Αιγινήτικο, όχι αράπικο φιστίκι. Ένα άγνωστο αγροτικό Success Story

medlabnews.gr iatrikanea

Εν μέσω μιας έρπουσας και μηδέποτε καταλήγουσας αξιολόγησης, υπάρχει χώρος και για καλές ειδήσεις. Με τη βελτίωση του καιρού επιστρέψαμε στις ασχολίες μας και στα χωράφια μας. Βρεθήκαμε μπροστά σε μια πολύ ενδιαφέρουσα ανακάλυψη: γέμισε ο τόπος φρεσκοφυτεμένες φιστικιές! 

Είναι από τις ελάχιστες καλλιέργειες που πάνε καλά. Δυστυχώς δεν είμαι σε θέση να δώσω νούμερα για εκτάσεις και παραγωγές διότι οι γνώμες διίστανται... Η Στατιστική Υπηρεσία ανεβάζει τις εκτάσεις στις 46.000 στρέμματα και την παραγωγή στους 8.500 τόνους ετησίως. Παράγοντες της αγοράς αλλά και εμπειρικές εκτιμήσεις ανεβάζουν την παραγωγή σε 5 με 5.000 τόνους το ανώτατο, ποσό πιο κοντά στην παραγωγική δυνατότητα των δένδρων. Η διαφορά μεταξύ των δύο μεγεθών είναι πολύ μεγάλη, αλλά κάποια άλλη φορά θα ασχοληθούμε με το σημαντικό αυτό θέμα της ποιότητας των στατιστικών στοιχείων αγροτικής οικονομίας. Σήμερα θα μείνουμε στην ουσία.

Η καλλιέργεια της φιστικιάς είναι γνωστή στην Ελλάδα από πολλά χρόνια. Περιορισμένη στην Αίγινα, τα Μέγαρα και την περιοχή της Λαμίας. Μέχρι την δεκαετία του '90 σοδεύαμε ό,τι μας έδινε ο θεός και ο κάθε τόπος. Από εκεί και στο εξής τα πράγματα αλλάζουν. Νέες καλλιεργητικές τεχνικές, σωστή λίπανση, πλήθος κατάλληλων φαρμάκων έδωσαν στην καλλιέργεια τη σημερινή της μορφή. Σύγχρονη και οικονομικά αποδοτική. Ας θυμίσουμε εδώ την επιμονή εδώ και αρκετά χρόνια κάποιων γεωπόνων κρατικών υπαλλήλων για την ανάγκη αλλαγής καλλιέργειας από ελιά σε φιστικιά. Δεν είναι όλα τα χέρια ίδια! 

Η μεγάλη ιδιαιτερότητα της φιστικιάς είναι η αργοπορημένη είσοδός της στην καρποφορία. Στα 7 χρόνια από την φύτευση, δίνει κάποιον καρπό και εισέρχεται σε παραγωγική φάση περί την δεκαετία. Δεδομένου ότι έχει μεγάλο κόστος εγκατάστασης αλλά και αρκετά έξοδα καλλιέργειας κάθε χρόνο, στην ουσία μέχρι να αρχίσεις να παίρνεις εισόδημα έχεις ξοδέψει τόσα ώστε να αγόραζες ένα χωράφι ίδιας έκτασης. Είναι δηλαδή μια καλλιέργεια που απευθύνεται σε αγρότες που μπορούν να διαθέσουν ένα κομμάτι της εκμετάλλευσής τους για το σκοπό αυτό αλλά και σε ετεροεπαγγελματίες που είτε διαθέτουν έκταση είτε ενδιαφέρονται να επενδύσουν στο χώρο αυτό.

Φαίνεται λοιπόν ότι η καλλιέργεια επεκτείνεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Από πηγές των φυτωριούχων κάθε χρόνο πρέπει να φυτεύονται περί τα 25.000 με 30.000 δένδρα ή 1.000 με 1.200 στρέμματα. Ένα μεγάλο μέρος των φυτεύσεων –ίσως και 30%– γίνεται από μη γεωργούς και αφορά συνήθως μεγάλες εκτάσεις. Οι σημερινοί καλλιεργητές φιστικιάς επεκτείνουν κι αυτοί την καλλιέργεια τους με διαφορετικό ρυθμό ο καθένας, ανάλογα της διαθέσιμης γης. Πλήθος νέων αγροτών δοκιμάζει την τύχη του στη δυναμική αυτή καλλιέργεια, σε συνήθως μικρές και δοκιμαστικές προσπάθειες. Τα φυτώρια ξεπουλάνε κάθε χρόνο τα διαθέσιμα φυτά και χρειάζεται... προκράτηση για να εξασφαλίσεις θέση στα διαθέσιμα της επόμενης.

Που οφείλεται η ξέφρενη αυτή πορεία; Στην εξωστρέφεια που ανέπτυξε ο κλάδος εδώ και 10 με 15 χρόνια. Το κελυφωτό φιστίκι έχει δύο βασικές χρήσεις: αυτή που κυρίως γνωρίζουμε στην Ελλάδα ως σνακ και τη βιομηχανική. Το φιστίκι σπάζεται και η ψύχα του χρησιμοποιείται είτε στη μαγειρική -συνήθως υπό μορφή pesto- αλλά κυρίως στη ζαχαροπλαστική για την παρασκευή πολύ ακριβών γλυκών με βάση την πάστα -λιωμένο-  φιστικιού. Όταν λοιπόν η ελληνική παραγωγή συστηματοποιήθηκε και έφτασε σε κάποιο υπολογίσιμο επίπεδο, τότε προκάλεσε το ενδιαφέρον των Ιταλών -κυρίως Σικελών- εμπόρων, οι οποίοι αποφάσισαν να παρακάμψουν τους 'Έλληνες αντιπροσώπους τους και να έλθουν να αγοράσουν οι ίδιοι. Σε αυτό βοήθησε και μια σειρά άλλων παραγόντων όπως η κρίση στη Μέση Ανατολή, το εμπάργκο στο Ιράν, αλλά και η δημιουργία στη χώρα μας τριών συνεταιρισμών που αποτέλεσαν τους μεγάλου μεγέθους και αξιόπιστους συνομιλητές των Ιταλών. 

Τα τελευταία χρόνια, μπήκαμε συστηματικά στην παγκόσμια αγορά κελυφωτού φιστικιού και το ενδιαφέρον για την καλλιέργεια απογειώθηκε. Το σύνολο σχεδόν της παραγωγής διοχετεύεται στην αγορά μέχρι τα Χριστούγεννα, οι συναλλαγές γίνονται με εξαιρετικούς για την περίοδο που διανύουμε όρους, τα εμπορικής φύσεως προβλήματα είναι περιορισμένα. Φέτος μάλιστα περάσαμε κι ένα μεγάλο crash test: παρ' όλη την πρωτοφανή παραγωγή των ΗΠΑ που πλημμύρισαν τη διεθνή αγορά με προϊόν και την μεγάλη πτώση της τούρκικης λίρας, η αγορά μας άντεξε. Δώσαμε όλη μας την παραγωγή σε πολύ καλές τιμές! Σημαίνει ότι έχουμε πια αποκτήσει ένα κοινό που ζητάει το προϊόν μας και οι πελάτες μας ενδιαφέρονται να κρατήσουν ζωντανή τη σχέση μαζί μας. Εξαιρετικά ενθαρρυντικά μηνύματα!

Ενα νέο success story γεννιέται στην Ελλάδα! Εισρέουν στην χώρα περί τα 25 εκατ. ευρώ από εξαγωγές ετησίως, ποσό μικρό αλλά ανερχόμενο και το σημαντικό είναι ότι έχουν αρχίσει να γίνονται και οι πρώτες επενδύσεις στον τομέα της μεταποίησης, χώρο όπου έχουμε πλήρη άγνοια. Η πρώτη Ελληνοιταλλική επένδυση για το σπάσιμο φιστικιού έγινε το περασμένο φθινόπωρο, ενώ υπάρχουν συζητήσεις για πολλά ακόμη σχέδια. Ο κλάδος προσέλκυσε ξένες επενδύσεις εν μέσω ερειπίων!!! Σκεφτείτε δυναμική!

Φυσικά δεν λείπουν τα προβλήματα και κυρίως η έλλειψη προγραμματισμού. Δεν νομίζω ότι θα περίμενε κανείς πως το κράτος βλέποντας την θετική αυτή εξέλιξη θα έτρεχε να βοηθήσει; Ευτυχώς, πολιτική ηγεσία και υπηρεσίες αντιμετωπίζουν με θετικό πνεύμα την καλλιέργεια και δίνουν λύσεις όπου μπορούν, μέσα πάντα στην ελληνική πραγματικότητα και πνεύμα. 

Η αισιοδοξία για τη μελλοντική πορεία έγκειται σε δύο παράγοντες: πρώτον στήνονται πολλές εκμεταλλεύσεις με σεβαστό μέγεθος και σε σύγχρονη βάση. Αυτοί θα αποτελέσουν αργότερα τους ηγέτες του κλάδου οι οποίοι και θα αναλάβουν να συνεννοηθούν με τους ξένους αγοραστές, οι οποίοι θέλουν τα γνωστά: συνέπεια, προμήθεια όλο το χρόνο, επιχειρηματικό πνεύμα συνεννόησης. Το δεύτερο στοιχείο που εμπνέει αισιοδοξία είναι το μεγάλο ενδιαφέρον ξένων παικτών του κλάδου για την καλλιέργεια μας. Το στοιχείο αυτό δεν πρέπει να το θεωρήσουμε δεδομένο και αειθαλές διότι νέες περιοχές μπαίνουν στο παιχνίδι, όπως για παράδειγμα η Περιφέρεια της Μαδρίτης, η οποία δήλωσε οτι επιθυμεί να γίνει η μεγαλύτερη φιστικοπαραγωγός περιοχή της Ευρώπης τα επόμενα 20 χρόνια. Έχουν επενδύσει αρκετά σε γνώση και τώρα εισέρχονται στο κομμάτι της παραγωγής. Οι διεθνείς παίκτες παρακολουθούν τις εξελίξεις στην μεριά αυτή της Μεσογείου και πολλοί από αυτούς παίρνουν θέση. Σε κάθε περίπτωση πάντως τα μηνύματα από την αγορά είναι θετικά και ενθαρρυντικά. Η διεθνής σοκολατοβιομηχανία δοκιμάζει το φιστίκι για την παραγωγής τελικού προϊόντος, και μάλιστα Premium, αφού η τιμή του είναι ιδιαίτερα υψηλή.

Έλλειμμα σημαντικό παρατηρείται στην απροθυμία του ελληνικού εμπορίου να επενδύσει στο χώρο αυτό. Χωρίς ισχυρές εμπορικές επιχειρήσεις στο μέλλον θα βρεθούμε σε δύσκολη διαπραγματευτική θέση. Όταν η αγορά ωριμάσει, οι παραγωγοί δεν θα μπορούν να διαπραγματευτούν από θέση ισχύος όπως κάνουν τώρα. Το σωστό και με ισχυρές βάσεις εμπόριο είναι απολύτως αναγκαίο. Βέβαια οι άνθρωποι του εμπορίου ξηρών καρπών θα κουνάνε το κεφάλι τους λέγοντας χωρίς τράπεζες πως να δραστηριοποιηθείς σε έναν τόσο ακριβό χώρο;

Η τόνωση του εθνικού μας ηθικού είναι περισσότερο από κάθε άλλη φορά αναγκαία. Δεν θα έλθει όμως με την καλλιέργεια πλασματικού κλίματος που καλλιεργείται με τους παραδοσιακούς και γνωστούς τρόπους. Η εμπιστοσύνη όλων μας έχει κλονιστεί και είμαστε καχύποπτοι σε ό,τι ακούμε και δεν βλέπουμε. Σας διαβεβαιώνουμε ότι τις νέες φυτεύσεις τις είδαμε με τα μάτια μας και την φετινή αντοχή της αγοράς την νιώσαμε στην τσέπη μας. Πιστέψτε με, δεν είναι η Άνοιξη που δημιουργεί την ελπίδα. Είναι τα νεαρά φυτά που παλεύουν να πετάξουν τα πρώτα τους βλαστάρια. Είναι οι άνθρωποι που αντί να κρατούν τα λεφτά στα στρώματα τα έδωσαν να επενδύσουν στη γη τους σε πείσμα των καιρών.

Του Δημήτρη Αντωνόπουλου 

* Ο κ. Δημήτρης Αντωνόπουλος είναι Αγροτοοικονομολόγος Msc -Παραγωγός Κελυφωτού Φιστικιού   

Κελυφωτά φιστίκια ή Φυστίκια Αιγίνης, μια σούπερ τροφή με μεγάλη θρεπτική αξία, κάνοντας καλό στην καρδιά, στην χοληστερίνη, στα μάτια, στην δίαιτα