Σοβαροί οι κίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια των οδηγών μέσων μεταφοράς

Επιμέλεια Βικτωρία Πολύζου, συμβούλου ψυχικής υγείας, medlabnews.gr

Η οδήγηση οχημάτων δημόσιας διέλευσης στα αστικά κέντρα είναι μεταξύ των πιο αγχωτικών και ανθυγιεινών σύγχρονων επαγγελμάτων.

Δεκάδες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν κατά τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες σε πόλεις σχεδόν σε κάθε ήπειρο δείχνουν ότι οδηγοί λεωφορείων πόλης, σε σύγκριση με τους εργαζόμενους σε άλλες θέσεις εργασίας, είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν:

• θάνατο λόγω καρδιακών και εγκεφαλικών επεισοδίων 
• προβλήματα στην καρδιά και στα αγγεία που σχετίζονται με παθήσεις όπως πόνος στο στήθος και υψηλή αρτηριακή πίεση 
• πεπτικές διαταραχές μυοσκελετικά προβλήματα, ιδιαίτερα της πλάτης, στον αυχένα και τους ώμους

Οι οδηγοί των λεωφορείων συχνά παραπονιούνται για την αυξημένη ένταση, την νοητική υπερφόρτωση, την κόπωση και τα προβλήματα στον ύπνο. Οι οδηγοί λεωφορείων έχουν επίσης πιο συχνές απουσίες από την εργασία και μεγαλύτερης διάρκειας από ότι οι εργαζόμενοι σε άλλα επαγγέλματα. Ένα μεγάλο ποσοστό των απουσιών από την εργασία οφείλονται στο στρες, σχετίζονται με διαταραχές, όπως πεπτικά προβλήματα και άγχος. Οι οδηγοί λεωφορείων συνταξιοδοτούνται νωρίτερα και σε νεαρότερη ηλικία από τους άλλους δημοσίους υπαλλήλους. Η πρόωρη συνταξιοδότηση συνήθως συνοδεύεται από αναπηρία. Τα κυριότερα προβλήματα υγείας που οδηγούν σε αναπηρία σχετίζονται με τένοντες και αρθρώσεις, ψυχική ασθένεια, καρδιαγγειακές παθήσεις.

Το στρες πιστεύεται ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόκληση δύο ασθενειών (καρδιά και νόσο των αιμοφόρων αγγείων και πεπτικές διαταραχές) που συχνά πάσχουν οι οδηγοί λεωφορείων. Συνήθως, αγχωτικές εργασίες είναι αυτές που έχουν υψηλές απαιτήσεις και ψυχολογική πίεση λίγο λήψης αποφάσεων ελέγχου, σε συνδυασμό με χαμηλή κοινωνική υποστήριξη στην εργασία. Η οδήγηση λεωφορείου είναι ένα κλασικό παράδειγμα αγχωτικής εργασίας. Οι οδηγοί των λεωφορείων πρέπει να ανταποκρίνονται στις πολλαπλές απαιτήσεις στις οποίες έχουν ελάχιστο έλεγχο. Τα κύρια καθήκοντα των οδηγών λεωφορείου είναι να οδηγούν με ασφάλεια, να τηρούν το χρονοδιάγραμμα, και να συμπεριφέρονται στους επιβάτες με ένα επαγγελματικό και ευγενικό τρόπο. Ωστόσο, δύο από τα καθήκοντα αυτά έρχονται σε αντίφαση – η τήρηση του χρονοδιαγράμματος και η εξυπηρέτηση του κοινού και η οδήγηση με ασφάλεια . Προκειμένου να επιτευχθεί ένα, το άλλο μπορεί να να τεθεί σε κίνδυνο. Η κυκλοφοριακή συμφόρηση είναι ένα άλλο στρεσογόνος παράγοντας που μπαίνει σε αυτή την εξίσωση.

Η κοινωνική υποστήριξη βοηθά στην προστασία των ατόμων που βιώνουν στρες. Η οδήγηση λεωφορείου μειώνει την κοινωνική στήριξη με δύο τρόπους. Η ίδια η εργασία είναι μοναχική με ελάχιστες πιθανότητες να έρθουν σε επαφή πρόσωπο με πρόσωπο οι συνάδελφοι οδηγοί. Το πρόγραμμα εργασίας διαταράσσει οικογενειακή και κοινωνική ζωή.

Παράγοντες εργασίες που συνδέονται με το
 στρες προβλημάτων υγείας που συνδέονται:

• κυκλοφοριακή συμφόρηση 
• σταθερή πίεση χρόνου
• ελάχιστη ή καμία συμβολή για το πώς οργανώνεται η εργασία ή πως εφαρμόζεται
• Βία και παρενόχληση
• Αυξημένη επαφή με πελάτες, περιλαμβανομένης της επεξήγησης οργανωτικών αλλαγών σε πελάτες, π.χ. σε χώρους έκδοσης εισιτηρίων
• Μοναχική εργασία
• Εργασία σε βάρδιες
• Αντικρουόμενες απαιτήσεις (παρακολούθηση πελατών και οδήγηση), με αποτέλεσμα υψηλή αρτηριακή πίεση και καρδιαγγειακές νόσους
• Ανάγκες ενός γηράσκοντος εργατικού δυναμικού

Το πώς τα λεωφορεία είναι σχεδιασμένα και το πώς το έργο έχει προγραμματιστεί μπορεί να ευθύνεται για τα μυοσκελετικά προβλήματα που σχετίζονται με την οδήγηση ενός λεωφορείου. Διαταραχές του μυοσκελετικού συστήματος περιλαμβάνουν προβλήματα στην πλάτη, τον αυχένα, τους ώμους, μυϊκές κράμπες, σημεία πίεσης και κακή κυκλοφορία στα πόδια και τους γλουτούς είναι άλλα παραδείγματα. Μακροχρόνια έκθεση σε δονήσεις ολόκληρου του σώματος και οι επιπτώσεις κατά την οδήγηση πάνω σε εξογκώματα δρόμων και τραχύ οδόστρωμα μπορεί να οδηγήσουν σε προβλήματα

Παράγοντες σχεδίασης εργασίας που σχετίζονται με το μυοσκελετικό σύστημα και προκαλούν προβλήματα:

• κακή σχεδίαση της καμπίνας του οδηγού.
• Δυσπρόσιτα χειριστήρια ή κακή διάταξη αυτών
• σύστημα διεύθυνσης χωρίς ρυθμιζόμενο τιμόνι ή
• τιμόνι με λάθος διάμετρο

• αδυναμίες στον σχεδιασμό του καθίσματος π,χ χωρίς
• οσφυϊκή υποστήριξη, μη συντήρηση αυτού όπως: ρυθμιζόμενα ελατήρια , ρύθμισης ύψους k.λ.π
• ακινησία για μεγάλες περιόδους του χρόνου

• πατώντας ένα πεντάλ για μεγάλο χρονικό διάστημα
• αμήχανη θέση εργασίας

• ανεπαρκή διαλείμματα

Άλλοι κίνδυνοι

Το στρες και τα μυοσκελετικά προβλήματα δεν είναι τα μόνα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι οδηγοί λεωφορείων. Τα τροχαία ατυχήματα αποτελούν ένα σοβαρό κίνδυνο για την ασφάλεια που αντιμετωπίζουν οι οδηγοί λεωφορείων. ́ ́Βαριά η κίνηση ́ ́ και οι κακές καιρικές συνθήκες αυξάνουν τον κίνδυνο των ατυχημάτων. Οι κίνδυνοι αυξάνονται όταν το όχημα δεν συντηρείται σωστά. Παραδείγματα κακής συντήρησης των οχημάτων αποτελούν τα ελαττωματικά συστήματα φρένων, οι προβολείς ή οι υαλοκαθαριστήρες. Το γλίστρημα στο πάτωμα του λεωφορείου ή έξω από το λεωφορείο είναι παραδείγματα άλλων κινδύνων για την ασφάλεια.

Μπορεί να υπάρχουν προβλήματα θερμοκρασίας μέσα στο λεωφορείο - υπερβολική ζέστη το καλοκαίρι ή κακή θέρμανση το χειμώνα. Η αντανάκλαση από το ηλιακό φως μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση των ματιών. Ο θόρυβος μπορεί να είναι μια πηγή ενόχλησης, αποσπά την προσοχή και προκαλεί κούραση. Μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του οδηγού να συγκεντρωθεί ή να πάρει διάφορα ηχητικά στοιχεία από την κίνηση στο δρόμο.

Οι οδηγοί λεωφορείων αναπνέουν καυσαέρια από τη γύρω κυκλοφορία αλλά και όταν το λεωφορείο οδηγείται από ή προς το γκαράζ, από τη μηχανή του δικού τους λεωφορείου. Οι οδηγοί λεωφορείων είναι εκτεθειμένοι σε μεταδοτικές ασθένειες, όπως το κοινό κρυολόγημα από το κοινό. Ένας άλλος τύπος της έκθεσης μπορεί να προκύψει μέσω της επαφής του δέρματος με μολυσμένα αντικείμενα κατά τον καθαρισμό του λεωφορείου ή κατά τη διάρκεια του καθαρισμού των εκκρίσεων ή υγρών του σώματος.

Μείωση των κινδύνων στους χώρους εργασίας

Η έρευνα υποστηρίζει μια σειρά από μέτρα για τη μείωση των κινδύνων στους χώρους εργασίας για τους οδηγούς λεωφορείων πόλης. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν:

• μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης (λεωφορειολωρίδες, σήματα προτεραιότητας)
• μείωση απόσπαση προσοχής λόγω πληροφόρησης των επιβατών (αυτοματοποιημένα συστήματα πληροφοριών)
• ενίσχυση της ασφάλειας του οδηγού (συστήματα συναγερμού, διαδικασίες έκτακτης ανάγκης)
• μείωση κοινωνικής απομόνωσης στην εργασία (προγραμματισμός διαλειμμάτων σε κεντρικά σημεία)
• μείωση της κούρασης και της παρέμβασης στην προσωπική ζωή (βελτίωση του ωραρίου εργασίας)

• βελτίωση των κοινωνικών πτυχών της εργασίας (υποστηρικτικό στυλ ηγεσίας)
•  βελτίωση του εργονομικού σχεδιασμού της θέσης οδήγησης των λεωφορείων.

Τι μπορείτε να κάνετε

Εάν έχετε μια εργασία που σχετίζονται με την υγεία και την ανησυχία για την ασφάλεια:

• μιλήστε με το γιατρό εργασίας. 
• μιλήσετε με τον προϊστάμενό σας για το πρόβλημα.
• να δείτε ένα γιατρό για να ανακαλύψει τραυματισμό ή ασθένεια που μπορεί να προκληθεί από την εργασία σας
 και να συζητήσετε για την υγεία και την ασφάλεια στο χώρο εργασίας, τις ανησυχίες σας
• να σας βοηθήσει στην επίλυση προβλημάτων υγείας και ασφάλειας στο χώρο της εργασίας σας

• εάν θέλετε εκπαίδευση σε ειδικά θέματα υγείας και ασφάλειας
• για πληροφορίες σχετικά για την υγεία και την ασφάλεια στο χώρο εργασίας

Ο ειδικός συνδυασμός κινδύνων και παραγόντων επικινδυνότητας όπως οι εργονομικοί κίνδυνοι, οι παράγοντες άγχους στον τομέα της οργάνωσης της εργασίας, ο θόρυβος, οι επικίνδυνες ουσίες, οι κραδασμοί, τα ακανόνιστα ωράρια εργασίας, η χωρίς μόνιμη βάση εργασία μακριά από την οικογενειακή εστία, η έλλειψη εγκαταστάσεων, το περίπλοκο εργασιακό καθεστώς, η ανάγκη συνεχούς προσαρμογής και το πλήθος των διαρθρωτικών αλλαγών που πραγματοποιήθηκαν στον τομέα συγκροτούν ένα σύνολο που καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη την παρακολούθηση και την πρόληψη.

Πηγή  
The MFL Occupational Health Center 
http://mflohc.mb.ca/fact_sheets_folder/bus_drivers.html