Σύγχρονες Εξελίξεις και Προκλήσεις στη Σκλήρυνση κατά Πλάκας

Σημαντικά νέα δεδομένα από την πρόσφατη  66^η Ετήσια Συνεδρίαση της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας (AAN), αλλά και η γνωμοδότηση υπέρ της διεύρυνσης της ένδειξης της  Φινγκολιμόδης, ανακοινώθηκαν σε Συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε σήμερα από την Ιατρική Εταιρία Αθηνών.

Η εμπειρία από περισσότερους από 91.500 ασθενείς παγκοσμίως, που παρακολουθούνται ήδη έως και 10 χρόνια, επιβεβαιώνει το προφίλ ασφάλειας της φινγκολιμόδης στην κλινική πράξη. Η φινγκολιμόδη (Gilenya®) είναι η μόνη από του στόματος τροποποιητική της νόσου θεραπεία που επιδρά στις τέσσερις βασικές μετρήσεις της δραστηριότητας της νόσου Σκλήρυνσης κατά Πλάκας (ΣΚΠ): υποτροπές, βλάβες σύμφωνα με MRI, μείωση του όγκου του εγκεφάλου και επιδείνωση της αναπηρίας. Η διεύρυνση της ένδειξης και η δυνατότητα που δίνεται στους ασθενείς να λαμβάνουν φινγκολιμόδη ανεξαρτήτως της αρχικής τους θεραπείας, αποδεικνύει περίτρανα την εμπιστοσύνη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων στην ασφάλεια του προϊόντος.

Η ΓΝΩΜΗ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ

Ο Νικόλαος Φάκας, Αρχίατρος - Διευθυντής Νευρολογικής Κλινικής 401 ΓΝΣ, τόνισε ότι «Τα τελευταία χρόνια το θεραπευτικό φάσμα της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας (ΣΚΠ) διευρύνθηκε με την εισαγωγή νέων θεραπευτικών επιλογών, αλλά κυρίως με την καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών της νόσου. Πλέον παρακολουθούμε την ενεργότητα της νόσου επί 4 κριτηρίων, ήτοι τις υποτροπές, τις εστίες στη μαγνητική, την αναπηρία και την εγκεφαλική ατροφία. Η δυνατότητα θεραπευτικής παρέμβασης πλέον με θεραπείες που δρουν αποτελεσματικά και στους τέσσερις δείκτες, όπως η φινγκολιμόδη, αποτελεί ένα σημαντικό όπλο στα χέρια των ιατρών».

  

ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΑΝ

Επιπρόσθετα, η παρουσίαση νέων δεδομένων στην 66^η Ετήσια Συνεδρίαση της Αμερικανικής Ακαδημίας Νευρολογίας (AAN) καταδεικνύουν ότι η  φινγκολιμόδη (Gilenya®) επιβραδύνει το ρυθμό μείωσης του όγκου του εγκεφάλου στους ασθενείς με Σκλήρυνση κατά Πλάκας. Συγκεκριμένα τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, κατέδειξαν ότι ένας σημαντικά μεγαλύτερος αριθμός ασθενών που έλαβαν φινγκολιμόδη (έναντι ασθενών που έλαβαν εικονικό φάρμακο) παρουσίασαν ρυθμούς μείωσης του όγκου του εγκεφάλου, συγκρίσιμους με υγιή άτομα χωρίς ΣΚΠ¹.

 Όλοι οι άνθρωποι παρουσιάζουν μείωση του όγκου του εγκεφάλου καθώς μεγαλώνουν^1,2 (ονομάζεται επίσης “συρρίκνωση του εγκεφάλου ή εγκεφαλική ατροφία”), αλλά οι άνθρωποι με ΣΚΠ παρουσιάζουν συρρίκνωση του εγκεφάλου έως και τρεις με πέντε φορές ταχύτερα^1-4. Αυτή η επιτάχυνση ξεκινάει πρώιμα σε ανθρώπους με υποτροπιάζουσα ΣΚΠ, ακόμα και πριν να γίνουν εμφανή τα συμπτώματα^5-8.  Σύμφωνα με ολοένα αυξανόμενες αποδείξεις, η βλάβη από τις κακώσεις και τη μείωση του όγκου του εγκεφάλου, οδηγεί σε επιδείνωση των συμπτωμάτων της ΣΚΠ (π.χ. προβλήματα στη βάδιση ή δυσκολίες σε νοητικές εργασίες)^5,9-11. Επιπλέον η μείωση του όγκου του εγκεφάλου συνδέεται στενά με τη μακροπρόθεσμη αναπηρία^4,5,11-13.

ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗ ΣΚΠ

Ο Γρηγόριος Ρομπόπουλος, Ιατρός- Ενδοκρινολόγος, Επικεφαλής Θεραπευτικής Περιοχής Νευροεπιστημών Novartis Hellas δήλωσε σχετικά: «Στη Novartis Hellas αναγνωρίζουμε τη σπουδαιότητα υποστήριξης των ανθρώπων με Σκλήρυνση κατά Πλάκας και προσπαθούμε να συμβάλουμε ουσιαστικά στην αντιμετώπιση της ασθένειας. Ως ηγέτης στον τομέα της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας, η Novartis Hellas έχει δεσμευθεί να εξασφαλίσει, μέσα από ένα ολοένα αυξανόμενο χαρτοφυλάκιο, αλλά και μέσα από την καλύτερη κατανόηση της ίδιας της νόσου και των μηχανισμών της, ότι τα άτομα με την πάθηση αυτή λαμβάνουν την κατάλληλη φροντίδα και θεραπεία για την διαχείριση της νόσου τους. Προς αυτή την κατεύθυνση, η εταιρία μας συνεχίζει ενεργά το ερευνητικό της πρόγραμμα με στόχο την ανακάλυψη ακόμα πιο καινοτόμων θεραπευτικών επιλογών, όπως είναι η φινγκολιμόδη, η πρώτη φαρμακευτική ουσία σε μορφή χαπιού που εγκρίθηκε στις ΗΠΑ και την Ευρώπη για τη μείωση της δραστηριότητας της νόσου και στους τέσσερις δείκτες (υποτροπές, εστίες στη μαγνητική, αναπηρία και εγκεφαλική ατροφία) σε ασθενείς με υποτροπιάζουσα μορφή ΣΚΠ».

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Σχετικά με τα στοιχεία από την AAN

Η μέση μείωση του όγκου του εγκεφάλου σε ανθρώπους με ΣΚΠ κυμαίνεται από 0,2% έως 0,4% ανά έτος^1,2, ανάλογα με την ηλικία (όπως περιγράφεται στη βιβλιογραφία). Οι ασθενείς με ΣΚΠ παρουσιάζουν συνήθως μείωση του όγκου του εγκεφάλου σε ρυθμό περίπου 0,5% έως 1,35% ανά έτος^1,3,4.

Οι εκ των υστέρων (post hoc) αναλύσεις που παρουσιάστηκαν στην AAN έδειξαν ότι ένας σημαντικά μεγαλύτερος αριθμός ασθενών που έλαβαν Gilenya παρουσίασαν ρυθμό μείωσης του όγκου του εγκεφάλου κάτω από 0,4% (εντός του εύρους για τα άτομα χωρίς ΣΚΠ), σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο (37,2% έναντι 26,7% αντίστοιχα, p=0.0001)¹. Αυτό το αποτέλεσμα ήταν σταθερό σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες¹.

Σχετικά με τη Σκλήρυνση Κατά Πλάκας

Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) είναι μια χρόνια διαταραχή του κεντρικού νευρικού συστήματος (ΚΝΣ) που διαταράσσει τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου, του οπτικού νεύρου και του νωτιαίου μυελού¹⁴. Η εξέλιξη της ΣΚΠ οδηγεί σε αυξανόμενη μείωση τόσο της σωματικής (π.χ. δυσκολία στη βάδιση) όσο και της νοητικής (π.χ. προβλήματα σε πνευματικές εργασίες ή στη μνήμη) λειτουργίας¹⁵. Αυτό έχει σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο σε περίπου 2,3 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο που πάσχουν από ΣΚΠ¹⁶, μια νόσο που ξεκινάει στην πρώιμη ενήλικη ζωή, πιο συχνά στην ηλικία μεταξύ των 20 και 40 ετών¹⁷.

Η μείωση της σωματικής και της νοητικής λειτουργίας προκαλείται από δύο βασικούς τύπους βλάβης που συμβάλλουν και οι δύο στην εκτεταμένη μείωση των νευρώνων (νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο και στο νωτιαίο μυελό που μεταδίδουν ώσεις): διακριτές φλεγμονώδεις βλάβες, εστιακή βλάβη στον εγκέφαλο που μπορεί να εκδηλωθεί κλινικά με τη μορφή υποτροπών, καθώς και τρέχουσα πιο διάχυτη βλάβη που ξεκινάει πρώιμα στη νόσο και προκαλεί προοδευτική μείωση του εγκεφαλικού ιστού, συμπεριλαμβανομένων των νευρώνων, ενώ με το πέρασμα του χρόνου συνδέεται με τόσο σωματικά όσο και νοητικά προβλήματα^18-20.

Σχετικά με τη Φινγκολιμόδη

Η Φινγκολιμόδη είναι η μόνη από του στόματος τροποποιητική της νόσου θεραπεία (DMT) που επιδρά στις τέσσερις βασικές μετρήσεις της δραστηριότητας της νόσου σκλήρυνσης κατά πλάκας (ΣΚΠ) – υποτροπές, βλάβες σύμφωνα με MRI, μείωση του όγκου του εγκεφάλου και επιδείνωση της αναπηρίας^21-26.

Η Φινγκολιμόδη μειώνει τόσο τις διακριτές φλεγμονώδεις βλάβες στον εγκέφαλο (εστιακή βλάβη) που μπορούν να εκδηλωθούν κλινικά με τη μορφή υποτροπών όσο και την τρέχουσα υποκείμενη βλάβη στον εγκέφαλο (διάχυτη βλάβη) που ξεκινάει πρώιμα στην πορεία της νόσου^18-20,27-29. Η διάχυτη βλάβη συχνά παραμένει απαρατήρητη, προκαλεί μείωση των νευρώνων και στην πορεία του χρόνου συσχετίζεται τόσο με σωματικά όσο και με νοητικά προβλήματα^18-20. Η μείωση που προκαλεί η φινγκολιμόδη τόσο στην εστιακή όσο και στη διάχυτη βλάβη οφείλεται στην επίδρασή του στην φλεγμονώδη διαδικασία (περιφερική δράση) και στην ικανότητά του να εισχωρεί στο ΚΝΣ και να επιδρά στο εσωτερικό του ΚΝΣ (κεντρική δράση)^27-29. Μέσω της αντιμετώπισης τόσο της εστιακής όσο και της διάχυτης βλάβης η πορεία της ΣΚΠ μπορεί να επηρεαστεί αποτελεσματικά με αποτέλεσμα να ενισχυθεί η διατήρηση της σωματικής (π.χ. δυσκολία στη βάδιση) και της νοητικής (π.χ. προβλήματα στις πνευματικές εργασίες ή στη μνήμη) λειτουργίας του ασθενούς.

Μέχρι σήμερα, περισσότεροι από 91.500 ασθενείς παγκοσμίως έχουν λάβει Gilenya τόσο σε περιβάλλον κλινικής μελέτης όσο και μετά την κυκλοφορία στην αγορά²⁹.

Σχετικά με τη Novartis όσον αφορά τη Σκλήρυνση κατά Πλάκας

Η Novartis είναι αφοσιωμένη στην έρευνα και ανάπτυξη νέων θεραπευτικών επιλογών για να προσφέρει την κατάλληλη θεραπεία στον κατάλληλο ασθενή τη σωστή στιγμή, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ασθενών σε κάθε στάδιο της νόσου με καινοτόμα και στοχευμένα φάρμακα.

Εκτός από το τρέχον πρόγραμμα ανάπτυξης του Gilenya για την πρωτοπαθή προϊούσα ΣΚΠ (PPMS), την παιδιατρική ΣΚΠ και την χρόνια φλεγμονώδη απομυελινωτική πολυνευροπάθεια (CIPD), το χαρτοφυλάκιο της Novartis για τη ΣΚΠ περιλαμβάνει το Extavia^® (ιντερφερόνη β-1b για υποδόρια ένεση). Στις ερευνητικές ουσίες περιλαμβάνεται το BAF312 (siponimod), που επί του παρόντος βρίσκεται σε κλινική ανάπτυξη Φάσης III και αναπτύσσεται ως η πρώτη από του στόματος θεραπεία για τη δευτεροπαθή προϊούσα ΣΚΠ (SPMS), και το VAY736, μια ουσία κατά των β-κυττάρων για την ΣΚΠ που είναι υπό εξέταση επί του παρόντος με βάση αποδείξεις από τον προγραμματισμό μελετών. Η Novartis διερευνά επίσης το μονοπάτι IL-17 στη ΣΚΠ.

Βιβλιογραφία

1.   De Stefano N et al. Proportion of patients with BVL comparable to healthy adults in fingolimod phase 3 MS studies. Abstract presented at: 66th AAN Annual Meeting; April 26 – May 3, 2014; Philadelphia, Pennsylvania. Oral session S13:006.

2.   Hedman AM et al. Human Brain Changes Across the Life Span: a review of 56 longitudinal magnetic resonance imaging studies. Human Brain Mapping 2012; 33: 1987-220

3.   Barkhof F et al. Imaging outcomes for neuroprotection and repair in multiple sclerosis trials. Nat Rev Neurol. 2009;5(5):256-266.

4.   Bermel RA & Bakshi R. The measurement and clinical relevance of brain atrophy in multiple sclerosis. Lancet Neurol. 2006;5(2):158-170.

5.   Di Stefano N et al. Clinical Relevance of Brain Volume Measures in Multiple Sclerosis. CNS Drugs 2014; published online January 22^nd

6.   Pérez-Miralles F et al. Clinical impact of early brain atrophy in clinically isolated syndromes. Mult Scler. Published online: 7 May, 2013.

7.   Filippi M et al. Evidence for widespread axonal damage at the earliest clinical stage of multiple sclerosis. Brain. 2003;126(Pt 2):433-437.

8.   Filippi M et al. The contribution of MRI in assessing cognitive impairment in multiple sclerosis. Neurology 2010; 75: 2121-28

9.   Calabrese M et al. Cortical lesions and atrophy associated with cognitive impairment in relapsing-remitting multiple sclerosis. Arch Neurol. 2009 Sep;66(9):1144-50.

10.        Bakshi R et al. Regional brain atrophy is associated with physical disability in multiple sclerosis: semiquantitative magnetic resonance imaging and relationship to clinical findings. J Neuroimaging. 2001 Apr;11(2):129–36.

11.        Zivadinov R et al. Evolution of cortical and thalamus atrophy and disability progression early relapsing-remitting MS during 5 years. Am J Neuroradiol 34; 1931-39

12.        Popescu V et al; on behalf of the MAGNIMS Study Group. Brain atrophy and lesion load predict long term disability in multiple sclerosis. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2013 Mar 23.

13.        Houtchens MK et al. Thalamic atrophy and cognition in multiple sclerosis. Neurology 2007; 69: 1213-223

14.        http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0001747/. Accessed April 2014.

15.        http://www.nationalmssociety.org/about-multiple-sclerosis/what-we-know-about-ms/symptoms/index.aspx. Accessed April 2014.

16.        http://www.msif.org/includes/documents/cm_docs/2013/m/msif-atlas-of-ms-2013-report.pdf?f=1. Accessed April 2014.

17.        http://emsp.org/multiple-sclerosis/ms-fact-sheet. Accessed April 2014.

18.        Filippi M et al. Association between pathological and MRI findings in multiple sclerosis. Lancet Neurol. 2012 Apr;11(4):349-60.

19.        Kutzelnigg A et al. Cortical demyelination and diffuse white matter injury in multiple sclerosis. Brain. 2005 Nov;128(Pt 11):2705-12.

20.        Sormani MP, Arnold DL & De Stefano N. Treatment effect on brain atrophy correlates with treatment effect on disability in multiple sclerosis. Ann Neurol. 2014 Jan;75(1):43-9.

21.        Cohen JA et al.; for TRANSFORMS Study Group. Oral fingolimod or intramuscular interferon for relapsing multiple sclerosis. N Engl J Med. 2010;362(5):402-415.

22.        Kappos L et al.; for FREEDOMS Study Group. A placebo-controlled trial of oral fingolimod in relapsing multiple sclerosis.

23.        Montalban et al. Long-term efficacy of fingolimod in patients with relapsing-remitting multiple sclerosis previously treated with interferon beta-1a or disease-modifying therapies: A Post-hoc analysis of the TRANSFORMS 4.5 year extension study. European Neurological Society, June 10, 2013 P539.

24.        Kappos L et al. Phase 3 FREEDOMS study extension: fingolimod (FTY720) efficacy in patients with relapsing-remitting multiple sclerosis receiving continuous or placebo-fingolimod switched therapy for up to 4 years. Poster presented at: 28th Congress of the European Committee for Treatment and Research in Multiple Sclerosis; October 10-13, 2012; Lyon, France. Poster P979.

25.        Chin PS et al. Early effect of fingolimod on clinical and MRI related outcomes in relapsing multiple sclerosis. Poster presented at: 28th Congress of the European Committee for Treatment and Research in Multiple Sclerosis; October 10-13, 2012; Lyon, France. Abstract P459.

26.        Bergvall et al. Efficacy of fingolimod in pre-treated patients with disease activity: pooled analyses of FREEDOMS and FREEDOMS II. Abstract presented at: 66th AAN Annual Meeting; April 26 – May 3, 2014; Philadelphia, Pennsylvania. Poster P03.174.

27.        Brinkmann V. FTY720 (fingolimod) in multiple sclerosis: therapeutic effects in the immune and the central nervous system. Br J Pharmacol 2009;158(5):1173-1182.

28.        Chun J & Hartung HP. Mechanism of Action of Oral Fingolimod (FTY720) in Multiple Sclerosis. Clin Neuropharmacol. 2010 March-April;33(2):91-101.

29.        Data on file. Novartis Pharmaceuticals.