Νέες μελέτες αποκαλύπτουν πώς η ηλικία είναι ο ισχυρότερος προάγγελος θανάτου ασθενούς με κοροναϊό

Σε κάθε 1.000 ανθρώπους ηλικίας κάτω των 50 ετών που μολύνει ο κοροναϊός Covid-19, σχεδόν κανένας δεν χάνει τη ζωή του. Από τους 50άρηδες και τα άτομα ηλικίας έως και 65 ετών, καταλήγουν περίπου πέντε στους 1.000 - οι περισσότεροι άνδρες. Ύστερα όμως ο κίνδυνος αυξάνεται κατακόρυφα. Μετά τα 75 έτη, ανά 1.000 ασθενείς με νόσο Covid-19, οι 116 πεθαίνουν.

Αυτές είναι οι θλιβερές στατιστικές της πανδημίας, σύμφωνα με μερικές νέες, λεπτομερέστατες μελέτες για τη θνησιμότητα ανά ηλικία της λοίμωξης που προκαλεί ο κοροναϊός.

Η τάση του κοροναϊού να κοστίζει ζωές αναλόγως με την ηλικία είχε διαφανεί από τις αρχές της πανδημίας. Ωστόσο τώρα ο κίνδυνος αυτός είναι σαφέστερος, λέει ο Dr. A. Marm Kilpatrick, καθηγητής Αναπτυξιακής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στην Σάντα Κρουζ.

Η εξέλιξη αυτή οφείλεται σε ερευνητικές ομάδες που αναζήτησαν αντισώματα εναντίον του ιού στον γενικό πληθυσμό. Οι σχετικές έρευνες διεξήχθησαν σε Ισπανία, Αγγλία, Ιταλία και Γενεύη. «Τα στοιχεία είναι πολύ ακριβέστερα όταν αναζητάμε την επίπτωση σε έναν γενικό πληθυσμό, με συγκεκριμένα δημογραφικά χαρακτηριστικά», πρόσθεσε ο καθηγητής.

Πρώτα η ηλικία…

Οι νέες μελέτες αποκαλύπτουν ότι η ηλικία είναι μακράν ο ισχυρότερος προάγγελος για τον κίνδυνο θανάτου ενός ασθενούς. Αυτό τεκμηριώνεται με τον δείκτη IFR (infection fatality rate), δηλαδή με τη θνησιμότητα επί του αληθινού αριθμού των κρουσμάτων.

Ως αληθινός αριθμός κρουσμάτων θεωρείται εκείνος που συμπεριλαμβάνει:

• Τα διαγνωσμένα περιστατικά
• Τους ασυμπτωματικούς ασθενείς και
• Όσους δεν κάνουν ποτέ τεστ κοροναϊού.

«Ο κοροναϊός Covid-19 δεν είναι επικίνδυνος μόνον για τους υπερήλικες. Κινδυνεύουν και άτομα γύρω στα 55, στα 60 ή στα 70 τους», λέει ο Dr. Andrew Levine, οικονομολόγος από το Κολλέγιο Dartmouth, στο Νιου Χάμσαϊρ. Ο Dr. Levine υπολόγισε ότι, σε σύγκριση με την οδήγηση ενός ΙΧ, η λοίμωξη που προκαλεί ο νέος κοροναϊός είναι 50 φορές πιθανότερο να αποβεί μοιραία για έναν 60χρονο.

… και ύστερα το φύλο

Το φύλο είναι ένας ακόμα ισχυρός παράγοντας κινδύνου, λέει ο Dr. Henrik Salje, επιδημιολόγος λοιμωδών νόσων στο Πανεπιστήμιο Κέιμπριτζ. Όπως εξηγεί, οι άνδρες έχουν διπλάσιες πιθανότητες από τις γυναίκες να χάσουν τη ζωή τους εξαιτίας του κοροναϊού.

Ρόλο στη θνησιμότητα παίζουν και άλλοι παράγοντες, όπως καταδεικνύουν οι διαφορές στη θνησιμότητα μεταξύ των κρατών. Στους παράγοντες αυτούς συμπεριλαμβάνονται:

• Η γενικότερη κατάσταση της υγείας των ανθρώπων που μολύνει ο κοροναϊός
• Οι δυνατότητες του συστήματος φροντίδας της Υγείας
• Το αν ο κοροναϊός εξαπλώθηκε στις μονάδες φροντίδας των ηλικιωμένων

Οι ηλικιωμένοι άνδρες

Για να υπολογίσουν την θνησιμότητα ανά ηλικία, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν στοιχεία από μελέτες αντισωμάτων. Τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, λ.χ., χιλιάδες άνθρωποι στην Αγγλία έλαβαν ταχυδρομικώς ένα απλό τεστ αντισωμάτων. Από τους τυχαία επιλεγμένους 109.000 εφήβους και ενήλικες που το έκαναν, το σχεδόν 6% είχαν αντισώματα έναντι του ιού.

Με βάση αυτό το ποσοστό υπολογίστηκε ότι το IFR της Αγγλίας είναι 0,9%. Με άλλα λόγια, η θνησιμότητα με βάση τα αληθινά κρούσματα είναι 9 θάνατοι ανά 1.000 κρούσματα. Ωστόσο, το IFR ήταν:

• Σχεδόν μηδενικό (0,03%) για τις ηλικίες 15-44 ετών
• 0,52% για τις ηλικίες 45-64 ετών
• 3,1% στις ηλικίες 65-74 ετών
• 11,6% για τις ηλικίες άνω των 75 (ή 116 θάνατοι ανά 1.000 κρούσματα)

Τα ευρήματα της μελέτης δεν έχουν ακόμα δημοσιευθεί σε κάποια ιατρική επιθεώρηση. Έχουν αναρτηθεί στον διακομιστή προεκτυπώσεων μελετών Υγείας medrXiv.

Και στην Ισπανία

Παρόμοια τάση παρατηρήθηκε και στην Ισπανία, σε πληθυσμιακή μελέτη που συμπεριέλαβε 61.000 τυχαία επιλεγμένους πολίτες. Το συνολικό IFR για τον πληθυσμό της Ισπανίας ήταν περίπου 0,8%. Παρέμενε κοντά στο μηδέν για τις ηλικίες κάτω των 50 ετών. Έφτανε όμως το 11,6% στην ηλικία των 80 ετών και άνω.

Ωστόσο το τελευταίο ίσχυε μόνο για τους άνδρες, διότι στις 80χρονες γυναίκες το IFR ήταν μόλις 4,6%. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως ανά 1.000 υπερήλικους Ισπανούς με κοροναϊό πεθαίνουν οι 116 και ανά 1.000 υπερήλικες Ισπανίδες οι 46.

Η ίδια μελέτη έδειξε ότι το χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών αυξανόταν αναλόγως με την ηλικία. Συνολικά όμως οι άνδρες είχαν διπλάσιες πιθανότητες θανάτου, σε σύγκριση με τις γυναίκες, δήλωσε η Dr. Beatriz Pérez-Gómez, καθηγήτρια Προληπτικής Ιατρικής στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης.

Και αυτή η μελέτη αναρτήθηκε στον διακομιστή προεκτυπώσεων μελετών Υγείας medrXiv, σύμφωνα με άρθρο στο περιοδικό Nature.

Το ανοσοποιητικό σύστημα

Οι διαφορές μεταξύ των δύο φύλων μπορεί να εξηγούνται από τις διαφορετικές αντιδράσεις του ανοσοποιητικού στη λοίμωξη που προκαλεί ο κοροναϊός. Το ανοσοποιητικό μπορεί να ευθύνεται και για τον αυξημένο κίνδυνο θανάτου των ηλικιωμένων, κατά την Dr. C. Jessica Metcalf, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον.

«Το γυναικείο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να έχει ένα πλεονέκτημα, καθώς ανιχνεύει τα παθογόνα λίγο νωρίτερα», λέει. «Αντίστοιχα, καθώς γερνάει το σώμα, αναπτύσσει χαμηλά επίπεδα φλεγμονής. Ο κοροναϊός Covid-19 μπορεί να εξωθεί στα άκρα ένα ήδη εξαντλημένο ανοσοποιητικό. Ίσως γι' αυτό οι χειρότερες εκβάσεις του παρατηρούνται σε ασθενείς με ακραία ανοσοποιητική αντίδραση».

Οι διαφορές μεταξύ των κρατών

Οι ειδικοί τονίζουν ότι οι εκτιμήσεις για το IFR παρουσιάζουν σημαντική διακύμανση από χώρα σε χώρα. Αυτό ισχύει κυρίως για τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω, γράφουν σε τρίτη μελέτη που αναρτήθηκε στο medrXiv.

Παραδείγματος χάριν, μελέτη αντισωμάτων στη Γενεύη της Ελβετίας έδειξε ότι το IFR για τις ηλικίες άνω των 65 ετών είναι 5,6%. Το ποσοστό αυτό είναι σχεδόν το μισό από εκείνο που προαναφέρθηκε σε Αγγλία και Ισπανία. Πώς θα μπορούσε να εξηγηθεί η διαφορά;

«Οι πιθανές εξηγήσεις είναι πολλές», λέει ο Dr. Andrew Azman, επιδημιολόγος στη Σχολή Δημοσίας Υγείας Bloomberg του Πανεπιστημίου Johns Hopkins. Ο Dr. Azman συμμετείχε στη μελέτη της Γενεύης.

Όπως λέει, οι χώρες με υψηλά ποσοστά συννοσηροτήτων (π.χ. διαβήτη, παχυσαρκίας, καρδιοπάθειας) θα έχουν υψηλότερο IFR. Ωστόσο ο ίδιος δείκτης θα είναι χαμηλότερος στις χώρες με καλά ανεπτυγμένα συστήματα Υγείας τα οποία δεν κατέρρευσαν από τα βαριά κρούσματα που προκάλεσε ο κοροναϊός.

Υψηλότερο θα είναι το IFR και στις χώρες όπου ο κορανοϊός εξαπλώθηκε στις μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων. Στην Αγγλία, λ.χ., όπου συνέβη αυτό, το IFR στις ηλικίες άνω των 75 ετών εκτινάχθηκε στο 18,7% από το 11,6%, όταν συνυπολογίστηκε τι συνέβη στα γηροκομεία.

Ωστόσο «η θνησιμότητα που προκαλεί ο νέος κοροναϊός είναι μόνο η μία θλιβερή όψη της πανδημίας», διευκρινίζει ο Dr. Kilpatrick. «Η άλλη είναι οι μακροπρόθεσμες συνέπειες στους ανθρώπους που μολύνει». Αυτές παραμένουν ακόμα άγνωστες, αλλά όλα δείχνουν πως θα είναι πολλές και συχνά σοβαρές.