Σύνδρομο burnout, Σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης. Ποια τα συμπτώματα που προκαλεί;

της  Βικτωρίας Πολύζου, συμβούλου ψυχικής υγείας, medlabnews.gr iatrikanea




Είναι ιδιαίτερα επίκαιρο το θέμα της επαγγελματικής εξουθένωσης όταν βλέπουμε το υγειονομικό προσωπικό στα νοσοκομεία που δέχονται περιστατικά με κοροναϊό, να εργάζεται χωρίς σταματημό και με όλη την ψυχική επιβάρυνση που δέχονται. 

Πριν μερικά χρόνια, αν θυμάστε, συζητήθηκε εκτενώς, το σύνδρομο burnout,  λέγοντας ότι ένας 28χρονος Γερμανός πιλότος, έριξε το αεροπλάνο που οδηγούσε, σκοτώνοντας όλους τους επιβάτες, έπασχε από  Σύνδρομο Burnout! 

Για να δούμε όμως τι είναι το σύνδρομο burnout;

Σηκώνεστε με δυσκολία από το κρεβάτι για να πάτε στη δουλειά σας;

Όταν είστε στην εργασία σας εύχεστε να ήσασταν κάπου αλλού;

Ζηλεύετε τους ανθρώπους που είναι ευχαριστημένοι με τη δουλειά τους;

Σας προκαλεί θλίψη η σκέψη ότι «αύριο είναι Δευτέρα;»




Οι επιστήμονες διεθνώς το έχουν ονομάσει ως το «σύνδρομο burnout», το σύνδρομο δηλαδή της απόλυτης επαγγελματικής εξουθένωσης. Τα συμπτώματά του είναι κοινά σε όλους τους πάσχοντες και συνήθως δεν αντιμετωπίζονται όπως θα έπρεπε από την αρχή, καθώς πολλοί θεωρούν πως πρόκειται για κάτι «περαστικό».




Ο όρος «Επαγγελματική Εξουθένωση» (burnout) χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει μια κατάσταση συναισθηματικής και σωματικής εξάντλησης στο πλαίσιο της εργασίας, και είναι φαινόμενο με σημαντικό αντίκτυπο στη σύγχρονη κουλτούρα, ειδικά στις «δυτικού τύπου» κοινωνίες και την Ιαπωνία.

Δεν είναι γνωστό το ποσοστό των εργαζομένων που πάσχουν από επαγγελματική εξουθένωση και φυσικά αυτό κυμαίνεται ανάλογα με τη συγκεκριμένη εργασία, το εργασιακό καθεστώς, τη νομοθεσία και το περιβάλλον. Επίσης η χώρα και ηλικία παίζουν σημαντικό ρόλο και λόγω του γεγονότος ότι ανάλογα με το γενικότερο εργασιακό περιβάλλον ένας μεγάλος αριθμός εργαζομένων με επαγγελματική εξουθένωση τελικά συνταξιοδοτούνται πρόωρα. Τα ποσοστά κυμαίνονται από 15-50%. Φαίνεται επίσης ότι υπάρχει ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού που εμφανίζει μια ευαλωτότητα στην ανάπτυξη εξουθένωσης 

Είναι σαφές ότι η εργασία δεν είναι μόνο πηγή ικανοποίησης και κοινωνικο-οικονομικού status, αλλά επίσης αποτελεί πηγή stress. Με τον όρο stress υποδηλώνεται το σύνολο τόσο της ψυχικής όσο και της σωματικής πίεσης για απόδοση και επίδοση, που οδηγεί το άτομο να εργάζεται στα υψηλότερα όρια των δυνατοτήτων του. Ο όρος αυτός δεν ταυτίζεται με το άγχος ή μόνο με την ψυχική πίεση, όπως έχει καταλήξει να σημαίνει στην καθομιλουμένη γλώσσα.

Ο όρος «επαγγελματική εξουθένωση» (burnout) χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Freudenberger το 1974 για να περιγράψει μια κατάσταση εξάντλησης των επαγγελματιών ψυχικής υγείας στο εργασιακό τους περιβάλλον. Καθόρισε την κατάσταση αυτή ως «αδυναμία για επίδοση, ή εξουθένωση λόγω υπερβολικών απαιτήσεων που αφορούν την ενέργεια, τη δύναμη ή τις δυνατότητες». Το άτομο γίνεται άκαμπτο, ξεροκέφαλο και ανελαστικό, εμποδίζει την πρόοδο και τις δομικές αλλαγές επειδή οι αλλαγές αυτές απαιτούν προσπάθεια για προσαρμογή. Ο Freudenberger προτείνει ότι περισσότερο ευάλωτοι να αναπτύξουν επαγγελματική εξουθένωση είναι οι αφοσιωμένοι και οι απορροφημένοι από την εργασία τους, εκείνοι δηλαδή που αισθάνονται τόσο μια εσωτερική πίεση να προσφέρουν όσο και μια εξωτερική να αποδώσουν. Περιέγραψε τον «αφοσιωμένο εργαζόμενο» (dedicated) ο οποίος αναλαμβάνει υπερβολικά πολλή δουλειά, τον «υπερ-δεσμευμένο εργαζόμενο» (overcommitted) του οποίου η ζωή έξω από την εργασία δεν δίνει ικανοποίηση και τον «αυταρχικό εργαζόμενο» (authoritarian) ο οποίος νιώθει ότι κανείς άλλος εκτός απ αυτόν δε μπορεί να κάνει τη δουλειά με την ίδια αποτελεσματικότητα (Freudenberger, 1975)




Η υπερκόπωση που καταλήγει στο σύνδρομο εργασιακής εξουθένωσης (burn out) είναι αιτία ψυχικής και σωματικής καταπόνησης των εργαζομένων, λαθών που κάποτε είναι τραγικά, ατυχημάτων, απώλειας παραγωγικότητας και κερδοφορίας των εταιριών. 

Οι βασικές αιτίες, που οδηγούν τους εργαζόμενους, στο Σύνδρομο Επαγγελματικής Εξουθένωσης είναι:

• Ατελείωτος όγκος δουλειάς που συνεπάγεται μόνιμη αγωνία για τον εργαζόμενο να διεκπεραιώσει τις υποχρεώσεις του.

• Μεγάλο φάσμα καθηκόντων

• Παρόλο που καταβάλει φιλότιμες προσπάθειες δεν αναγνωρίζεται η προσπάθειά του από τους ανώτερους του και υπάρχει συνεχής κριτική ότι «μπορεί και καλύτερα».

• Μη μόνιμη θέση εργασίας που προκαλεί συνεχή ανασφάλεια στον εργαζόμενο.

• Η ανταμοιβή δεν είναι ανάλογη της προσφοράς του.

• Προστριβές και διαμάχες με συναδέλφους ή προϊσταμένους

• Ρουτίνα

• Έλλειψη αυτονομίας κι ελέγχου

Προειδοποιητικά σημάδια: 

• Απώλεια ευχαρίστησης, ενεργητικότητας και κινήτρου

• Ψυχική ασθένεια στην οικογένεια.

• Διαμαρτυρίες για τη κατάσταση εργασίας του

• Απομόνωση από τους συναδέλφους του

• Ανυπομονησία

• Αίσθημα «παγίδευσης»

Η έννοια της επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout) εμφανίζεται ολοένα και περισσότερο τόσο τα τελευταία χρόνια και έχει απασχολήσει ιδιαίτερα τους ψυχολόγους, τους κοινωνιολόγους, αλλά και τους ειδικούς του μάνατζμεντ, καθώς έχουν αναγνωρίσει τις σημαντικές της επιπτώσεις στο άτομο, στον οργανισμό και γενικότερα στην οικονομία και την παραγωγή. Στα αγγλικά “burn out” σημαίνει «αναλώνομαι προοδευτικά εκ των ένδον μέχρι του σημείου της απανθράκωσης» 




Ο όρος «επαγγελματική εξουθένωση» (burnout) δεν είναι συνώνυμος του όρου «εργασιακή πίεση» (job stress), «κόπωση» (fatigue), «αποξένωση» (alienation) ή «κατάθλιψη» (depression) παρόλο που η κατάχρηση του όρου τις τελευταίες δεκαετίες οδήγησε σε σύγχυση όρων και ορισμών. Η επαγγελματική εξουθένωση είναι φαίνεται ότι προκαλείται από δυσανάλογα υψηλή προσπάθεια (με επένδυση σε χρόνο και συναισθηματική εμπλοκή),  και χαμηλή ικανοποίηση (αρνητικά αποτελέσματα) σε συνδυασμό με πιεστικές εργασιακές συνθήκες (υψηλές απαιτήσεις). Το σύνδρομο αυτό επηρεάζει κυρίως τους επαγγελματίες υγείας (γιατρούς και νοσηλευτές), αλλά και τους δικαστικούς, τους ταμίες, τους αστυνομικούς, τους πιλότους, και τους εκπαιδευτικούς, όσους δηλαδή αναπτύσσουν στην εργασία τους σχέση φροντίδας και υπευθυνότητας με άλλα άτομα, αλλά δυνητικά μπορεί να επηρεάσει και κάθε εργαζόμενο. 

Τα περισσότερα από τα μοντέλα της επαγγελματικής εξουθένωσης προσπαθούν να εξηγήσουν την ανάπτυξή της μέσω της αλληλεπίδρασης μεταξύ προσωπικότητας και περιβάλλοντος




Το σύνδρομο σχετίζεται αποκλειστικά με την εργασία, είναι χρόνιο και όταν κάποιος πληγεί από αυτό δεν επανέρχεται εύκολα χωρίς εξωτερική βοήθεια. Tο «burnout» δεν σχετίζεται με το πόσες ώρες εργάζεται κάποιος, αλλά με το πόσο ικανοποιημένος είναι από την εργασία του και με το πως είναι οργανωμένος ο εργασιακός του χώρος.




Η επαγγελματική εξουθένωση έχει σοβαρό κοινωνικοοικονομικό αντίκτυπο. Αναφέρεται ότι σημαντικός αριθμός εργαζομένων παραιτούνται πρόωρα λόγω εξουθένωσης. Ακόμα περισσότεροι χρησιμοποιούν συχνά τις υπηρεσίες υγείας. Οι μέρες εργασίας που χάνονται και η απώλεια παραγωτικότητας ειναι σημαντικές. Οι μακροχρόνιες συνέπειες της εξουθένωσης πάνω στην ψυχική και σωματική υγεία των επαγγελματιών είναι επίσης σημαντικές αν και δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς.




Όσοι πάσχουν από το σύνδρομο "burnout", το οποίο είναι ένας τοξικός συνδυασμός κόπωσης, ευερεθιστότητας και απογοήτευσης / κατάθλιψης, έχουν 36% αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής νόσου.




Η κούραση στο χώρο εργασίας μπορεί να οδηγήσει σε τραγικές καταστάσεις λόγω του αυξημένου κινδύνου για ατυχήματα, τραυματισμούς και προβλήματα υγείας. Παράγοντες όπως το στρες και ο υπερβολικός φόρτος εργασίας αυξάνουν την κούραση και δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που μειώνει την αποδοτικότητα του εργαζομένου και δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ατυχήματα και τραγικά λάθη.




Τα ατυχήματα και οι τραυματισμοί στο χώρο εργασίας που προκύπτουν λόγω κούρασης δημιουργούν ένα τεράστιο οικονομικό βάρος και ένα δυσβάσταχτο κοινωνικό πρόβλημα. Η κούραση των εργαζομένων αποτελεί την κύρια και άμεση αιτία για το 18% όλων των ατυχημάτων και τραυματισμών στους χώρους εργασίας. 




Υπολογίζεται επίσης ότι 25% όλων των δυστυχημάτων στους αυτοκινητόδρομους οφείλονται στην κούραση. Τα δυστυχήματα που προκαλούνται από οδηγούς φορτηγών που είναι κουρασμένοι λόγω έλλειψης ύπνου μπορεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρά.




Το σύνδρομο της εργασιακής εξουθένωσης χαρακτηρίζεται από μια κατάσταση σωματικής, συναισθηματικής και πνευματικής εξάντλησης. Προκαλείται λόγω μακροχρόνιας εργασίας κάτω από ιδιαίτερα απαιτητικές συνθήκες.




Εργαζόμενοι που αφοσιώνονται πλήρως στη δουλειά τους, που είναι ευσυνείδητοι και δυσκολεύονται να διαχωρίζουν την επαγγελματική τους ενασχόληση από την προσωπική τους ζωή, είναι πιο εύκολο να προσβληθούν από το εν λόγω σύνδρομο.




Συμπτώματα

Το “σύνδρομο burnout”,  εκφράζει την ψυχοσωματική καταπόνηση του εργαζομένου και την εξάντληση όλων των προσωπικών ψυχικών του αποθεμάτων στις καθημερινές του δυσκολίες που σχετίζονται με την επαγγελματική του δραστηριότητα. 

Ο εργαζόμενος αισθάνεται ανίκανος να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του και αναπτύσσει ουδέτερα η ακόμη και αρνητικά συναισθήματα για τον ασθενή η τον πελάτη του. Επίσης, αισθάνεται ότι δεν έχει καταφέρει τίποτε στη ζωή του και ότι δεν αμείβεται ικανοποιητικά 

Το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης έχει πολύπλευρες επιδράσεις στη ζωή του εργαζομένου και εκφράζεται με διάφορους τρόπους: 




1. Σωματικά συμπτώματα: χρόνια κόπωση, πόνοι στην πλάτη και τον αυχένα, διαταραχές στον ύπνο, υψηλή αρτηριακή πίεση, έλκος, καρδιαγγειακές παθήσεις, ημικρανίες. 

2. Αλλαγές στη συμπεριφορά: τάση για απομόνωση, απρόσωπη επικοινωνία, προσφώνηση των άλλων με υποτιμητικές φράσεις, συγκρούσεις με συνεργάτες και μέλη της οικογενείας, και ακόμη απόπειρες αυτοκτονιών 

3 .Ψυχολογικές επιπτώσεις: θυμός, πλήξη, απογοήτευση, αποθάρρυνση, αδιαφορία, χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη. 




Σε υπαρξιακό επίπεδο το άτομο βιώνει την παντελή έλλειψη νοήματος για την ίδια την ζωή, αμφισβητώντας τον σκοπό για τον οποίο ζει, χάνοντας την ελπίδα του και την σύνδεση του με την δυνατότητα αποτίμησης της κατάστασης του.




Στις διαπροσωπικές του σχέσεις μπορεί να αρχίσει να απομονώνεται να χάνει το ενδιαφέρον του για την δημιουργία σχέσεων ή την διατήρηση αυτών που έχει ήδη οικοδομήσει Γίνεται υπερπροστατευτικός γονέας ή σύντροφος προβάλλοντας στους άλλους τον θύμο του. Νιώθει συνήθως έντονη μοναξιά και εμπλέκεται σε συχνούς διαπροσωπικούς διαπληκτισμούς.




Στο ψυχοσωματικό κομμάτι τα συμπτώματα που παρουσιάζει το άτομο είναι έντονη εφίδρωση , επιτάχυνση του ρυθμού της αναπνοής, περιόδους δύσπνοιας μυϊκούς πόνους, γαστρεντερικές διαταραχές και άλλα σωματοποιημένα συμπτώματα. 




Τέλος ως προς την εργασία του το άτομο, έχει χαμηλό ηθικό, χάνει σταδιακά τα κίνητρα του, δίνει υπερβολική σημασία στην πραγμάτωση επουσιωδών λεπτομερειών , αποφεύγοντας να εκπληρώσει τα καθήκοντα του. Σταδιακά χάνει την σύνδεση του με το αντικείμενο της εργασίας του ,η ποιότητα της απόδοσης του είναι χαμηλή , γίνεται ευερέθιστος και εμπλέκεται σε συνεχείς διαπληκτισμούς με τους συναδέλφους του.







Θεραπευτική παρέμβαση και πρόγνωση

Η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η πρόληψη. 

Η έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση της υπερκόπωσης και του συνδρόμου εργασιακής εξουθένωσης, βελτιώνει τόσο την ποιότητα ζωής των υπαλλήλων και των επαγγελματιών όπως επίσης και την αποδοτικότητα των εργοδοτικών οργανισμών.

Η πρόληψη και η θεραπευτική παρέμβαση τόσο για την εργασιακή πίεση όσο και την επαγγελματική εξουθένωση βασίζονται τόσο στη δόμηση του κατάλληλου εργασιακού περιβάλλοντος όσο και στη σωστή διαχείριση του προσωπικού.  Είναι σημαντικό να δοθεί έμφαση στην ομαδική δουλειά και να δίνεται θετική ψυχολογική ανάδραση η οποία είναι αναγκαία για τον εργαζόμενο ώστε να αισθανθεί ικανοποιημένος από την εργασία του. Μερικές φορές είναι απαραίτητο να αλλάζει το προσωπικό τομείς εργασίας και καθήκοντα συχνά, ώστε να διατηρείται το ενδιαφέρον του για τη δουλειά. Ωστόσο οι αλλαγές αυτές δε θα πρέπει να είναι υπερβολικά συχνές και θα πρέπει να σέβονται τα προσόντα του εργαζομένου (ώστε να αποφεύγονται υποβιβασμοί στην πράξη λόγω της αλλαγής). Επίσης η πρώιμη αναγνώριση της ανάπτυξης κατάθλιψης καθώς και της συννοσηρότητας είναι κρίσιμες διότι οδηγούν ενωρίς σε πλήρη θεραπεία. Επιπλέον, για τους εργαζόμενους που έχουν εκδηλώσει τα σύνδρομα αυτά, δεν είναι καλή ιδέα να χρησιμοποιούνται ο διαλογισμός και η yoga, επειδή πιθανόν προκαλούν περαιτέρω νοητική πτώση, μείωση της ενέργειας και ψυχική κόπωση 

Το άτομο με επαγγελματική εξουθένωση δε χρειάζεται ενδοσκόπηση. 

Υπογραμμίζεται η απόλυτη εξατομίκευση μετά από την ενδεδειγμένη κλινικοεργαστηριακή διερεύνηση. Η σφαιρική προσέγγιση του πάσχοντος ανθρώπου και η εξατομικευμένη θεραπεία του αποτελούν το « κλειδί » στην επιτυχία της Θεραπευτικής, επειδή κάθε άνθρωπος είναι μία, μοναδική και ανεπανάληπτη οντότητα και προσωπικότητα. Η ιδιαιτερότητα και μοναδικότητα του ανθρώπου αφορά και στις φυσιολογικές και στις παθολογικές εκφράσεις του.




Πρόληψη

Ωστόσο αν πάσχετε από το Σ.Ε.Ε. μπορείτε να ξεκινήσετε με τα παρακάτω:

• Οργανώστε καθημερινά τις αρμοδιότητες σας αφήνοντας επιπλέον χρονικό περιθώριο από την μια εργασία στην άλλη. Καθορίστε στόχους και προτεραιότητες.

• Μην συζητάτε στα διαλείμματα σας (τα οποία δεν πρέπει να παραλείπετε) για εργασιακά θέματα.

• Προσπαθήστε να θέσετε ρεαλιστικούς στόχους για τον φόρτο εργασίας που μπορείτε να αναλάβετε.

• Εξασκηθείτε να λέτε «όχι» όταν είναι αδύνατον να φέρετε σε πέρας μια εργασία στον απαιτούμενο χρόνο.

• Αποφύγετε τις υπερωρίες έχοντας ένα σταθερό ωράριο που αφήνει στον εαυτό σας περιθώρια χαλάρωσης

• Προσπαθήστε να τρώτε σωστά και να ξεκουράζεστε.

• Αφιερώστε χρόνο σε εξω- επαγγελματικές δραστηριότητες (διασκέδαση, αθλητισμός κ.α)

• Προσπαθήστε να μην αφιερώνετε χρόνο για εργασία τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες.

• Μη διστάσετε να ζητήσετε τη βοήθεια κάποιου ειδικού όταν τα πράγματα δυσκολεύουν







Όσοι υποψιάζεστε ότι μπορεί και να πάσχετε από αυτό κάντε το τεστ

Το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης αναδεικνύει την δυσλειτουργία του ατόμου στην δημιουργία ρεαλιστικής εικόνας για το εργασιακό του περιβάλλον, αλλά και για τον ίδιο του τον εαυτό. Μεγάλες προσδοκίες και μη εφικτοί στόχοι ,ανοίγουν τον δρόμο της εμφάνισης του συνδρόμου, με επίπονες επιπτώσεις σε συναισθηματικό αλλά και σωματικό επίπεδο. Η εμφάνιση συμπτωμάτων εξουθένωσης, κωδικοποιούν και μεταφέρουν στο συνειδητό κομμάτι του ατόμου την ανάγκη για αλλαγή της οπτικής του . Αν τα σημάδια αυτά εκληφθούν από το επαγγελματικά εξουθενωμένο άτομο, ως ευκαιρία για επαναπροσδιορισμό των δυσλειτουργικών συμπεριφορών του, τότε είναι πιθανόν να μειωθούν, οικοδομώντας παράλληλα μια στερεότερη βάση ψυχολογικής ισορροπίας.




Βιβλιογραφία 

Braun S, Hollander RB: Work and Depression in the Federal Republic of  Germany. Women Health 1988;14:3-26

Claxton RP, Catalán J, Burgess AP: Psychological distress and burnout among buddies: demographic, situational and motivational factors. AIDS Care 1998 Apr 10:2 175-90

Erickson JM, Pugh WM, Gunderson KE: Status Congruency as a Predictor of Job Satisfaction and Life Stress. J Appl Psychol 1972;56:523-525

Karasek R, Baker D, Marxer F et al: Job Decision Latitude, Job Demands and Cardiovascular Disease: A Prospective Study of Swedish Men. Am J Public Health, 1981;71:694-705

Little LF, Gaffney IC, Rosen KH, Bender MM: Corporate instability is related to airline pilots' stress symptoms.Aviat Space Environ Med 1990 Nov 61:11 977-82

Rogers JC, Dodson SC: Burnout in Occupational Therapists. The American Journal of Occupational Therapy, 1988;42(12):787-792

ΣΤΑΜΑΤΗ Α. Το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης: Μια πρόκληση για τον κόσμο της εργασίας. Ημερίδα, Αθήνα, 

2004, Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Εργασιακών Σχέσεων – European Industrial Relations Observatory

Freudenberger H.J., (1974) Staff Burnout, Journal of Social Issues, 30, 159-64

Ζησόπουλος, Κ., Βούλτσος, Π., Ψαρούλης, Κ., Χατζηνικολάου, Φ., & Βασιλειάδης, Ν., (2013) Σύνδρομο Επαγγελματικής Εξουθένωσης σε Ιατρούς των ΜΕΘ της Θεσσαλονίκης, Ιατρικό Βήμα 131: 42-52

Καρανικόλα, Μ. & Κλεάνθους, Ε., (2011) Διερεύνηση Παραγόντων Κινδύνου για εκδήλωση EE σε Νοσηλευτές Ψυχικής Υγείας, Νοσηλευτική 50 (2): 163-176

Κορωναίου, Α., (2010) Όταν η εργασία γίνεται ασθένεια. Το στρες των εκπαιδευτικών, Αθήνα: Πεδίο

Leiter, M.P. & Maslach, C., (2007) Πώς να αντιμετωπίσετε την επαγγελματική εξουθένωση. (Επιμέλεια – μετάφραση: Αντωνίου ΑΣ), Αθήνα: Κλειδάριθμος




Διαβάστε επίσης

Το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης ή σύνδρομο burnout. Ποιες οι αιτίες και τα συμπτώματα που προκαλεί;

Η θεραπευτική επίδραση των λουλουδιών στην ανάρρωση, κόπωση, διάθεση, κατάθλιψη

της Kλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακής βιολόγου, medlabnews.gr iatrikanea

Ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς, από αρχαιοτάτων χρόνων, συνδέεται με την ανθρώπινη χαρά για την άνοιξη και τη βλάστηση. Απότοκο των δοξασιών αυτών είναι το μαγιάτικο στεφάνι που φτιάχνεται από διάφορα άνθη και καρπούς και κρεμιέται στην πόρτα των σπιτιών.

Το μάζεμα των λουλουδιών για το πρωτομαγιάτικο στεφάνι, ενισχύει στη σημερινή εποχή τις σχέσεις του ανθρώπου με τη φύση, από την οποία οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν απομακρυνθεί λόγω του τρόπου ζωής των σύγχρονων πόλεων.

Από πολύ παλιά ήταν γνωστό ότι τα λουλούδια έχουν κατευναστική επίδραση στον άνθρωπο. Οι αρχαίοι πολιτισμοί γνώριζαν τις θεραπευτικές ιδιότητες των λουλουδιών. Μάλιστα τα χρησιμοποιούσαν για θεραπεία ορισμένων ασθενειών. Οι χρήσεις αυτές των λουλουδιών αναγνωρίζονται όλο και πιο πολύ σήμερα.

Μελέτες στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης δείχνουν ότι τα λουλούδια έχουν συναισθηματική επίδραση στους ανθρώπους.

Τα λουλούδια έχουν μια φυσική ιδιότητα που μπορούν να μας βοηθήσουν να αισθανθούμε αναζωογονημένοι. Η επίδραση των λουλουδιών έχει χρησιμοποιηθεί για την θεραπεία ασθενών που πάσχουν από κατάθλιψη, άγχος, προβλήματα του κύκλου της έμμηνου ρύσεως καθώς και για κόπωση, κούραση. 
Η παρουσία των λουλουδιών πυροδοτεί συναισθήματα ευτυχίας, εντείνει το αίσθημα της ικανοποίησης για τη ζωή και επιδρά μ΄ ένα θετικό τρόπο.

Με ποιόν μηχανισμό επιδρούν τα λουλούδια;

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη επιστημονική ή βιολογική εξήγηση με ποιόν μηχανισμό επιδρούν τα λουλούδια στον άνθρωπο. Είναι γνωστό ότι τα λουλούδια έχουν μια κατευναστική επίδραση στην διάθεσή μας. Πάντως υπάρχουν δύο κύριοι τρόποι που επιδρούν τα λουλούδια. Ο ένας είναι το χρώμα τους και ο άλλος το άρωμα τους.

Οι μυρωδιές των λουλουδιών και η διάθεση

Κάθε λουλούδι έχει ένα μοναδικό άρωμα και η επιστήμη έχει αποδείξει ότι κάθε άρωμα έχει διαφορετική επίδραση στη διάθεση μας και τον τρόπο σκέψης. Πολλά αιθέρια έλαια και αρώματα έχουν εξαχθεί από τα λουλούδια και αποτελούν τη βάση της αρωματοθεραπείας. 



Το χρώμα των λουλουδιών

Ομοίως, κάθε χρώμα έχει επίσης ένα μοναδικό αποτέλεσμα για μας με βάση το φως και την κυματική συχνότητα που αντιπροσωπεύει. Έτσι, ενώ το κόκκινο μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα ενέργειας, το κίτρινο μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε αισιόδοξοι. 



Χρησιμοποιώντας τη θεραπευτική επίδραση λουλουδιών

Δεν χρειάζεται να είναι ειδικός κανείς για να χρησιμοποιήσει τη θεραπευτική ιδιότητα των λουλουδιών. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που βλέπουν λουλούδια το πρωί έχουν καλύτερη διάθεση και αισθάνονται καλύτερα από ότι αν δεν είχαν δει τα λουλούδια. Μάλιστα είναι πολύ πιθανό να περάσουν αυτήν την θετική ενέργεια σε άλλους ανθρώπους. Επίσης μελέτη έδειξε ότι οι άνθρωποι που λαμβάνουν λουλούδια, αμέσως χαμογελούν και δεν έχει σε αυτό καμία σχέση η ηλικία και η ιδιοσυγκρασία του ατόμου. Τα λουλούδια, μελέτες έδειξαν, ότι μπορεί να βοηθήσουν στο να περιορίσουν σε κάποιον την κατάθλιψη και να τον ενθαρρύνουν να γίνει πιο κοινωνικός. 

Τα λουλούδια έχουν μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στη διάθεση. Ειδικότερα, οι συμμετέχοντες στην έρευνα παρουσίαζαν συναισθήματα λιγότερο καταθλιπτικά, αγωνίας, άγχους, και σύγχυσης κάθε φορά που λάμβαναν λουλούδια, προβάλλοντας ένα υψηλότερο αίσθημα ικανοποίησης και χαράς για την ζωή.

Άλλωστε δεν είναι τυχαίο που οι άνθρωποι φέρνουν λουλούδια στα δωμάτια των νοσοκομείων. Τα λουλούδια μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αισθάνονται πιο αισιόδοξοι και με αυτό τον τρόπο βοηθάτε η διαδικασία ανάρρωσης.

Διαβάστε επίσης

• Μπορεί να έχετε κατάθλιψη; Τι θα μπορούσατε να κάνετε για την θεραπεία της κατάθλιψης;
• Τι μπορείτε να κάνετε, για να απολαύσετε τις εορταστικές μέρες όσο γίνεται καλύτερα ξεφεύγοντας από την κατάθλιψη και την μελαγχολία.
• Τι προκαλεί τις αυτοκτονίες; Μύθοι και αλήθειες και ποια τα προειδοποιητικά σημεία για μια απόπειρα;

Σπαθόχορτο, βάλσαμο, βαλσαμόχορτο για τραύματα, στομάχι, άσθμα, κατάθλιψη, καρκίνο

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακή βιολόγος, medlabnews.gr iatrikanea

Με ιδιότητες που το κατατάσσουν σε ένα από τα πολύ σημαντικά για τον άνθρωπο θεραπευτικά βότανα, το βαλσαμόχορτο από την αρχαιότητα είναι γνωστό για την αποτελεσματική αντιμετώπιση δερματολογικών προβλημάτων, την επούλωση πληγών και την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.

H επιστημονική ονομασία του είναι Hypericum perforatum, αλλά είναι πιο γνωστό ως βαλσαμόχορτο ή υπερικόν το διάτρητον ή St-John’s-wort. Άλλα ονόματά του είναι: Βάλσαμο, λειχηνόχορτο, σπαθόχορτο, σπαθίδα, περίκη, βότανο του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, υπερικό, St. John’s wort, βότανο που διώχνει τον διάβολο. Πήρε το όνομα σπαθόχορτο γιατί επούλωναν με αυτό τις πληγές από τα σπαθιά στις μάχες.

Πρόκειται για θαμνώδες φυτό με έντονα κίτρινα άνθη. Τα κίτρινα χαρακτηριστικά λουλούδια του ανθίζουν στις κορφές του από τον Iούνιο μέχρι και το Σεπτέμβριο. Όταν πέσει πάνω τους φως, εμφανίζουν ημιδιάφανα στίγματα και μαυροκόκκινες κουκκίδες, όπου βρίσκονται έγχρωμα αιθέρια έλαια και ρητίνες.

Είναι γνωστό εδώ και περίπου 2.500 χρόνια για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Μύθοι που σχετίζονται με το υπερικό, υπάρχουν και στην αρχαία Κίνα, Ινδία, και Αίγυπτο. Τις θεραπευτικές του ιδιότητες γνώριζαν οι Άραβες, Πέρσες και άλλοι λαοί. Στις χώρες αυτές πίστευαν πως τα φυτά που ανθίζουν στις αλλαγές των εποχών θεωρούνταν θεραπευτικά και μαγικά. Το υπερικό που ανθίζει στο θερινό ηλιοστάσιο, θεωρούνταν ένα τέτοιο φυτό, και με τα κίτρινα τους άνθη γιόρταζαν τον ήλιο, το φως, τη ζωή. Στην Ευρώπη και την Ελλάδα, όπου και ενδημεί, έχει χρησιμοποιηθεί από αιώνες.

Aποτέλεσε το περίφημο ίαμα των αρχαίων Σπαρτιατών, με το οποίο θεράπευαν τις πληγές τους μετά τις μάχες, ενώ το πρότειναν οι θεραπευτές της εποχής για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης και του έλκους στομάχου. Στην αρχαιότητα, οι θεραπευτικές ιδιότητες του βαλσαμόχορτου ήταν ονομαστές. O Γαληνός και ο Διοσκουρίδης το πρότειναν ως διουρητικό, επουλωτικό, εμμηναγωγό και αιμοστατικό. Tο Mεσαίωνα αποδόθηκαν στο φυτό μαγικές ιδιότητες, ιδιαίτερα μάλιστα αν η συλλογή του γινόταν στις 24 Iουνίου, τη μέρα που εορτάζεται η μνήμη του Iωάννη του Προδρόμου. Σύμφωνα με λαϊκές δοξασίες, το υπερικό ήταν το βότανο που έδιωχνε με τη μυρωδιά του τα κακά πνεύματα. Eκτός από τη θεραπευτική του χρήση, έχει χρησιμοποιηθεί και ως πρώτη ύλη για την παραγωγή κίτρινης και κόκκινης βαφής που προοριζόταν για το χρωματισμό μάλλινων και μεταξωτών νημάτων. Tέλος, αποτελούσε βασικό συστατικό στη διαδικασία ταρίχευσης των νεκρών, από όπου και η λέξη «βαλσάμωμα».

Το συγκεκριμένο φυτό κατά την περίοδο της ωρίμανσής του στους ορεινούς - κυρίως - όγκους μαζεύεται από τους παραγωγούς και με τη φυσική μέθοδο της ζύμωσης παρασκευάζεται το σπαθόλαδο, χωρίς καμία προσθήκη συντηρητικών ή άλλων ουσιών. Το λάδι με το οποίο γίνεται η μείξη πρέπει να είναι εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο με χαμηλή οξύτητα, έτσι ώστε κατά τη διάρκεια της ζύμωσης και όσο διαρκεί η έκθεσή του στο ήλιο να μην ανεβάσει την οξύτητά του, αλλά κυρίως να αποκτήσει ένα ιδιαίτερα βαθύ κόκκινο χρώμα.

Τι περιέχει το σπαθόχορτο;

Το κόκκινο χρώμα, με το οποίο χρωματίζεται το έλαιο, οφείλεται σε δύο ουσίες, την υπερικίνη και την υπερφορίνη. Οι ουσίες αυτές θεωρούνται πως δρουν ως αντιβιοτικά, αντισηπτικά, βακτηριοκτόνα και αντιφλεγμονώδη και πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει πως αναστέλλουν την ανάπτυξη των καρκινικών όγκων, ιδίως η υπερφορίνη. H πιο σημαντική δραστική ουσία του βαλσαμόχορτου είναι η υπερικίνη, η οποία βρίσκεται σε ολόκληρο το φυτό, αλλά σε μεγαλύτερη συγκέντρωση στις ανθισμένες κορυφές του (που όμως, όταν πολυκαιρίσουν, χάνουν τις ιδιότητές τους). Περιέχει ακόμα φλαβονοειδή (16% στα φύλλα), ξανθόνες, φαινολικά οξέα και ίχνη αιθέριων ελαίων (0,13%). Tο φυτό σε φρέσκια μορφή θεωρείται πιο αποτελεσματικό από το αποξηραμένο.

Σήμερα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα φυτικά και φυσικά προϊόντα που υποβοηθούν την υγεία του ανθρώπου. Ισχιαλγίες, πληγές, εγκαύματα, μώλωπες, στομαχικές διαταραχές, γαστρεντερίτιδες, ελαφράς μορφής έλκη, στομαχόπονοι, πόνοι των αρθρώσεων, αντιφλεγμονώδεις, αντισηπτικές, αντιοξειδωτικές και πολλές ακόμη ιδιότητες το κατατάσσουν μεταξύ των πιο ωφέλιμων για τον άνθρωπο βοτανολογικών σκευασμάτων.

Επίσης, με το σπαθόλαδο γίνονται επαλείψεις ή ελαφρές εντριβές στο μέρος που πονά ή μπορούμε ακόμη να εφαρμόσουμε τοπικά επιθέματα με διαποτισμένη γάζα. Επίσης, είναι ιδανικό για κάθε θεραπευτικό ή χαλαρωτικό μασάζ - μπορεί να εμπλουτισθεί με αιθέρια έλαια ανάλογα. Ωστόσο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και πόσιμο, καθώς συνιστάται ιδιαιτέρως για τις κολίτιδες, την επώδυνη πέψη και τις ξινίλες του στομάχου.

Ελπίδες για αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του AIDS. Με βάση τα αποτελέσματα πρόσφατων μελετών, το βαλσαμόχορτο μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του απλού έρπητα, του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης και του AIDS. Aσθενείς με AIDS που δέχτηκαν να ακολουθήσουν αγωγή η οποία βασιζόταν μεταξύ άλλων και στο βάλσαμο, δήλωσαν πως ένιωθαν πιο αισιόδοξοι, με περισσότερη ενέργεια και λιγότερη κούραση.

Οι θεραπευτικές του ιδιότητες του σπαθόχορτου

Το βάλσαμο θεωρείται:

• Aντικαταθλιπτικό, ηρεμιστικό, αντισπασμωδικό και βελτιωτικό της ποιότητας του ύπνου σε αϋπνίες. 
• Aντιφλογιστικό και επουλωτικό για εγκαύματα και πληγές. Eπίσης, θεωρείται ότι επιταχύνει την εξαφάνιση των στιγμάτων της λευκόρροιας και των σκληρών όγκων του δέρματος.
• Tονωτικό και διεγερτικό για εξασθενημένους οργανισμούς. 
• Kαταπραϋντικό και ανακουφιστικό σε βρογχίτιδα, βήχα, άσθμα.
• Eμμηναγωγικό - ρυθμιστικό της εμμήνου ρύσεως.
• Διουρητικό.
• Σπασμολυτικό.
• Για στομαχικές-εντερικές διαταραχές.
• Aντιπυρετικό και παυσίπονο.

Δεν καλείται άδικα στις ΗΠΑ, αντικατάστατο του Prozac (ελληνικό σκεύασμα γνωστό ως Ladose με δραστική ουσία τη φλουοξετίνη)

Παρενέργειες και αντενδείξεις

• Tο υπερικό μπορεί να επηρεάσει το μεταβολισμό ορισμένων ενζύμων. Kατά συνέπεια, χρειάζεται προσοχή όταν χορηγείται ταυτόχρονα με άλλα φάρμακα. Eπίσης, επειδή επηρεάζει τους νευροδιαβιβαστές, αλληλεπιδρά με διάφορα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των άλλων αντικαταθλιπτικών.
• Eάν πίνετε συχνά βάλσαμο, μπορεί να παρουσιάσετε εμετούς και διάρροια. 
• H υπερικίνη μπορεί να προκαλέσει φωτοευαισθησία. Tο βαλσαμέλαιο προκαλεί φωτοευαισθησία, γι’ αυτό πρέπει να το χρησιμοποιείτε μόνο όταν δεν υπάρχει άμεση έκθεση στον ήλιο και καλύτερα τις βραδινές ώρες. 
• Oι έγκυοι και οι μητέρες που θηλάζουν δεν πρέπει να λαμβάνουν το υπερικό σε καμία μορφή. 

Νέα προειδοποίηση σχετικά με την χρήση εκχυλισμάτων από το βότανο Hypericum και την αλληλεπίδραση τους με τα αντισυλληπτικά των οποίων μειώνουν την δράση, εξέδωσε ο οργανισμός ελέγχου φαρμάκων της Σουηδίας (Medical Products Agency - MPA). Η προειδοποίηση εκδόθηκε μετά από την αναφορά δύο ανεπιθύμητων κυήσεων, σε δύο γυναίκες που έπαιρναν αντισυλληπτικά χάπια, ενώ ταυτόχρονα έπαιρναν και σκευάσματα που περιείχαν εκχυλίσματα από το συγκεκριμένο φυτό, τα οποία δίδονται για την αντιμετώπιση ελαφρών μορφών κατάθλιψης.

Σε περίπτωση που κάποιος αποφασίσει να το χρησιμοποιήσει, θα πρέπει πρώτα να έχει συμβουλευτεί το γιατρό του, διότι είναι ένα φάρμακο με παρενέργειες, όπως όλα. 

Απαγορεύεται η λήψη του μαζί με άλλα αντικαταθλιπτικά ή αντιπηκτικά. Θα πρέπει επίσης να γίνει κατανοητό ότι προκειμένου ο ασθενής να δει αποτέλεσμα, είναι αναγκαία η θεραπεία του για αρκετούς μήνες.

Άτομα με καρδιολογικά προβλήματα ή υπέρταση να συμβουλεύονται τον ιατρό τους, πριν προχωρήσουν στη λήψη του σπαθόχορτου. Δε συνίσταται η χρήση του σε παιδιά κάτω των 12 ετών.

O Ε.Ο.Φ. έχει αναγνωρίσει το υπέρικο ως προϊόν φυτικής προέλευσης, εντάσσοντάς το στα συμπληρώματα διατροφής, με ένδειξη την ελαφριά κακοδιαθεσία, τη νευρική ένταση και την κατάθλιψη, με ικανότητα αλληλεπίδρασης με αντιρετροϊκά, αντιπηκτικά, αντισυλληπτικά και ανοσοκατασταλτικά φάρμακα

Διαβάστε επίσης

• Βότανα, το οπλοστάσιο της φύσης. Πίνακας με τις θεραπευτικές τους ιδιότητες ανά ασθένεια
• Κουρκουμάς ή κιτρινόριζα ως αντιφλεγμονώδες, αντικαρκινικό, για τον διαβήτη, την χοληστερινη, το Αλτσχάιμερ, την ακμή, τις πανάδες
• Βάλσαμο ή βαλσαμόχορτο ή σπαθόχορτο για την κατάθλιψη, τα τραύματα, το στομάχι, το άσθμα, τον καρκίνο. 
• Ρόφημα με κουρκουμά για χαλάρωση και με θεραπευτικές ιδιότητες
• Σταμναγκάθι για το συκώτι, την καρδιά, το στομάχι, το δέρμα
• Ρίγανη και ριγανέλαιο, με ισχυρές αντιβακτηριακές, αντιοξιδωτικές και αντικαρκινικές ιδιότητες (Origanum vulgare)

Διπολική διαταραχή, Μανιοκατάθλιψη, Kυκλοθυμία με μεταπτώσεις διάθεσης, μανία, κατάθλιψη

της Βικτωρίας Πολύζου, συμβoύλου ψυχικής υγείας, medlabnews.gr iatrikanea

Στις 30 Μαρτίου γιορτάζουμε την Παγκόσμια ημέρα Διπολικής διαταραχής (Μανιοκατάθλιψης). Αυτή είναι και η ημέρα γέννησης του Vincent Van Gogh ο οποίος θεωρείται ότι έπασχε από τη διπολική διαταραχή.

Η Παγκόσμια Ημέρα Διπολικής διαταραχής είναι σημαντική ημέρα για να θυμόμαστε τους ανθρώπους με διπολική διαταραχή αλλά και για την ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού. Δημιουργήθηκε από τρεις διεθνείς οργανώσεις για τη διπολική διαταραχή (Asian Network of Bipolar disorders, International Bipolar Foundation, International Society for Bipolar disorders)

Σε όλους έχει συμβεί σε κάποια χρονική στιγμή της ζωής μας να νιώθουμε αρκετά χαρούμενοι και μετά από λίγο λυπημένοι με τα συναισθήματα να εναλλάσσονται με γρήγορο ρυθμό και χωρίς ιδιαίτερο λόγο. Πολλούς από εμάς μας ταλαιπωρεί  αυτή η εναλλαγή της διάθεσης που την επονομάζουμε κυκλοθυμία. Είναι σημαντικό να ξεχωρίσουμε ποτέ η κυκλοθυμία χρήζει θεραπείας. Σε πολλούς από εμάς η ένταση και η συχνότητα της κυκλοθυμίας είναι χαμηλή με αποτέλεσμα να συγκαταλέγεται στα φυσιολογικά πλαίσια και πολλές φορές να οφείλεται σε βιολογικούς παράγοντες. Για παράδειγμα τη διάθεση στο γυναικείο φύλο την επηρεάζουν σημαντικά οι ορμονικές αλλαγές κατά την διάρκεια του κύκλου οπότε δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας και θεραπείας.    

Οι ξαφνικές εναλλαγές της διάθεσης συνήθως σημαίνουν κατάθλιψη. Μπορεί όμως να είναι ενδεικτικές μιας διπολικής κατάστασης (μανιοκατάθλιψης). Ο ειδικός θα διερευνήσει διεξοδικά το ιστορικό, την έναρξη των συμπτωμάτων και τους πιθανούς εκλυτικούς παράγοντες. Είναι σημαντικό να βρεθούν και να αναλυθούν τα στοιχεία εκείνα τα οποία πυροδότησαν τις εναλλαγές διάθεσης.

Βασικά συμπτώματα της διπολικής διαταραχής (bipolar disorder) είναι ανάλογα με τη φάση μανίας ή κατάθλιψης που βρίσκεται κάποιος.

Οι διπολικές διαταραχές είναι ασθένειες που χαρακτηρίζονται από δύο ακραίες συναισθηματικές διαθέσεις, την έξαρση και την κατάθλιψη. Συνήθως, οι ασθενείς περνούν από φάσεις έντονης μανίας που εναλλάσσονται με φάσεις βαθιάς κατάθλιψης. 
Οι δύο βασικές ψυχιατρικές διαταραχές που περιλαμβάνονται υπό τον όρο Διπολικές Διαταραχές είναι:
- η Διπολική Διαταραχή (ή Μανιοκαταθλιπτική νόσος) και 
- η Κυκλοθυμία (ή Κυκλοθυμική Διαταραχή) 
και διακρίνονται μεταξύ τους από την ένταση και τη διάρκεια των συμπτωμάτων τους.

Η κυκλοθυμία είναι μια ψυχολογική διαταραχή που συνοδεύεται από εναλλαγές της ψυχικής διάθεσης οι οποίες κατά κανόνα οφείλονται στο ίδιο το άτομο και όχι σε εξωτερικούς παράγοντες. Βέβαια εδώ πρέπει να πούμε ότι όταν κάποιος παρουσιάζει ορισμένες κυκλοθυμικές τάσεις δεν είναι κατ' ανάγκη και κυκλοθυμικός.

Η κυκλοθυμία είναι μιας ήπιας μορφής Διπολική Διαταραχή (μανιοκατάθλιψη). Όπως και η Διπολική Διαταραχή έτσι και η κυκλοθυμία είναι μια χρόνια συναισθηματική διαταραχή που προκαλεί διαταραχές και έντονες μεταπτώσεις στη διάθεση. Χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι η παρουσία για τουλάχιστον δύο χρόνια επαναλαμβανόμενων περιόδων υπομανίας, που ακολουθούνται από κατάθλιψη. 

Ποια είναι τα συμπτώματα της κυκλοθυμικής διαταραχής;

Α) με επίμονα ανεβασμένη, διαχυτική, ή ευερέθιστη διάθεση κατά τη διάρκεια των οποίων τρία (ή περισσότερα) από τα ακόλουθα συμπτώματα έχουν επιμείνει (τέσσερα αν η διάθεση είναι μόνον ευερέθιστη) και ήταν παρόντα σε σημαντικό βαθμό:

1) επαυξημένη αυτοεκτίμηση ή αίσθημα μεγαλείου

2) μειωμένη ανάγκη για ύπνο

3) μεγάλη ομιλητικότητα από ότι συνήθως

4) υποκειμενική αίσθηση ότι οι σκέψεις καλπάζουν

5) απόσπαση της προσοχής από ασήμαντα ερεθίσματα

6) αύξηση των δραστηριοτήτων και ψυχοκινητική διέγερση

7) υπέρμετρη εμπλοκή σε ευχάριστες δραστηριότητες που έχουν μεγάλη πιθανότητα για οδυνηρές συνέπειες.

Β) μεκαταθλιπτική διάθεση η οποία συνοδεύεται από απώλεια ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης.

Συνήθως ο μανιακός ασθενής χαρακτηρίζεται από έντονη ευερεθιστότητα, παρανοϊκότητα και οργή. Ωστόσο, η υποκειμενική αίσθησή του για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται μπορεί να κυμαίνεται από την υπερβολική και υπέρμετρη ευφορία ως την έντονη δυσφορία. Τα συμπτώματα της μανίας μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Έξαρση, 
• χαρά
• Άσχημη ψυχική διάθεση, 
• θυμός
• Αλλεπάλληλες εναλλαγές στη διάθεση από τη λύπη στη χαρά και πίσω, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα  (συναισθηματική αστάθεια)
• Υπερδραστηριότητα (κινητική ανησυχία, υπερβολική εμπλοκή σε όλους τους τομείς)
• Εύκολη απόσπαση της προσοχής
• Αϋπνία (ελαττωμένη ανάγκη για ύπνο)
• Υπερφαγία
• Αυξημένη ερωτική επιθυμία 
• Πολύ γρήγορο πέρασμα από θέμα σε θέμα στη συζήτηση, κάνοντας δύσκολη για τους άλλους τη συνέχισή της 
• Ομιλία τόσο γρήγορη που καθιστά δύσκολη την κατανόηση όλων των λέξεων που ειπώνονται (πίεση λόγου)
• Υιοθέτηση πολύ μεγαλειωδών ιδεών (διογκωμένη αυτοεκτίμηση)
• Παραληρηματικές ιδέες και ψευδαισθήσεις

 Από την άλλη μεριά, τα συμπτώματα της Κατάθλιψης στο άτομο με Διπολική Διαταραχή, είναι παρόμοια με εκείνα της καθαρά κλινικής κατάθλιψης και περιγράφονται ως τα ακόλουθα:

• Λυπημένη διάθεση
• Κούραση ή απώλεια ενέργειας
• Διαταραχές ύπνου (υπερβολικός ύπνος ή ανεπαρκής ύπνος με συχνά ξυπνήματα)
• Διαταραχές στη διατροφή (είτε αξιοπρόσεχτη αύξηση στην όρεξη είτε σημαντική απώλεια βάρους ανεξάρτητη από το να κάνει δίαιτα το άτομο)
• Μειωμένη δυνατότητα συγκέντρωσης ή λήψεως αποφάσεων
• Σωματική αναταραχή ή εμφανώς στατική συμπεριφορά
• Συναισθήματα ενοχής, απαισιοδοξίας, ανικανότητας και χαμηλής αυτό-εκτίμησης
• Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης στη ζωή
• Σκέψεις ή απόπειρες αυτοκτονίας

Αιτίες
 
Η αιτία της διπολικής διαταραχής δεν έχει απόλυτα ξεκαθαριστεί. Επειδή δύο τρίτα των διπολικών ασθενών έχουν οικογενειακό ιστορικό συναισθηματικών διαταραχών, οι ερευνητές έχουν ψάξει για πιθανή γενετική συσχέτιση με την προδιάθεση για τη διπολική διαταραχή.  Η συμβολή των γενετικών παραγόντων στις διαταραχές της διάθεσης φαίνεται από τα αποτελέσματα μελετών σε οικογένειες, σε διδύμους και σε υιοθετημένα άτομα και από τις έρευνες της μοριακής βιολογίας. Υποθέσεις έχουν διατυπωθεί και αφορούν την ατελή κατασκευή της μυελίνης (ουσία που περιβάλλει τους άξονες των νευρικών κυττάρων με σκοπό την προστασία και την μόνωσή τους), την παρουσία μεγάλων ποσοτήτων ασβεστίου στα νευρικά εγκεφαλικά κύτταρα, την ντοπαμίνη και άλλες χημικές ουσίες- νευροδιαβιβαστές μέσω των οποίων επικοινωνούν τα νευρικά κύτταρα.

Η κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών, άλλες οργανικές παθολογικές καταστάσεις όπως νοσήματα του θυρεοειδούς, φάρμακα που χορηγούνται για άλλα νοσήματα όπως η κορτιζόνη, μπορούν να προκαλέσουν την εμφάνιση μανιακών επεισοδίων.

Γενικές Ιατρικές Καταστάσεις που μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα διαταραχής της διάθεσης είναι πολλές. Σ' αυτές περιλαμβάνονται εκφυλιστικές νευρολογικές καταστάσεις (π.χ. νόσος του Πάρκινσον, νόσος του Huntington, πολλαπλή σκλήρυνση), νόσος των αγγείων του εγκεφάλου (π.χ. εγκεφαλικά επεισόδια), μεταβολικές διαταραχές (π.χ. ανεπάρκεια Βιταμίνης Β12), ενδοκρινοπάθειες (υπερ- και υποθυρεοειδισμός, υπέρ- και υποπαραθυρεοειδισμός, υπέρ- και υπολειτουργία των επινεφριδίων), αυτοάνοσες διαταραχές (π.χ. συστηματικός ερυθηματώδης λύκος), λοιμώξεις από ιό (π.χ. ηπατίτιδα, μονοπυρήνωση, νόσος από HIV) ή άλλες λοιμώξεις, ορισμένοι όγκοι (π.χ. καρκίνος του παγκρέατος, όγκοι του εγκεφάλου).

Πότε χρειάζεται να απευθυνθούμε σε ειδικό;

Σε γενικές γραμμές χρειάζεται να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό όταν οι αλλαγές στη διάθεση μας, μας εμποδίζουν να λειτουργούμε στον εργασιακό, κοινωνικό και οικογενειακό χώρο με φυσιολογικό τρόπο. Πιο συγκεκριμένα, είναι απαραίτητο να αναφερθεί το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε χωρίς καμία αναβολή, όταν η περίοδος της μετάπτωσης της διάθεσης από τη χαρά στη θλίψη και το αντίθετο παρουσιάζεται για τουλάχιστον 2 χρόνια και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου το άτομο δεν ήταν ποτέ ελεύθερο των συμπτωμάτων για περισσότερο από 2 μήνες τη φορά. 

Η φαρμακοθεραπεία είναι απαραίτητη σε συνδυασμό με τις απαραίτητες ψυχοκοινωνικές και ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις βοηθάει σημαντικά τον ασθενή να σταθεροποιηθεί και να ζήσει φυσιολογικά. Τα σταθεροποιητικά της διάθεσης είναι φάρμακα που διασφαλίζουν ότι η διάθεση του ατόμου όχι μόνο θα γίνει αλλά και θα παραμείνει φυσιολογική. Το λίθιο είναι το πιο παλιό και το πιο διαδεδομένο σταθεροποιητικό. Κάποιες άλλες ουσίες, που αρχικά προορίζονταν για τη θεραπεία της επιληψίας, βρέθηκε στη συνέχεια ότι μπορούν να δράσουν και ως σταθεροποιητικά της διάθεσης. Τα σταθεροποιητικά της διάθεσης χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της οξείας μανίας, αλλά κυρίως στη σταθεροποίηση της διάθεσης και την πρόληψη μελλοντικών υποτροπών. Τα νεότερα αντιψυχωσικά χρησιμοποιούνται κυρίως για την αντιμετώπιση των φάσεων της μανίας και των οξέων μανιακών επεισοδίων. Ορισμένα από αυτά έχει βρεθεί ότι σε κατάλληλη δόση βελτιώνουν τη διάθεση του ασθενή και κατά την καταθλιπτική φάση, αλλά και ότι δρουν ως σταθεροποιητικά της διάθεσης.

Σε πολλές περιπτώσεις η κυκλοθυμία δε χρήζει ψυχοθεραπείας.

Πολλοί που αντιμετωπίζουν όμως αυτό το πρόβλημα για μεγάλο χρονικό διάστημα και με μεγάλη ένταση θα ήταν καλό να απευθυνθούν σε έναν ειδικό για ακολουθήσουν μια θεραπεία.  Η ύφεση των συμπτωμάτων, η ομαλοποίηση της συναισθηματικής διάθεσης και η πρόληψη μελλοντικών υποτροπών αποτελούν κεντρικούς θεραπευτικούς στόχους. Η προτίμηση του είδους θεραπείας εξαρτάται από το άτομο που παρουσιάζει τα συμπτώματα και η ψυχανάλυση είναι μακροχρόνια θεραπεία που εστιάζεται στα ασυνείδητα κίνητρα των συμπτωμάτων, ενώ η γνωσιακή - συμπεριφορική θεραπεία εντοπίζει το πρόβλημα στο παρόν και στην τρέχουσα συνείδηση του ατόμου. Η ύφεση των συμπτωμάτων, η ομαλοποίηση της συναισθηματικής διάθεσης και η πρόληψη μελλοντικών υποτροπών αποτελούν κεντρικούς θεραπευτικούς στόχους. 

Η ψυχοθεραπεία βοηθάει στην αντιμετώπιση αγχογόνων καταστάσεων και στον έλεγχο και την κατανόηση των συναισθημάτων.

Πρόληψη

Η υγιεινή διατροφή παρουσιάζει πολλά πλεονεκτήματα. Η ψυχολογία του ανθρώπου δεν είναι κάτι μαγικό που δεν μπορεί να επηρεαστεί από τις διατροφικές συνήθειες. Η σωστή διατροφή μπορεί να γλιτώσει τον άνθρωπο από πολλά πράγματα και να προλάβει πολλά στραβά. Η υγιεινή διατροφή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ψυχολογικής ισορροπίας ενός ανθρώπου. Από την άλλη μεριά, η σαβουροφαγία μπορεί ακόμα και να εντείνει το πρόβλημα. Η γυμναστική "ξυπνάει" τον ανθρώπινο οργανισμό, ενώ ταυτόχρονα τον κάνει πιο δραστήριο. Οι άνθρωποι που γυμνάζονται οποιοδήποτε είδος γυμναστικής και αν έχουν επιλέξει σίγουρα βοηθούν πολύ την ψυχολογία τους να αποκτήσει μια σταθερότητα χωρίς σκαμπανεβάσματα. 

Διαβάστε επίσης

• Κούραση, υπνηλία, κατάθλιψη και δυσκοιλιότητα, μπορεί να οφείλεται σε θυρεοειδίτιδα Hashimoto;
• Μπορεί να έχετε κατάθλιψη; Τι θα μπορούσατε να κάνετε για την θεραπεία της κατάθλιψης;
• Νιώθετε έντονη κούραση, εξάντληση, πονοκεφάλους, διαταραχές ύπνου; Πολύ πιθανό να έχετε Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης (ΣΧΚ)