Γιατί τρίζουν κάνουν κρακ οι αρθρώσεις σας; Μπορεί να οφείλεται σε οστεοαρθρίτιδα; Ποια η αιτία των κριγμών;

του Ξενοφώντα Τσούκαλη, M.D., medlabnews.gr iatrikanea

O πόνος στο ένα ή και στα δύο γόνατα, στους ώμους ή στην πλάτη είναι ένα πολύ κοινό σύμπτωμα, που απασχολεί τουλάχιστον 1 στους 5 ανθρώπους.

Ο ενοχλητικός θόρυβος που κάνει ο αγκώνας σας όταν τεντώνετε το χέρι σας ή το τρίξιμο που ακούτε στο ισχίο σας, σίγουρα δεν σας ενοχλεί και δεν σας κάνει να ασχολείστε με την ουσία του πράγματος. Πολλοί θεωρούν ότι ο ήχος αυτός των αρθρώσεων οφείλεται στην ηλικία και άλλοι σε αρθρίτιδα. Ο ήχος αυτός παράγεται μετά από κίνηση των δακτύλων,  των ισχίων, των γονάτων, των σπονδύλων στον αυχένα ή την οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, των ώμων, των κροταφογναθικών και άλλων αρθρώσεων. Ο ήχος αυτός ονομάζεται κριγμός  (ζωηρός ξηρός και επαναλαμβανόμενος ήχος). Στην αγγλοσαξονική ορολογία ονομάζεται "Cracking  the knuckles”.

Σημαντικό είναι να τονισθεί ότι παρά τον ήχο, η άρθρωση είναι ανώδυνη κατά την κίνηση και διαφέρει από την επώδυνη άρθρωση της χρόνιας οστεοαρθρίτιδας, που παράγει κατά την ψηλάφηση της έναν διαφορετικό ήχο. 

Ποια η αιτία των κριγμών;

Στην βιβλιογραφία υπάρχουν λίγες μελέτες σχετικές με το «κροτάλισμα» των αρθρώσεων. Αυτοί οι ήχοι με την κίνηση της άρθρωσης, ιδιαίτερα από στο γόνατο, μπορεί να ακούγονται σαν να διπλώνει σκληρό χαρτί. Οι ήχοι αυξάνονται  συχνά μετά από  χειρουργική επέμβαση σε μια άρθρωση, αν και η ακριβής αιτία δεν είναι σαφής.

Oι σύνδεσμοι  κάνουν αυτούς τους θορύβους όταν τεντώνονται γρήγορα όταν η άρθρωση κινείται. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ήχος μπορεί να οφείλεται σε έναν τένοντα που κινείται  πάνω ή γύρω από την άρθρωση. 
Μια άλλη θεωρία είναι ότι οι φυσαλίδες αζώτου στο υγρό στο εσωτερικό της άρθρωσης διαλύονται ή δημιουργούνται  κατά την κίνηση της άρθρωσης.  Φαίνεται ότι στις αρθρώσεις, λόγω της συνεχούς κίνησης τους, δημιουργούνται μικρές φυσαλίδες που περιέχουν διάφορα αέρια,  που ευρίσκονται φυσιολογικά διαλυμένα στο αρθρικό υγρό, όπως  το διοξείδιο του άνθρακα, οξυγόνο και άζωτο. Οι φυσαλίδες αυτές όταν συμπιεστούν κατάλληλα, κινούνται με τόση πίεση, διαρρηγνύονται και παράγουν τον χαρακτηριστικό ήχο, διαφορετικής έντασης κάθε φορά.  Χρειάζονται περίπου 30 λεπτά για το διοξείδιο του άνθρακα, το οξυγόνο και το άζωτο να επιστρέψουν στο αρθρικό υγρό και να διαλυθούν μέσα σε αυτό. Αυτός είναι και ο λόγος που πρέπει να περιμένεις λίγο μέχρι να ξανατρίξεις τα δάχτυλά σου και να ακουστεί και πάλι ήχος.

Το πιο λογικό πάντως είναι ο ήχος να προέρχεται από στιγμιαίες προκλητές μετατοπίσεις των μικρών ή μεγάλων τενόντων και συνδέσμων που ευρίσκονται άφθονοι πέριξ των αρθρώσεων.

Γιατί νιώθεις ευχαρίστηση τρίζοντας τα δάχτυλά σου;

Το τρίξιμο αυτό σε ευχαριστεί διότι τεντώνονται οι αρθρώσεις και διεγείρονται οι νευρικές απολήξεις που βρίσκονται σε εκείνο το σημείο. 

Είναι επικίνδυνο;

Όποια και αν είναι η αιτία, οι ήχοι αυτοί δεν χρειάζονται ειδική  αγωγή. Δεν υπάρχουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτών των θορύβων, και δεν  οδηγούν  σε μελλοντικά προβλήματα. Δεν υπάρχει καμία βάση ότι το τέντωμα των δακτύλων του χεριού προκαλεί αρθρίτιδα. Δεν υπάρχουν συμπληρώματα ή ασκήσεις για να αποτρέψουν αυτούς τους θορύβους. Eπίσης δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να λένε πως το τρίξιμο των δαχτύλων προκαλεί αρθρίτιδα. Το μακροχρόνιο «τρίξιμο» των δαχτύλων μπορεί να προκαλέσει άλλου είδους ζημιές, συμπεριλαμβανομένης και της διάτασης των περιβαλλόντων συνδέσμων, καθώς και μειωμένη δύναμη λαβής, αλλά όχι αρθρίτιδα.

Όσοι «κροταλίζουν» τις αρθρώσεις τους δεν παρουσιάζουν μεν μεγαλύτερα ποσοστά οστεοαρθρίτιδας των άκρων χειρών από τους άλλους, αλλά φαίνεται, σύμφωνα με μελέτες ότι σε μεγάλες ηλικίες παρουσιάζουν σταθερά, ελαφρό οίδημα των άκρων χεριών τους και σημαντική δυσκολία να σφίξουν τις γροθιές τους.

Πότε πρέπει να πάτε στον γιατρό (ορθοπαιδικό ή ρευματολόγο)

Όταν οι αρθρώσεις κάνουν συστηματικά θόρυβο και ειδικά όταν αυτός συνοδεύεται από πόνο, τότε σας ειδοποιούν για κάποιο πρόβλημα που βρίσκεται σε εξέλιξη. Πρόβλημα που διαφέρει από άρθρωση σε άρθρωση αλλά και από ηλικία σε ηλικία.  
Το πρήξιμο δεν είναι φυσιολογικό και πρέπει να αξιολογείται αν συνοδεύει τους θορύβους. Αν η άρθρωση “κλειδώνει” , τότε μπορεί να υποδεικνύει ένα πρόβλημα που πρέπει να αξιολογηθεί. Εάν λοιπόν έχετε χάσει την κίνηση της άρθρωσης, αν υπάρχει  πρήξιμο ή αν έχετε χάσει τη λειτουργία της άρθρωσης, τότε θα πρέπει να αναζητήσετε ιατρική θεραπεία.

Η υγεία των αρθρώσεων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες – μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται τα γονίδια, το σωματικό βάρος, η διατροφή, το επίπεδο της φυσικής δραστηριότητας, η στάση του σώματος, αλλά και το επάγγελμα. 

Η κυριότερη αιτία πρόωρου γήρατος των αρθρώσεων είναι η παχυσαρκία, η οποία από μόνη της τους προσθέτει τουλάχιστον 5 χρόνια, σύμφωνα με τους ειδικούς, οι οποίοι εκτιμούν πως η φθορά των αρθρώσεων έχει λάβει τέτοιες διαστάσεις ώστε έως το 2030 θα έχουν πολλαπλασιαστεί οι αρθροπλαστικές – οι αρθροπλαστικές γόνατος λ.χ. πιστεύεται ότι θα επταπλασιασθούν. 
Και αυτό, διότι ήδη ο μέσος άνθρωπος έχει αρθρώσεις κατά 12 χρόνια πιο γερασμένες απ’ ό,τι η αληθινή ηλικία του.

Στους άνω των 35 έως και 60 ετών ανθρώπους οι ήχοι στους ώμους όταν συνοδεύονται από πόνους, ειδικά όταν τεντώνουν τα χέρια πάνω από το κεφάλι, σηματοδοτούν φλεγμονή. Αυτό οφείλεται συνήθως σε αρθρίτιδα. Στους αγκώνες, οι ήχοι όταν συνοδεύονται από παροδική δυσκαμψία μπορεί να δείχνουν ότι έχει ξεκολλήσει κάποιο κομμάτι χόνδρου, το οποίο έχει σκληρύνει. Αυτό μπορεί να προκαλέσει και τραυματισμό στο νεύρο, με αποτέλεσμα να νιώθει κανείς συχνά μυρμηγκιάσματα. Αυτό διορθώνεται με επέμβαση. 

Αν το τρίξιμο συνοδεύεται και από πόνο και δυσκολία στην κίνηση (δυσκαμψία), θα πρέπει να συμβουλευτείτε άμεσα γιατρό, γιατί ενδέχεται να υπάρχει κάποια φθορά στην άρθρωση, πχ. βλάβη στους μηνίσκους. 

Οστεοαρθρίτιδα

Πολλοί ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα ακούν ή αισθάνονται έναν χαρακτηριστικό ήχο (κριγμός) στις πληγείσες αρθρώσεις. Αυτό είναι πιο συνηθισμένο στα γόνατα.

Η οστεοαρθρίτιδα όμως δεν είναι απλά μια πάθηση του χόνδρου. Η βλάβη στο χόνδρο είναι η αρχή μιας αλυσιδωτής αντίδρασης που επηρεάζει όλα τα μέρη της άρθρωσης. Σε χρονίες καταστάσεις για παράδειγμα σχηματίζονται οστεόφυτα γύρω από την άρθρωση. Ο αρθρικός θύλακος (η στεγανή θήκη γύρω από την άρθρωση) μπορεί να γίνει παχύτερη και να χάσει την ελαστικότητα της. Η μεμβράνη που καλύπτει το εσωτερικό της αρθρικού θυλάκου (αρθρικός υμένας) μπορεί να παρουσιάσει φλεγμονή (οίδημα, ερυθρότητα, θερμότητα και άλγος) και να σχηματιστούν κρύσταλλοι στο αρθρικό υγρό. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και σε τένοντες και συνδέσμους γύρω από την άρθρωση που πάσχει. 

Ακόμα και οι μύες γύρω από την άρθρωση μπορεί να ατροφήσουν λόγω της μειωμένης χρήσης τους που προκαλείται από τον έντονο πόνο. Επειδή ο χόνδρος δεν έχει νευρικές απολήξεις, ο οστεοαρθριτικός πόνος προέρχεται κυρίως από το υποχόνδριο οστό και τη φλεγμονή του αρθρικού υμένα. 
Να σημειώσουμε πως, όταν εκδηλώνεται οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο, ο χόνδρος που καλύπτει τα τελειώματα των οστών στην άρθρωση του γόνατος, καταστρέφεται. Μάλιστα μπορεί να καταστραφεί τόσο πολύ που το οστό να αρχίσει να τρίβεται απευθείας στο άλλο οστό, προκαλώντας έντονο πόσο στον ασθενή. 

Διαβάστε επίσης

• Αρθρίτιδες. Οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ποδάγρα ή ουρική αρθρίτιδα. Τι να κάνετε για να ζείτε καλά με την αρθρίτιδα. 
• Τι είναι η CRP (C αντιδρώσα πρωτεΐνη); Πόσο χρήσιμη είναι στη διάγνωση φλεγμονής αλλά και στην πρόληψη καρδιακής προσβολής; 
• Πόσο επηρεάζονται οι 'Eλληνες από τις ρευματικές παθήσεις; 

PhD