Τα έντομα -στυλοβάτες της ζωής- εκπέμπουν σήμα κινδύνου

Παρά την παρουσία τους σε κάθε κρίκο της αλυσίδας του περιβάλλοντος τα έντομα αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης.

Πρόσφατη έκθεση, στοιχεία της οποίας δημοσιοποιεί το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF) προειδοποίησε για μια «αποκάλυψη» των εντόμων, καταγράφοντας ανησυχητικές μειώσεις στους πληθυσμούς τους. Η συνολική μείωση του παγκόσμιου πληθυσμού των εντόμων την περασμένη δεκαετία υπολογίστηκε σε 41%, ενώ το ποσοστό μείωσης σε επιλεγμένους παγκόσμιους πληθυσμούς εντόμων ήταν:

• Τριχόπτερα: 68%
• Πεταλούδες: 53%
• Σκαθάρια: 49%
• Μέλισσες: 46%
• Λιβελούλες: 37%
• Μύγες: 25%

Σύμφωνα με τον «Γκάρντιαν», ο ρυθμός εξαφάνισης των εντόμων είναι οκτώ φορές πιο γρήγορος από αυτόν των θηλαστικών, των πτηνών και των ερπετών. Ο συνολικός πληθυσμός των εντόμων μειώνεται κατά 2,5% κάθε χρόνο. Η βρετανική εφημερίδα επικαλείται την πρώτη παγκόσμια επιστημονική ανάλυση δεδομένων, συγκεντρώνοντας ευρήματα από τις 73 καλύτερες μελέτες που έγιναν μέχρι σήμερα. Όπως προκύπτει, ο πλανήτης βιώνει την αρχή μιας έκτης μαζικής εξαφάνισης στην ιστορία του, με τεράστιες απώλειες που έχουν ήδη αναφερθεί σε μεγαλύτερα ζώα, τα οποία είναι ευκολότερο να μελετηθούν. «Αν δεν αλλάξουμε τους τρόπους παραγωγής τροφής, τα έντομα στο σύνολό τους θα οδηγηθούν στην εξαφάνιση μέσα σε μερικές δεκαετίες», προειδοποιούν οι ερευνητές. 

Όπως τα περισσότερα έντομα, έτσι και οι μέλισσες πλήττονται σοβαρά: Ο αριθμός των αποικιών των μελισσών στις ΗΠΑ ήταν 6 εκατ. το 1947, ενώ από τότε έχουν χαθεί 3,5 εκατ. Στη Βρετανία, αναφέρει το WEF, το ένα τρίτο των άγριων μελισσών εξαφανίστηκε μεταξύ 1980 και 2013.
Η εισαγωγή νέων κατηγοριών εντομοκτόνων που εισήχθησαν τα τελευταία 20 χρόνια, όπως τα νεονικοτινοειδή, αναφέρει ο «Γκάρντιαν», ήταν ιδιαίτερα επιζήμια. Σύμφωνα με την Greenpeace, πάνω από 35% της παγκόσμιας παραγωγής τροφής εξαρτάται από τα έντομα- επικονιαστές. Στην Ευρώπη μόνο, περισσότερα από 4.000 είδη λαχανικών μεγαλώνουν χάρη στην ακούραστη δουλειά των μελισσών.

Το εκτεταμένο βασίλειο των εντόμων, θεμέλιο ζωής

Τα έντομα είναι τόσα πολλά που είναι δύσκολο να υπολογίσουμε ακριβώς τον αριθμό τους, ενώ ο συνολικός αριθμός των ειδών των αρθρόποδων θα μπορούσε με μια συντηρητική εκτίμηση να ξεπεράσει τα 80 εκατ. Αυτό σημαίνει ότι αντιστοιχούν 137 είδη αρθροπόδων για κάθε είδος σπονδυλωτού. Το συνολικό τους βάρος ξεπερνά κατά πολύ εκείνο των σπονδυλωτών, ενώ υπολογίζεται ότι ζυγίζουν 17 φορές όσο η ανθρωπότητα.

Τα έντομα αποτελούν βασικούς κρίκους της αλυσίδας σχεδόν σε όλα τα οικοσυστήματα. Είναι δουλειά τους να τρώνε φυτά, μετατρέποντας την ηλιακή ενέργεια σε βιομάζα- το θεμέλιο των περισσότερων χερσαίων τροφικών δικτύων.  Αυτά τα φυτοφάγα έντομα γίνονται στη συνέχεια τροφή σαρκοφάγων εντόμων, τα οποία με τη σειρά τους αποτελούν τροφή μεγαλύτερων ζώων. Η εξαφάνιση των εντόμων συνιστά έτσι απειλή για όλα τα πλάσματα στο οικοσύστημα.

Όπως επισήμανε ο βιολόγος του Χάρβαρντ, E. O. Ουίλσον, «η αλήθεια είναι ότι χρειαζόμαστε τα ασπόνδυλα, αλλά αυτά δεν μας έχουν ανάγκη», ενώ ο συνάδελφός του, Τόμας Άισνερ, σχολίασε: «Τα έντομα δεν πρόκειται να κληρονομήσουν τη Γη. Την κατέχουν τώρα». 
Εάν τα καταστρέψουμε, μπορούμε να διαχειριστούμε τον πλανήτη χωρίς αυτά;

Του Βασίλη Κοριμέντζ

Πηγή ΑΠΕ