Το 22% των κατοίκων της Ελλάδας άνω των 65 ετών

Σύμφωνα με έρευνα του καθηγητή Δημογραφίας και Δ/ντή του Εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Βύρωνα Κοτζαμάνη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο 35ο τεύχος των «Δημογραφικών Νέων», η Ελλάδα είναι πλέον γερασμένη καθώς το 22% σχεδόν των κατοίκων της είναι πλέον άνω των 65 ετών και το ποσοστό των 85+ εγγίζει το 3,5% (μόλις 0,04% το 1951).

Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, παρατηρείται μια υπερσυγκέντρωση του πληθυσμού σε ένα εξαιρετικά περιορισμένο τμήμα της συνολικής επιφάνειας της χώρας μας καθώς σχεδόν 3 στους 4 κατοίκους ζουν πλέον στις μητροπολιτικές περιοχές Αθηνών και Θεσσαλονίκης και σε μια δεκάδα μεγάλων αστικών κέντρων (και την άμεση περιφέρειά τους), οι δε τάσεις εξόδου από τα αστικά κέντρα την περίοδο της κρίσης, ακόμη και αν ενισχυθούν με κάποια μέτρα (ενίσχυση π.χ. νέων για εγκατάσταση και δραστηριοποίησή τους στον ύπαιθρο χώρο), δεν πρόκειται να αλλάξουν ριζικά τον πληθυσμιακό χάρτη της Ελλάδας τις άμεσα επόμενες δεκαετίες.

Όσον αφορά το μέλλον, ο καθ. της Δημογραφία και Δ/ντής του Εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων (ΕΔΚΑ) του Παν. Θεσσαλίας αναφέρει ότι:

• Το 2035 το ποσοστό των > 65 ετών και των >85 ετών στον συνολικό πληθυσμό αναμένεται να κυμανθεί γύρω από το 27,5% για τους πρώτους και το 4,3% για τους δεύτερους, ενώ τα ποσοστά των νέων (0- 14 και 0-18 ετών) αντίστοιχα θα κυμανθούν από 11,0% έως 12,4% και από 15,8% έως 14,2%.

• Το 2050 το ποσοστό των > 65 ετών και των >85 ετών στον συνολικό πληθυσμό (22% και 3,5% το 2019) αναμένεται να κυμανθεί από 33,1% έως 30,3% για τους πρώτους και 6,5%-4,9% για τους δεύτερους, ενώ τα ποσοστά των νέων (0- 14 ετών και 0-18 ετών) από 14,8% έως 12,0% για τους πρώτους και από 19% έως 15,4% για την δεύτερη ομάδα αντίστοιχα.

«Η συρρίκνωση του συνολικού πληθυσμού που καταγράφεται σε όλα τα σενάρια των δημογραφικών προβολών και η συνεχιζόμενη γήρανσή του», επισημαίνει ο κ. Κοτζαμάνης, «αναμένεται να επηρεάσουν και τον πληθυσμό εργάσιμης ηλικίας ο οποίος θα φθίνει συνεχώς, για να αναφέρει ότι «το 2035 το ποσοστό των 15-64 στο συνολικό πληθυσμό (65% το 2015) θα μειωθεί στο 60% έως 61% το 2035 και θα κυμανθεί γύρω από το 55% 2050».

Η μείωση του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας επιταχύνεται σε όλα τα σενάρια δημογραφικών προβολών μετά το 2030, η επιτάχυνση δε αυτή οφείλεται κυρίως σε δυο λόγους: στην προοδευτική είσοδο στην ομάδα του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας των ολιγοπληθών γενεών >2010 και στην προοδευτική έξοδο από την ομάδα αυτή των πολυπληθέστερων γενεών της εικοσαετίας 1955 -1975. Η προαναφερθείσα μείωση θα επηρεάσει προφανώς και τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό (4,6 εκατ. σήμερα), ο οποίος ενδέχεται το 2035 να υπολείπεται, (ευνοϊκότερο/ δυσμενέστερο σενάριο) κατά 0,5-1 εκατ., το δε 2050 κατά 1,1 -1,7 εκατ.

«Δεν είναι δυνατόν να παραμένουν θεατές»

Όπως τονίζει ο καθηγητής: «Το δημογραφικό είναι σήμερα μια από τις μεγάλες προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε και οι έχοντες την ευθύνη σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων σε πλήθος πεδίων σε εθνικό και περιφερειακό-τοπικό επίπεδο δεν είναι δυνατόν να παραμένουν θεατές των δημογραφικών μας εξελίξεων και να μην έχουν σαφή εικόνα για τις επερχόμενες αλλαγές και για τις επιπτώσεις τους. Εξ ου και η αναγκαιότητα της διαμόρφωσης μιας συνεκτικής δημογραφικής πολιτικής, που απαιτεί -εκτός των άλλων- και την ενίσχυση της δημογραφικής έρευνας καθώς, αν η γνώση αναδεικνύει προβλήματα, η αγνοία δεν μπορεί να τα λύσει».

Οι γάμοι και τα σύμφωνα συμβίωσης

Ένα στα επτά παιδιά (14,3%) που γεννήθηκαν στην Ελλάδα το 2018 είχαν αλλοδαπή μητέρα, ενώ στην πλειονότητα των γεννήσεων (91,2%) οι γονείς ήταν παντρεμένοι ή είχαν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης. Σταθερά τα τελευταία οκτώ χρόνια αυξάνει η μέση ηλικία της μητέρας, από 30,5 έτη που ήταν το 2011, σε 31 έτη το 2014 και σε 31,5 έτη πέρυσι.

Το 2018 πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα 53.797 γάμοι και σύμφωνα συμβίωσης. Ειδικότερα, σε 24.418 περιπτώσεις (ποσοστό 45,4%) τα ζευγάρια επέλεξαν τον θρησκευτικό γάμο, σε 23.010 (42,8%) τον πολιτικό, ενώ 6.369 ζευγάρια (11,8%) σύναψαν σύμφωνο συμβίωσης (περιλαμβάνονται 231 σύμφωνα μεταξύ ανδρών και 55 μεταξύ γυναικών). Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2009 έως σήμερα καταγράφεται συνεχής αύξηση στον αριθμό των ζευγαριών που επιλέγουν να υπογράψουν σύμφωνο συμβίωσης έναντι του γάμου. Μόνο το 2018 η αύξηση αυτή σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά άγγιξε σε ποσοστό το 30%. (6.369 έναντι 4.921 το 2017).