Συκοφαντική δυσφήμηση μέσω διαδικτύου και χρόνος παραγραφής

του Στάθη Δημ. Σταματελόπουλου, Νομικού Συνεργάτη Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνας

Ενδιαφέροντα ζητήματα προκύπτουν κατά καιρούς από την ανάρτηση σε διάφορους διαδικτυακούς τόπους (ιστοσελίδες ή blogs) κειμένων, που περιέχουν, κατά την κρίση των αναφερομένων και εμπλεκομένων σε αυτά προσώπων, γεγονότα δυσφημιστικά, δηλαδή γεγονότα που μπορούν να βλάψουν την τιμή και την υπόληψη κάποιου, ιδίως δε, όταν τα γεγονότα αυτά είναι και ψευδή, οπότε συντρεχούσης και της γνώσης του ψεύδους από τον διαδίδοντα αυτά, συνιστούν το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμισης. Ιδιαίτερο δε ενδιαφέρον παρουσιάζει το ζήτημα αυτό, όταν ο ενδιαφερόμενος λάβει γνώση του δυσφημιστικού γεγονότος της ανάρτησης, όχι άμεσα, αλλά σε μεταγενέστερο της ανάρτησης χρόνο, οπότε και προκύπτει ζήτημα αναζήτησης του χρόνου παραγραφής του σχετικού αδικήματος, καθώς προβλέπεται διαφορετικός (πιο σύντομος) χρόνος παραγραφής για το αδίκημα της δυσφήμισης, όταν αυτή τελείται ¨δια του τύπου¨ .

Το ζήτημα αυτό και ειδικότερα ο χαρακτηρισμός του αδικήματος της δυσφήμισης, ως δια του τύπου τελούμενης, όταν αυτή έλαβε χώρα δια αναρτήσεως σχετικού κειμένου στο internet, απασχόλησε και την υπ. αριθμ. 192/2017 απόφαση του ΣΤ ποινικού τμήματος του Αρείου Πάγου, η οποία έκρινε επί αιτήσεως αναιρέσεως του Εισαγγελέα Πρωτοδικών Ροδόπής κατά απόφασης του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Ροδόπης, με την οποία, κατά μετατροπή της σχετικής κατηγορίας, κρίθηκε ότι, δυσφήμηση που έλαβε χώρα δια κειμένου, που αναρτήθηκε σε διαδικτυακό τόπο (BLOG), εμπίπτει στην έννοια της δια του τύπου τελούμενης δυσφήμισης και κατά συνέπεια υπόκειται στην βραχύτερη παραγραφή των 42 μηνών και όχι στην συνήθη για τα πλημμελήματα πενταετή παραγραφή, με αποτέλεσμα να παύσει οριστικά την ποινική δίωξη, λόγω παραγραφής.

Ειδικότερα και σύμφωνα με το σκεπτικό της ανωτέρω απόφασης του Αρείου Πάγου, η οποία έκανε τελικά δεκτή την αίτηση αναίρεσης του Εισαγγελέα και αναίρεσε την προσβαλλόμενη απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Ροδόπής, στην προκειμένη περίπτωση ισχύουν τα εξής:

Το άρθρο μόνο του Ν. 2243/1994 ¨περί καταργήσεως των ειδικών ποινικών διατάξεων περί τύπου¨ ορίζει στην παρ. 1 εδ. α, ότι καταργούνται οι ποινικές διατάξεις, ουσιαστικές και δικονομικές του Ν.5060/1931 ¨περί τύπου¨ προσβολών της τιμής εν γένει και άλλων σχετικών αδικημάτων και του Α.Ν. 1092/1938 ¨Περί Τύπου¨, καθώς και κάθε άλλη ουσιαστική και δικονομική ποινική διάταξη ειδικού νόμου, σχετικά με τον Τύπο, εκτός των άρθρων 29 και 30 του Ν.5060/1931, όπως αυτά ισχύουν σήμερα, του άρθρου 47 του Α.Ν. 1092/1938, όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 4 παρ. 2 του Ν. 1738/1987 και της παρ. 3 του άρθρου μόνου του Ν.1178/1981.

Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι, από της ενάρξεως της ισχύος του ανωτέρω νόμου, που συντελέσθηκε την 3-10-1994, θεωρούνται καταργημένες όλες οι ποινικές διατάξεις, ουσιαστικές και δικονομικές, των σχετικών, περί τύπου, νόμων και η νομοτυπική μορφή των αδικημάτων καθιερώνεται και προσδιορίζεται από τις ουσιαστικές διατάξεις του Ποινικού Κώδικα, ή άλλου ειδικού νόμου.

Έτσι ο νομοθέτης θεώρησε ότι, οι γενικές διατάξεις είναι επαρκείς για την αντιμετώπιση των αδικημάτων που τελούνται δια του Τύπου. Όμως, ο ίδιος ο νομοθέτης διατήρησε σε ισχύ και ειδικής μορφής διατάξεις, των οποίων το εύρος δεν καλύπτεται από τον Ποινικό Κώδικα, ή τον Κώδικα Ποινική; Δικονομίας . Εξάλλου, οι διατάξεις των άρθρων 1 παρ. 1 και  2 παρ. 1 και 2 του Α.Ν. 1092/1938 ¨Περί Τύπου¨, που επανήλθε σε ισχύ με το άρθρο 2 του Ν.10/1975 δεν καταργήθηκαν υπό της παρ. 1 του άρθρου μόνου του Ν.2243/1994, γιατί αυτές δεν εμπίπτουν στην έννοια της ουσιαστικής ποινικής δικονομικής διάταξης, αφού οι ίδιες απλά και μόνο προσδιορίζουν, εξ απόψεως ορισμού, την έννοια του Τύπου, του εντύπου δημοσιεύματος και της δημοσιεύσεως .  

Ειδικότερα αμφότερες οι προαναφερόμενες διατάξεις καθορίζουν αντιστοίχως ότι ?..¨Τύπος και έντυπο, επί των οποίων εφαρμόζονται οι διατάξεις του νόμου τούτου είναι παν ότι, εκ τυπογραφίας, ή οιουδήποτε άλλου μηχανικού ή χημικού μέσου παράγεται σε όμοια αντίτυπα και χρησιμεύει σε πολλαπλασιασμό, ή διάδοση χειρογράφων, εικόνων, παραστάσεων, μετά, ή άνευ σημειώσεων, ή μουσικών έργων, μετά κειμένου, ή επεξηγήσεων, ή φωνογραφικών πλακών ?.και ότι ¨?Ως δημοσίευση εντύπου θεωρείται η διανομή, πώληση, καθώς και η σε δημόσια μέρος, ή σε δημόσια συνάθροιση, ή σε μέρος προσιτό στο κοινό, τοιχοκόλληση, ή έκθεση παντός εντύπου??..Αδίκημα του τύπου υπάρχει, όταν λάβει χώρα η κατά την προηγούμενη παράγραφο δημοσίευση ?.     

Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι, για την στοιχειοθέτηση των εγκλημάτων, τα οποία τελούνται δια του Τύπου, ήτοι των εγκλημάτων του κοινού δικαίου τα οποία προβλέπονται από τον Ποινικό Κώδικα, ή από τους ειδικούς ποινικούς νόμους όταν τελούνται με κατάχρηση του Τύπου, ως μέσου για την εκδήλωση τους (ΟλΑΠ 759/1988), δεν αρκεί να συντρέχει το στοιχείο του εντύπου, όπως αυτό εννοιολογικώς προσδιορίζεται από το άρθρο 1 του Α.Ν. 1092/1938, αλλά προσαπαιτείται και η δημοσίευση του, η οποία θεωρείται ότι υπάρχει, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 1 του ίδιου νόμου, όταν συντελεσθεί η διανομή, ή η πώληση του εντύπου, καθώς και η τοιχοκόλληση, ή η έκθεση αυτού σε δημόσιο μέρος, ή σε δημόσια συνάθροιση, ή σε μέρος προσιτό στο κοινό.

Κατά συνέπεια, η καταχώριση στο διαδίκτυο (ίντερνετ) κειμένου με δυσφημιστικά γεγονότα και η ανακοίνωση από τηλεοράσεως δυσφημιστικών γεγονότων, αφού το διαδίκτυο και η τηλεόραση δεν αποτελούν τυπογραφία, ούτε και θεωρούνται μέσα πολλαπλασιασμού χειρογράφων και δεν θεωρούνται ¨Τύπος ¨ή ¨έντυπο¨, δεν στοιχειοθετούν αδίκημα τελούμενο δια του Τύπου (ΑΠ 726/2010, ΑΠ 1030/2009, ΑΠ 136/2002) και η παραγραφή του σχετικού αδικήματος της δυσφήμισης δεν είναι η βραχυχρόνια και προβλεπόμενη από το άρθρο 47 του Α.Ν. 1092/1938 παραγραφή των 42 μηνών, αλλά η συνήθης πενταετής παραγραφή για το πλημμελήματα, η οποία ξεκινάει από την ανάρτηση της σχετικής δημοσίευσης και διαρκεί καθ? όσον χρόνο αυτή συνεχίζεται (διαρκές έγκλημα) και μέχρι την συμπλήρωση πέντε ετών.       

Ας είναι λοιπόν ιδιαίτερα προσεκτικοί όσοι διαχειρίζονται ιστοσελίδες  και BLOGS, και προβαίνουν σε ανάρτηση κειμένων και σχολίων που μπορούν να εκληφθούν ως προσβλητικά για την τιμή και υπόληψη τρίτου καθώς, το σχετικό πιθανά τελούμενο αδίκημα της δυσφήμισης και η παραγραφή αυτού θα κριθούν από τις κοινές διατάξεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και όχι από τις ευνοϊκότερες, ως προς το ζήτημα του χρόνου της παραγραφής, διατάξεις του ειδικού νόμου των περί τύπου αδικημάτων.

ΑΠΕ