του Κωνσταντίνου Λούβρου, Μ.D., medlabnews.gr iatrikanea

Το «αυχενικό σύνδρομο» είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται συχνά, αλλά δυστυχώς παραμένει ασαφής. Καταρχήν το «σύνδρομο», εξ ορισμού, δεν υπονοεί μία πάθηση, αλλά μία ομάδα συμπτωμάτων χωρίς σαφές αίτιο. Διαφορετικά, μπορούμε να πούμε ότι είναι πολλές διαφορετικές αιτίες, οι οποίες «συνδράμουν» όλες μαζί στη διαμόρφωση της κλινικής εικόνας που ονομάζεται αυχενικό σύνδρομο.

Με τον όρο "αυχενικό σύνδρομο" χαρακτηρίζουμε την ενόχληση ή το συνδυασμό συμπτωμάτων που οφείλεται σε πάθηση των αυχενικών σπονδύλων, μεσοσπονδυλίων δίσκων, αρθρώσεων, νεύρων ή μυών στην περιοχή του αυχένα.

H κακή θέση και στάση του κεφαλιού μας κατά τη διάρκεια της ημέρας, για παράδειγμα, οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις, καθώς και η διάταση των μυών είναι κάποιες από τις αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν αυχενικό σύνδρομο. O πόνος συνήθως είναι τοπικός (στον αυχένα), υπάρχει όμως πιθανότητα να νιώσουμε μούδιασμα ή να κάνει αντανάκλαση ο πόνος στο ένα ή και στα δύο χέρια.

Ο αυχένας έχει σημαντικού βαθμού κινητικότητα και υποστηρίζει το βάρος της κεφαλής. Λόγω όμως της μεγάλης κινητικότητά του και λόγω του γεγονότος πως είναι περισσότερο εκτεθειμένος από την υπόλοιπη σπονδυλική στήλη, είναι πιο ευπαθής σε κακώσεις και διαταραχές που προκαλούν πόνο και περιορισμό της κίνησης.

Συμπτώματα  

Η εμπλοκή των αυχενικών ριζών Α1-Α2-Α3 μπορεί να προκαλέσει πόνο, δυσκαμψία ,διαταραχή στην όραση (στο 20% των ασθενών),τάση για εμετό ,ίλιγγο κλπ. Πολλά από αυτά τα συμπτώματα δημιουργούνται από την εμπλοκή της σπονδυλοβασικής αρτηρίας που περνάει μέσα από τους Α1,Α2 αυχενικούς σπονδύλους και αιματώνει τον εγκέφαλο μαζί με τις καρωτίδες.

Η εμπλοκή των κατωτέρων αυχενικών ριζών Α5, Α6, Α7 είναι αυτές που δημιουργούν τα συμπτώματα στους ωμούς και τα μουδιάσματα στα δάχτυλα...

Πόνος: Εντοπίζεται στον αυχένα και τη ράχη ανάμεσα στις ωμοπλάτες και γύρω από αυτές. Μπορεί να επεκταθεί στον ώμο, το βραχίονα, ως τα δάχτυλα, όπου παρατηρείται μούδιασμα και ένα «μυρμήγκιασμα».  
Μυϊκοί σπασμοί: Δημιουργείται στα σημεία του πόνου και προκαλεί εκ νέου πόνο, με αποτέλεσμα η ένταση των συμπτωμάτων να αυξάνεται.  
Δυσκαμψία: Εμφανίζεται εφόσον οι κινήσεις περιορίζονται στις αρθρώσεις εκείνες όπου υπάρχει μυϊκός σπασμός. Πονοκέφαλος: ίλιγγος ή βουητό στ' αφτιά, μούδιασμα στο πίσω μέρος του κεφαλιού.

Αιτίες αυχενικού συνδρόμου

Τα αίτια πολλά και ποικίλα:

κόπωση μυών του αυχένα στη δουλειά,
διάστρεμμα κάποιας άρθρωσης στον αυχένα έπειτα από κάκωση (για παράδειγμα σε αθλητικές δραστηριότητες ή ύστερα από τροχαίο ατύχημα),
εκφυλιστική νόσος της αυχενικής σπονδυλικής στήλης π.χ. δισκοπάθεια (προβολή ή κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου που πιέζει κάποιο νεύρο) σε νεότερες ηλικίες,
σπονδυλοαρθροπάθεια σε μεγαλύτερες ηλικίες,
πρόβλημα στην αρθρωση του ώμου,
αντανάκλαση του πόνου από παθήσεις του θώρακα (πνευμονικά ή καρδιακά προβλήματα),
ημικρανία,
παθήσεις του λαβύρινθου, κ.α.
τραυματισμός “μαστίγιου” (whiplash injury) που συμβαίνει μετά από Τροχαία δυστυχήματα, όχι απαραίτητα πολύ σοβαρά σε άλλους τραυματισμούς. Οι αυχενικές νευρικές ρίζες είναι πολύ ευαίσθητες σε τραυματισμό και αντιδρούν με συμπτώματα μετά από αλλαγή της ατμοσφαιρικής πίεση (αλλάζει ο καιρός).
ρευματοειδής αρθρίτιδα, σύνδρομο Chiari, αυχενική δυστονία, όγκος σπονδυλικής στήλης, απόστημα (σπάνια αίτια πόνου στον αυχένα, αλλά πρέπει να αναζητούνται, όταν υπάρχει διαγνωστικό πρόβλημα).
Συνεπώς, με την καθημερινή κίνηση των προβληματικών οστών και αρθρώσεων, παραμορφώνονται (πιεζόμενα) τα νεύρα και τα αγγεία. Η παραμόρφωση αυτή εξηγεί και τα συμπτώματα του συνδρόμου. Οι συνηθέστερες αιτίες αυχενικού συνδρόμου:
Η πίεση που υφίσταται ο νωτιαίος μυελός ή οι νευρικές ρίζες (νεύρα) που βγαίνουν δεξιά και αριστερά μεταξύ των σπονδύλων, οι οποίες διακλαδίζονται και διαμοιράζονται μέχρι την άκρη των δακτύλων.  
Μακροχρόνιες φθορές και μεταβολές που οφείλονται στη γήρανση.  
Άλλα αίτια που μπορεί να πιέσουν την περιοχή του αυχένα (καλοήθεις ή κακοήθεις όγκοι, αγγειακές δυσπλασίες, μεταστάσεις, φλεγμονές κτλ).

Διάγνωση

Η μεγάλη ποικιλία των πιθανών αιτίων καθιστά σημαντική την κλινική διάγνωση αλλά και το σωστό απεικονιστικό έλεγχο όπως ακτινογραφία ή αξονική ή μαγνητική τομογραφία (αν δεν επαρκεί η απλή ακτινογραφία), ακόμα και με τη βοήθεια οστικού σπινθηρογραφήματος.

Προσοχή χρειάζεται στη διαφορική διάγνωση των παραπάνω συμπτωμάτων, μερικά από τα οποία μπορεί να βρούμε εκτός από το αυχενικό σύνδρομο και σε άλλα νοσήματα, όπως του λαβύρινθου, άλλες παθήσεις του αυτιού, οφθαλμολογικά προβλήματα, παθήσεις του καρδιαγγειακού (π.χ. υπόταση), ή κεντρικού νευρικού συστήματος, αιματολογικά ή νοσήματα του μεταβολισμού (π.χ. διαβήτης). Επιπλέον, μπορεί να οφείλονται σε ψυχικά αίτια, στη δράση κάποιων φαρμάκων, ή στην κατάχρηση αλκοόλ. Αναγκαία είναι πολλές φορές η συνεργασία του εξειδικευμένου στις παθήσεις της σπονδυλικής στήλης ιατρού, με ιατρούς άλλων ειδικοτήτων για την τελική διάγνωση.

Η σωστή και ακριβής διάγνωση του προβλήματος για τους ασθενείς με αυχενικό σύνδρομο είναι πολύ σημαντική, διαφορετικά η όποια θεραπεία μπορεί να αποτύχει, προκαλώντας χρόνια συμπτώματα στα οποία λόγω της απογοήτευσης και της ταλαιπωρίας συχνά προσθέτονται και ψυχογενείς παράγοντες (άγχος, κατάθλιψη), οι οποίοι επιτείνουν το πρόβλημα δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο συμπτωμάτων και άγχους.

Θεραπεία  

Ουσιαστικά δεν υπάρχει θεραπεία του αυχενικού συνδρόμου, αλλά τρόποι εξυγίανσης των συμπτωμάτων του. Στην οξεία φάση, για παράδειγμα, συνιστάται η βραχυχρόνια ακινητοποίηση με αυχενικό κολάρο, προκειμένου να αποφευχθούν οι βίαιες ή υπέρμετρες κινήσεις στον αυχένα, ανάπαυση και λήψη παυσίπονων, αντιφλεγμονωδών και συχνά μυοχαλαρωτικών φαρμάκων.   

Στη συνέχεια, ανάλογα με την πορεία του ασθενούς, προτείνονται ασκήσεις φυσιοθεραπείας (laser, υπέρηχοι, διαθερμίες) με σκοπό την περαιτέρω ανακούφισή του από τον πόνο και τη χαλάρωση της περιοχής από το μυϊκό σπασμό, με τη βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος. Οι ασκήσεις αυτές έχουν στόχο τη βελτίωση της κινητικότητας του αυχένα και των άνω άκρων, που πιθανόν να έχουν επηρεαστεί, και την ενδυνάμωση της περιοχής.

Σε ασθενείς που το αυχενικό σύνδρομο οφείλεται σε κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου εφαρμόζεται πλέον χειρουργική λύση. Η κήλη δίσκου αυχένος είναι μια ειδική βλάβη του μεσοσπονδυλίου δίσκου, όπου λόγω φθοράς του ινώδους δακτυλίου που τον περιβάλλει προσπίπτει στο νωτιαίο χώρο ο πηκτοειδής πυρήνας του δίσκου. Στην περίπτωση αυτή ο εξειδικευμένος ορθοπαιδικός σε συνεργασία με ειδικευμένο νευροχειρούργο έχει τη δυνατότητα -ανάλογα με την εκτίμηση της κατάστασης- να επιλέξει ανάμεσα σε διάφορες διαθέσιμες τεχνικές, όπως η διαδερμική αποσυμπίεση κήλης μεσοσπονδύλιου δίσκου με laser (PLDD).   Η επεμβατική αυτή τεχνική προτείνεται εφόσον τα ενοχλήματα δεν υποχωρούν με συντηρητική αγωγή 4-6 εβδομάδων (ανάπαυση, αναλγητικά, αντιφλεγμονώδη) και τα ποσοστά επιτυχίας της είναι 75-10% - σύμφωνα με κλινικές μελέτες που διεξήχθησαν σε 5.000 ασθενείς. Με την τεχνική αυτή εξασφαλίζεται η άμεση μείωση της «ρίζας του δίσκου», η υποχώρηση της κήλης και η κατ’ επέκταση αποσυμφόρηση του νεύρου.

Προλαμβάνεται και πώς;

Αν οδηγείτε για πολλές ώρες η πλάτη του καθίσματος πρέπει να είναι σε όρθια θέση και το κεφάλι να μη γέρνει μαζί με τους ώμους προς τα εμπρός. Επίσης, πολλοί οδηγοί λανθασμένα γέρνουν προς το πλάι, έχοντας το χέρι πάνω στις ταχύτητες ή στο παράθυρο, κάτι που επιβαρύνει τον αυχένα.
Προσαρμόστε την καρέκλα στο γραφείο σας, την οθόνη του υπολογιστή σας, έτσι ώστε ο αυχένας και γενικώς η σπονδυλική στήλη να είναι σε ουδέτερη θέση. Η έκταση του αυχένα (όταν γυρίζει το κεφάλι μας προς τα πάνω) είναι συνήθως η στάση που ενοχλεί. Πρέπει να διατηρείται η οσφυϊκή λόρδωση. Να ακουμπάνε οι γλουτοί στην πλάτη του καθίσματος και το κεφάλι με τον αυχένα να είναι σε μία ευθεία.
Διακόπτετε την καθιστή θέση κάθε μία ώρα και περπατάτε για μερικά λεπτά.
Αποφεύγετε να στερεώνετε το τηλέφωνο ανάμεσα στο αφτί και στον ώμο σας, όταν μιλάτε.
Αποφεύγετε να κοιμάστε μπρούμυτα. Να χρησιμοποιείτε το κατάλληλο για εσάς μαξιλάρι. Αν χρησιμοποιείτε απλό μαξιλάρι, θα πρέπει να προσέχετε ώστε να «γεμίζει» το κενό από το αυτί μέχρι τον ώμο, γιατί όταν το τοποθετείτε από το αυτί και πάνω ο αυχένας δεν έχει τη σωστή στήριξη.
Ασκηθείτε τακτικά. Γυμνάστε ιδιαίτερα τους θωρακικούς μυς. Οι ασκήσεις για τον αυχένα που θα σας υποδείξει ο ειδικός είναι πολύ σημαντικές για την πρόληψη των πόνων του αυχένα και του αυχενικού συνδρόμου.
Σταματήστε ή ελαττώστε το κάπνισμα.
Να σημειώσουμε ότι η πρόληψη καλό είναι να γίνεται με τις οδηγίες ενός φυσιάτρου ή φυσικοθεραπευτή.
Σε κάθε περίπτωση που ο πόνος δεν σταματά, είναι καθημερινός ή επανέρχεται συχνά ή ακόμα γίνεται χρόνιος, απαιτείται έλεγχος από ειδικό (για να βρεθεί η αιτία του) και ειδική αντιμετώπιση (είτε συντηρητική από φυσίατρο/φυσικοθεραπευτή είτε χειρουργική).