30ο Πανελλήνιο Συνέδριο AIDS. Έγκαιρη διάγνωση, άμεση έναρξη θεραπείας

Το φετινό συνέδριο έχει επετειακό χαρακτήρα καθώς σηματοδοτεί 30 χρόνια αδιάλειπτης και συνεπούς προσπάθειας της Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS (Ε.Ε.Μ.Α.Α) για την ευαισθητοποίηση, έγκυρη ενημέρωση και συνεχή εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας και του ευρύτερου κοινού πάνω σε θέματα πρόληψης, έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης της HIV λοίμωξης.

Το επιστημονικό πρόγραμμα απευθύνεται σε όλους τους επαγγελματίες υγείας, σε φορείς και οργανώσεις που ασχολούνται με την HIV λοίμωξη, τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών και την προστασία ευάλωτων ομάδων και μετακινούμενων πληθυσμών, σε φοιτητές, εκπαιδευτικούς και στελέχη των Σωμάτων Ασφαλείας στοχεύοντας στην παροχή έγκυρων και επικαιροποιημένων γνώσεων, στην άρση των προκαταλήψεων και στην ενεργητική συμμετοχή τους στην ενημέρωση για την πρόληψη της HIV λοίμωξης.

Επιδημιολογικά στοιχεία

Κατά την τελευταία 35ετια, η επιδημία του AIDS εξελίσσεται συνεχώς σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με υπολογισμούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 2017 ζούσαν με τον HIV περίπου 17 εκατομμύρια άτομα, 60% των οποίων είχε πρόσβαση στην αντιρετροϊκή θεραπεία ποσοστό που υπολείπεται σημαντικά από τον στόχο του 90% που έχει θέσει το UNAIDS.
Εντούτοις, η μεγάλη αύξηση των ατόμων που λαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία κατά τα τελευταία έτη είχε ως αποτέλεσμα τον υποδιπλασιασμό των θανάτων παγκοσμίως.
Στην Ελλάδα, από την εμφάνιση της νόσου έως σήμερα, έχουν καταγραφεί περίπου 17.000 περιστατικά με κυριότερο τρόπο μετάδοσης την απροφύλακτη σεξουαλική επαφή μεταξύ ανδρών.
Τη σημαντική αύξηση των κρουσμάτων κατά την περίοδο 2011-2013, που παρατηρήθηκε μεταξύ των χρηστών ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών (ΧΕΝ), ακολούθησε πτωτική πορεία και σταθεροποίηση των νέων διαγνώσεων κατά την τελευταία τριετία στα 600-650 άτομα ετησίως, κατά πλειοψηφία MSM (άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες) με προεξάρχουσα ηλικιακή ομάδα κατά τη διάγνωση αυτή των 30-39 ετών.

Δεδομένα από το Συνέδριο

Στο συνέδριο έχουν υποβληθεί αξιόλογες εργασίες οι οποίες συνεισφέρουν στη βαθύτερη κατανόηση και ανάδειξη σημαντικών παραμέτρων της νόσου.
Η ανάγκη έγκαιρης διάγνωσης και χορήγησης αντιρετροϊκής θεραπείας επισημαίνεται από τη μελέτη της Μονάδας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης. Ενθαρρυντικά είναι τα αποτελέσματα από τη λειτουργία του συμβουλευτικού Κέντρου για διάγνωση του HIV/AIDSSIMIOplus (ΚΕΕΛΠΝΟ), το οποίο εξυπηρετεί κυρίως ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Επιπλέον, όπως προκύπτει από μελέτη του ΚΕΕΛΠΝΟ, ο αριθμός των μη διασυνδεδεμένων με δομές ιατρικής φροντίδας HIV (+) ατόμων εμφανίζει διαχρονικά σημαντική μείωση. Η αξία της πρόληψης των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων σε πληθυσμούς υψηλού κινδύνου όπως είναι οι MSM με ΗΙV λοίμωξη καταδεικνύεται από 3 εργασίες που εξετάζουν τη συλλοίμωξη με σύφιλη (ΓΝΑ «Ευαγγελισμός»), τις σχετιζόμενες με τον HPV δυσπλασίες του πρωκτού (Α. Σταματιάδης και συν) και την αυξημένη επίπτωση οξείας ηπατίτιδας Α (ΓΝΑ «Γ. Γεννηματάς») σε αυτούς τους ασθενείς.
Η ανάδυση μη σχετιζόμενης με το AIDS νοσηρότητας και θνητότητας αλλά και η γήρανση του πληθυσμού των HIV (+) ατόμων εξετάζεται από διάφορες εργασίες. Μη ικανοποιητικός ρυθμός έναρξης θεραπείας της ηπατίτιδας C και χαμηλότερο από το αναμενόμενο ποσοστό επιτυχίας της διαπιστώνεται σε ΧΕΝ με HIV/HCV συλλοίμωξη (ΝΕΕΣ). Από εργασίες προερχόμενες από το ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ επισημαίνονται, αφενός διαφορές μεταξύ υποομάδων ασθενών που γηράσκουν με HIV λοίμωξη, αφετέρου επιχειρείται αξιολόγηση εργαλείων για την εκτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου σ’ αυτόν τον πληθυσμό.
Το ΚΕΕΛΠΝΟ σε συνεργασία με τις Μονάδες Λοιμώξεων κατέγραψε υψηλά ποσοστά έγκαιρης διασύνδεσης στη θεραπεία τόσο μεταξύ Ελλήνων όσο και μεταξύ αλλοδαπών ασθενών. Αύξηση θανάτων από αίτια μη σχετιζόμενα με το AIDS, όπως καρδιαγγειακά νοσήματα και μη καιροσκοπικά νεοπλάσματα, καθιστά επιτακτική την ανάγκη πρόληψης παραγόντων κινδύνου που σχετίζονται με αυτά (ΝΕΕΣ).
Αισιόδοξο μήνυμα μεταφέρεται από τη μελέτη των κυήσεων γυναικών με HIV λοίμωξη, από τη Μονάδα του NEEΣ, όπου δεν κατεγράφη καμία περίπτωση κάθετης μετάδοσης.
Δύο μελέτες προερχόμενες από το πρόγραμμα Αριστοτέλης (ΕΚΠΑ, ΚΕΕΛΠΝΟ) αποτυπώνουν την επιδείνωση της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης των ΧΕΝ της Αθήνας,με το 25%των θετικών για HIVδειγμάτωννα αφορά νέες διαγνώσεις.
Η χορήγηση PrEP (προφύλαξη πριν την έκθεση στον HIV) σε MSM οδηγεί σε άρση του φόβου και σε σεξουαλικές πρακτικές αυξημένου κινδύνου, όπως προκύπτει από μελέτη του ΕΚΠΑ και του AthensCheckpoint.
Η επίδραση της αντιρετροϊκής θεραπείας στον ενδοκυττάριο πολλαπλασιασμό του ιού σε ασθενείς με μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο εξετάζεται σε μια μελέτη από το ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ και το ΑΠΘ. Τέλος, από εργασία της ομάδας του κ. Δ. Παρασκευή (ΕΚΠΑ) σε συνεργασία με τις Μονάδες Λοιμώξεων, προκύπτει ότι η μετάδοση των υποτύπων Α1 και Β του ιού σε περιπτώσεις καθυστερημένης διάγνωσης και προχωρημένης νόσου πραγματοποιείται μέσω τοπικών δικτύων.

Θεραπεία

Στην Ελλάδα, βάσει των ευρωπαϊκών και διεθνών κατευθυντηρίων οδηγιών, χορηγείται αντιρετροϊκή θεραπεία σε όλα τα άτομα με HIV λοίμωξη το ταχύτερο δυνατόν μετά τη διάγνωση. Η έγκαιρη χορήγησή της συνδέεται, σε ατομικό επίπεδο, με τη μείωση της νοσηρότητας και της θνητότητας της νόσου και, σε επίπεδο δημόσιας υγείας, με την ελάττωση της μεταδοτικότητας και την συνακόλουθη αναχαίτιση της επιδημίας.
Το 2018, έλαβαν έγκριση στις ΗΠΑ και την Ευρώπη καινούρια αντιρετροϊκά σκευάσματα, τα οποία αναμένεται να κυκλοφορήσουν και στη χώρα μας στο εγγύς μέλλον.
Νέες θεραπευτικές στρατηγικές και συνδυασμοί αντιρετροϊκών παρατεταμένης δράσης σε ενέσιμη μορφή αποτελούν ελκυστική προοπτική για το μέλλον της αντιρετροϊκής θεραπείας.