13ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΥΓΕΙΑΣ, Χαιρετισμός Προέδρου ΣΦΕΕ, κ. Πασχάλη Αποστολίδη

Αθήνα, 12 Δεκεμβρίου 2017, ώρα 19:30΄, Divani Caravel Αθήνα

Αξιότιμε Κύριε Υπουργέ,

Αξιότιμοι προσκεκλημένοι, 

Κυρίες και Κύριοι, καλησπέρα σε όλους!

Αποτελεί μεγάλη χαρά και τιμή για μένα να βρίσκομαι σήμερα εδώ μαζί σας και να χαιρετίζω εκ μέρους του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος, το 13ο Πανελλήνιο Συνέδριο Υγείας. 

Ένα συνέδριο που έχει πετύχει στη διαδρομή του, να κατοχυρώσει όχι μόνο τη θεσμική και επιστημονική αξία του, αλλά κυρίως την αναγνώριση ότι αποτελεί, μέσω των εργασιών του, ένα έγκυρο, διαυγή και διεισδυτικό σημείοαπεικόνισης, διάγνωσης και αντιμετώπισης όλων των ζητημάτων, που ταλανίζουν το χώρο της Υγείας στη χώρας μας, αλλά και των προκλήσεων που καλείται να διαχειριστεί. 

Αν κανείς ανατρέξει στα συμπεράσματα και τις υποδείξεις όλων των προηγούμενων συναντήσεων, θα επιβεβαιώσει του λόγου το αληθές. Ότι δηλαδή και οι παθογένειες και οι δυσχέρειες και τα προβλήματα και οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες, αλλά και οι λύσεις και τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν, έχουν εντοπιστεί και με επάρκεια αναλυθεί. 

Με λίγα λόγια, δεν υστερήσαμε ούτε στην γενναία παραδοχή των ζητημάτων, ούτε στην ορθή ανάγνωσή τους και ιεράρχησή τους, ούτε βεβαίως και στην εξεύρεση των αποτελεσματικών λύσεων που έπρεπε να προκριθούν. 

Δυστυχώς, κοιτώντας προς τα πίσω, θα έρθουμε κατάματα και με μια άλλη καθόλου ευχάριστη διαπίστωση. 

Στην Ελλάδα, οι αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις καθυστερούν σταθερά και απελπιστικά, ενώ όταν εφαρμόζονται, υιοθετούνται διστακτικά και αποσπασματικά και συνηθέστερα αναβάλλονται για το εγγύς μέλλον, που όμως διαρκώς απομακρύνεται. 

Είναι δηλαδή, αυτός ο μοναδικός «ελληνικός τρόπος» που εξαιτίας τουοδηγηθήκαμε σε αυτή την πρωτοφανή κρίση, αλλά και η βασική αιτία που καθυστερεί η έξοδός μας από αυτή. 

Ο χώρος της Υγείας αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα ανορθολογισμού και διαρκών αναβολών. Την ώρα μάλιστα, που όλοι συμφωνούν πως η διασφάλιση του μέγιστου αγαθού της Υγείας αποτελεί επείγουσα εθνική προτεραιότητα και αναγκαία προϋπόθεση για την οικονομική και κοινωνική ανασυγκρότηση της πατρίδας μας. 

Θα το επαναλάβω για μια ακόμη φορά. Ο φαρμακευτικός κλάδος όλα τα χρόνια της κρίσης με απόλυτη συναίσθηση της κοινωνικής του ευθύνης και με απόλυτο σεβασμό στις δημοσιονομικές δυνατότητες της χώρας, δεν άφησε κανέναν Έλληνα ασθενή να στερηθεί τα φάρμακα και τις αναγκαίες προς αυτόν θεραπείες. Ούτε τις καινοτόμες. Στις τόσες περικοπές και ανησυχίες δεν του προσθέσαμε και αυτήν. Δεν τον αφήσαμε να αισθανθεί ποτέ πολίτης μειωμένων δικαιωμάτων και προσδοκιών. Στη χώρα που το αυτονόητο σπανίζει, η υπόμνηση της αυτονόητης στάσης μας έχει τη δική της σημασία και αξία. 

Η φαρμακευτική δαπάνη που έχει οριστεί στα € 2,5 δις, δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού, όπως και ο ίδιος ο υπουργός παραδέχεται και καταδεικνύουν πρόσφατες μελέτες. Όμως, η Πολιτική Υγείας εστιάζεται μόνο στη μείωση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης και όχι στην εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, που θα επέτρεπε στο σύστημα υγείας την εξοικονόμηση πόρων. Η αδυναμία αυτή της Πολιτείας, υποκαταστάθηκε σε μεγάλο βαθμό με οριζόντια μέτρα, τα οποία βαρύνουν και τις φαρμακευτικές εταιρίες (€ 1δις τουλάχιστον σε υποχρεωτικές επιστροφές και εκπτώσεις) και τους ασθενείς (άλλο €1δις από την αυξημένη συμμετοχή τους). Υποκαθιστούμε δηλαδή, την κοινωνική πολιτική του κράτους και αναπληρώνουμε την υποχρηματοδότηση του συστήματος. Η συνεισφορά μας -ή έμμεση φορολογία - στη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη αποτελεί ρεκόρ, καθώς είναι τρεις (3) φορές πάνω από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο!

Και σε αυτό το βεβαρημένο περιβάλλον, με τα θεωρητικώς προσωρινά μέτρα, επιλέγεται και πάλι η βολική, αν και προδήλως καταστροφική, αύξηση της έμμεσης φορολόγησης των φαρμακευτικών εταιριών με πολιτικές που απειλούν ευθέως την εισαγωγή νέων, καινοτόμων, σωτήριων θεραπειών. Με αυτή την πρακτική από το να παρέχουμε στον ασθενή αυτό που επιστημονικά χρειάζεται θα περάσουμε σε αυτό που λογιστικά διαθέτουμε! Ο ανορθολογισμός στη διαχείριση των περιορισμένων διαθέσιμων πόρων δημιουργεί συνθήκες αποεπένδυσης με διακύβευμα να καθυστερούν ή και να μην έρθουν καθόλου νέα φάρμακα. 

Τα νέα μέτρα, ειδικά το ενοποιημένο rebate, που σημαίνει επιπλέον επιβάρυνση της φαρμακοβιομηχανίας κατά € 140 εκατ. –χωρίς αντίστοιχη μείωση του clawback- και το τέλος εισόδου 25% στα νέα φάρμακα, δυσχεραίνουν την είσοδο νέων φαρμάκων στην Ελληνική αγορά με συνέπεια την υγειονομική υποβάθμιση, την αδυναμία κάλυψης κλινικών αναγκών και την αρνητική επίπτωση στις επενδύσεις και την απασχόληση.

Το χειρότερο είναι, όμως, ότι τα νέα μέτρα έρχονται και προστίθενται το ένα μετά το άλλο, χωρίς πρώτα να αποτιμηθούν οι συνέπειές τους. Βαλλόμαστε από ομοβροντία μέτρων που ενισχύουν τη μη προβλεψιμότητα.

Θα ήθελα να αναφερθώ και σε ένα νέο που ίσως ήδη γνωρίζετε: Σύμφωνα με το κείμενο της 3ης αξιολόγησης που διέρρευσε τις προηγούμενες ημέρες στον Τύπο το clawback επεκτείνεται και για τα επόμενα τρία (3) χρόνια μετά το 2018, δηλαδή 2019-2020-2021. Και ερωτώ: που είναι η συνυπευθυνότητα, το «ταβάνι» που υπάρχει σε όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες; Μόνο η φαρμακοβιομηχανία είναι υπεύθυνη;

Αναφορικά, τώρα, στο πολυσυζητημένο ΗΤΑ, η σύσταση ενός οργανισμού αξιολόγησης τεχνολογιών υγείας (ΗΤΑ) αποτελεί εδώ και χρόνια πάγιο αίτημα του ΣΦΕΕ και είναι επιβεβλημένη στη χώρα μας, στο πλαίσιο των μνημονιακών μας υποχρεώσεων. Το σχέδιο νόμου «Αξιολόγηση και Αποζημίωση Φαρμακευτικών Προϊόντων Ανθρώπινης Χρήση και άλλες διατάξεις» ήταν, λοιπόν, και πολυαναμενόμενο και στη σωστή κατεύθυνση, το περιεχόμενό του, όμως, χρήζει διορθώσεων και σημαντικών βελτιώσεων.Αντί να εξαλείψει τα προϋπάρχοντα κριτήρια αξιολόγησης (εξωτερικά και εσωτερικά) που είχαν τεθεί, με το παρόν σχέδιο νόμου δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερα εμπόδια και καθυστερήσεις στην άμεση και απρόσκοπτη πρόσβαση των ασθενών στις καινοτόμες θεραπείες.

Επιπλέον, η αρμοδιότητα για τον ΗΤΑ θα πρέπει να ανατεθεί σε κάποιον ανεξάρτητο και αυτόνομο φορέα και απαιτεί μία διεπιστημονική συνεργασία. Το σχετικό νομοσχέδιο θα πρέπει να προβλέπει ρητά τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων, συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων των συλλόγων ασθενών, της ιατρικής και ακαδημαϊκής κοινότητας, αλλά και της φαρμακοβιομηχανίας.

Η ορθή οργάνωση και προσαρμογή του όποιου ΗΤΑ υιοθετηθεί στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα βαρύνουσας σημασίας για την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες υψηλού κόστους, ειδικά σε μια εποχή περιορισμένων πόρων. H σύσταση του ΗΤΑ θα πρέπει να διέπεται από τις αρχές της ανεξαρτησίας, της διαφάνειας και της πολυφωνίας, καθώς μια τέτοια συνεργασία θα συνεισφέρει στη βελτίωση της πρόσβασης των ασθενών σε νέες θεραπείες, στη βελτίωση της αποδοτικότητας κατά την ανάπτυξη τεχνολογιών υγείας, στη βελτίωση των δεδομένων που αξιολογούνται κατά τη λήψη αποφάσεων αποζημίωσης και στην ενίσχυση της διαφάνειας στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

Ο ΣΦΕΕ έχει γνωστοποιήσει στην πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας τα σημεία προς διόρθωση και βελτίωση και έχει υποβάλει και αναλυτικά ανά άρθρο συγκεκριμένες προτάσεις και σχόλια στη δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση. Τα κεντρικά σημεία που υποβάλαμε προς διόρθωση αφορούν πρώτον, στην εν δυνάμει καθυστέρηση 2-4 χρόνια και δεύτερον, στηδιαδικασία αξιολόγησης, να μην καταλήξει  εργαλείο μείωσης τιμής.Αναμένουμε ότι η Πολιτεία θα υπολογίσει ρεαλιστικά τις παρεμβάσεις αυτές και θα προβεί στις απαραίτητες διορθώσεις και διευκρινίσεις.

Σε μία εποχή που η Ευρώπη επανακαθορίζει τον αναπτυξιακό της προσανατολισμό αναζητώντας το νέο παραγωγικό μοντέλο που θα τη βγάλει από την κρίση, μέσα από την επένδυση στην καινοτομία και τις ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, στη χώρα μας αποτυγχάνουμε επανειλημμένως να εφαρμόσουμε τις στοιχειωδώς αναγκαίες διαρθρωτικές «θεραπείες» για την αποτελεσματική προστασία τόσο της ελληνικής κοινωνίας όσο και της οικονομίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, η οικονομία της χώρας έτρεξε με 1,3% στο γ' τρίμηνο έναντι 2,6% του μέσου όρου σε Ε.Ε. – Ευρωζώνη. Οι πρώην μνημονιακές χώρες (Ιρλανδία, Πορτογαλία, Κύπρος), αλλά και πρώην προβληματικές (Ισπανία) χώρες συνεχίζουν να αναπτύσσονται με πολύ καλούς ρυθμούς, ενώ εμείς παραμένουμε «ουραγός». Η Πολιτεία πρέπει, επιτέλους, να συνειδητοποιήσει ότι ο κλάδος μας είναι μέρος της λύσης. Όσο το περιβάλλον παραμένει απρόβλεπτο και τα βάρη στη φαρμακοβιομηχανία αυξανόμενα τόσο τα περιθώρια για ανάπτυξη θα μειώνονται.

Συμπερασματικά, με τις παρούσες συνθήκες οι ευκαιρίες ανάκαμψης απομακρύνονται. Η απόσυρση των νέων μέτρων και ο επαναπροσδιορισμός της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης κατά €500εκ. (€300 εκατ. στην εξωνοσοκομειακή δαπάνη, βάσει πρόσφατης μελέτης που ανακοινώθηκε στο ISPOR και αναδεικνύει ότι πρέπει να συνυπολογιστούν κι άλλοι παράγοντες, όπως επιδημιολογικά δεδομένα, στον καθορισμό της δαπάνης και €200 εκατ.στη νοσοκομειακή και κατ' ελάχιστον η αύξηση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, σύμφωνα με την αύξηση του ΑΕΠ της χώρας το 2017) πρέπει να γίνουν άμεσα, προτού οι συνέπειες να είναι ανεπανόρθωτες. Είμαστε σύμμαχοι της Πολιτείας για την ίαση του δημόσιου συστήματος Υγείας και τη διασφάλιση - χωρίς αποκλεισμούς- του αυτονόητου δικαιώματος του Έλληνα ασθενή να κάνει χρήση κάθε σωτήριας, για την υγεία του, θεραπείας και να απολαμβάνει τα αγαθά της επιστημονικής εξέλιξης και προόδου. Αρκεί και η Πολιτεία να κάνει το καθήκον της πράξη.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας και εύχομαι καλή επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου.

Συνέδριο ΕΣΔΥ 2017