Διαφάνεια και clawback (cb): Η αναγκαία συνθήκη για την επίλυσή του

του Ιωάννη Καραφύλλη, Ph.D *, medlabnews.gr 

Σε πρόσφατη ημερίδα της Γενικής Γραμματείας για την καταπολέμηση της διαφθοράς για τον εσωτερικό έλεγχο και την πρόληψη της διαφθοράς,

ο κ.Jacques Roudière ανέφερε ότι τα τελευταία χρόνια, οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έχουν αυξήσει τη διαθεσιμότητα των δεδομένων τους, δημιουργώντας ένα αυξανόμενο όγκο ανοιχτών δεδομένων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα, να τροποποιηθούν και να μοιραστούν από οποιονδήποτε για οποιονδήποτε σκοπό.

Τ’ ανοικτά δεδομένα, δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα,  έχουν επίσης αναδειχθεί ως ένα σημαντικό δυνητικό μέσο για την καταπολέμηση της διαφθοράς με τη διευκόλυνση της αυξημένης διαφάνειας στις κυβερνητικές δραστηριότητες, τους προϋπολογισμούς και τις δαπάνες. Τα ανοικτά δεδομένα καθίστανται κρίσιμο συστατικό στις παρεμβάσεις λογοδοσίας. Το επιχείρημα είναι σαφές: όχι μόνο θα πρέπει να ανοίξουν τα δεδομένα, να μειωθεί η κακή διαχείριση και η λανθασμένη κατανομή των πόρων, αλλά και να διασφαλιστεί μια διαφανής και πιο υπεύθυνη ανταλλαγή μεταξύ κυβερνήσεων και πολιτών. Πράγματι, το δημόσιο συμφέρον για τον τερματισμό της διαφθοράς και η αναποτελεσματικότητα της διακυβέρνησης δημιούργησε μια απαίτηση από τις κυβερνήσεις να ανοίξουν περισσότερα δεδομένα και να βελτιώσουν τη διαφάνεια των πληροφοριών.

Οι κυβερνήσεις υφίστανται πιέσεις για να διευκολύνουν την πρόσβαση του κοινού και την επίβλεψη του έργου τους, καθώς και για την παραγωγή πληροφοριών που είναι ευκολότερο να επεξεργασθούν και να συγκριθούν.

Όπως είπε ο ίδιος στο σύστημα υγείας της Γαλλίας για την παρακολούθηση της λήψης και της αυθεντικότητας ενός φαρμάκου υπάρχει ένα πληροφοριακό σύστημα στο οποίο είναι καταγεγραμμένοι όλοι οι εμπλεκόμενοι και ο  ασθενής έχει το δικαίωμα να ξέρει ποιοι ενεπλάκησαν στη διανομή του φαρμάκου που του χορηγήθηκε! Στην Ελλάδα δεν ανακοινώνονται πλέον επίσημα οι πωλήσεις των φαρμακευτικών εταιρειών ειδικότερα σήμερα που επιβάλλονται μια σειρά από επιβαρύνσεις σε αυτές αλλά και οι ασθενείς θέλουν πλέον να ξέρουν λεπτομερώς τα θέματα που τους αφορούν.

Ο ΕΟΠΥΥ ο οποίος λειτουργεί υποδειγματικά ως προς το σκέλος που αφορά την

υποχρέωση του ν’ αναρτά µηνιαίως τους πίνακες που αφορούν την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού του ανά ΚΑΕ και τον απολογισμό του έτους (σύμφωνα µε την προσθήκη του άρθρου 10A στον Ν.3861/2010 (ΦΕΚ 112 Α/13/7/2010) “Ενίσχυση της διαφάνειας με την υποχρεωτική ανάρτηση νόμων και πράξεων των κυβερνητικών, διοικητικών και αυτοδιοικητικών οργάνων στο διαδίκτυο «Πρόγραμμα Διαύγεια» και  του άρθρου 15 του Ν. 4305/2014 (ΦΕΚ 237/Α) «Ανοικτή διάθεση και περαιτέρω χρήση εγγράφων πληροφοριών και δεδομένων του δημοσίου τομέα ).Στην έκθεση απολογισμού για το 2016 εμφανίζεται να μην εχει εισπράξει όχι μόνο 760εκατ. € από οφειλόμενο  cb αλλά και 97εκατ.€ από rebate. Στις 31-12-2016 τα ληξιπρόθεσμα του ΕΟΠΥΥ στους παρόχους του ήταν  1.136 εκατ.€,

Μέχρι τον Αύγουστο του 2017 ο ΕΟΠΥΥ είχε ληξιπρόθεσμα 1.109 εκατ.€ μη έχοντας λάβει καμιά επιχορήγηση και έχοντας πραγματοποιήσει πληρωμές 748 εκατ.€

Πολλές επιχειρήσεις παροχής υγείας στους ισολογισμούς τους που δημοσιεύτηκαν εμφανίζουν αυξημένα κέρδη χωρίς να αναφέρουν υποχρεώσεις της χρονικής περιόδου των παρελθόντων ετών για την καταβολή του cb. Όταν προχωρούν οι συμφωνίες για εξαγορές, ο ενδελεχής έλεγχος αναδεικνύει τα προβλήματα αυτά με συνέπεια όχι μόνο την ακύρωση της συγκεκριμένης συμφωνίας αλλά και την γενικότερη μείωση της αξίας του κλάδου.

Σε πρόσφατα δημοσιεύματα αναγράφεται ότι οι ιδιωτικές κλινικές  το πρώτο εξάμηνο του 2017, παρά τις πιέσεις από τα rebate και cb, κατόρθωσαν να αυξήσουν  τον κύκλο εργασιών τους και τα λειτουργικά τους κέρδη ενώ κατάφεραν να παρουσιάσουν και συνολικά θετικά καθαρά αποτελέσματα παρ’ ότι οι κλινικές αυτές επιβαρύνθηκαν με νέα rebate και cb της τάξης των 37 εκατ. ευρώ ανεβάζοντας περαιτέρω το συνολικό λογαριασμό σε περίπου 360 εκατ. ευρώ από την έναρξη της εφαρμογής των μέτρων.

Το cb που προβλέπεται για τις ιδιωτικές κλινικές από τον ΕΟΠΥΥ για το 2017 είναι 207,8 εκατ.€ που μάλλον όμως φαίνεται να είναι μεγαλύτερο τελικά.

Απόρροια αυτών ήταν ότι οι διοικήσεις των ιδιωτικών κλινικών θεωρούν ότι  μέχρι στιγμής δεν μπορεί να οριστικοποιηθεί το ακριβές ποσό του rebate και cb που αντιστοιχεί σε κάθε κλινική λόγω:
1) της μη ολοκλήρωσης του ελέγχου και εκκαθάρισης των υποβολών των ιδιωτικών κλινικών για τα έτη 2014-2016,
2) της αδυναμίας να υπολογιστεί η ακριβής ποσοτικοποίησητου προϋπολογισμού και του cb που αντιστοιχεί σε κάθε κλινική καθώς ο ΕΟΠΥΥ δεν έχει γνωστοποιήσει όλα τα δεδομένα και παραμέτρους (κλάδου και κλινικών ξεχωριστά), που μπορούν να οδηγήσουν σε αξιόπιστο προσδιορισμό των αντίστοιχων ποσών και
3) της αδυναμίας ολοκλήρωσης της διαδικασίας ελέγχου και οριστικοποίησης των περικοπών rebate και cb για τα έτη 2014 και 2015.

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την φαρμακοβιομηχανία, λόγω υπέρβασης του προβλεπόμενου προϋπολογισμού του cb.

Θεωρεί ότι είναι μία πατέντα που – σύμφωνα με τη φαρμακοβιομηχανία- επιχειρεί να καλύψει την αδράνεια του κράτους στις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις.

«Ό,τι δεν μπορεί να πράξει για τον εξορθολογισμό των φαρμακευτικών δαπανών το δημόσιο το χρεώνει στις επιχειρήσεις και ισοφαρίζει τις δαπάνες που του ξεφεύγουν με πέναλτι που επιβάλλει στη φαρμακοβιομηχανία επί δικαίων και αδίκων» υποστηρίζουν πηγές της αγοράς.

Το cb και το rebate για την φαρμακοβιομηχανία θα ξεπεράσει τα 1.184,2 εκατ.€ για το 2017 σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του ΕΟΠΥΥ. Με τα ίδια στοιχεία  το cb στα νοσοκομειακά φάρμακα θα ξεπεράσει το 51,5%

Όμως το rebate και το cb ήταν εύκολα προσδιορίσιμα από το τέλος του 2016 όπως είχε γραφεί (εδώ) .

Κανείς δεν ήθελε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα έγκαιρα και ουσιαστικά  αλλά μόνο μέσα από την σύσταση πολυμελών επιτροπών για τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης.

Επίσης, εντός των προσεχών ημερών, ο ΕΟΠΥΥ θα πρέπει να υπολογίσει ένα ακόμα cb, αυτό των ιατροτεχνολογικών προϊόντων και των συμπληρωμάτων διατροφής.

Δεν είναι ευκρινές σε ποιους ακριβώς θα επιβληθεί το cb.Και αυτό γιατί οι εισαγωγείς και οι διανομείς δεν έχουν το ίδιο περιθώριο κέρδους όπως επίσης για τα ίδια υλικά ανακοινώθηκαν πρόσφατα διαφορετικές ασφαλιστικές τιμές που διαφέρουν  μεταξύ τους εως και 30% και οι οποίες μειώθηκαν εντός του έτους μ’ ένα επιπλέον 20%. Είναι λοιπόν εμφανές ότι θα πρέπει αυτά να ανακοινωθούν στους παρόχους έγκαιρα, πριν την επιβολή του cb, προκειμένου αυτό να προχωρήσει ομαλά και χωρίς δικαστικές προσφυγές. Πολύπλοκο  εγχείρημα που φαίνεται ότι θα υλοποιηθεί με μεγάλη δυσκολία και ανάλογη καθυστέρηση.

Η επίκληση του εμπορικού απορρήτου για να μην  παρουσιάζονται δημόσια τα στοιχεία της φαρμακευτικής δαπάνης ανά θεραπευτική κατηγορία, προκειμένου να φανεί από πού προέρχεται το πρόβλημα, είναι εμφανές ότι δημιουργεί αρνητικά, μη αναστρέψιμα αποτελέσματα, και καλύπτει κατ΄αρχήν μια αποδεδειγμένη ανεπάρκεια.

Γιατί εάν ισχύει η παραπάνω δικαιολογία τότε η συλλογή στοιχείων από ιδιωτικές εταιρείες και όχι από επίσημες πηγές και οργανισμούς θα προκαλέσει την ενεργοποίηση των αρμοδίων οργάνων και θεσμών  για τη προστασία των προσωπικών δεδομένων των ασθενών και μάλιστα με το νέο ευρωπαϊκό κανονισμό 670-2016 ο οποίος είναι πάρα πολύ αυστηρός σε ότι αφορά την  καταστρατήγηση και την καταπάτηση τους από οργανισμούς και εταιρείες. Τα πρόστιμα είναι υψηλά και οι συνέπειες σημαντικές για τις εταιρείες που τα παραβιάζουν.

Τα τελευταία χρόνια η μείωση της αξίας αρκετών φαρμακοβιομηχανιών, κλινικών και άλλων επιχειρήσεων του χώρου της υγείας, είναι σημαντική. Αυτό τις αδικεί κατάφωρα αφού μπορούν και πρέπει να γίνει ο πυλώνας της ανάπτυξης και των επενδύσεων στην Ελλάδα.

Πρέπει να γνωρίζουν λοιπόν όλοι ποιο είναι το cb που θα επιβληθεί το 2017 και το 2018 και ποιος είναι ο μοναδικός τρόπος για να εισπραχθεί άμεσα και χωρίς προσφυγές στη δικαιοσύνη και άλλα όργανα εντός και εκτός Ελλάδος.

Είναι εμφανές από τα παραπάνω ότι η διαφάνεια , το rebate και το  cb πρέπει να συνυπάρχουν εάν το υπουργείο υγείας και ο ΕΟΠΥΥ επιθυμούν να τα εισπράξουν άμεσα, να μην δημιουργούν προβλήματα στις εταιρείες και θέλουν πραγματικά να βοηθήσουν στο τομέα της ανάπτυξης και των επενδύσεων.

Παρατίθεται η ακριβής διατύπωση του άρθρου 100 του ν.4172/2013 στην οποία προβλέπονται τα όρια δαπανών για τα έτη 2018-2019.

«7. Παρατείνεται η ισχύς των διατάξεων των παραγράφων 1 έως και 5 , από 1.1.2016 έως 31.12.2018, πλην της διατάξεως του δεύτερου εδαφίου της παραγράφου 2, της οποίας η ισχύς άρχεται από της δημοσιεύσεως του παρόντος νόμου. Η ισχύς της παραγράφου 6 άρχεται από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου. «Τα όρια δαπανών υγείας για το έτος 2016 είναι 1.402.000.000,00 ευρώ και για το έτος 2017 1.525.000.000,00 ευρώ. Για τα έτη 2018 και 2019 τα όρια δαπανών είναι 1.462.500.000,00 ευρώ και 1.402.000.000,00 ευρώ αντίστοιχα, δυνάμενα να ανέλθουν στο όριο των 1.525.000.000,00 ευρώ, εφόσον το κατ’ έτος ποσό των 62.500.000,00 ευρώ και 123.000.000,00 ευρώ αντίστοιχα καλύπτεται από ίδιους πόρους του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., οι οποίοι προηγουμένως οφείλεται να έχουν βεβαιωθεί, πλην των προβλεπομένων από τα εδάφια α’ έως γ’ της παρ. 1 του άρθρου 19 του ν. 3918/2011 (Α’ 31)

*O Ιωάννης Καραφύλλης είναι Health focused Researcher, MSc Logistics and Supply Chain expert, PhD Public Procurement, Chemical Engineer, MSc Strategy and Diplomacy, Author

ΠΗΓΗ: ioanniskarafyllis.com