Ακουστική περιγραφή για άτομα με περιορισμό όρασης, από τον Δρ.Τζόελ Σνάιντερ

Τουλάχιστον 2,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι εκτιμάται σε παγκόσμιο επίπεδο ότι έχουν μειωμένη όραση ή τύφλωση σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία, υπάρχουν περίπου 55.000 άνθρωποι τυφλοί ή με μειωμένη όραση, οι οποίοι στην πλειονότητά τους αποκλείονται από πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις. Τα άτομα με οπτική αναπηρία αντιμετωπίζουν πολλά και διαρκή προβλήματα στην καθημερινότητά τους. Εγκαταστάσεις ανεπαρκείς και περιορισμένη προσβασιμότητα σε χώρους που επιθυμούν να προσέλθουν, είναι μερικές από τις δυσκολίες που καλούνται να διαχειριστούν. Όπως ορίζει η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ΑμεΑ και συγκεκριμένα το άρθρο 30, τα Κράτη Μέρη αναγνωρίζουν το δικαίωμα των ΑμεΑ να συμμετέχουν, σε ίση βάση με τους άλλους, στην πολιτιστική ζωή και να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσουν ότι τα ΑμεΑ: απολαμβάνουν την πρόσβαση στο πολιτιστικό υλικό σε προσβάσιμες μορφές, στα τηλεοπτικά προγράμματα, σε ταινίες, στο θέατρο και σε άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες καθώς και σε τόπους πολιτιστικών παραστάσεων ή υπηρεσιών, όπως θέατρα, μουσεία, κινηματογράφοι, βιβλιοθήκες και τουριστικές υπηρεσίες, ενώ ταυτόχρονα στο βαθμό που καθίσταται δυνατό, απολαμβάνουν την πρόσβαση στα μνημεία και στους χώρους/αξιοθέατα εθνικής πολιτιστικής σημασίας.

Μία λύση που προτείνεται όλο και συχνότερα ώστε τα άτομα με οπτική αναπηρία να μπορούν να απολαμβάνουν κινηματογράφο και θέατρο είναι η ακουστική περιγραφή. Πρόκειται για μια υπηρεσία που προσφέρει στα άτομα με προβλήματα όρασης τη δυνατότητα πρόσβασης στο οπτικοακουστικό περιεχόμενο όχι μόνο των τηλεοπτικών προγραμμάτων και των κινηματογραφικών ταινιών αλλά και ευρύτερα σε άλλου είδους καλλιτεχνικές εκφάνσεις όπως είναι τα θέατρα, τα μουσεία, οι γκαλερί και άλλα. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής περιγράφονται ηχητικά όσα διαδραματίζονται εικονικά, όλες εκείνες οι πληροφορίες δηλαδή που προβάλλονται αποκλειστικά εκείνη την ώρα μέσω της εικόνας.

Η ακουστική περιγραφή παρεμβαίνει όπου δεν υπάρχει λόγος ή άλλος ήχος, δηλαδή ανάμεσα σε σιωπές ή σε παύσεις. Ένας από τους πρωτοπόρους παγκοσμίως στον τομέα της ακουστικής περιγραφής, είναι ο Δρ. Τζόελ Σνάιντερ, o οποίος επισκέφθηκε την Ελλάδα και έμεινε για περίπου δύο εβδομάδες ως Fulbright Specialist με την υποστήριξη του Ιδρύματος Fulbright στην Ελλάδα και συμμετείχε στο πρόγραμμα «Εικόνα σε λέξεις»: 11 ημέρες για την ακουστική περιγραφή του πολιτιστικού οργανισμού Liminal .

Ο κ. Σνάιντερ άρχισε να ασχολείται με την ακουστική περιγραφή γύρω στο 1980, όταν ξεκίνησε να περιγράφει θεατρικές παραστάσεις. « Έχει αποδειχθεί ότι οι άνθρωποι με οπτική αναπηρία εκτιμούν βαθύτατα την ακουστική περιγραφή καθώς νιώθουν πιο κοντά στην τέχνη και στον πολιτισμό», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Σνάιντερ. Σύμφωνα με τον Δρ. Σνάιντερ, το 99% που έχει λάβει υπηρεσίες ακουστικής περιγραφής, διαπιστώνει ότι η περιγραφή είναι αρκετά βοηθητική. Παράλληλα, συμβάλλει στην καταπολέμηση των διακρίσεων ενώ τους κάνει να νιώθουν μέρος της κοινωνίας και της πολιτιστικής κουλτούρας της. «Πιστεύω ότι οι άνθρωποι με οπτική αναπηρία όταν αποκτήσουν ισότιμη πρόσβαση σε πολλά πράγματα όπως σε πολιτιστικά γεγονότα θα γίνουν περισσότερο ορατοί από την ίδια την κοινωνία», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Σνάιντερ.

Ο Δρ. Σνάιντερ έχοντας παρουσιάσει τεχνικές ακουστικής περιγραφής σε περισσότερες από 40 πολιτείες των ΗΠΑ, καθώς και σε 62 άλλες χώρες, έχει καταφέρει να υπάρχει η απαραίτητη προσβασιμότητα για τα άτομα με τύφλωση ή μειωμένη όραση σε εκατοντάδες ζωντανές εκδηλώσεις, σε έργα τέχνης νέων μέσων αλλά και σε μουσεία. «Η συνειδητοποίηση και η επίγνωση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν αυτοί οι άνθρωποι αποτελούν για εμένα σημαντικά στοιχεία ώστε να βρεθούν λύσεις για τις δυσκολίες που καλούνται να διαχειριστούν. Θεωρώ πως η κατάσταση θα βελτιωθεί και θα προχωρήσει μόνο όταν η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση αντιληφθεί και κατανοήσει την ευθύνη που έχει απέναντι σε αυτά τα άτομα και στην προστασία των δικαιωμάτων τους», εξηγεί, ενώ επισημαίνει ότι είναι ανάγκη να δημιουργηθούν περισσότερες εγκαταστάσεις για τους ανθρώπους με αναπηρίες.

Κατά τη διάρκεια της ακουστικής περιγραφής χρησιμοποιούνται λέξεις που είναι περιεκτικές, ζωντανές και ευφάνταστες, ώστε να επιτευχθεί η λεκτική μεταφορά του οπτικού. Το οπτικό εκείνη την ώρα γίνεται λεκτικό, ακουστικό και προφορικό με σκοπό να αποτυπωθεί πλήρως η εικόνα, σαν ένα διήγημα που διαβάζεται δυνατά μπροστά σε κοινό. Με αυτό τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα τα άτομα με οπτική αναπηρία να αποκτήσουν αυτονομία. Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια πραγματοποιήθηκαν ορισμένες παραστάσεις, ταινίες και εκδηλώσεις με ακουστική περιγραφή, ωστόσο ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς ώστε να εξασφαλιστεί η ισότιμη πρόσβαση των ατόμων με οπτική αναπηρία στα πολιτιστικά δρώμενα.