Ώρα μηδέν για τον τουρισμό Υγείας, απαιτούνται αποφάσεις

του Γρηγόρη Σαμπάνη, Οικονομολόγος, μέλος Διοικητικού Συμβουλίου ΕΟΠΥΥ

Η Ελλάδα έχει κερδίσει δίκαια διεθνή αναγνώριση και θαυμασμό για την επιτυχή διαχείριση της πανδημίας του κοροναϊού. 

Καλός σχεδιασμός και αστραπιαία λήψη αποφάσεων από την κυβέρνηση, αλλά και η συμμετοχή των πολιτών στη συλλογική προσπάθεια επέτρεψαν στη χώρα μας να έχει από τους χαμηλότερους στον κόσμο αριθμούς κρουσμάτων και θανάτων. Πρόκειται για μια σπάνια περίπτωση, όπου η Ελλάδα δεν αποτελεί ουραγό ή «κακό μαθητή» της Ευρώπης, αλλά χώρα που πρωτοπορεί και, παρότι δεν διαθέτει τους πόρους άλλων χωρών, αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση σε μια πρωτοφανή δοκιμασία της ανθρωπότητας.

Αυτή η επιτυχία δίνει στην Ελλάδα ένα νέο διεθνές status. Είναι η χώρα που, αν και διαθέτει περιορισμένους πόρους, ωστόσο με ευφυή διαχείριση και δίνοντας απόλυτη προτεραιότητα στην προστασία της υγείας και της ανθρώπινης ζωής, κατόρθωσε να διαχειρισθεί με μεγάλη επιτυχία τη χειρότερη πανδημία των τελευταίων δεκαετιών. Η αναβάθμιση του κύρους της χώρας θα μπορούσε να κεφαλαιοποιηθεί πρωτίστως στο χώρο του Τουρισμού Υγείας, για λόγους που είναι προφανείς σε όλους. Η γειτονική Τουρκία, παρότι είχε από τους μεγαλύτερους παγκοσμίως αριθμούς κρουσμάτων, ακολουθεί με συνέπεια μια στρατηγική ανάπτυξης του Τουρισμού Υγείας και μια από τις πρώτες κινήσεις που έκανε, προχωρώντας στην άρση των περιοριστικών μέτρων, ήταν να επιχειρήσει την αποκατάσταση των ροών Τουρισμού Υγείας με 31 χώρες, ενώ δαπανά τεράστια ποσά στην προώθηση του Τουρισμού Υγείας και στοχεύει μεσοπρόθεσμα σε ετήσια έσοδα 20 δισ. δολ.

Δυστυχώς, η Ελλάδα δεν κινείται στην ίδια κατεύθυνση επιτάχυνσης της ανάπτυξης του Τουρισμού Υγείας. Αντίθετα, ο μηχανισμός της Πολιτείας σε αυτή την κατεύθυνση μοιάζει «βραχυκυκλωμένος» από ανεπάρκειες πολιτικών και υπηρεσιακών παραγόντων και υπόγειες διαδρομές ιδιωτικών συμφερόντων, με αποτέλεσμα κάθε κίνηση να έχει «παγώσει». Ο ΕΟΠΥΥ, ένας δημόσιος φορέας που αποτελεί διεθνές σημείο αναφοράς για τον Τουρισμό Υγείας για 32 χώρες και μπορεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάπτυξή του, δεν αφήνεται να επιτελέσει αποτελεσματικά τα καθήκοντά του.

Στο χώρο του Τουρισμού Υγείας, χρειάσθηκαν χρόνια για να ξεκαθαρίσει το θεσμικό πλαίσιο. Με την ΚΥΑ 27217 του 2013 έγινε μια πρώτη προσπάθεια θεσμικής παρέμβασης, που όμως έμεινε ανεφάρμοστη. Πέντε χρόνια αργότερα, το 2018, ψηφίσθηκε νομοθετική ρύθμιση, ο νόμος 4582/2018, με την οποία δόθηκαν σαφείς ορισμοί, με βάση τα διεθνώς αποδεκτά πρότυπα, του Τουρισμού Υγείας και των επιμέρους κατηγοριών του: ιατρικός τουρισμός, ιατρικός – θερμαλιστικός τουρισμός, τουρισμός ευεξίας. Με βάση αυτούς τους ορισμούς, ο νόμος προβλέπει με σαφήνεια πώς θα συσταθεί στον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) το Ηλεκτρονικό Μητρώο Τουρισμού Υγείας.

Όμως, ενώ το νομοθετικό πλαίσιο είναι πλέον ολοκληρωμένο, στην πραγματικότητα η πρόοδος είναι ελάχιστη. Τούτο, διότι για την εφαρμογή του νόμου, ως συνήθως συμβαίνει στην Ελλάδα, απαιτούνται δύο κοινές υπουργικές αποφάσεις (ΚΥΑ), για την κατάρτιση των οποίων σημειώνεται αδικαιολόγητη καθυστέρηση. Ο ΕΟΠΥΥ και η ειδική επιτροπή του για τον Τουρισμό Υγείας έχει ήδη, από τον Οκτώβριο, καταρτίσει σχέδιο της ΚΥΑ που προβλέπεται από το νόμο 4582/2018 και το έχει αποστείλει στα συναρμόδια υπουργεία Υγείας και Τουρισμού για διορθώσεις και συμπληρώσεις. Όμως, το σχέδιο ΚΥΑ παραμένει έκτοτε «θαμμένο» σε κάποια συρτάρια του υπουργείου Υγείας και του υπουργείου Τουρισμού.

Την ίδια ώρα, με την ανοχή, αν όχι και με την ενθάρρυνση από ορισμένα κυβερνητικά στελέχη, ένας ιδιωτικός σύνδεσμος επιχειρήσεων και επαγγελματιών, ο «Ελληνικός Σύνδεσμος Τουρισμού Υγείας» (ΕΛ.Ι.ΤΟΥΡ), αναγορεύεται αυθαίρετα ως «Εθνικό Συμβούλιο Τουρισμού Υγείας» και επιχειρεί να υφαρπάξει αρμοδιότητες και καθήκοντα ενός δημόσιου φορέα, του ΕΟΠΥΥ, τον οποίο ευθέως επιχειρεί να υπονομεύσει. Η ΕΛ.Ι.ΤΟΥΡ εμφανίζεται έτοιμη να επιτελέσει αυτόκλητα κρίσιμους ρόλους ενός πραγματικού Εθνικού Συμβουλίου Τουρισμού Υγείας, όπως ο συντονισμός για τη δημιουργία του Μητρώου Παρόχων Τουρισμού Υγείας, παρακάμπτοντας τον κατά νόμο αρμόδιο φορέα, δηλαδή τον ΕΟΠΥΥ. Αν μιλούσαμε με όρους ποινικού δικαίου, θα περιγράφαμε αυτές τις κινήσεις του ιδιωτικού φορέα ως αντιποίηση αρχής.

Σημειωτέον ότι, για τη συγκρότηση του Εθνικό Συμβουλίου Τουρισμού Υγείας, ο υπουργός Τουρισμού έχει στα χέρια του από τον Σεπτέμβριο προτάσεις από όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς, τις οποίες ζήτησε ο ίδιος, αλλά δεν έχει προωθήσει τη δημοσίευση της σχετικής απόφασης σε ΦΕΚ.

Άλλωστε, η κινητικότητα που αναπτύσσεται με αθέμιτο τρόπο από ένα ιδιωτικό φορέα, κατά κοινή αντίληψη όσων παρακολουθούν τις εξελίξεις στον Τουρισμό Υγείας, ίσως να μην είχε εκδηλωθεί με αυτό τον τρόπο, εάν ο υπουργός Τουρισμού δεν είχε σπεύσει από τον περασμένο Αύγουστο, ως μη όφειλε, να αναγνωρίσει τις παράλογες και ύποπτες αιτιάσεις της ΕΛ.Ι.ΤΟΥΡ περί δήθεν ανυπαρξίας θεσμικού πλαισίου για τον Τουρισμό Υγείας, τη στιγμή που όλοι γνωρίζουν ότι νόμος υπάρχει και το μόνο που έχει απομείνει είναι να εφαρμοσθεί. Φαίνεται πως ορισμένοι «κλείνουν το μάτι» στα ιδιωτικά συμφέροντα που θέλουν να ξαναγράψουν, για τον φέρουν στα μέτρα τους, ένα νόμο που χρειάσθηκαν πέντε χρόνια για να εγκριθεί.

Δυστυχώς, η δράση ιδιωτικών συμφερόντων σε ένα χώρο που αφήνεται ελεύθερος προς «αξιοποίηση» από την αδράνεια της Πολιτείας, εύλογα δημιουργεί καχυποψία και οδηγεί σε ένα βασανιστικό ερώτημα: άραγε, η προκλητική κωλυσιεργία από τους κατά το νόμο αρμόδιους για την ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου για τον Τουρισμό Υγείας οφείλεται σε ανεπάρκεια στην επιτέλεση των καθηκόντων τους, ή μήπως τελικά βρισκόμαστε μπροστά σε μια συμπαιγνία ιδιωτικών συμφερόντων και δημοσίων λειτουργών με αθέμιτους σκοπούς; Μήπως, με άλλα λόγια, η αδράνεια των υπευθύνων είναι μια συνειδητή προσπάθεια εκχώρησης δημόσιων λειτουργιών σε ιδιωτικά συμφέροντα;

Η σημερινή κυβέρνηση δεν διακατέχεται από ιδεοληψίες κρατικισμού. Έχει αποδείξει, όμως, ιδιαίτερα στη διαχείριση της πανδημίας, ότι αξιοποιεί άριστα τους κρατικούς θεσμούς και μηχανισμούς και θέτει με ορθό τρόπο τα όρια ανάμεσα στις λειτουργίες του Δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα. Στην περίπτωση του Τουρισμού Υγείας, όμως, οι θεσμικές δυσλειτουργίες και το «θόλωμα» των ορίων ανάμεσα στο Δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα είναι εντελώς αναντίστοιχες με τα δείγματα γραφής που έχει δώσει ως τώρα η κυβέρνηση και δημιουργούν έναν άμεσο κίνδυνο: ένας τομέας που θα μπορούσε να αναπτυχθεί θεαματικά με μεγάλη απόδοση στην εθνική οικονομία οδηγείται στη στασιμότητα, με ορισμένα ιδιωτικά συμφέροντα να «τρέφονται» από την αποδιάρθρωση των θεσμικών λειτουργιών και να θυσιάζουν μια εν δυνάμει σπουδαία συλλογική προσπάθεια στο βωμό του πρόσκαιρου κέρδους.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει αποδείξει τις διοικητικές του ικανότητες και ίσως έχει έλθει η ώρα να αναλάβει προσωπικά πρωτοβουλίες, πριν κλείσει το «παράθυρο ευκαιρίας» για την ανάπτυξη του Τουρισμού Υγείας. Η κυβέρνηση οφείλει να θέσει σε εφαρμογή το θεσμικό πλαίσιο για τον Τουρισμό Υγείας και να επιτρέψει στους δημόσιους φορείς να επιτελέσουν το έργο τους, δημιουργώντας τις πρόσφορες συνθήκες για μια ισορροπημένη ανάπτυξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Είναι μια μεγάλη πρόκληση και μια ευκαιρία που δεν επιτρέπεται να χαθεί!