Βελτίωση της πρόσβασης των ασθενών με σπάνιες παθήσεις σε εξειδικευμένες υπηρεσίες και φάρμακα

Εισήγηση Υπουργού Υγείας Α.Ξανθού στο  Άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Υγείας (Μάλτα 20-21 Μαρτίου 2017)

Χαιρετίζουμε την πρωτοβουλία της Μάλτας να διατηρήσει ψηλά στην ατζέντα του Άτυπου Συμβουλίου Υπουργών το ζήτημα της πρόσβασης στις σύγχρονες τεχνολογίες υγείας και στα καινοτόμα φάρμακα , με έμφαση στις σπάνιες ασθένειες , που απαιτούν ιδιαίτερη συγκέντρωση πόρων και εμπειρογνωμοσύνης.

Πέρα από  τη δυσκολία στην πρόληψη και  τη  διάγνωση των σπανίων νοσημάτων , συχνά είναι επισφαλής και η θεραπεία τους λόγω του περιορισμένου επενδυτικού ενδιαφέροντος της φαρμακοβιομηχανίας και του υψηλού κόστους των ορφανών φαρμάκων. Στην Ελλάδα έχει διασφαλιστεί η δωρεάν πρόσβαση των ασθενών με σπάνιες παθήσεις στα αναγκαία ορφανά φάρμακα μέσω του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας ( ΙΦΕΤ) , το οποίο  λειτουργεί ως κρατική φαρμακαποθήκη, με συνολικό ετήσιο κόστος 30 εκ. ευρώ.

Όπως επισημαίνει σε έκθεσή του [για τη βελτίωση της πρόσβασης σε φάρμακα (2016/2057(INI)] το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, χρειάζεται να αξιολογήσουμε εκ νέου την εφαρμογή του ρυθμιστικού πλαισίου για τα ορφανά φάρμακα (ιδίως την έννοια της «μη καλυπτόμενης ιατρικής ανάγκης» η οποία ενέχει τον κίνδυνο κάθε ασθένεια να απαιτεί το αντίστοιχο «ορφανό» φάρμακο), καθώς και να επανεξετάσουμε τα κίνητρα για την ενθάρρυνση της έρευνας αποτελεσματικών, ασφαλών και οικονομικά προσιτών φαρμάκων για σπάνιες παθήσεις , με κύριο γνώμονα την κάλυψη των πραγματικών αναγκών των ασθενών και την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος . Κυρίως όμως χρειάζεται να προωθήσουμε την εμβάθυνση της συστηματικής συνεργασίας μεταξύ των χωρών μας, των ερευνητικών κέντρων ,  των δημόσιων δομών υγείας και των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων μας, στο πλαίσιο μιας σταθερής, βιώσιμης και οριζόντιας στρατηγικής για την εγγυημένη πρόσβαση στις νέες αποτελεσματικές θεραπείες .

Οι σπάνιες παθήσεις και τα ορφανά φάρμακα συνιστούν ένα προνομιακό πεδίο συνεργασίας για το σύνολο των κρατών-μελών της Ε.Ε. , ιδιαίτερα για χώρες με δημοσιονομικούς περιορισμούς λόγω προγραμμάτων λιτότητας . Το πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Δικτύων Αναφοράς (ΕΔΑ) αποτελεί τον ιδανικό τόπο. Την προηγούμενη εβδομάδα ψηφίστηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο νέος νόμος για τα Κέντρα Εμπειρογνωμοσύνης σπάνιων και πολύπλοκων νοσημάτων. Επιχειρούμε την πλήρη αναμόρφωση του υφιστάμενου θεσµικού πλαισίου στην προοπτική της εναρµόνισής του µε τα ευρωπαϊκά πρότυπα και με σκοπό την αξιολόγηση και πιστοποίηση των κέντρων που ήδη λειτουργούν. Με τον τρόπο αυτό δίνεται η δυνατότητα συμμετοχής τους στα  Ευρωπαϊκά  Δίκτυα Αναφοράς ( ΕΔΑ) ως «συνεργαζόμενοι εταίροι»,   έτσι ώστε «να ταξιδεύουν οι πληροφορίες και όχι ο ασθενής» όπως χαρακτηριστικά έχει αναφερθεί. Η θεσμοθέτηση των Κέντρων Εμπειρογνωμοσύνης στη χώρα μας  συγκροτεί ένα νέο πλαίσιο για την ενσωμάτωση κριτηρίων ανθρωποκεντρικής ,  ποιοτικής και τεκμηριωμένης ιατρικής φροντίδας στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας , με στόχο την καθολική, ισότιμη και αποτελεσματική περίθαλψη , την προστασία των δικαιωμάτων των ασθενών και την αναβαθμισμένη εκπροσώπηση των Συλλόγων τους στο σχεδιασμό της πολιτικής υγείας.

Η  δημιουργία μιας κοινής βάσης κλινικών δεδομένων και πληροφοριών , η δυνατότητα προώθησης του ευρωπαϊκού μητρώου σπάνιων νόσων και η συνεργασία σε θέματα εκπαίδευσης των επαγγελματιών υγείας και προώθησης των κλινικών μελετών , θα συμβάλλει στη διάχυση της μέχρι σήμερα κατακερματισμένης γνώσης και των ορθών πρακτικών , θα προσφέρει «προστιθέμενη  αξία» για τους ασθενείς  και μπορεί να χρησιμεύσει ως ισχυρό διαπραγματευτικό «εργαλείο» των κ-μ για την επιτάχυνση της παραγωγής νέων ορφανών φαρμάκων από τη φαρμακοβιομηχανία και για την εξεύρεση μοντέλων κοινής διαπραγμάτευσης-προμήθειας καινοτόμων φαρμάκων για τις σπάνιες ασθένειες , εξασφαλίζοντας «δίκαιες» και κοινωνικά αποδεκτές τιμές .  

Ξεκινώντας σήμερα από την εθελοντική διακρατική συνεργασία στο πεδίο της ανταλλαγής εμπειρίας και καλών πρακτικών , μπορούμε να προχωρήσουμε – με ισχυρή πολιτική βούληση- στην κατεύθυνση της διασυνοριακής εκπαίδευσης , του κοινού horizon scanning  και της κοινής αξιολόγησης τεχνολογιών υγείας (ΗΤΑ) για τα ορφανά φάρμακα,  στα πλαίσια της  EUnetHTΑ.

Κεντρικός  πολιτικός στόχος πρέπει να είναι η εξάλειψη των ανισοτήτων στην Υγεία και στο προσδόκιμο επιβίωσης εξ’ αιτίας οικονομικών , κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων  .

Σε αυτή τη βάση και μόνο μπορεί να εδραιωθεί το μέλλον μιας Κοινωνικής , Αλληλέγγυας και Δημοκρατικής Ευρώπης .