Ύφεση, φτώχεια, ανεργία φέρνει το δεύτερο κύμα της πανδημίας στην Ευρώπη

medlabnews.gr iatrikanea ‘

Έναν βαρύ ευρωπαϊκό χειμώνα προοιωνίζεται το δεύτερο κύμα της πανδημίας για την οικονομία της Γηραιάς Ηπείρου, με τα lockdowns να επανέρχονται στις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης και τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης να παραμένουν παγιδευμένοι στις διαφωνίες των χωρών-μελών και συνεπώς απρόσιτοι άγνωστο για πόσο ακόμη.

Με μια δεύτερη ύφεση προ των πυλών της Ευρώπης, η αγωνία αντανακλάται στον δείκτη εμπιστοσύνης που παρέμεινε στάσιμος τον Οκτώβριο. Τα κορυφαία οικονομικά ινστιτούτα της Γερμανίας προβλέπουν πως οι επιπτώσεις της πανδημίας στη γερμανική οικονομία θα είναι πιο δραματικές από τις αρχικές προβλέψεις και οι συνέπειές τους μακροπρόθεσμες, ενώ η ανάκαμψη θα αργήσει. Προτού ακόμη κλιμακωθεί το δεύτερο κύμα, αναθεώρησαν επί τα χείρω τις προβλέψεις τους για τις επιπτώσεις της.

Οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης, Γερμανία και Γαλλία, ανακοίνωσαν μέσα στην εβδομάδα νέο lockdown, περιορισμένο σε σύγκριση με το πρώτο τόσο σε χρονική διάρκεια όσο και στο εύρος του, καθώς οι δύο χώρες έχουν πλέον πικρή πείρα του πόσο καταστρεπτικές μπορούν να είναι οι συνέπειες μιας πλήρους αναστολής κάθε οικονομικής δραστηριότητας. Από αύριο και για ένα μήνα θα παραμείνουν κλειστά στη Γερμανία  εστιατόρια και μπαρ και χώροι ψυχαγωγίας, ενώ επιβάλλονται περιορισμοί στις μετακινήσεις, στα ταξίδια και στην κοινωνική επαφή. Οι ποδοσφαιρικοί αγώνες της Μπουντεσλίγκα θα διεξαχθούν χωρίς θεατές όπως και τα υπόλοιπα σημαντικά αθλητικά γεγονότα. Θα μείνουν, όμως, ανοικτά τα σχολεία, τα κομμωτήρια, τα εμπορικά καταστήματα και οι παιδικοί σταθμοί.

Προκειμένου να στηρίξουν την ανάκαμψη της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής οικονομίας, οι υπουργοί Οικονομικών και Εθνικής Οικονομίας της Γερμανίας, Ολαφ Σολτζ και Πέτερ Αλτμάιερ, ανακοίνωσαν σε κοινή συνέντευξη Τύπου νέο πρόγραμμα αξίας 10 δισ. ευρώ για τη στήριξη όσων επιχειρήσεων πληγούν στη διάρκεια του Νοεμβρίου. Θα τους χορηγήσουν το 70% των εσόδων που είχαν την αντίστοιχη περίοδο του περασμένου έτους, ενώ το ποσοστό αυτό θα φτάσει στο 75% για επιχειρήσεις που απασχολούν 50 ή και λιγότερους υπαλλήλους. 

Σύμφωνα με τον κ. Σολτζ, η χρηματοδότηση του προγράμματος θα προέλθει από τον προϋπολογισμό του 2020 χωρίς να χρειαστεί έκδοση νέου χρέους. Οι προειδοποιήσεις ήταν, άλλωστε, ηχηρές εδώ και ημέρες από τα οικονομικά ινστιτούτα της χώρας με το DIW του Βερολίνου να ζητεί επιτακτικά τη στήριξη των νέων επιχειρήσεων που αν κινδυνέψουν «θα μας λείψουν στο μέλλον». Ο κ. Αλτμάιερ επιμένει, πάντως, πως η γερμανική οικονομία θα συρρικνωθεί λιγότερο από όσο είχε εκτιμηθεί αρχικά, χάρη στα μέτρα που αποφάσισε το Βερολίνο. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της κυβέρνησης, η γερμανική οικονομία θα συρρικνωθεί φέτος κατά 5,5% και όχι 5,8%, όπως ήταν η προηγούμενη πρόβλεψη, για να ανακάμψει με ρυθμό ανάπτυξης 4,4% το επόμενο έτος.

Οικονομολόγοι του Bloomberg όμως, όπως και  αναλυτές που συμμετείχαν σε δημοσκοπήσεις των τελευταίων ημερών, δεν εκφράζουν αισιοδοξία. Συγκλίνουν, αντιθέτως, στην εκτίμηση πως και μόνο ένα μήνα να διαρκέσει το νέο lockdown στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία, θα μειώσει την ανάπτυξη του τετάρτου τριμήνου του έτους σε ένα αναιμικό περίπου 0,5% από το προβλεπόμενο 1,1%. Και δεν παύουν να προειδοποιούν πως αν τελικά εφαρμοστούν αυστηρότερα μέτρα και κλείσουν τα σχολεία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης θα οδηγηθεί πάλι σε συρρίκνωση.

Ανησυχία για δεύτερο κύμα πτωχεύσεων μικρών επιχειρήσεων

Ανάλογες είναι οι συνθήκες και για τη δεύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, τη Γαλλία, όπου η κυβέρνηση Μακρόν αποφάσισε την ίδια ημέρα με το Βερολίνο να επιβάλει περιορισμούς στα ταξίδια, να κλείσει ξανά τα σύνορα σε πολίτες τρίτων χωρών και να αναστείλει τη λειτουργία εστιατορίων και μπαρ. Κρατάει ανοικτά μόνο σχολεία, εργοστάσια και επιχειρήσεις, καθώς «η οικονομία δεν πρέπει να ανασταλεί πλήρως ούτε να καταρρεύσει», όπως τόνισε ο Γάλλος πρόεδρος εμφανώς ανήσυχος για τις επιπτώσεις του μερικού αυτού lockdown. 

Προτού ακόμη προχωρήσει στο νέο lockdown, αλλά διαβλέποντας τον κίνδυνο μιας δεύτερης ολέθριας ύφεσης, η δεύτερη οικονομία της Ευρωζώνης έσπευσε να σχεδιάσει νέα έκτακτα μέτρα σε μια προσπάθεια να περιορίσει το κόστος. Η κυβέρνηση Μακρόν προτίθεται να εγγυηθεί άμεσα δάνεια ύψους 20 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση μικρών επιχειρήσεων που έχουν πληγεί από την πανδημία, επιχειρώντας, βέβαια, να αποτρέψει ένα κύμα μαζικών πτωχεύσεων. Η κυβέρνηση Μακρόν έχει εκφράσει έντονη ανησυχία ειδικότερα για όσες επιχειρήσεις ήσαν ήδη υπερχρεωμένες πριν από την πανδημία και τώρα δέχονται τη χαριστική βολή. Πηγές της κυβέρνησης αναφέρουν, πάντως, πως δεν πρόκειται για δάνεια με ιδιαίτερα ευνοϊκούς καθώς θα φέρουν επιτόκια που θα κυμαίνονται από 3% έως 5%. Η έγκρισή τους θα συνοδεύεται, άλλωστε, από όρους, ενώ αντιμετωπίζονται από την Κομισιόν και ως κρατικές ενισχύσεις.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του προγράμματος, που αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή από τις αρχές του επόμενου έτους, οι γαλλικές τράπεζες θα χορηγήσουν αρχικά πιστώσεις σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Στη συνέχεια θα πουλήσουν το 90% των δανείων σε θεσμικούς επενδυτές και θα περιορίσουν, έτσι, την έκθεσή τους στα δάνεια σε ένα ποσοστό 10%. Θα διασφαλίσουν, συνεπώς, τα περιθώρια ελιγμών για να χορηγούν δάνεια σε βιώσιμες επιχειρήσεις.

Έχοντας, άλλωστε, πληρώσει βαρύ τίμημα στο πρώτο κύμα της πανδημίας, η τρίτη οικονομία της Ευρωζώνης, η Ιταλία, έσπευσε νωρίτερα να επαναφέρει τα περιοριστικά μέτρα κλείνοντας προ μιας εβδομάδας κινηματογράφους, θέατρα, γυμναστήρια, πισίνες και αίθουσες συναυλιών, ακυρώνοντας εμπορικές εκθέσεις και διασκέψεις, απαγορεύοντας την είσοδο θεατών στα γήπεδα όπου διεξάγονται ποδοσφαιρικοί αγώνες και επιβάλλοντας σε εστιατόρια και μπαρ να κλείνουν στις έξι το απόγευμα.

Για να αμβλύνει τις επιπτώσεις της νέας λαίλαπας που απειλεί την ιταλική οικονομία, η Ρώμη προωθεί πάλι νέο γύρο φοροαπαλλαγών και πιστώσεων σε επιχειρήσεις, καθώς και σειρά επιδοτήσεων, αλλά και επαναφορά του προγράμματος επιδότησης των μισθών. Και παράλληλα επιχειρεί να τονώσει το κατά τα φαινόμενα ακατάβλητο ηθικό των Ιταλών διά στόματος του πρωθυπουργού. Ο Τζουζέπε Κόντε εξέφρασε την ελπίδα πως μετά έναν δύσκολο Νοέμβριο θα έρθει ένας καλύτερος Δεκέμβριος. Δεν παρέλειψε, πάντως, να υπογραμμίσει πως δεν μπορεί να τους υποσχεθεί κάτι τέτοιο.

Με αγορές ομολόγων η ΕΚΤ καλύπτει τις κεφαλαιακές ανάγκες των χωρών της Ε.Ε.

Ετοιμη από καιρό φαίνεται η ΕΚΤ που μετά τη συνεδρίαση της περασμένης Πέμπτης δήλωσε αποφασισμένη να επιστρατεύσει όσα όπλα έχει στη φαρέτρα της για να αποτρέψει την καταστροφή. Τόσο από τις ανακοινώσεις της όσο και από όσα δήλωσε η Κριστίν Λαγκάρντ στην καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου, η τράπεζα δεν έκρυψε την ανησυχία της για τις επιπτώσεις του δεύτερου κύματος. Όπως έχει ομολογήσει η πρόεδρος της ΕΚΤ πολύ πριν από τη ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων κοροναϊού, το δεύτερο κύμα «ήρθε νωρίτερα από όσο περιμέναμε και υπ’ αυτή την έννοια δεν είναι καλός οιωνός». Σπανιότατη έως πρωτοφανής ήταν προπαντός η σαφήνεια με την οποία διεμήνυσε τις προθέσεις η ΕΚΤ σε ό,τι αφορά τη νέα στήριξη που σχεδιάζει να προσφέρει στην οικονομία της Ευρωζώνης τον Δεκέμβριο.

Η τράπεζα τηρεί προς το παρόν στάση αναμονής μέχρις ότου έχει τα νεότερα μακροοικονομικά μεγέθη και τα τελευταία στοιχεία για τον πληθωρισμό της Ευρωζώνης. Στο διάστημα που μένει μέχρι τη συνεδρίασή της τον Δεκέμβριο, μελετά και σχεδιάζει τις επόμενες κινήσεις της και όλα δείχνουν πως δεν θα αρκεστεί σε μια επέκταση του, ούτως ή άλλως, κολοσσιαίου προγράμματος αγοράς ομολόγων ύψους 1,35 τρισ. ευρώ που επιστράτευσε ως μέτρο εκτάκτου ανάγκης για την πανδημία. Ο εμφατικός τρόπος που αναφέρθηκε η Κριστίν Λαγκάρντ στο οπλοστάσιο της ΕΚΤ εμπνέει στην πλειονότητα των οικονομικών αναλυτών την πεποίθηση ότι πέραν της επέκτασης του προγράμματος εκτάκτου ανάγκης, η τράπεζα θα επιστρατεύσει και τουλάχιστον κάποιο όπλο ακόμη. Στην πλειονότητά τους οι οικονομικοί αναλυτές προεξοφλούν μια αύξηση του προγράμματος κατά 500 δισ. ευρώ.

Εν ολίγοις η ΕΚΤ ετοιμάζεται να αναπαραγάγει την αποφασιστικότητα που επέδειξε τόσο σε επίπεδο ευρωπαϊκών θεσμών όσο και σε εθνικό επίπεδο η Ευρώπη την περασμένη άνοιξη, στηρίζοντας σε ικανοποιητικό βαθμό τις ευρωπαϊκές οικονομίες. Σύμφωνα μάλιστα με τη Citigroup, στη διάρκεια του επόμενου έτους η ΕΚΤ θα απορροφήσει πολύ περισσότερα ομόλογα από όσα θα εκδώσουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Στις εκτιμήσεις του ομίλου Citi αναφέρεται σχετικό ρεπορτάζ των Financial Times. Το εν λόγω δημοσίευμα αναφέρει τις εκτιμήσεις της πως η τράπεζα θα «καταβροχθίσει» τα ομόλογα χρηματοδοτώντας, έτσι, τα διευρυνόμενα ελλείμματα των χωρών της Ευρωζώνης. Εκτιμά, άλλωστε, πως έτσι οι επενδυτές δεν θα συνδράμουν ούτε ένα ευρώ στην κάλυψη των ελλειμμάτων των χωρών το επόμενο έτος.

Ο όμιλος Citi υπολογίζει μάλιστα πως η ΕΚΤ θα υπερκαλύψει με τις αγορές ομολόγων τα κεφάλαια που θα χρειαστούν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις το 2021 ακόμη και αν δεν αποφασίσει τελικά να επεκτείνει το πρόγραμμα εκτάκτου ανάγκης ύψους 1,35 τρισ. ευρώ όπως είναι η γενική προσδοκία. Θεωρεί εν ολίγοις βέβαιο πως η τράπεζα θα συμπιέσει κοντά στα ιστορικά χαμηλά επίπεδα το κόστος δανεισμού των χωρών-μελών όσο μεγάλο χρέος και αν αποφασίσουν να επωμισθούν αυτές για να αντιμετωπίσουν τον οικονομικό αντίκτυπο της πανδημίας. Και βέβαια, δεν πρόκειται μόνον για εκτιμήσεις του ομίλου Citi. Ερμηνεύοντας τη στάση της ΕΚΤ μετά τη συνεδρίαση της περασμένης Πέμπτης, ο Ερικ Νίλσεν, επικεφαλής της ομάδας οικονομολόγων στην UniCredit, τόνισε πως η τράπεζα κατέστησε «πέρα για πέρα σαφές» ότι σκοπεύει να αγοράσει όσα ομόλογα κι αν χρειαστεί για να αποτρέψει την άνοδο του κόστους δανεισμού για όλες τις χώρες της Ευρωζώνης.