Καθηγητής Γεροτζιάφας: Ο κοροναϊός ήρθε για να μείνει. Εξηγεί την Αιμόσταση και την πορεία της πανδημίας

medlabnews.gr iatrikanea

O Καθηγητής Αιματολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σορβόνης, Γρηγόρης Γεροτζιάφας δεν είναι απλά ένα από τα πρόσωπα των ημερών λόγω της μάχης κατά του covid 19. Είναι και ένας από εκείνους τους επιστήμονες κύρους που παρά την βαθιά τους αφοσίωση στο πεδίο των ερευνών τους, παραμένουν κοινωνιοκεντρικοί και υπερασπιστές ενός δημόσιου Συστήματος υγείας. Απ’ το Παρίσι μας μιλάει για τον πόλεμο κατά του ιού, την σχέση της δικής του ειδικότητας με την πανδημία- όπως θα δείτε μεγάλη-  το εμβόλιο αλλά και τις στρατηγικές των χωρών της ΕΕ

Δίνετε την εντύπωση πως παρότι διαμένετε και εργάζεστε στο Παρίσι, έχετε τις κεραίες σας στην Ελλάδα. Πείτε μας καταρχάς για εσάς. Πόσα χρόνια είστε έξω και ποιο το πεδίο σας; Είστε παιδί του brain drain;

Μάλλον έχω μεγαλώσει και δεν μπορώ να είμαι παιδί του brain drain. Ηρθα στο Παρίσι μόλις τελείωσα την Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ το 1992 για να εκπαιδευθώ στην « Αιμόσταση-Θρόμβωση » και είχα την τύχη να έχω ως μέντορα έναν από τους σημαντικότερους ανθρώπους στον διεθνή χώρο της αιματολογίας, τον καθηγητή Michel Samama ο οποίος είχε καθοριστικό ρόλο στην χάραξη της επιστημονικής και επαγγελματικής πορείας μου. 

Εδώ θα ήθελα να σας πω δύο λόγια για την Αιμόσταση ώστε να απαντήσω στην ερώτησή σας αλλά και να δώσω στους αναγνώστες ορισμένα στοιχεία απαραίτητα για να καταλάβουν κάποια βασικά θέματα σχετικά με την σοβαρότητα του νοσήματος COVID-19.

Η Αιμόσταση, μελετά τον μηχανισμό που πήζει το αίμα. Η γοητεία της αιμόστασης πηγάζει από το γεγονός ότι το αίμα – που είναι η ίδια η ζωή – πρέπει να διατηρείται σε ρευστή κατάσταση, να ρέει μέσα στα αγγεία για να επιτελεί της ζωτικής σημασίας λειτουργίες του. Καθώς το αίμα είναι εξαιρετικά πολύτιμο για τον οργανισμό η φύση έχει αναπτύξει έναν πολύπλοκο και ακριβή μηχανισμό που διαφυλάσσει την ρευστότητά του.

Την κρίσιμη στιγμή, όταν συμβαίνει ρήξη στο αγγείο πυροδοτείται μια εκρηκτική διαδικασία που οδηγεί στην γρήγορη πήξη του αίματος ώστε να σταματήσει γρήγορα αιμορραγία και να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες του ζωτικού υγρού που είναι το αίμα.

Αυτή η ζωτικής σημασίας έκρηξη συμβαίνει εκεί που χρειάζεται και για το χρονικό διάστημα που χρειάζεται. Δηλαδή υπάρχει μια διαρκής ισορροπία δύο αντίθετων δυνάμεων – αυτών που οδηγούν στην πήξη και εκείνων που αναστέλλουν την πήξη – που καθορίζουν την αποτελεσματικότητα και την « ασφάλεια » της έκρηξης. Αν διαταραχθεί η ισορροπία τότε έχουμε δύο διαφορετικές και δυνητικά θανατηφόρες καταστάσεις: την αιμορραγία ή την θρόμβωση. Δηλαδή είναι μια διαδικασία που διέπεται από όλους τους νόμους της διαλεκτικής. Το επιστημονικό πεδίο της αιμόστασης έχει μεγάλο ενδιαφέρον τόσο ερευνητικό όσο και κλινικό και είναι ένας από τους τομείς της σύγχρονης ιατρικής όπου γίνεται πραγματική επανάσταση και φορά όλες τις ειδικότητές της. Από την αρχή λοιπόν, αντιλήφθηκα ότι είχα ένα καθήκον να συνδράμω στην μεταφορά και διάχυση των νέων γνώσεων και στην Ελλάδα.

Το γεγονός ότι βρέθηκα στην Γαλλία, και όχι στις ΗΠΑ ή στην Αγγλία ή στην Γερμανία, βοήθησε σημαντικά στην επιτέλεση αυτού του καθήκοντος. Ο λόγος είναι απλός. Η Ελλάδα στην περίοδο για την οποία συζητάμε, από την δεκαετία του 90 και μετά, βρέθηκε σε μια πορεία ανάπτυξης που καθιστά εφικτή την παρακολούθηση και την εφαρμογή καινοτόμων προσεγγίσεων και τεχνολογιών στην χώρα. Η Γαλλία είναι κοντά στην Ελλάδα, όχι μόνο γεωγραφικά (3 ώρες Παρίσι – Αθήνα είναι ένα μποτιλιάρισμα δρόμος) αλλά κυρίως πολιτιστικά και κοινωνικά. Επίσης η Ελλάδα και ο Ελληνας έχει πολύ καλό όνομα στην Γαλλία. Αρα ήταν από την αρχή εφικτό να ξεκινήσουμε συνεργασίες με ελληνικά πανεπιστήμια σε έναν μοντέρνο και δυναμικό τομέα. Αλλωστε υπάρχει μακροχρόνια παράδοση σε τέτοιας μορφής συνεργασίες μεταξύ Γαλλίας και Ελλάδας και αντίστοιχα πολλοί επιστήμονες, διανοούμενοι και καλλιτέχνες που βρίσκονται σε ένα διαρκές aller-retour ανάμεσα στις δύο χώρες.

Αυτό είναι ένα φαινόμενο που το παρατηρούμε λιγότερο συχνά σε αντίστοιχους Ελληνες που βρίσκονται σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Το τμήμα που διευθύνω έχει μια μεγάλη παράδοση διεθνών επιστημονικών συνεργασιών. Εχουμε ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα με χώρες της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής, τις ΗΠΑ, την Κίνα και την Ρωσία. Καταλαβαίνετε γιατί ήταν δυνατό οι σχέσεις μου με την Ελλάδα να ενταχθούν σε ένα πλαίσιο διεθνών συνεργασιών του τμήματός. Επίσης, πρέπει να σας πω ότι ποτέ δεν υπήρξα αυτό που λένε « καθαρός τεχνοκράτης » και ποτέ δεν αντιλήφθηκα την επιστήμη ως διαδικασία ανεξάρτητη από το κοινωνικό γίγνεσθαι. Ο επιστήμονας, ακριβώς επειδή γνωρίζει και εφαρμόζει καθημερινά τους κανόνες της διαλεκτικής, οφείλει να αντιλαμβάνεται τι γίνεται στον κόσμο που ζει και να παρεμβαίνει στο και στα σοβαρά κονωνικά ζητήματα, στο μέτρο του δυνατού και όσο του επιτρέπει η θέση του. Δυστυχώς η Ελλάδα από το 2008 βρίσκεται στο « μάτι του κυκλώνα ». Καταλαβαίνετε λοιπόν γιατί δεν έφυγα ποτέ από την Ελλάδα.

Eπειδή μιλάμε για την Γαλλία και επειδή έχετε εικόνα για τις 2 χώρες (Ελλάδα- Γαλλία) ποια η στρατηγική της Γαλλίας και της κυβέρνησής της εκεί για τον ιό;

Είναι σημαντικό πριν περιγράψουμε τις σημερινές στρατηγικές αντιμετώπισης της πανδημίας στην Ευρώπη να κάνουμε μια αποσαφήνιση. Το πλαίσιο εφαρμογής του σκληρού γενικού lockdown που εφαρμόστηκε τον Μάρτιο του 2020 δεν έχει καμία σχέση με το αυτό που ζούμε από τον Οκτώβριο και εντεύθεν. Κατά την έναρξη της πανδημίας δεν γνωρίζαμε απολύτως τίποτα για τον ιό SARS-CoV-2 και το νόσημα COVID-19,. Αντίστοιχα οι διαγνωστικές μέθοδοι ήταν πολύ περιορισμένες με πολλά προβλήματα ως προς την ακρίβειά τους ενώ θεραπευτικές στρατηγικές για τους ασθενείς με COVID-19 (προσοχή δεν αναφέρομαι στο «φάρμακο » δεν υπήρχαν.

Από τον Ιούνιο και μετά, η κατάσταση έχει αλλάξει θεαματικά. Ωστόσο, η γενική στρατηγική αντιμετώπισης της πανδημίας, δεν έχει τροποποιηθεί σημαντικά.

Συνεχίζει να βασίζεται τόσο στην Γαλλία όσο και στην Ελλάδας, στο μοτίβο του «ακορντεόν » περιμένοντας το εμβόλιο με ρυθμιστικό παράγοντα τον καιρό και το κλίμα. Η στρατηγική αυτή έχει ως καθοριστικό παράγοντα το επίπεδο κορεσμού των τριτοβάθμιων νοσοκομείων και κυρίως των μονάδων εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) χρησιμοποιώντας ως πρώιμο δείκτη της έντασης του ιικού φορτίου την εκτίμησή του στα λήμματα και τα αποτελέσματα μιας αρκετά συστηματικής επιδημιολογικής επιτήρησης σε εθνικό επίπεδο. Δυστυχώς η ιχνηλάτηση των επαφών των ασθενών με COVID-19 είναι ελλιπής. Επίσης είναι πολύ περιορισμένη οργανωμένη συμμετοχή των γιατρών της πρωτοβάθμιας περίθαλψης στην αντιμετώπιση των ασθενών με COVId-19. Στο επίπεδο γενικών περιοριστικών μέτρων βρισκόμαστε σε μία ενδιάμεση κατάσταση καθώς από τις 16 Ιανουαρίου εφαρμόζεται το λεγόμενο couvre feu δηλαδή η αυστηρή απαγόρευση της κυκλοφορίας μετά τις 6 το απόγευμα μέχρι τις 6 το πρωί, η αποτελεσματικότητα της οποίας είναι συζητήσιμη. Εδώ είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η επίκληση στην λεγόμενη « ατομική ευθύνη » είναι πολύ περιορισμένη.

Η εκπαιδευτική διαδικασία στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, η φυσική παρουσία στον τόπο εργασίας των εργαζόμενων στην βιομηχανία, στις κατασκευές (δημόσιες και ιδιωτικές), στις κοινωφελείς και δημόσιες υπηρεσίες δεν έχει περιοριστεί. Κατά συνέπεια συνεχίζουμε να ζούμε συνθήκες συνωστισμού στα μέσα μαζική μεταφοράς. Αντιθέτως για τα στελέχη και τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα η τηλε-εργασία διευκολύνεται. Τα εμπορικά καταστήματα είναι ανοιχτά (αλλά δεν έχουν δουλειά) ενώ τα εστιατόρια, τα μπαρ, τα θέατρα και οι κινηματογράφοι είναι κλειστά. Ως προς τον εμβολιασμό, αντιμετωπίζουμε το μεγάλο πρόβλημα της έλλειψης εμβολίων και ο ρυθμός εμβολιασμού του πληθυσμού είναι χαμηλός. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο που προέκυψε πριν από δύο εβδομάδες είναι η δήλωση του Προέδρου Μακρόν σχετικά με την ενεργοποίηση της Γαλλίας στην χρηματοδότηση της έρευνας για την θεραπεία του COVID-19. Επίσης έχει ανοίξει ο δημόσιος διάλογος σχετικά με την άρση της πατέντας των εμβολίων. Από την άλλη πλευρά συνεχίζεται η πολιτική αποδιοργάνωσης τους εθνικού συστήματος υγείας  – εν μέσω πανδημίας η κυβέρνηση κλείνει 3 600 κρεβάτια

(https://www.bastamag.net/carte-des-suppressions-de-lits-hopital-covid-reanimation- ARS-CHU)

Εδώ λόγω της άμυνας και των αντοχών του ΕΣΥ, είμαστε σε μακρύ λοκ ντάουν; Πώς το σχολιάζετε;

Το γεγονός ότι εφαρμόζονται πολιτικές lockdown ένα χρόνο μετά την έναρξη της πανδημίας και ενώ έχουν συντελεστεί οι πρόοδοι που σας περιέγραψα είναι απόδειξη της πολιτικής αποτυχίας στην διαχείριση της πανδημίας. Καταρχήν δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι για το lockdown του Οκτωβρίου – Νοεμβρίου o ορίζοντας ήταν ο μαζικός και ταχύς εμβολιασμός που θα έβαζε σύντομα τέλος στην πανδημία. Τα εμβόλια υπάρχουν μεν αλλά ο εμβολιασμός θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να ολοκληρωθεί από την αρχική πρόβλεψη, ενώ είναι υπό επιστημονική διερεύνηση τα

ερωτήματα ως προς την διάρκεια της ανοσίας, την αποτελεσματικότητα τους απέναντι σε μεταλλαγμένα στελέχη του ιού κλπ. Άρα, ο όρος «πολιτική αποτυχία » έχει διπλή σημασία. Πρώτον η πολιτική ηγεσία εδώ και 9 μήνες δεν μπόρεσε να εκπονήσει ένα εναλλακτικό σχέδιο προστασίας της δημόσιας υγείας συνολικά, ενσωματώνοντας τις επιστημονικές κατακτήσεις που συντελέστηκαν. Η πολιτική ηγεσία έκανε μια μονοδιάστατη πολιτική επιλογή « ποντάροντας » μόνο στο εμβόλιο. Το αποτέλεσμα είναι ότι θυσίασε την ομαλή κοινωνική και οικονομική  λειτουργία της χώρας και οδηγεί σε χρεοκοπία τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Επιπλέον, εκτοπίζονται από το σύστημα υγείας οι ασθενείς με άλλα νοσήματα. Τέλος έχουν καταρρεύσει τα συστήματα προληπτικής ιατρικής (πχ τα προγράμματα πρώιμης διάγνωσης του καρκίνου του μαστού, του παχέως εντέρου κλπ) ή δε ψυχολογική κατάσταση του πληθυσμού – ιδίως των μεγάλων αστικών κέντρων – επιδεινώνεται σταθερά. Δεύτερον, εφαρμόζεται η στρατηγική «ακορντεόν » χωρίς να έχει παρουσιαστεί κανένα σχέδιο για την επόμενη φάση εκτός του ότι η προσμονή ότι με το lockdown θα κοπάσει το επιδημικό κύμα και ο καλός καιρός θα βοηθήσει ώστε να περάσουμε ένα χαρούμενο τουριστικό καλοκαίρι. Δηλαδή εφαρμόζεται ο κλασικός κανόνας « βλέποντας και κάνοντας « ενώ γνωρίζουν ότι οι ίδιες συνθήκες θα παράγουν τα ίδια αποτελέσματα.

Επιμένετε σε μια ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας. Πώς την εννοείτε αλήθεια;

Καθώς βρισκόμαστε σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση μείζονος υγειονομικής κρίσης με καταστροφικές συνέπειες στο σύνολο της κοινωνίας πρέπει η σκέψη μας να είναι επικεντρωμένη στο πρόβλημα που επιδεινώνει την κατάσταση. Το πρόβλημα αυτό είναι ότι κάποιοι από τους ανθρώπους που πάσχουν από COVID-19 θα περάσουν από την ήπια στην βαριά μορφή της νόσου και θα χρειαστούν νοσηλεία. Ενώ οι περισσότεροι ασθενείς με COVID-19 αναπτύσσουν μη σοβαρή ασθένεια, που συνήθως χαρακτηρίζεται από πυρετό, βήχα, μυαλγίες και δύσπνοια, περίπου το 15% αναπτύσσει σοβαρή ασθένεια που απαιτεί νοσηλεία και υποστήριξη με οξυγόνο και 5% παρουσιάζουν κρίσιμη ασθένεια που απαιτεί εισαγωγή σε ΜΕΘ. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η αρχική φάση της νόσου εξαρτάται από τον ιό ενώ η επιδείνωση της νόσου εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά του ασθενούς και την αντίδραση του οργανισμού. Σήμερα γνωρίζουμε πολύ καλά ποιο είναι το προφίλ των ασθενών που κινδυνεύουν να παρουσιάσουν σοβαρή μορφή της νόσου. Επίσης γνωρίζουμε σε ποιες περιοχές των πόλεων συγκεντρώνονται, γνωρίζουμε σε ποιους χώρους εργάζονται, ξέρουμε σε ποιες κοινωνικές τάξεις ανήκουν.

Έχουμε δηλαδή δεδομένα που μας επιτρέπουν να κάνουμε στοχευμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις και να εφαρμόσουμε στοχευμένη επιδημιολογική επιτήρηση και ιχνηλάτηση και να εφαρμόζουμε στοχευμένα μέτρα περιορισμού της κίνησης των πολιτών. μέτρων περιορισμού. Άρα. Είναι και επείγον και εφικτό να αλλάξει συνολικά την στρατηγική αντιμετώπισης της πανδημίας. Έχοντας αναλύσει τα χαρακτηριστικά του νοσήματος COVID-19 σε συνάρτηση με τα επιδημιολογικά στοιχεία και το προφίλ των ασθενών που βρίσκονται σε κίνδυνο επιδείνωσης του COVID-19 το Thrombosis Center INSERM UMRS-938 Sorbonne University of Paris έχει εκπονήσει το σχέδιο «Πρόληψη της λοίμωξης με εφαρμογή μέτρων φυσικής και κοινωνικής αποστασιοποίησης και με μαζικό εμβολιασμό, Ανίχνευση των φορέων του ιού με στοχευμένη επιδημιολογική επιτήρηση και ιχνηλάτηση και την Εγκαιρη Αντιμετώπιση της νόσου COVID-19 με έμφαση στην οργάνωση δικτύου περίθαλψης στο σπίτι και ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας». Το σχέδιο αυτό δημοσιεύθηκε στο έγκριτο διεθνές περιοδικό Thrombosis and Haemostasis τον Σεπτέμβριο 2020, στην εφημερίδα Le Monde και στο περιοδικό Marianne στην Γαλλία.

Πρόσφατα η εφημερίδα Καθημερινή δημοσίευσε ένα κείμενο που εκπονήθηκε από 23 νοσοκομειακούς γιατρούς και καθηγητές ιατρικής όπου παρουσιάζονται με σαφήνεια η στρατηγική που πρέπει να ακολουθηθεί ώστε να αντιμετωπισθεί η πανδημία στην Ελλάδα. Αρα επιστημονικά τεκμηριωμένος οδικός χάρτης αντιμετώπισης της επιδημίας υπάρχει.

Η όλη περιπέτεια δείχνει μια ανάγκη μεγέθυνσης του ΕΣΥ, ένα νέο σύστημα ή μια σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου τομέα σε Υγεία με εγγυητή το κράτος;

Από θέση αρχής η υγεία, όπως και η παιδεία, είναι δημόσιο αγαθό το οποίο πρέπει να προσφέρεται δωρεάν σε όλους του πολίτες του κράτους. Ας δούμε πώς διαμορφώνεται το πεδίο σήμερα. Στην Ελλάδα λειτουργούν δύο παράλληλα συστήματα υγείας, ένα δημόσιο και ένα ιδιωτικό, χωρίς επικοινωνία και συντονισμό. Από την μια μεριά ο υποστελεχωμενος δημόσιος τομέας με ένα προβληματικό ΕΣΥ λόγω χρόνιας υποχρηματοδότησης. με σοβαρά δομικά προβλήματα και ελλείμματα στην εκπαίδευση του προσωπικού που επιδεινώθηκαν με το brain drain. Από την άλλη ο ιδιωτικός τομέας υγείας, που σε ένα σημαντικό ποσοστό είναι κρατικοδίαιτος ο οποίος αν και προσφέρει πάνω από το 30% των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας και ιατρικές πράξεις υψηλής τεχνολογίας που δεν προσφέρονται στο δημόσιο σύστημα δεν συνυπολογίζεται στο στρατηγικό σχεδιασμό της χώρας, συνθέτουν ένα μη αποδοτικό σύστημα υγείας. Της δραματικές συνέπειες αυτής της κατάστασης τις είδαμε κατά την διάρκεια του δευτέρου επιδημικού κύματος στην Θεσσαλονίκη. Επίσης, ένα σημαντικό μέρος των δραστηριοτήτων του δημοσίου ΕΣΥ έχει μεταφερθεί (εκχωρηθεί) στον ιδιωτικό τομέα (πχ εξειδικευμένες εργαστηριακές εξετάσεις). Εξ’όσων γνωρίζω, δεν υπάρχει επικαιροποιημένος υγειονομικός χάρτης.

Το κόστος αποτελεί το κυριότερο εμπόδιο στην πρόσβαση στην περίθαλψη, ιδίως για τα πολίτες με χαμηλό εισόδημα. Ένα στα δέκα νοικοκυριά υφίσταται καταστροφικές δαπάνες υγείας και η πρακτική των άτυπων πληρωμών εξακολουθεί να υπάρχει. Το γενικό επίπεδο υγείας του πληθυσμού στην χώρα, μετά την 10ετή εφαρμογή των μνημονιακών πολιτικών, έχει υποβαθμιστεί σημαντικά. Η γήρανση του πληθυσμού θέτει ένα νέο πλαίσιο νοσηρότητας και άρα χρειάζεται αναπροσαρμογή σε πολλούς τομείς της περίθαλψης. Τέλος στα υπάρχοντα νοσήματα προστίθεται ένα καινούργιο. Τo COVID-19 . Δεν πρέπει να ξεγελούμε τους εαυτούς μας. Ο κοροναϊός θα παραμείνει αφού τελειώσει η πανδημία. Θα έχουμε επιδημικά κύματα ενός νοσήματος που είναι σοβαρό και λοιμώδες. Η κοινωνία και το σύστημα υγείας θα πρέπει να οργανωθεί ώστε να ζει με αυτόν τον ιο. Το σύστημα υγείας δεν εξασφαλίζει την συνέχεια της ιατρικής φροντίδας, ούτε την επικοινωνία μεταξύ των γιατρών ή μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα και δεν υπάρχει ένα οργανωμένο σύστημα πρωτοβάθμιας περίθαλψης.

Σε όλη την Ευρώπη η μέχρι σήμερα εμπειρία απέδειξε αυτό που είναι γνωστό από την αρχή του 20ού αιώνα. Το δημόσιο σύστημα υγείας είναι η αιχμή του δόρατος για την προστασία της υγείας του λαού. Το δημόσιο σύστημα υγείας έχει την υποδομή και τα στελέχη που αντιμετωπίζουν με αποτελεσματικότητα σοβαρές υγειονομικές κρίσεις, βαρέως πάσχοντες ασθενείς, δύσκολα νοσήματα και ταυτόχρονα εκπαιδεύει νέους γιατρούς. Το δημόσιο σύστημα υγείας μπορεί, ακόμα και σε πολύ δύσκολες συνθήκες αν και υποχρηματοδοτούμενο και υποστελεχωμένο, να παράγει νέα γνώση και να ασκεί διαρκώς εξελισσόμενη ιατρική υψηλού επιπέδου. Ο ιδιωτικός τομέας αντικειμενικά ακολουθεί. Αρα η λειτουργία του πρέπει να ενταχθεί σε συγκεκριμένο πλαίσιο ώστε να δρα συμπληρωματικά στο δημόσιο σύστημα υγείας και αυστηρά ελεγχόμενα από το κράτος.

Πολλοί συνέλληνες μας αναρωτιούνται και με θετικό τρόπο- όχι συνωμοσιολογικό- πώς είχαμε τόσο γρήγορα αποτελέσματα με τα εμβόλια…

Είναι ένα πολύ λογικό ερώτημα. Η απάντηση είναι απλή. Τα εμβόλια mRNA είναι μεν μοντέρνα και καινοτόμα αλλά η βιοτεχνολογία έχει αναπτυχθεί εδώ και 15 – 20 χρόνια. Επίσης η διαδικασία χρηματοδότησης των μελετών είναι ταχύτατη και τα χρηματικά ποσά έχουν επενδυθεί/δαπανηθεί είναι τεράστια. Το πιο εύκολο μέρος της έρευνας ήταν οι κλινικές μελέτες οι οποίες περιέλαβαν έναν μεγάλο αριθμό ατόμων πολύ γρήγορα καθώς βρισκόμαστε σε μια πανδημία που επεκτάθηκε μέσα σε λίγες εβδομάδες στο σύνολο του πλανήτη. Τέλος πρέπει να σημειώσουμε ότι οι μεγάλες κλινικές μελέτες των εμβολίων που έχουν δημοσιευθεί (όπως και όλες οι σύγχρονες κλινικές μελέτες φάσης ΙΙΙ) είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να έχουν ευαισθησία στο θέμα της ασφάλειας του εμβολιασμού.

Παρότι είστε ειδικός στο αίμα, ποια η εμπλοκή σας με την covid;

O κοροναϊός, πέρα από φλεγμονή, και την μεγάλη ανοσολογική διαταραχή, μέσω μιας «καταιγίδας κυτοκινών», προκαλεί ενεργοποίηση της πήξης του αίματος και των ενδοθηλιακών κυττάρων (είναι τα κύτταρα που καλύπτουν την εσωτερική επιφάνεια των αγγείων που έρχεται σε επαφή με το αίμα) με αποτέλεσμα τον σχηματισμό θρόμβων τόσο σε μεγάλα φλεβικά αγγεία του πνεύμονα ή των κάτω άκρων (που εκδηλώνεται ως πνευμονική εμβολή ή εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση) όσο και στο επίπεδο της μικροκυκλοφορίας του πνεύμονα – κατάσταση που ονομάζεται διάχυτη ενδοπνευμονική θρόμβωση. Η υπερπηκτικότητα του αίματος είναι ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου επιδείνωσης της νόσου και σχετίζεται άμεσα με την θνητότητα.

Στους ασθενείς με σοβαρή νόσο COVID-19 η υπερπηκτικότητα του αίματος είναι η κυρίαρχη διαταραχή και η διάχυτη ενδοπνευμονική θρόμβωση σχετίζεται με την βαρύτητα της νόσου. Η συχνότητα φλεβικής θρόμβωσης στους ασθενείς που νοσηλεύονται με COVID-19 είναι 17% (7% στους ασθενείς που νοσηλεύονται στους συμβατικούς θαλάμους και 27% στους ασθενείς που νοσηλεύονται στην ΜΕΘ).

Στους ασθενείς με COVID-19 που παθαίνουν φλεβική θρόμβωση η θνητότητα είναι της τάξης του 23% ενώ σε εκείνους που δεν έχουν φλεβική θρόμβωση η θνητότητα είναι 13%. Αυτά τα δεδομένα προκύπτουν από δύο πρόσφατες διεθνείς μετα- αναλύσεις που περιλαμβάνουν δεδομένα από 18000 ασθενείς που νοσηλεύθηκαν κατά την διάρκεια του πρώτου κύματος της επιδημίας. Τέλος νεκροτομικές μελέτες τεκμηριώνουν ότι 38% των ασθενών που πέθαναν στο σπίτι είχαν νεκροτομικά τεκμηριωμένη φλεβική θρόμβωση. Τα δεδομένα αυτά αποδεικνύουν ότι η θρόμβωση δεν είναι απλώς μια επιπλοκή της νόσου αλλά είναι μέρος της παθογένεσης της COVID-19. Αρα τα αντιπηκτικά φάρμακα είναι μέρος της θεραπείας της COVID-19. Είναι μέρος της θεραπευτικής στρατηγικής που πρέπει να εφαρμόζεται νωρίς κατά την περίθαλψη στο σπίτι των ασθενών που βρίσκονται σε κίνδυνο επιδείνωσης της νόσου.

Έχετε την γνώμη, πολιτικά, μήπως ο ιός είναι μια χρυσή ευκαιρία για τις ελιτ για περιστολή δικαιωμάτων και ελευθεριών;

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό προκύπτει από την ανάλυση της πολιτικής αντίληψης που έχουν οι ελίτ που κυβερνούν αυτή την στιγμή την Ευρώπη: ακόμη και μπροστά στις καθημερινές εκατόμβες των θυμάτων του COVID-19 και τις δεκάδες χιλιάδες σακατεμένων ανθρώπων από την νόσο δεν αλλάζει το κεντρικό σχέδιο για τη δημόσια υγεία, που είναι η συρρίκνωσή της. Καμία ευρωπαϊκή κυβέρνηση δεν προχωρά στην παραχώρηση ούτε ενός ευρώ στην ανάπτυξη ή διεύρυνση ενός τύπου συστήματος υγείας σε επίπεδο πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Αντίθετα, στις υποτελείς τάξεις εφαρμόζεται η καταστολή και η ενοχοποίηση μέσω της πρόταξης της λεγόμενης ατομικής ευθύνης.

Τα μέχρι σήμερα δεδομένα σχετικά με την διαχείριση της επιδημίας -όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης- δείχνουν ότι οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν το εμβόλιο σαν πανάκεια, γιατί κάτι τέτοιο σημαίνει de facto εφαρμογή αναδιανεμητικής πολιτικής στον χώρο της υγείας. Αντιθέτως οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι ενώ τα μικρομεσαία στρώματα καταποντίζονται κοινωνικά και οικονομικά. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι κυβερνήσεις, λοιπόν, και τα κράτη ως εκφραστές της αστικής ηγεμονίας βιάζονται να προωθήσουν μέτρα άρσης συνταγματικών δικαιωμάτων και συνολικής αναδιάρθρωσης των εργασιακών σχέσεων ακυρώνοντας θεσμοθετημένες διαδικασίες κοινωνικού διαλόγου. Ποιος ήταν ο λόγος εν μέσω του 2ου επιδημικού κύματος η κυβέρνηση του Προέδρου Μακρόν να προωθήσει κατασταλτικό νομοσχέδιο που απαγόρευε την φωτογράφηση των αστυνομικών που ασκούν βία στις διαδηλώσεις.

Κάτω από την πίεση μεγάλων διαδηλώσεων στο Παρίσι και τον κοινοβουλευτικό έλεγχο η κυβέρνηση αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Προφανώς υπολόγιζαν ότι εν μέσω πανδημίας δεν θα συναντούσαν αντιδράσεις. Πριν δύο μήνες η Δεξιά εγκαλούσε στο γαλλικό κοινοβούλιο την κυβέρνηση για καταστρατήγηση συνταγματικών διαδικασιών με πρόφαση την λήψη υγειονομικών μέτρων στα πλαίσια της πανδημίας. Στις αρχές του φθινοπώρου 100 δήμαρχοι πόλεων της Γαλλίας που έχουν πληγεί από την κρίση και προερχόμενοι από την Δεξιά και της Αριστερά ζητούσαν από την κυβέρνηση έκτακτη οικονομική βοήθεια και την εγκαλούσαν για παραβίαση της συνταγματικής νομιμότητας. Εν μέσω πανδημίας και μέσα στην κρίση των εμβολίων η Sanofi απέλυσε 250 επιστήμονες από το κέντρο Research and Développement. Στου χώρους εργασίας, ειδικά στην βιομηχανία επικρατεί ένα κλίμα φόβου των εργαζομένων που παρουσιάζουν συμπτώματα ίωσης καθώς πιθανή διάγνωση COVID-19 μπορεί να έχει επιπτώσεις στην εργασία τους στις άδειες κλπ. Βλέπετε είναι μια κατάσταση με κοινά χαρακτηριστικά στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εμβόλια και διαμοιρασμός. Ποια στρατηγική πρέπει να ακολουθήσουν τα ευρωπαϊκά κράτη για να επανέλθουμε σε μια μεγαλύτερη κανονικότητα;

Μετά τον αρχικό ενθουσιασμό και την εκπόνηση υπεραισιόδοξων προγραμμάτων εμβολιασμού « express » στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήρθε η γρήγορα η ώρα να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα η οποία ανέδειξε τρία απολύτως προβλέψιμα προβλήματα: 1. Η προσφορά εμβολίων υστερεί σημαντικά σχέση με την ζήτηση τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε εθνικό επίπεδο. 2. Η διάθεση εμβολίων είναι αντικείμενο κερδοσκοπικών χρηματιστηριακών παιχνιδιών και γεωπολιτικών ισορροπιών. Κυρίως όμως, η διάθεση εμβολίων στις χώρες της Ευρωπαϊκής

Ενωσης καθορίζεται από την ζήτηση και τις προτεραιότητες του εμβολιασμού στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ρωσία ή την Κίνα. 3. Το πρόγραμμα και η αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού θα καθορισθεί σημαντικά από την μεταδοτικότητα των νέων στελεχών τουSARS-CoV-2 αλλά και από την αποτελεσματικότητα των υπαρχόντων εμβολίων έναντι των «μεταλλαγμένων» στελεχών (είτε αυτών που υπάρχουν σήμερα είτε εκείνων που θα εμφανιστούν στο μέλλον). Χρειάζεται λοιπόν να κινητοποιηθούν οι πολίτες στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης για να διεκδικήσουν γενικό εμβολιασμό. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε όλοι ότι χρειάζεται καθολικός και ταχύς εμβολιασμός σε παγκόσμιο επίπεδο προκειμένου να αυξηθεί η «ανασολογική πίεση » και να αποφευχθούν μεταλλάξεις που θα οδηγήσουν σε εμφάνιση στελεχών του SARS-CoV-2 που θα είναι ανθεκτικά στα εμβόλια. Επίσης, πρέπει να θεωρήσουμε ως δεδομένο ότι θα χρειασθούμε σύντομα εμβόλια 2 ης γενιάς και θα πρέπει να προετοιμάσουμε από τώρα τις διαδικασίες μελέτης, έγκρισης και παραγωγής ώστε να μην ξαναζήσουμε το την κατάσταση που ζούμε σήμερα. Πρέπει να εξασφαλίσουμε διαφάνεια στις συμφωνίες με τις φαρμακευτικές εταιρείες και ανεξαρτησία από τα επιχειρηματικά σχέδιά τους. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο τίθεται στην ημερήσια διάταξη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου η άρση της πατέντας για όλα τα προϊόντα (διαγνωστικά τεστ, φάρμακα και εμβόλια) που σχετίζονταιμε τον SARS-CoV-2 και την πανδημία.

Η σημερινή κρίση δεν είναι μόνο υγειονομική. Η πανδημία πυροδότησε και επιταχύνει την οικονομική κρίση και αυτό είναι το βασικό πρόβλημα που αναγνωρίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου. Το μέγεθος του πραγματικού προβλήματος είναι πολύ μεγαλύτερο και σοβαρότερο από τα δις που θα χάσουν λίγες φαρμακευτικές εταιρίες από την άρση της

πατέντας για τα προϊόντα τους. Είναι ακόμη μεγαλύτερο ακόμα και από τα 10 τρις$ που προβλέπεται να κοστίσει στην παγκόσμια οικονομία η καθυστέρηση πρόσβασης στο εμβόλιο των αναπτυσσόμενων χωρών.( https://iccwbo.org/…/study-shows-vaccine- nationalism…/ ) Παρακολουθώντας προσεκτικά την συζήτηση στα πλαίσια του Council for Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights, αντιλαμβανόμαστε ότι το θέμα της άρσης της πατέντας για τα προϊόντα που σχετίζονται με το υγειονομικό σκέλος της πανδημίας έχει ήδη διαμορφωθεί τίθεται στην κορυφή της ατζέντας.

Δεν είναι δυνατόν να αποδεχθούμε ότι η δημόσια υγεία η κοινωνική συνοχή και η οικονομική δραστηριότητα, με άλλα λόγια η εθνική ανεξαρτησία και η κρατική υπόσταση των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα εξαρτώνται από τα business plan 10 φαρμακευτικών εταιρειών. Πρέπει να συνταχθούμε με την οδηγία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και να ενισχύσουμε τις δυνάμεις εντός του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου για την άμεση και χωρίς όρους άρση της πατέντας για τα εμβόλια, τα αντιδραστήρια και τα φάρμακα (όταν έρθουν) χωρίς ανταλλάγματα. Καθήκον μας σήμερα είναι να διεκδικήσουμε την παραγωγή (προσοχή στην λέξη «παραγωγή» και όχι εμφυάλωση) εμβολίων από τις φαρμακοβιομηχανίες που μπορούν να τα παράγουν ώστε να επιταχυνθεί ο εμβολιασμός.

Φοβάστε τις νέες μεταλλάξεις ή ένα νέο κύμα επιδημιολογικό και τι απαιτείται για να αποκρουστεί;

Η εμφάνιση νέων στελεχών του ιού SARS-CoV-2 είναι απόλυτα αναμενόμενη. Ο ιός  SARS-CoV-2 είναι ένας ζωντανός οργανισμός που προσαρμόζεται στο περιβάλλον του για να επιζήσει. Η προσαρμογή αυτή γίνεται με την τροποποίηση του γενετικού  υλικού (δηλαδή την μετάλλαξη) που οδηγεί στην αλλαγή του « φαινοτύπου » δηλαδή κάποιων ιδιοτήτων και χαρακτηριστικών του. Η συνολική βιολογική δραστηριότητα του ιού δεν αλλάζει άρα και το νόσημα του προκαλείται από το στέλεχος της Νοτίου Αφρικής ή της Βραζιλίας ή της Μεγάλης Βρετανίας είναι το ίδιο και λέγεται COVID-19.

Να μην ξεχνάμε λοιπόν ότι η COVID-19 είναι το πρόβλημά μας και όχι οι μεταλλάξεις. Εμείς πρέπει να εφαρμόζουμε αυστηρά τα μέτρα φυσικής και κοινωνικής αποστασιοποίησης που συνιστούν και μαζί με την πολιτεία να είμαστε σε διαρκή εγρήγορση και κινητοποίηση ώστε να παρέχεται νωρίς ιατρική φροντίδα στους ασθενείς με COVID-19.