Κυβερνητικές στρατηγικές οι φωτιές στον Αμαζόνιο

Οι φωτιές που κατατρώγουν την Αμαζονία ΔΕΝ είναι απλώς απόρροια της ξηρασίας, της μείωσης των περιβαλλοντικών ελέγχων από την κυβέρνηση Μπολσονάρο, της αύξησης της αποψίλωσης για την επέκταση της (παράνομης) υλοτομίας και αγροκτηνοτροφικής παραγωγής.

Είναι αποτέλεσμα κυβερνητικών στρατηγικών που προϋποθέτουν την καταστροφή τεράστιων εκτάσεων παρθένου δάσους για μεγάλα «αμυντικά» και επενδυτικά έργα που θα έχουν δραματικές επιπτώσεις στον μεγαλύτερο πνεύμονα του πλανήτη, όπως αποκαλύπτει έρευνα του OpenDemocracy1.

H ρεπόρτερ Μανουέλα Λιμπάρντι γράφει πως επίσημη παρουσίαση του Power Point, στην οποία είχε πρόσβαση η λατινοαμερικανική έκδοση της γνωστής μιντιακής πλατφόρμας, δείχνει πως η κυβέρνηση του ακροδεξιού προέδρου «προτίθεται να χρησιμοποιήσει τη ρητορική του μίσους για να απομονώσει ιθαγενείς και μειονότητες στην περιοχή της Αμαζονίας» συκοφαντώντας τους αγώνες τους ενώ παράλληλα σχεδιάζει να καταλάβει στρατηγικά περιοχές της «μέσα από την υλοποίηση ληστρικών σχεδίων που θα είχαν ανυπολόγιστο οικολογικό αντίκτυπο».

Οπως γράφει η Λιμπάρντι, τον περασμένο Φεβρουάριο τρεις υπουργοί του Μπολσονάρο παρουσίασαν με αυτό το Power Point στο Τιριός της Πολιτείας Παρά τα έργα που σχεδιάζουν, τονίζοντας τη σημασία μιας ισχυρής παρουσίας της κυβέρνησης στην περιοχή της Αμαζονίας για να αποτραπεί η ευόδωση πολυεθνικών περιβαλλοντικών πρωτοβουλιών.

«Τα αναπτυξιακά προγράμματα πρέπει να εφαρμοστούν στη λεκάνη της Αμαζονίας έτσι ώστε να ενταχθεί στη λοιπή εθνική επικράτεια και να αντιταχθούμε στη διεθνή πίεση για την εφαρμογή πολυεθνικών περιβαλλοντικών σχεδίων, ιδίως δε του “Τριπλού Α”».

Ετσι αποκαλείται ένα σχέδιο δημιουργίας διαδρόμου περιβαλλοντικής προστασίας 135 εκατ. εκταρίων τροπικού δάσους ανάμεσα σε Ανδεις, Αμαζονία και Ατλαντικό.

Στην παρουσίαση αναφέρθηκε ότι για να αποτραπεί μια τέτοια προοπτική είναι απαραίτητο σε πρώτη φάση να προχωρήσουν έργα όπως ο υδροηλεκτρικός σταθμός στον ποταμό Τρομπέτας, η γέφυρα Ομπιντος στον ποταμό Αμαζόνιο και ο αυτοκινητόδρομος BR-163 ώς τα σύνορα με το Σουρινάμ.

Στην πραγματικότητα, ο Μπολσονάρο το είχε προαναγγείλει, αλλά ελάχιστοι, πλην των ιθαγενικών κοινοτήτων και των περιβαλλοντικών οργανώσεων, έδωσαν σημασία. Τους πρώτους μήνες της προεδρίας του, γράφει το Ιnfobae, εγκαινίασε ειδικό προϋπολογισμό Αμυνας, που κατά περισσότερο από 90% προορίζεται για ένα παλαιό πρόγραμμα γνωστό ως Calha Norte (Βόρεια Διώρυγα), το οποίο αποτελεί τη βάση της στρατηγικής του για την Αμαζονία.

Το σχέδιο, που συνίσταται στη δημιουργία «στρατηγικών υποδομών για την άμυνα των βορείων συνόρων της χώρας», εκπονήθηκε από τον στρατό το 1985, λίγο μετά την πτώση της δικτατορίας, με πρόφαση την προάσπιση της χώρας από την παρουσία Κουβανών στρατιωτών στο Σουρινάμ, από τα κολομβιανά αντάρτικα και από την κομμουνιστική απειλή.

Από το συρτάρι

Στόχος ήταν να εξασφαλίσει εδάφη 1,5 εκατ. τετραγωνικών χιλιομέτρων κατά μήκος οκτώ Πολιτειών της Αμαζονίας για «αναπτυξιακά έργα», όπως υδροηλεκτρικούς σταθμούς, αυτοκινητόδρομους και λιμάνια πάνω στον ποταμό Αμαζόνιο, αλλά και την αγροκτηνοτροφική και μεταλλευτική εκμετάλλευση γύρω από αυτή την περιοχή.

Το σχέδιο σύντομα εγκαταλείφθηκε ως ανέφικτο και οικονομικά ασύμφορο αποκύημα της ψυχροπολεμικής εποχής. Και έμεινε στα συρτάρια έως την εκλογή του Μπολσονάρο, όταν οι στρατιωτικοί που αποτελούν βασική δύναμη της κυβέρνησής του το έφεραν ξανά στο προσκήνιο.

Κλειδί δε, για να γίνει πραγματικότητα, αποτελεί η «απελευθέρωση της γης» από τις ιθαγενικές κοινότητες και τους άλλους κατοίκους της, η αποψίλωση των δασών, η «κατάκτηση» της ζούγκλας.

Ολα αυτά που με τη ρητορική του μίσους κηρύττει ανοιχτά ο Μπολσονάρο και λειτουργούν ως πυροκροτητής για κάθε είδους καταχρήσεις στον μεγαλύτερο πνεύμονα του πλανήτη.

Το αποτέλεσμα το βλέπουμε τώρα, γράφει ο αναλυτής Γκουστάβο: ο εκρηκτικός συνδυασμός της απληστίας για νέα εκμεταλλεύσιμα εδάφη, της συνακόλουθης αποψίλωσης, της ξηρασίας και της έναρξης κάποιων έργων του σχεδίου Calha Norte συνέβαλαν στην ανάπτυξη ενός πρωτοφανούς πύρινου μετώπου στην Αμαζονία.

Δεν είναι τυχαίο ότι η κοπή δέντρων στη βραζιλιάνικη Αμαζονία αυξήθηκε κατά 15% από τον Αύγουστο του 2018 ώς τον Ιούλιο του 2019 σε σχέση με την ίδια περίοδο την περασμένη χρονιά.

Σύμφωνα με την περιβαλλοντική οργάνωση Imazon, μόνο τον Ιούλιο χάθηκαν 1.287 τετραγωνικά χιλιόμετρα τροπικού δάσους, σημαντικό τμήμα του οποίου ανήκε σε κηρυγμένες προστατευόμενες περιοχές αλλά και σε οριοθετημένα ιθαγενικά εδάφη.

Οπως εξηγούσε στο Ρόιτερς ο Πάουλο Μουτίνιο, ερευνητής του IPAM (Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Ερευνας της Αμαζονίας), οι φωτιές που μαίνονται στην περιοχή δεν έχουν να κάνουν με την ξηρασία, όπως δήλωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος Ρικάρντο Σάλες (η οποία άλλωστε δεν είναι μεγαλύτερη από εκείνη που σημειώθηκε την ίδια εποχή πέρσι), αλλά με την ανθρώπινη δράση και μάλιστα με το πράσινο φως που έδωσε ο ίδιος ο πρόεδρος. «Δεν υπάρχει “φυσική” φωτιά στον Αμαζόνιο.

Υπάρχουν άνθρωποι που καταλαμβάνουν μια έκταση, κόβουν τα δέντρα και έπειτα από λίγους μήνες καίνε το έδαφος για να δημιουργήσουν βοσκοτόπια ή καλλιέργειες σόγιας», εξηγεί αναφέροντας έρευνα του IPAΜ που δείχνει πως οι δέκα Πολιτείες με τη μεγαλύτερη αποψίλωση είναι αυτές όπου εμφανίστηκαν οι περισσότερες πύρινες εστίες.

Το μήνυμα

«Ενα μεγάλο μέρος αυτών των πυρκαγιών ξέσπασαν σε δημόσιες εκτάσεις που καταλήφθηκαν παράνομα έπειτα από το απαράδεκτο και απόλυτα καταστροφικό μήνυμα της κυβέρνησης Μπολσονάρο για εκμετάλλευση με κάθε τίμημα και για ατιμωρησία», καταγγέλλει η οικολόγος Μαρίνα Σίλα, πρώην υπουργός Περιβάλλοντος επί προεδρίας του Λούλα, επισημαίνοντας πως «πάντα υπήρχαν πυρκαγιές.

Αλλά ποτέ στο παρελθόν δεν ενθαρρύνθηκαν ούτε υποδαυλίστηκαν από μια κυβέρνηση, από τη δημόσια ρητορική της… Δημιούργησαν όλες τις συνθήκες για να διευκολύνουν αυτό που συμβαίνει σήμερα».

Μια πρωτοφανής καταστροφή που θα κλιμακωθεί αν το Calha Norte και άλλα «αναπτυξιακά» σχέδια του Μπολσονάρο, όπως η επέκταση της αγροβιομηχανίας και των εξορυκτικών, γίνουν πράξη.

Αυτό είναι όραμά του, όπως εξηγούσε σε ένα από τα σλάιντ της παρουσίασης που αποκαλύπτει το OpenDemocracy: «Αυτές είναι οι νέες ελπίδες για την πατρίδα: η Βραζιλία πάνω από όλα». Κατά το Deutschland über alles.

(1) https://www.opendemocracy.net/en/democraciaabierta/leaked-documents-show-brazil-bolsonaro-has-grave-plans-for-amazon-rainforest/

Χριστίνα Πάντζου

.efsyn.gr