Ένας στους δέκα ανθρώπους μπορεί να πάθει σκολίωση. Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται;

Συντάκτης: Αλέξανδρος Γιατζίδης, M.D., medlabnews.gr

Η σκολίωση είναι μια πάθηση κατά την οποία η σπονδυλική στήλη στην εφηβική ηλικία κάμπτεται και στρέφεται κατά τον άξονα της δηλ. το παιδί εμφανίζει μια πλάτη, η οποία δεν είναι ίσια, πολλές φορές καμπουριάζει και ο ένας ώμος όταν στέκεται σε στάση προσοχής είναι πιο χαμηλά από τον άλλο. Ο όρος Σκολίωση προέρχεται ετυμολογικά από την αρχαία λέξη « σκολιός » που σημαίνει στραβός.

Αντίθετα από ότι πιστεύεται η σκολίωση δεν έχει σχέση με το σχολείο και την θέση της τσάντας που κουβαλάει ένας μαθητής. Είναι αγνώστου αιτιολογίας και κληρονομική.

Μορφές σκολίωσης.

Οι σκολιώσεις, διακρίνονται γενικά σε δύο μεγάλες ομάδες:

Α. Λειτουργικές Β. Οργανικές

Οι Λειτουργικές σκολιώσεις ή μη επιδεινούμενες ή δευτεροπαθείς

Χαρακτηριστικό των σκολιώσεων αυτών είναι η διατήρηση της φυσιολογικής αρχιτεκτονικής των σπονδύλων και η έλλειψη στροφής. Οι καμπύλες είναι κινητές και προσωρινά διορθώσιμες από τους ίδιους τους αρρώστους ή το γιατρό. Όταν λείψει η αιτία που τις προκαλεί, η σπονδυλική στήλη αποκαθίσταται πλήρως εφόσον δεν έχουν δημιουργηθεί μόνιμες αλλοιώσεις. Οφείλεται στην κακή στάση του σώματος π.χ όταν δεν καθόμαστε σωστά στο κάθισμα για μεγάλο διάστημα και πολλές ώρες την ημέρα (στο σπίτι - στο χώρο εργασίας- στο σχολείο), όταν μεταφέρουμε για μεγάλο χρονικό διάστημα βαριά αντικείμενα και με λάθος τρόπο. Η μορφή αυτή μπορεί να αντιμετωπισθεί με επιτυχία, (εφόσον δεν έχουν δημιουργηθεί μόνιμες αλλοιώσεις), μέσα από πρόγραμμα ειδικών ασκήσεων και την εκπαίδευση ώστε να διατηρείται η σωστή στάση του σώματος σε κάθε δρα- στηριότητα. Το πρόβλημα αποκαθίσταται σταδιακά όταν διαγνωστεί έγκαιρα και εξαλειφθεί η αιτία που το προκαλεί.

Οργανικές σκολιώσεις ή πρωτοπαθείς ή επιδεινούμενες

Οι σκολιώσεις αυτές είναι «δύσκαμπτες», δεν διορθώνονται από τον ασθενή και συνοδεύονται σχεδόν πάντα από στροφή των σπονδύλων, που γίνεται κλινικά εμφανής με την ασυμμετρία των ημιθωρακίων στη θωρακική μοίρα.

Στις οργανικές σκολιώσεις περιλαμβάνονται:

α) Συγγενής: δημιουργείται κατά τις πρώτες εβδομάδες της εμβρυϊκής ζωής. Η μόνη αποτελεσματική αντιμετώπιση είναι η χειρουργική. β) Νευρομυϊκή: Εμφανίζεται σε ανθρώπους που πάσχουν από μία ασθένεια του νευρομυϊκού συστήματος (εγκεφαλική παράλυση, μυϊκή δυστροφία, πολιομυελίτιδα κ.α.). γ) Ιδιοπαθής: είναι άγνωστης αιτιολογίας, με συχνότητα τριπλάσια στα κορίτσια από τα αγόρια, παρουσιάζεται μετά την ηλικία των οκτώ ετών και ίσως συνδέεται άμεσα με κληρονομικούς, ορμονικούς, μηχανικούς ακόμα και διατροφικούς παράγοντες, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ιδιοπαθής σκολίωση είναι περισσότερο συνηθισμένη σε ψηλά και αδύνατα παιδιά. δ) Σκολιωτικές παραμορφώσεις μετά από κατάγματα, εγκαύματα, νεοπλάσματα, στραβισμό, συγγενή καρδιοπάθεια κ.λπ.

Η σκολίωση μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε. Ένας στους δέκα ανθρώπους μπορεί να πάθει σκολίωση, όμως δύο ή τρεις στους χίλιους θα χρειαστούν θεραπεία. Η σκολίωση, αν δεν πρόκειται για τη Συγγενή, τη Νευρομυϊκή ή την Ιδιοπαθή μορφή, δημιουργείται στα πρώτα χρόνια της εφηβείας, εξαιτίας της απότομης ανάπτυξης του σκελετού την περίοδο εκείνη. Καλό είναι λοιπόν όλα τα παιδιά και ειδικά τα κορίτσια, από την ηλικία των 7- 8 ετών, να ελέγχονται μια φορά το χρόνο. Τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό, σε παθήσεις της σπονδυλικής, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν σκολίωση. Η έγκαιρη διάγνωση είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για την αντιμετώπιση της σκολίωσης, αν και μερικές φορές η ανίχνευσή της είναι αρκετά δύσκολη ακόμη και από το γιατρό.

Σταματάει να χειροτερεύει όταν ωριμάσει ο σκελετός του παιδιού στην ηλικία των 17 ετών. Πολλοί γονείς αντιλαμβάνονται την σκολίωση του παιδιού τους όταν ήδη αυτή έχει εξελιχθεί και έχουν τύψεις ότι αν είχαν πάει στον γιατρό θα είχαν προλάβει την επιδείνωση. Η πάθηση όμως ανεξαρτήτως της έγκαιρης πρόγνωσης ή όχι ακολουθεί την δικιά της εξελικτική πορεία και δεν επηρεάζεται καθόλου από την θέληση του γιατρού να την θεραπεύσει. Παρόλα αυτά ο έλεγχος του παιδιού για σκολίωση είναι μια σημαντική υπόθεση. Ο γιατρός αφού διαγνώσει την σκολίωση, την παρακολουθεί ανά τακτά χρονικά διαστήματα και μέχρι να ωριμάσει ο σκελετός του παιδιού. Σε μικρές γωνιώσεις σκολιώσης εκτός της γυμναστικής δεν χρειάζεται κάποια άλλη αντιμετώπιση.

Αντιθέτως σε περιπτώσεις ταχείας επιδείνωσης και σε μεγαλύτερες γωνίες η χρήση κηδεμόνος είναι επιβεβλημένη. Ο κηδεμόνας δεν έχει την έννοια της διόρθωσης της σκολίωσης αλλά της διατήρησης της ευκαμψίας της σπονδυλικής στήλης. Ο λόγος είναι ότι ο γιατρός δεν μπορεί να ξέρει εκ των προτέρων σε ποια γωνίωση θα σταθεροποιηθεί η σπονδυλική στήλη και αν χρειαστεί να αντιμετωπίσει χειρουργικά την πάθηση μια σπονδυλική στήλη που έχει χάσει την ευλυγισία της, δεν μπορεί να χειρουργηθεί. 

Οι γονείς των παιδιών μετά την ηλικία των 11 ετών είναι χρήσιμο να παρατηρούν την στάση του σώματος του παιδιού τους από μπροστά και από πίσω όταν το παιδί στέκεται σε στάση προσοχής. Η μέση πρέπει να είναι συμμετρική και από τις δύο πλευρές όπως θα έβλεπε κανείς ένα βιολοντσέλο. Δεν πρέπει το παιδί να καμπουριάζει και οι ώμοι πρέπει να είναι στο ίδιο ύψος και οι δύο. Αν παρατηρήσουμε το οτιδήποτε χρήσιμο είναι να βγουν ακτινογραφίες σπονδυλικής στήλης σε ορθία θέση και εν συνεχεία να επισκεφθούν τον γιατρό.

H δημιουργία της σκολίωσης δεν επηρεάζεται από τις καθημερινές δραστηριότητες του παιδιού. Έτσι, λοιπόν, ο τρόπος που το παιδί κρατάει τη σάκα του ή που κάθεται στο θρανίο δεν είναι αιτίες οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν σκολίωση. Επίσης, σε περίπτωση σκολίωσης, η γυμναστική που συστήνει ο γιατρός δεν αποτελεί τρόπο θεραπείας, αλλά προϋπόθεση για μικρότερη επιδείνωση και καλύτερη απάντηση στη θεραπεία, λόγω της μυϊκής ανάπτυξης και τόνωσης που αυτή δημιουργεί.

Κολύμβηση και σκολίωση

Οι ασκήσεις για τη θεραπεία της σκολίωσης στοχεύουν στην αύξηση της κινητικότητας του σημείου του κυρτώματος, το οποίο είναι εξαιρετικά δύσκαμπτο καθώς και τη δυνατότερη διόρθωση της παραμόρφωσης. Για αυτό το λόγο πέρα από τις ειδικές ορθοσωματικές ασκήσεις, είναι απαραίτητη, η ενδυνάμωση των αδύναμων μυών με στροφικές και συμμετρικές ασκήσεις, για να επιτευχθεί συμμετρία και ισορροπία στα δύο ημιμόρια. Το ύπτιο και το ελεύθερο αποτελούν την πλέον ενδεδειγμένη άσκηση για μυϊκή ενδυνάμωση με απόλυτη συμμετρία και των δύο ημιμορίων του σώματος. Η συνεχόμενη εναλλασσόμενη συμμετρική κίνηση των άνω άκρων στα δύο αυτά στυλ, με τρόπο ώστε το ένα χέρι έλκει ενώ το άλλο απωθεί το νερό, συμβάλλει στη συμμετρική μυϊκή ενδυνάμωση, γεγονός που βοηθάει στην διόρθωση του σώματος με σκολίωση. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που πολλοί γιατροί συμβουλεύουν πολλά παιδιά με σκολίωση να ασχοληθούν με την κολύμβηση. Μπορούν ακόμη να ασχοληθούν και με την αγωνιστική κολύμβηση αφού το πρόβλημα τους δεν αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την απόδοση, όπως συμβαίνει με άλλα αθλήματα. Πολλοί κολυμβητές με σκολίωση έχουν διακριθεί τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.