Παρέμβαση του Υπουργού Υγείας Α.Ξανθού στη ΓΣ του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Γενεύη 24/5/2017)

Η συζήτηση για την ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα των Συστημάτων Υγείας και την ανάγκη διαρθρωτικών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων,εχει τεράστια κοινωνική και πολιτική σημασία για μια χώρα όπως η Ελλάδα που, σε περίοδο παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, προγραμμάτων λιτότητας και στενότητας πόρων, έχει θέσει ως κεντρική προτεραιότητα της πολιτικής Υγείας την καθολική και ισότιμη κάλυψη των πολιτών, τη δωρεάν πρόσβαση των ανασφάλιστων στις δημόσιες δομές, την στήριξη και αναβάθμιση της δημόσιας περίθαλψης, την ανθρωποκεντρική φροντίδα αλλά και την αξιόπιστη υγειονομική φροντίδα προσφύγων και μεταναστών. Είναι μια πολιτική επιλογή δραστικής αντιμετώπισης της «υγειονομικής φτώχειας» που γέννησε η κρίση, η οποία για να υποστηριχθεί στην πράξη χρειάζεται ένα ανθεκτικό, αξιόπιστο και αποτελεσματικό Δημόσιο Σύστημα Υγείας.Ένα σύστημα Υγείας όμως που βρίσκεται υπό τη διαρκή «πίεση» του πολύ χαμηλού ποσοστού δημόσιων δαπανών υγείας (5,1% του ΑΕΠ), αλλά και των διαχρονικών στρεβλώσεων του (προκλητή ζήτηση, σπατάλη, διαφθορά, άτυπες πληρωμές). Και επειδή η λιτότητα βλάπτει σοβαρά την Υγεία, θεωρούμε ότι η βιωσιμότητα του Δημόσιου Συστήματος Υγείας προϋποθέτει την δραστική υποχώρηση της. 

Η στρατηγική απάντηση στην κρίση των συστημάτων υγείας, στις ακάλυπτες ανάγκες και στις υγειονομικές ανισότητες, είναι η ενδυνάμωση του Δημόσιου Συστήματος Υγείας, η έμφαση στην ΠΦΥ και τη Δημόσια Υγεία, η ενίσχυση της κουλτούρας των δικαιωμάτων των ασθενών και η βελτίωση της διακυβέρνησης του συστήματος. Η ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ως βασικού «πυλώνα» του ΕΣΥ συνιστά μια μεταρρυθμιστική τομή που προωθούμε σε συνεργασία με την ΕΕ και τον WHO-Europe. Πυρηνικά στοιχεία του νέου μοντέλου είναι οι αποκεντρωμένες δομές οικογενειακής φροντίδας που διασφαλίζουν εγγύτητα με τον πληθυσμό αναφοράς, οι τομεοποιημένες υπηρεσίες και ο κοινοτικός προσανατολισμός τους, η ολιστική φροντίδα υγείας. Η μεταρρύθμιση στην ΠΦΥ δεν είναι «εργαλείο» για τη λιτότητα και τις περικοπές στις δαπάνες υγείας. Εξασφαλίζει την ελεύθερη πρόσβαση όλων των πολιτών και την εγγυημένη κάλυψη των αναγκών τους , ενώ ταυτόχρονα συνιστά μια πραγματική αλλαγή παραδείγματος στην Υγεία : από την αρρύθμιστη, ανεξέλεγκτη και αποσπασματική αγορά υπηρεσιών με ευθύνη του πολίτη, στην ολοκληρωμένη και συνεχή φροντίδα με ευθύνη της Πολιτείας. Και από τη στενά θεραπευτική-επιδιορθωτική λογική του σημερινού συστήματος στην ενίσχυση της πρόληψης, της αγωγής υγείας και της Δημόσιας Υγείας.

Δεν φτάνει όμως μόνο η προτεραιότητα στη δημόσια περίθαλψη και η μεταρρύθμιση  στην ΠΦΥ. Χρειάζεται και μια συστηματική παρέμβαση στους «ανθυγιεινούς» παράγοντες του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος. Οφείλουμε να ενισχύουμε το «ανοσοποιητικό σύστημα» της κοινωνίας απέναντι στις απειλές της υγείας, προωθώντας πολιτικές στήριξης της απασχόλησης, αντιμετώπισης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, διατροφικής ασφάλειας, περιβαλλοντικής και εργασιακής υγιεινής, οδικής ασφάλειας, ενδυνάμωσης της ψυχικής υγείας και περιορισμού των εξαρτήσεων.

Στον τομέα του φαρμάκου, για την Ελληνική κυβέρνηση η μεγαλύτερη πρόκληση σήμερα είναι η καθολική και ισότιμη κάλυψη των τεκμηριωμένων φαρμακευτικών αναγκών του πληθυσμού, με ταυτόχρονη προστασία των οικονομικά αδύναμων πολιτών από δυσβάστακτες επιβαρύνσεις. Για να κερδηθεί το στοίχημα της πρόσβασης των πολιτών στα αναγκαία φάρμακα και παράλληλα της βιωσιμότητας των Συστημάτων Υγείας, χρειαζόμαστε περισσότερη διαφάνεια στην έρευνα και τα κόστη της, αύξηση της προσβασιμότητας στα ερευνητικά δεδομένα, διαφανές και αξιόπιστο σύστημα τιμολόγησης και αποζημίωσης, θεσμικό διάλογο ανάμεσα στα κράτη, τη φαρμακοβιομηχανία και τις Ενώσεις Ασθενών, υποχώρηση των εμπορικών δικαιωμάτων-συμπεριλαμβανομένης και της πατέντας- προς όφελος του δικαιώματος πρόσβασης των πολιτών σε ποιοτικές και ασφαλείς θεραπείες. Η πρόσφατη «διακύρηξη της Βαλέτας» που υπέγραψαν 6 χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου και ήδη διευρύνθηκε με άλλες 3 ευρωπαϊκές χώρες , δίνει ένα σαφές πολιτικό «στίγμα» : η φαρμακοβιομηχανία πρέπει να καταλάβει ότι ο δρόμος του περιορισμού των κερδών της και της διαπραγμάτευσης κοινωνικά αποδεκτών τιμών αποζημίωσης σε εθνικό και διακρατικό επίπεδο, είναι δρόμος χωρίς επιστροφή.

Το πρόταγμα της ανθρωποκεντρικής φροντίδας που είναι η μεγάλη πρόκληση για τα συστήματα υγείας , δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς μια νέου τύπου διακυβέρνηση των υπηρεσιών υγείας. Χωρίς τη δραστική αντιμετώπιση των φαινομένων σπατάλης και διαφθοράς στο χώρο της Υγείας , που υπονομεύουν όχι μόνο την οικονομική ευστάθεια του συστήματος αλλά και την ασφάλεια των ασθενών, λόγω της ιατρογενούς νοσηρότητας από περιττές και μη τεκμηριωμένες παρεμβάσεις. Το στοίχημα της βιωσιμότητας των συστημάτων υγείας δεν μπορεί να κερδηθεί χωρίς τη συμμετοχή των ασθενών στη διαβούλευση και προετοιμασία των πολιτικών αποφάσεων, χωριςδημόσια λογοδοσία και κοινωνικό έλεγχο της Διοίκησης του συστήματος, χωρίς σεβασμό των δικαιωμάτων των επαγγελματιών υγείας με παράλληλο σεβασμό των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας των ασθενών. Και κυρίως, χωρίς την ορατότητα από τους πολίτες της θετικής επίπτωσης των αλλαγών και μεταρρυθμίσεων στην καθημερινότητα τους.

Η Υγεία λοιπόν είναι ένα προνομιακό πεδίο άρσης ανισοτήτων, κατοχύρωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κοινωνικής αναδιανομής και δίκαιης ανάπτυξης. Η επένδυση στην ΠΦΥ και στη Δημόσια Υγεία,είναι επένδυση στην ποιότητα ζωής και την ανθρώπινη ευημερία, αλλά και στη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας.