Παγκόσμια Ημέρα Νόσου Αλτσχάιμερ (Alzheimer). 21 Σεπτεμβρίου

Η 21 Σεπτεμβρίου κάθε έτους έχει ορισθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα Νόσου Αλτσχάιμερ (Alzheimer), αλλά έχει πλέον καθιερωθεί – εδώ και επτά χρόνια - να χαρακτηρίζεται ολόκληρος ο Σεπτέμβριος ως Παγκόσμιος Μήνας της Νόσου Αλτσχάιμερ (World Alzheimer΄s Month).
Η Παγκόσμια Ημέρα Αλτσχάιμερ έχει σκοπό την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τη νόσο, αλλά και την αφύπνιση και την ενεργοποίηση της Πολιτείας.
Ο όρος «άνοια» αφορά στην έκπτωση των νοητικών λειτουργιών, καταρχήν της μνήμης και ακολούθως του λόγου, της κρίσης και συνολικά της προσωπικότητας. Η άνοια είναι το σύνδρομο κατά το οποίο τα άτομα αντιμετωπίζουν κυρίως προβλήματα μνήμης αλλά και του λόγου, της προσοχής, του προσανατολισμού, της συμπεριφοράς καθώς και της ισορροπίας και της βάδισης.
Η άνοια αποτελεί σημαντικό ζήτημα της δημόσιας υγείας, εκτιμάται δε ότι μέχρι το 2050 ο αριθμός των ατόμων με άνοια θα είναι φθάσουν τα 131,5 εκατομμύρια παγκοσμίως. (Lam et al 2018)
Το σύνδρομο της άνοιας έχει πολλές αιτίες και βάσει μελετών, η πλέον συχνότερη (σε ποσοστό 60%-70%) είναι η Νόσος Alzheimer (AD). (Jutten et al 2017)

Η νόσος Alzheimer αποτελεί μείζον ιατρικό, κοινωνικό πρόβλημα για τις ανεπτυγμένες κοινωνίες. Είναι νευροεκφυλιστική νόσος του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, που χαρακτηρίζεται στην ήπια μορφή της από σταδιακή απώλεια της μνήμης και περιορισμό των υπόλοιπων νοητικών λειτουργιών του εγκεφάλου και είναι προοδευτική και μη αναστρέψιμη, προς το παρόν. 

Χαρακτηρίζεται από την εναπόθεση στον εγκέφαλο παθολογικών πρωτεϊνών (β-αμυλοειδούς και της τ- πρωτεΐνης που προκαλούν εκφύλιση των νευρώνων) με αποτέλεσμα την έκπτωση διανοητικών ικανοτήτων (Ebrahimi et al 2017). Εκδηλώνεται, συνήθως, σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, σπάνια σε ηλικίες 50 - 65, ενώ είναι σπανιότερα σε ηλικίες μικρότερες των 50 ετών (Frith et al 2017).

Στις μέρες μας, υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για το ρόλο της σωματικής άσκησης ως θεραπευτική στρατηγική αντιμετώπισης των ατόμων με νόσο του Alzheimer (Morris et al 2017). Τα τελευταία χρόνια, πληθώρα μελετών σχετικών με τη νόσο Alzheimer και την άσκηση, έχουν αναδείξει ότι η συστηματική άσκηση, μέσω ποικίλων μηχανισμών, προάγει την εγκεφαλική λειτουργία, διατηρώντας και βελτιώνοντας τις γνωστικές λειτουργίες του λόγου, της μνήμης και της προσοχής (Colcombe et al 2004, Lautenschlager et al 2008, Scarmeas et al 2009).

Η σωματική άσκηση μπορεί να μειώσει την συχνότητα εμφάνισης νευροεκφυλιστικών ασθενειών και ειδικότερα της νόσου Alzheimer. Τα αυξημένα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας προστατεύουν σημαντικά (38%) από τη μείωση της γνωστικής ικανότητας, ενώ η χαμηλού έως μέτριου επιπέδου άσκηση, παρουσιάζει επίσης σημαντική προστασία (35%) έναντι των γνωστικών ελλειμμάτων (Sofi et al 2011).

Η αερόβια άσκηση σχετίζεται με την βελτιωμένη απόδοση μνήμης και την μειωμένη ατροφία του ιππόκαμπου, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα καρδιοαναπνευστικά οφέλη της φυσικής κατάστασης μπορεί να είναι σημαντικά στην ανάπτυξη του εγκέφαλου (μείωση της ατροφίας του ιππόκαμπου). Η άσκηση φαίνεται να βελτιώνει τη ροή αίματος στον εγκέφαλο, να αυξάνει τον όγκο του ιππόκαμπου και να βελτιώνει την νευρογένεση.( Gass 2017)

Η αερόβια άσκηση είναι παρέμβαση χαμηλού κόστους και κινδύνου και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η αερόβια άσκηση μεταβάλλει τη διαδικασία της νόσου Alzheimer και αυτό έχει τεράστια θετική επίπτωση στη δημόσια υγεία (Morris et al 2017- Fang et al 2018).

Η θεραπευτική άσκηση είναι από τις πιο ελπιδοφόρες στρατηγικές βελτίωσης της γνωστικής λειτουργίας, της φυσικής κατάστασης και της λειτουργικής ανεξαρτησίας του ασθενή και επιβραδύνει την πρόοδο της νόσου (Middleton et al 2018).
Επίσης η θεραπευτική άσκηση καθυστερεί ή αναστρέφει τη μυϊκή απώλεια που συχνά σχετίζεται με προχωρημένα στάδια της νόσου. Μειώνει τον κίνδυνο πτώσεων, ενώ επίσης βελτιώνει τη διάθεση και τα συμπτώματα κατάθλιψης, μειώνοντας ταυτόχρονα και τα προβλήματα συμπεριφοράς σε άτομα με προχωρημένη νόσο. Ακόμη και οι ασθενείς με προχωρημένο Alzheimer θα πρέπει να ασκούνται τακτικά, για τη επιβράδυνση της φθίνουσας πορείας της γνωστικής αλλά και της σωματικής λειτουργικότητας (Sofi et al 2010 , Lam et al 2018).

Οι γενικές συστάσεις για την πρόληψη διαχείριση και τη βελτίωση της νόσου Alzheimer είναι:
• Αερόβια άσκηση (π.χ. περπάτημα, τρέξιμο, ποδηλασία), 3-5 φορές την εβδομάδα για 30-60 λεπτά (minimum 150 min/week), στο 60-90% της μέγιστης καρδιακής συχνότητας.
• Ασκήσεις αντίστασης και ασκήσεις ελαστικότητας στις μεγάλες μυϊκές ομάδες, καθώς και ασκήσεις ισορροπίας 2-3 φορές την εβδομάδα για 20-60 λεπτά (Erickson et al 2011, Morris et al 2017 , Brown et all 2017,Middleton et al 2018, Lam et al 2018).

Οι εξατομικευμένες συστάσεις για την πρόληψη και τη διαχείριση της νόσου Alzheimer μέσα από ένα θεραπευτικό πρόγραμμα άσκησης πρέπει να δίνονται μόνον από τους πτυχιούχους φυσικοθεραπευτές.

Απευθυνθείτε στους πιστοποιημένους φυσικοθεραπευτές μέλη του Ν.Π.Δ.Δ του Πανελληνίου Συλλόγου Φυσικοθεραπευτών, για την αποτελεσματική φυσικοθεραπευτική παρέμβαση.