, έχουν υποστεί μεταλλάξεις στο γονίδιο Kras, με αποτέλεσμα την αύξηση της πιθανότητας ανάπτυξης του καρκίνου του παγκρέατος.
• Το γονίδιο BRCA2 του Ca μαστού σχετίζεται με το καρκίνο του παγκρέατος.
• Ποσοστό 5-10% με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παγκρέατος η αλλού, έχουν πιθανότητα ανάπτυξης της νόσου.
• Οι καπνιστές έχουν διπλάσια πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου παγκρέατος 10-20 χρόνια νωρίτερα, και σύμφωνα με την American Cancer Society το 20%-30% των καπνιστών είναι πιθανό να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
• Το κάπνισμα είναι ο σημαντικότερος ανατάξιμος παράγων κινδύνου για ανάπτυξη παγκρεατικού καρκίνου. 
• Η κατανάλωση αλκοόλης δεν αυξάνει τον κίνδυνο του παγκρεατικού καρκίνου, εκτός εάν οδηγεί σε χρόνια παγκρεατίτιδα. 
• Σε μία μελέτη >2.000 ασθενών με χρόνια παγκρεατίτιδα παρατηρήθηκε 26πλάσια αύξηση του κινδύνου ανάπτυξης παγκρεατικού καρκίνου. 

Διαβάστε επίσης

• Καρκίνος του παγκρέατος, Ποια τα συμπτώματα και ποιοι κινδυνεύουν;
• Καρκίνος του Παγκρέατος (από τους πιό θανατηφόρους).  Ποια τα 10 συμπτώματα; Νεότερες θεραπείες (video)
• Οξεία Παγκρεατίτιδα. Ποιες οι αιτίες, πως γίνεται η διάγνωση και ποια η θεραπεία. Υπάρχει τρόπος πρόληψης;
• O Steve Jobs εφυγε σήμερα, μετά από χρόνια πάλης με τον καρκίνο του παγκρέατος.

Διατροφικές συμβουλές για όσους πάσχουν από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Τροφές και ροφήματα για όσους πάσχουν από ΧΑΠ

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr iatrikanea

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατατάσσει τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) ως τέταρτη αιτία θανάτου διεθνώς, μετά δηλαδή τη στεφανιαία νόσο, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και τις οξείες λοιμώξεις του αναπνευστικού

Το συνηθέστερο σύμπτωμα των πασχόντων από ΧΑΠ είναι η δύσπνοια. Στην αρχή μπορεί να εκδηλώνεται μόνο με την άσκηση αλλά στη συνέχεια εκδηλώνεται με το περπάτημα στον ανήφορο, το περπάτημα στο ίσιωμα και στο τέλος ακόμη και με τις απλές καθημερινές κινήσεις μέσα στο σπίτι. Εκτός από τη δύσπνοια ο πάσχων μπορεί, αρκετά συχνά, να έχει καθημερινά έντονο βήχα με παραγωγή πτυέλων. Η νόσος κάνει συχνές παροξύνσεις, συνήθως εξ'αιτίας κάποιας κοινής λοίμωξης του αναπνευστικού και ο ασθενής αναφέρει επιδείνωση της προϋπάρχουσας δύσπνοιας και αύξηση της παραγωγής πτυέλων τα οποία γίνονται πιο παχύρευστα και αποκτούν κίτρινο ή κιτρινοπράσινο χρώμα. Η επιδείνωση αυτή μπορεί να οδηγήσει τον ασθενή στο νοσοκομείο με σοβαρή αναπνευστική ανεπάρκεια. Στα τελικά στάδια της νόσου οι εισαγωγές στο νοσοκομείο είναι πολύ συχνές (μπορεί και 3-4 φορές το χρόνο ή και περισσότερες). Σε κάθε εισαγωγή τα δεδομένα είναι χειρότερα από την προηγούμενη.

Ο εκπνεόμενος αέρας είναι τόσο λιγότερος όσο στενότεροι είναι οι βρόγχοι. Κατά συνέπεια, ο πάσχων από ΧΑΠ που έχει μόνιμα στενούς βρόγχους θα εκπνεύσει με τη μέγιστη προσπάθεια μικρότερο όγκο αέρα συγκριτικά με κάποιον φυσιολογικό. Αυτή η μείωση είναι η κύρια αιτία της δύσπνοιας και όσο επιδεινώνεται η ΧΑΠ τόσο μειώνεται ο αέρας της εκπνοής που σημαίνει μεγαλύτερη δύσπνοια για τον ασθενή.

Η θεραπεία της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας αποσκοπεί σε τέσσερα βασικά στοιχεία:


1. Να επιβραδυνθεί ο ρυθμός επιδείνωσης της αναπνευστικής λειτουργίας

2. Να προληφθούν οι συχνοί παροξυσμοί της νόσου

3. Να υποχωρήσουν τα συμπτώματα

4. Να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής των ασθενών
Ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας αποτελούν τα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα. 

Στη θεραπεία της ΧΑΠ πρέπει να ενταχθεί και η αναπνευστική αποκατάσταση με την οποία ο ασθενής μαθαίνει να χρησιμοποιεί επωφελέστερα τους αναπνευστικούς του μύες και έτσι να αισθάνεται μικρότερη δύσπνοια στην προσπάθεια. 

Η καθημερινή άσκηση

Η τακτική άσκηση εντός των ορίων που θέτει η δύσπνοια συμ­βάλλει στη διατήρηση της σωματικής υγείας και μειώνει την αναπηρία. Ακόμα και ασθενείς που δεν συνήθιζαν να ασκού­νται μπορούν να ωφεληθούν με βαθμιαίες ασκήσεις, κυρίως στα πλαίσια ενός προγράμματος πνευμονικής αποκατάστα­σης.  Παρόλο που η δύσπνοια περιορίζει τους ασθενείς που πάσχουν από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, αντίθετα από ό,τι θα πίστευε κανείς το καθημερινό περπάτημα και η σωματική άσκηση κάνουν καλό. Σχετικές μελέτες έχουν δείξει ότι, όταν οι ασθενείς με αυτή τη νόσο ακινητοποιούνται και κλείνονται μέσα στο σπίτι για να αποφύγουν τη δύσπνοια, χειροτερεύουν την κατάσταση τους. Γιατί; Διότι με την ακινησία ατροφούν οι μύες του υπόλοιπου σώματος -οι οποίοι ζητούν περισσότερο οξυγόνο από τους πνεύμονες- με αποτέλεσμα να αυξάνει η δύσπνοια σε οποιαδήποτε προσπάθεια για κίνηση.

Ακολουθούν μερικές συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να μεγιστοποιήσετε την κατανάλωση θερμίδων και να βελτιώσετε την όρεξή σας μέσα στην ημέρα.

• Μικρά γεύματα για... καλύτερες αναπνοές
• Καταναλώστε αλκοόλ σε μέτριες ποσότητες, καθώς μπορεί να συμβάλει στη μείωση των δυσάρεστων συμπτωμάτων της ΧΑΠ.
• Περιορίστε την καφεΐνη, καθώς προκαλεί νευρικότητα και αλληλεπιδρά με ορισμένα φάρμακα.
• Αυξήστε την κατανάλωση φρούτων δίνοντας έμφαση σε όσα αποτελούν καλές πηγές της βιταμίνης C.
• Καταναλώστε περισσότερα δημητριακά ολικής άλεσης.
• Εάν λαμβάνετε διουρητικά φάρμακα αυξήστε την πρόσληψη καλίου. Πλούσια σε κάλιο είναι τρόφιμα όπως η μπανάνα, τα κάστανα, τα καρύδια, το μαρούλι, οι χυμοί πορτοκαλιού και γκρέιπφρουτ, ο ντοματοχυμός, τα φασόλια, οι φακές, ο αρακάς και η πατάτα.
• Η πρόσληψη ενέργειας που είναι απαραίτητη για τον οργανισμό που πάσχει από ΧΑΠ επιτυγχάνεται μέσω θρεπτικών γευμάτων. Αυτά μπορούν να παρασκευάζονται με πλήρες γάλα, μεγαλύτερη ποσότητα ελαιόλαδου ή κρέμα γάλακτος. Τρόφιμα πλούσια σε θερμίδες είναι οι ξηροί καρποί, οι σάλτσες, τα μπισκότα, το παγωτό. Αποφύγετε την πρόσληψη ζάχαρης, καθώς έχει μεν πολλές θερμίδες δεν έχει όμως καμία θρεπτική αξία για τον οργανισμό.
• Καταναλώστε 6 μικρά γεύματα με τροφές που είναι πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά. Εάν τρώτε λιγότερες φορές μεγαλύτερα γεύματα, επιβαρύνετε την αναπνοή σας.
• Ετοιμάστε απλά γεύματα τα οποία δεν απαιτούν πολλή από τη δική σας ενέργεια για να μαγειρευτούν.
• Μασήστε αργά και καλά την κάθε σας μπουκιά.
• Για να μη φουσκώσετε, πιείτε νερό ή άλλα ροφήματα μετά το τέλος του γεύματος.
• Πριν το γεύμα σας πηγαίνετε για ένα περπάτημα έτσι ώστε να αυξήσετε την όρεξή σας.

Τροφές που ενισχύουν όσους πάσχουν από ΧΑΠ

Κατανάλωση υγρών: Η επαρκής ενυδάτωση είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία όλου του οργανισμού, αλλά συγκεκριμένα στη ΧΑΠ συμβάλλει και στην αραίωση της βλέννας. Περίπου 8 ποτήρια υγρών θεωρείται η ελάχιστη ημερήσια ποσότητα υγρών που πρέπει να πίνει κανείς. Οταν ο ασθενής αντιμετωπίζει οίδημα, θα πρέπει να περιορίζει την πρόσληψη υγρών. Ορισμένοι ασθενείς εμφανίζουν παράλληλα με τη ΧΑΠ και καρδιακή ανεπάρκεια συνίσταται οι ανάγκες σε υγρά να συζητώντας με τον θεράποντα ιατρό. 
Λιπαρά ω-3. Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες αυτά τα πολυακόρεστα λιπαρά αναπτύσσουν αντιφλεγμονώδη δράση με αποτέλεσμα να ανακουφίζουν και να προστατεύουν τους πνεύμονες. Καλές πηγές λιπαρών ω-3 είναι τα ψάρια και τα θαλασσινά. Ξεχωρίζουν ο σολομός, ο γαύρος, η σαρδέλα και η ρέγκα. Ακολουθούν η πέστροφα, το σκουμπρί, ο ξιφίας και ο τόνος.
Φυτικές ίνες. Συστήνεται αυξημένη πρόσληψή τους επειδή, μεταξύ άλλων, βοηθά στην ομαλή λειτουργία του εντέρου. Πλούσια σε φυτικές ίνες είναι τα φρούτα, τα δημητριακά, τα λαχανικά, τα όσπρια και όλες οι φυτικές τροφές που δεν έχουν υποστεί επεξεργασία.
Βιταμίνη C. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης C προσδιορίζεται στα 75-90mg ημερησίως. Οι γιατροί συνιστούν στους ασθενείς με ΧΑΠ να προσλαμβάνουν 100 mg βιταμίνης C επιπλέον. Τρόφιμα με βιταμίνη C είναι το πορτοκάλι, το μπρόκολο, οι φράουλες, το λεμόνι, η πιπεριά.
Βιταμίνη Ε. Η αντιοξειδωτική της δράση προστατεύει τους πνεύμονες από την οξείδωση. Τροφές περιεκτικές σε βιταμίνη Ε είναι οι ξηροί καρποί, με τους ηλιόσπορους, τα φιστίκια και τα αμύγδαλα να ξεχωρίζουν.
Μαγνήσιο. Οι πάσχοντες από ΧΑΠ εμφανίζουν μειωμένη ελαστικότητα στους αναπνευστικούς μυς. Η πρόσληψη μαγνησίου μπορεί να τους βοηθήσει, καθώς το μαγνήσιο είναι σημαντικό για τη σύσπαση και τη χαλάρωση των μυών. Η συνιστώμενη πρόσληψη εξαρτάται από το φύλο του ασθενούς, ενώ επαρκείς ποσότητες μαγνησίου μπορεί να βρει κανείς στο κρέας, τα πράσινα λαχανικά και στα δημητριακά ολικής αλέσεως.
Ασβέστιο. Συμμετέχει επίσης στη χαλάρωση και σύσπαση των μυών. Ως εκ τούτου η πρόσληψή του από ασθενείς με ΧΑΠ θεωρείται απαραίτητη. Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο είναι τα γαλακτοκομικά, τα αμύγδαλα, τα ξερά σύκα, τα φασόλια και κάποια είδη ψαριών.
Αλάτι. Η αυξημένη κατανάλωση αλατιού οδηγεί στην κατακράτηση υγρών στο σώμα, κάνοντας έτσι την αναπνοή ακόμη πιο δύσκολη. Θεωρείται ότι ο έλεγχος των ποσοτήτων αλατιού που προσλαμβάνει ο οργανισμός είναι κομβικής σημασίας για τη διατροφική αντιμετώπιση της ΧΑΠ. Κι αυτό επειδή η περιορισμένη πρόσληψη νατρίου προλαμβάνει τον κίνδυνο οιδήματος που επιβαρύνει την αναπνοή. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο ασθενής θα πρέπει να μην προσθέτει αλάτι στο φαγητό που μαγειρεύει και να αποφεύγει την κατανάλωση έτοιμων τροφών οι οποίες συνήθως περιέχουν νάτριο ως συντηρητικό. Τα έτοιμα φαγητά όπως το σουβλάκι ή η πίτσα, επίσης, είναι ύπουλες τροφές, αφού συνήθως περιέχουν αυξημένες ποσότητες αλατιού για να είναι νόστιμα.

Άλλες τεχνικές περιλαμβάνουν: α. την μειωμένη κατανάλωση έτοιμων γευμάτων, στα οποία χρησιμοποιείται το αλάτι ως μέσο συντήρησης και β. την αντικατάσταση του αλατιού με μπαχαρικά και μυρωδικά.

Ευεργετικό το μπρόκολο στη λειτουργία των πνευμόνων

Το μπρόκολο είναι μια από τις τροφές που ωφελούν σημαντικά τους ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε έρευνα επιστημόνων της ιατρικής σχολής Τζον Χόπκινς της Βαλτιμόρης η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό έντυπο American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι υπάρχει σχέση μεταξύ της πιο σοβαρής μορφής της ασθένειας και της μειωμένης συγκέντρωσης στους πνεύμονες της πρωτεΐνης NRF2. Το μπρόκολο περιέχει ένα συστατικό το οποίο βοηθά στη σταθεροποίηση της συγκεκριμένης πρωτεΐνης στους πνεύμονες. Κατά τη διάρκεια της έρευνας αναλύθηκαν δείγματα ιστών από πνεύμονες καπνιστών και πρώην καπνιστών με ή χωρίς ΧΑΠ. 
Οι συγκρίσεις με υγιή πνευμονικό ιστό έδειξαν ότι οι πάσχοντες από ΧΑΠ είχαν σημαντική πτώση της δραστηριότητας των αντιοξειδωτικών που εξαρτώνται από τη NRF2.
Σύμφωνα με τα επιστημονικά συμπεράσματα, η αύξηση της συγκεκριμένης πρωτεΐνης μπορεί να αποκαταστήσει κάποια σημαντικά ένζυμα τα οποία εξισορροπούν τις επιδράσεις του καπνού. Αυτό επετεύχθη στα εργαστήρια σε πειραματόζωα με ισοθειοκυανάτες, όπως η σουλφοραφάνη, η οποία επίσης περιέχεται σε φυσική μορφή στο μπρόκολο.

Ροφήματα για την οξεία βρογχίτιδα

• Πιείτε θυμάρι Όταν λαμβάνεται από το στόμα, το θυμάρι ταξιδεύει στους αεραγωγούς, όπου η ένωση θυμόλη απολυμαίνει τα βακτήρια.
• Φτιάξτε τσάι από φύλλα και μούρα μαύρου σαμπούκου Το εκχύλισμα από μαύρο σαμπούκο είναι αντιικό και έχει αποδειχθεί ότι εμποδίζει την ανάπτυξη βακτηρίων. Δοκιμάστε: βράστε 1 φλιτζάνι νερό, βγάλτε το από τη φωτιά και εμποτιστε 1 κ.γ. άνθη σαμπούκου και 1/2 κ.γ. μούρα σαμπούκου για 10 λεπτά. Πίνετε 2 με 3 φλιτζάνια ημερησίως.


Η ΧΑΠ μπορεί να προληφθεί ή η εξέλιξή της να ανασταλεί με τη διακοπή του καπνίσματος (κυρίως) ή την απομάκρυνση από τον όποιον άλλον εισπνεόμενο βλαπτικό παράγοντα. Συνεπώς, η διακοπή του καπνίσματος είναι η καλύτερη θεραπεία της ΧΑΠ. 

Η ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΥΝΙΣΤΑ ΤΗΝ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΧΑΠ. 

Διαβάστε επίσης

• Τι είναι η οξεία και η χρόνια βρογχίτιδα; Σε τι οφείλεται και πώς αντιμετωπίζεται; Ροφήματα που κάνουν καλό
• O βήχας μπορεί να οφείλεται σε καρκίνο του πνεύμονα;
• Πότε ο βήχας πρέπει να σας ανησυχήσει, τι μπορεί να προκαλέσει και πώς αντιμετωπίζεται;
• Βήχας μετά από το κρυολόγημα και πώς αντιμετωπίζεται
• Πώς η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (Χ.Α.Π.) επηρεάζει το αναπνευστικό σύστημα; ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΧΑΠ
• Ξυπνάτε από τον βήχα; Ποια είναι η αιτία και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί; Πότε πρέπει να ανησυχήσετε;
• Τι είναι η φυματίωση; Χρήσιμες πληροφορίες, ερωτήσεις και απαντήσεις.
• 14 βότανα για τις παθήσεις του αναπνευστικού

Αλέξανδρου Γιατζίδη

Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια. Ποια είναι τα πιθανά αίτια της ΧΑΠ; Οδηγίες για όσους έχουν ΧΑΠ

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr iatrikanea

Τι είναι η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια;

Με τον όρο ΧΑΠ περιγράφουμε μία ομάδα χρόνιων πνευμονικών παθήσεων (την χρόνια βρογχίτιδα και το πνευμονικό εμφύσημα) οι οποίες έχουν κοινό παρονομαστή τον προοδευτικό περιορισμό της ροής του αέρα στους βρόγχους και επακόλουθη δυσκολία στην αναπνοή.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατατάσσει τη Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια ως τέταρτη αιτία θανάτου διεθνώς, μετά δηλαδή τη στεφανιαία νόσο, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και τις οξείες λοιμώξεις του αναπνευστικού, ενώ αναμένεται να αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου και την πέμπτη αιτία αναπηρίας έως το έτος 2030. Στην Ελλάδα υπολογίζεται πάσχουν από ΧΑΠ περίπου 700.000 άτομα, τα μισά από τα οποία αγνοούν ότι νοσούν. 

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας γιορτάζεται κάθε χρόνο την τρίτη Τετάρτη του Νοεμβρίου από την «Παγκόσμια Πρωτοβουλία κατά της ΧΑΠ», που συσπειρώνει στους κόλπους της οργανώσεις γιατρών και ασθενών, και υπό την αιγίδα της Π.Ο.Υ.

Μπορεί να ελεγχθεί πλήρως με τη διακοπή του καπνίσματος.

Σε «εξολοθρευτή» του ανθρωπίνου γένους, με «φονικό όπλο» το τσιγάρο, εξελίσσεται χρόνο με χρόνο η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Σε ετήσια βάση η πάθηση στερεί τη ζωή σε περισσότερους από 3.000.000 συνανθρώπους μας παγκοσμίως, ενώ το πλέον ανησυχητικό είναι ότι η επίπτωση της έχει σταθερά αυξητική πορεία. Ευθύνεται για το 13% των νοσηλειών ενώ το 56% αυτών που πάσχουν δεν το γνωρίζουν. Αντίστοιχα περισσότερα από 500.000 άτομα στη χώρα μας πάσχουν από Άσθμα ενώ 250.000 παγκοσμίως κάθε χρόνο πεθαίνουν από άσθμα

Τι είναι η χρόνια βρογχίτιδα;

Η χρόνια βρογχίτιδα ανήκει στη ΧΑΠ. Χαρακτηρίζεται από φλεγμονή και μεγάλη παραγωγή βλέννας μέσα στους βρόγχους με στένωση των βρόγχων, βήχα, και φλέγματα. Είναι η πάθηση κατά την οποία ο ασθενής , καπνιστής συνήθως, έχει παραγωγικό βήχα, δηλαδή βήχα με πτύελα, για τις περισσότερες μέρες τριών συνεχόμενων μηνών και για δύο συνεχόμενα χρόνια. Πρέπει, βέβαια, να αποκλειστούν άλλες αιτίες παραγωγικού βήχα, όπως είναι ο καρκίνος των πνευμόνων, οι βρογχιεκτασίες, η φυματίωση, οι συχνές λοιμώξεις των πνευμόνων κ.α.

Τι είναι το Πνευμονικό εμφύσημα;

Το εμφύσημα ξεκινά με την καταστροφή των κυψελίδων των πνευμόνων. Οι κυψελίδες είναι οι φυσαλίδες στην επιφάνεια του πνεύμονα όπου γίνεται η ανταλλαγή του οξυγόνου της ατμόσφαιρας με το διοξείδιο του άνθρακα που παράγεται στο σώμα μας από τις καύσεις. Η καταστροφή αυτή είναι μη αντιστρεπτή και καταλήγει σε διάταση και στη δημιουργία μόνιμων τρυπών στον ιστό των πνευμόνων. Καθώς καταστρέφονται οι κυψελίδες, οι πνεύμονες μεταφέρουν όλο και λιγότερο οξυγόνο προς την κυκλοφορία του αίματος, προκαλώντας βράχυνση (συντόμευση) της αναπνοής. Χάνεται, επίσης, η ελαστικότητα του πνεύμονα, η οποία είναι υπεύθυνη για να κρατάει του πνεύμονες ανοιχτούς. Τα συμπτώματα του εμφυσήματος περιλαμβάνουν βήχα, δύσπνοια, βράχυνση της αναπνοής, αδυναμία και περιορισμένη αντοχή στην άσκηση. Καθώς η νόσος εξελίσσεται, το έργο της αναπνοής (δηλαδή η προσπάθεια που καταβάλει ο ασθενής για να αναπνεύσει) γίνεται τόσο μεγάλο, που οδηγεί σε μεγάλη απώλεια βάρους.

Τα συμπτώματα ξεκινούν στην ηλικία των 35-40 ετών με τον λεγόμενο ‘τσιγαρόβηχα’ με τον οποίο μπορεί να αποβάλλονται πτύελα. Κάποιες φορές ο καπνιστής μπορεί να αισθάνεται την αναπνοή του να ‘σφυρίζει’, ενώ τα κρυολογήματα γίνονται πιο συχνά. Σε αυτή τη φάση εάν το άτομο δεν δώσει σημασία στα συμπτώματα αυτά , και συνεχίζει να καπνίζει, μετά από λίγα χρόνια προστίθεται η δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια), αρχικά στο γρήγορο βάδισμα, στην ανηφόρα ή στο ανέβασμα σκάλας. Από εκεί και μετά η κατάσταση χειροτερεύει γρήγορα. Γύρω στην ηλικία των 55-60 ετών η δύσπνοια θα έχει επιδεινωθεί τόσο που ο ασθενής θα δυσκολεύεται να κάνει δουλείες ακόμη και μέσα στο σπίτι του.

Σιγά - σιγά ο ασθενής καθηλώνεται μέσα στο σπίτι του λόγω της πολύ έντονης δύσπνοιας και της αναπνευστικής ανεπάρκειας με ανάγκη για συνεχή φαρμακευτική αγωγή και οξυγονοθεραπεία τις περισσότερες ώρες της ημέρας.

Η δύσπνοια θα τον εμποδίζει ακόμη και να πλυθεί, να ντυθεί, ενώ πολύ συχνά θα καταφεύγει στο εφημερεύοντα νοσοκομείο. Η κοινωνική απομόνωση και η κακή κατάσταση της υγείας επηρεάζουν την ψυχική υγεία με πολύ συχνά την εμφάνιση αγχωδών αντιδράσεων και κατάθλιψη.

Ποια είναι τα πιθανά αίτια της ΧΑΠ; 

Το κάπνισμα είναι η σημαντικότερη αιτία της ΧΑΠ. Περίπου 1 σε κάθε 5 καπνιστές θα πάθει αναπηρία από ΧΑΠ. Σταματώντας το κάπνισμα επιβραδύνεται ο ρυθμός βλάβης και παρατείνεται η ζωή. Το κάπνισμα ερεθίζει τους αεραγωγούς, οι οποίοι στενεύουν, κάνοντας δυσκολότερη την αναπνοή. Οι αεραγωγοί παράγουν υπερβολικά πτύελα (φλέγμα), που καθιστά πιθανότερες τις λοιμώξεις. Λιγότερο οξυγόνο εισέρχεται στο αίμα λόγω της βλάβης στις αεροφόρους κύστεις. Η άσκηση γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Τα νέα δεν είναι εντελώς άσχημα! Αν κόψετε το κάπνισμα και πάρετε τα σωστά φάρμακα μπορείτε να διευκολύνετε την αναπνοή και να ασκείστε περισσότερο. Όσο πιο πολύ ασκείστε, τόσο πιο καλά θα αισθάνεστε.

Επειδή ο φυσιολογικός πνεύμονας έχει μεγάλη χωρητικότητα, μπορεί να έχετε ΧΑΠ χωρίς καθόλου συμπτώματα. Ωστόσο, πολλοί ασθενείς βήχουν και φτύνουν πτύελα τις περισσότερες ημέρες. Ορισμένοι πάσχουν από συχνές, παρατεταμένες λοιμώξεις του θώρακα.

Άλλες αιτίες:

• Η μόλυνση του ατμοσφαιρικού αέρα δρα επιβαρυντικά, κυρίως το διοξείδιο του θείου.

• Το παθητικό κάπνισμα.

• Οι συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού κατά την παιδική ηλικία.

• Η εργατική έκθεση σε βιομηχανικούς ρύπους και σκόνες αυξάνει τον κίνδυνο.

• Το χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο.

• Η ανεπάρκεια της α1- αντιθρυψίνης, μιας πρωτεΐνης που παράγεται από το συκώτι και ασκεί προστατευτική δράση στους πνεύμονες. Η ανεπάρκειά της είναι γενετική ανωμαλία και ο κίνδυνος ανάπτυξης εμφυσήματος είναι πολύ μεγαλύτερος στα άτομα που εμφανίζουν ανεπάρκεια αυτής της πρωτεΐνης.

• Το φύλο φαινόταν μέχρι πρότινος να παίζει κάποιο ρόλο. Τα προηγούμενα χρόνια η εμφάνιση της ΧΑΠ φαίνονταν να είναι συχνότερη στους άνδρες παρά στις γυναίκες, πιθανόν εξαιτίας του μεγαλύτερου ποσοστού καπνιστών. Τα τελευταία χρόνια η επίπτωση της νόσου έχει διπλασιαστεί ανάμεσα και στις γυναίκες. Αφ’ ενός διότι αυξήθηκαν τα ποσοστά καπνιστριών και αφ’ ετέρου γιατί οι γυναίκες φαίνεται να εμφανίζουν μεγαλύτερη ευαισθησία στον καπνό.

• Ερευνητικά έχει φανεί ότι και κάποιοι κληρονομικοί παράγοντες κινδύνου σε συνδυασμό με το  κάπνισμα αυξάνουν τον κίνδυνο για ΧΑΠ.

Διάγνωση της ΧΑΠ

Η διάγνωση της ΧΑΠ γίνεται με μια εύκολη εξέταση αναπνοής που αποκαλείται σπιρομετρία. Σας ζητούν να φυσήξετε δυνατά σε σωλήνα που είναι συνδεδεμένος με ένα μηχάνημα. Το αποτέλεσμα λέει στο γιατρό τη σοβαρότητα της πάθησης. Η εξέταση αυτή μετράει την ποσότητα του αέρα που βγαίνει από τους πνεύμονες και την ροή, δηλαδή την ταχύτητα με την οποία βγαίνει ο αέρας στην εκπνοή. Στην ΧΑΠ λόγω της στένωσης των βρόγχων, τόσο η ποσότητα όσο και η ροή μειώνονται κάτω από τα αναμενόμενα όρια.

Ήπια - Η ικανότητα αναπνοής είναι 60-80% της φυσιολογικής.

Αισθάνεστε λίγη δύσπνοια αν εργάζεστε εντατικά ή περπατάτε γρήγορα, ειδικά σε λόφους και σκαλοπάτια.

Μέτρια - Η ικανότητα αναπνοής είναι 40-60% της φυσιολογικής.

Αισθάνεστε δύσπνοια αν περπατάτε γρήγορα και χρειάζεται να βαδίζετε πιο αργά σε λόφους και σκαλοπάτια.

Μπορεί να έχετε πρόβλημα κάνοντας εντατική εργασία ή δουλειές.

Σοβαρή- Η ικανότητα αναπνοής είναι λιγότερη από το 40% της φυσιολογικής.

Ίσως να μη μπορείτε να εργαστείτε ή να κάνετε δουλειές στο σπίτι.

-Δεν μπορείτε να ανεβείτε τις σκάλες ή να βαδίσετε στο δωμάτιο πολύ καλά.

Κουράζετε εύκολα.

Η ακτινογραφία θώρακος, είναι απαραίτητη για να μας αποκλείσει άλλα νοσήματα με παρόμοια συμπτώματα. Η εξέταση των αερίων του αρτηριακού αίματος, σε προχωρημένο στάδιο της ΧΑΠ (αναπνευστική ανεπάρκεια), η τάση του οξυγόνου είναι κάτω από 55-60 mmHg (φυσιολογικές τιμές 80 mmHg) .

Η σύγχρονη ιατρική διαθέτει στο οπλοστάσιό της καινοτόμα φάρμακα και θεραπείες για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ΧΑΠ. Οι θεραπευτικές επιλογές για τους ασθενείς με ΧΑΠ είναι πολλές και αρκετά αποτελεσματικές. Βελτιώνουν τα συμπτώματα και τη ποιότητα ζωής και επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου.
Ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας αποτελούν τα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα ενώ και αντιφλεγμονώδη φάρμακα χρησιμοποιούνται με επιτυχία. Ταυτόχρονα, σε προχωρημένες μορφές της νόσου χορηγούνται από του στόματος αντιφλεγμονώδη.

Η Θεραπεία της ΧΑΠ περιλαμβάνει:

• Την διακοπή του καπνίσματος
• Βρογχοδιασταλτικά και εισπνεόμενα στεροειδή φάρμακα
• Οξυγονοθεραπεία
• Θεοφυλλίνες
• Βλεννολυτικά
• Αντιβιοτικά

Η καθημερινή άσκηση: παρόλο που η δύσπνοια περιορίζει τους ασθενείς που πάσχουν από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, αντίθετα από ό,τι θα πίστευε κανείς το καθημερινό περπάτημα και η σωματική άσκηση κάνουν καλό. Σχετικές μελέτες έχουν δείξει ότι, όταν οι ασθενείς με αυτή τη νόσο ακινητοποιούνται και κλείνονται μέσα στο σπίτι για να αποφύγουν τη δύσπνοια, χειροτερεύουν την κατάσταση τους. Γιατί; Διότι με την ακινησία ατροφούν οι μύες του υπόλοιπου σώματος -οι οποίοι ζητούν περισσότερο οξυγόνο από τους πνεύμονες- με αποτέλεσμα να αυξάνει η δύσπνοια σε οποιαδήποτε προσπάθεια για κίνηση.

Η χειρουργική θεραπεία: η αφαίρεση μη λειτουργικών τμημάτων των πνευμόνων και η μεταμόσχευση πνευμόνων αποτελεί λύση για μερικούς ασθενείς.

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΕΧΟΥΝ ΧΑΠ

Να ελέγχετε την κατάσταση των πνευμόνων σας και να έχετε σχέδιο δράσης για έλεγχο των συμπτωμάτων σας αν πάθετε λοίμωξη του θώρακα.

Ενδείξεις που θα πρέπει να προσέχετε:

• Αυξανόμενα πτύελα, πιο σκούρο χρώμα

• Αύξηση δύσπνοιας

• Αύξηση χρήσης ανακουφιστικού φαρμάκου

• Αυξανόμενο πρήξιμο αστραγάλων

• Ναυτία, ανορεξία, κούραση

• Πυρετός, ρίγη

1. Ειδοποιήστε το γιατρό σας εγκαίρως.

2. Έχετε έτοιμο ένα σχέδιο δράσης και φάρμακα (π.χ., αντιβιοτικά).

3. Ορισμένα άτομα χρειάζονται οξυγόνο όταν χειροτερεύουν. Αν ήδη παίρνετε οξυγόνο, μην αυξάνετε τη ροή εκτός αν το ορίσει ο γιατρός σας.

Χρησιμοποιώντας εγκαίρως ένα σχέδιο δράσης:

• Η σοβαρότητα του επεισοδίου μπορεί να μειωθεί.

• Η εισαγωγή σε νοσοκομείο μπορεί να αποφευχθεί ή να μειωθεί η περίοδος παραμονής.

• Να βλέπετε τακτικά το γιατρό σας

• Πηγαίνετε για γενικές εξετάσεις δύο φορές το χρόνο, ακόμα κι αν είστε καλά.

• Κάνετε εξετάσεις των πνευμόνων σας.

• Ζητήστε από το γιατρό να κάνει κατάλογο των φαρμάκων σας, πόσο να παίρνετε και πότε να τα παίρνετε.

• Φέρνετε τα φάρμακα ή τον κατάλογο σε κάθε εξέταση.

• Δείχνετε στην οικογένειά σας τον κατάλογο φαρμάκων σας και έχετέ τον πρόχειρο.

• Κάνετε εμβόλιο γρίπης κάθε χρόνο και εμβόλιο πνευμονίας κάθε 5 χρόνια.

Πηγή: MEDLAB Ιατρικό Ινστιτούτο

• COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease)(National Heart, Lung, and Blood Institute)
• COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease)(Patient Education Institute

Διαβάστε επίσης

• Η σωστή διατροφή στη ΧΑΠ. Τροφές που ενισχύουν όσους πάσχουν από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια
• Βήχας, παραγωγή πτυέλων αποτελούν συμπτώματα της ΧΑΠ. Πως το κάπνισμα προκαλεί Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια; (video) 
• O βήχας μπορεί να οφείλεται σε καρκίνο του πνεύμονα;
• Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Τι είναι;
• Χρήσιμες Οδηγίες. ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΧΑΠ
• Κατανοώντας πώς η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) επηρεάζει το αναπνευστικό σύστημα - video animation
• Πότε ο βήχας πρέπει να σας ανησυχήσει, τι μπορεί να προκαλέσει και πώς αντιμετωπίζεται;