Οι κίνδυνοι από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία στο σπίτι και τι πρέπει να προσέχουμε στην χρήση συσκευών καθημερινής χρήσης (πχ κινητά τηλέφωνα). Πώς πρέπει να χρησιμοποιούν τα κινητά τα παιδιά.

Συντάκτης Αλέξανδρος Γιατζίδης, M.D., medlabnews.gr

Από τα πρώτα χρόνια εμφάνισης των κινητών τηλεφώνων υπήρξαν αλλεπάλληλα και αλληλοσυγκρουόμενα δημοσιεύματα για το αν είναι επικίνδυνα για την υγεία των κατόχων τους. Επίσημα, κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η κατάληξη όλων των ερευνών ήταν ότι «δεν κατέστη δυνατό να διαπιστωθεί» οποιαδήποτε σχέση της χρήσης κινητών τηλεφώνων με την αϋπνία, την ανάπτυξη όγκων στον εγκέφαλο, την πρόκληση λευχαιμίας, την αλλοίωση του DNA ή την απώλεια μνήμης και το σύνδρομο Aλτσχάιμερ - για τα οποία κατά καιρούς έχουν κατηγορηθεί. H διατύπωση αυτή έχει να κάνει τόσο με το ότι οι σχετικές έρευνες διενεργήθηκαν σε χρονικά διαστήματα που δεν επαρκούν για την εκδήλωση τέτοιων ασθενειών, όσο και με το ότι έγιναν κυρίως με προηγούμενες γενιές κινητών τηλεφώνων, τα αναλογικά, και όχι με τα πρόσφατα, τα ψηφιακά.

H διαμάχη για το εάν η χρήση των κινητών μπορεί να επιφέρει βλαβερά αποτελέσματα στην υγεία μας καλά κρατεί. Κανείς δεν ξέρει στην πραγματικότητα την απάντηση στο ερώτημα: «πόσο ασφαλή είναι τα κινητά τηλέφωνα;».Με το δίκιο σας λοιπόν ανησυχείτε...

Ακόμα δεν υπάρχουν κάποια απόλυτα επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα κινητά τηλέφωνα αποτελούν κίνδυνο για την υγεία μας. Και καθώς η κινητή τηλεφωνία είναι μια σχετικά νέα τεχνολογία, τα δεδομένα μπορεί να αλλάξουν από μέρα σε μέρα.

Το τοπίο λοιπόν είναι ακόμη θολό.

Οι συσκευές κινητής τηλεφωνίας έχουν διαρκώς αυξημένη ζήτηση, ενώ τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά δίκτυα, Wi-Fi και άλλες τεχνολογικές εξελίξεις βασίζονται σε δίκτυα εκπομπής χαμηλής έντασης ραδιοσυχνοτήτων.

Οι ειδικοί λοιπόν μελέτησαν όλες εκείνες τις έρευνες που έχουν γίνει ως προς τις επιπτώσεις των χαμηλής έντασης ραδιοσυχνοτήτων στην ανθρώπινη υγεία και κατέληξαν ότι όταν ο άνθρωπος δεν εκτίθεται σε επίπεδα πάνω από τα συνιστώμενα, δεν προκύπτουν ανιχνεύσιμα συμπτώματα ή παρενέργειες. Σ’ αυτούς περιλαμβάνονται και οι άνθρωποι με τεκμηριωμένη ευαισθησία στις ραδιοσυχνότητες.

Επίσης δεν προέκυψαν στοιχεία ότι η έκθεση στα ηλεκτρομαγνητικά πεδία κινητής τηλεφωνίας προκαλεί εγκεφαλικούς όγκους, άλλες μορφές καρκίνου ή είναι επιβλαβή για την γονιμότητα ή την καρδιαγγειακή υγεία.

Έκθεση από το  βρετανικό Γραφείο Προστασίας της Υγείας υπογραμμίζει ότι ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά για τους μακροπρόθεσμους κινδύνους που συνεπάγονται τα κινητά τηλέφωνα, καθώς η κινητή τηλεφωνία μετράει μόλις 15 χρόνια ύπαρξης, με την πλειοψηφία των ανθρώπων να χρησιμοποιούν κινητά από τα τέλη της δεκαετίας του ‘90 και έπειτα. Στο διάστημα αυτό άλλαξε χρόνο με τον χρόνο η τεχνολογία με αποτέλεσμα να μικρύνουν οι συσκευές είτε ήταν σταθμοί βάσης είτε είναι οι ίδιες οι συσκευές των κινητών τηλεφώνων. Αυτό από μόνο του το γεγονός δυσκολεύει πάρα πολύ στο να μπορέσει να ολοκληρωθεί μια μελέτη. Θυμηθείτε τις πρώτες συσκευές τηλεφώνων πόσο ογκώδεις ήταν και πώς είναι σήμερα. Επίσης στην διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας προστέθηκαν νέες συσκευές στην ζωή όλων μας πχ ασύρματα router (WiFi)  για ασύρματο internet, συσκευές που παράγουν και αυτές ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία.

Από την άλλη με την λέξη ακτινοβολία  ο περισσότερος κόσμος νομίζει ότι πρόκειται για την ακτινοβολία που εκπέμπουν τα κινητά τηλέφωνα και οι αντίστοιχοι σταθμοί βάσης  και την συγχέουν με την ακτινοβολία ενός ακτινολογικού μηχανήματος ή ακόμα και με την ραδιενέργεια.

Οι διάφορες ακτινοβολίες στην καθημερινή μας ζωή προέρχονται από:

● Ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία (εναλλασσόμενα, χαμηλής συχνότητας)

Προέρχονται κατά κύριο λόγο από τα καλώδια και τις συσκευές ηλεκτρικού ρεύματος που υπάρχουν στο σπίτι και από εξωτερικούς παράγοντες, (γραμμές μεταφοράς και διανομής της ΔΕΗ, μετασχηματιστές κλπ.).

Τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία (ΗΜΠ), υπάρχουν παντού στο περιβάλλον μας και προέρχονται από φυσικές ή τεχνητές πηγές. Το γήινο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο, το ηλιακό φως, οι κεραυνοί, ο χτύπος της καρδιάς, το ανθρώπινο νευρικό σύστημα αποτελούν φυσικές πηγές ηλεκτρομαγνητικών πεδίων. Στις τεχνητές πηγές περιλαμβάνονται οι οικιακές ηλεκτρικές συσκευές (ηλεκτρική σκούπα, φούρνος μικροκυμάτων, ψυγείο, τηλεόραση κλπ.), οι γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος, οι τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί, οι σταθμοί βάσης κινητής τηλεφωνίας, τα ραντάρ κλπ.

● Υψίσυχνη ακτινοβολία

     1.Παλμική - η οποία είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για την υγεία – και προέρχεται από πομπούς (κινητή τηλεφωνία, ραντάρ, κλπ.) και από συσκευές (κινητά και ασύρματα τηλέφωνα, δίκτυα WLAN, φούρνοι μικροκυμάτων κλπ.).

     2. Αναλογική - η οποία προέρχεται από πομπούς (ραδιόφωνο, τηλεόραση κλπ.).

● Ηλεκτροστατικά πεδία

Προέρχονται από την χρήση συνθετικών υλικών και πλαστικών μέσα στο σπίτι.

● Μαγνητοστατικά πεδία

Τα μαγνητοστατικά πεδία αλλοιώνουν το φυσικό γήινο μαγνητικό πεδίο, το οποίο μας περιβάλλει.

Προέρχονται από την ύπαρξη μέσα στο σπίτι μαγνητισμένων μεταλλικών υλικών (μόνιμοι μαγνήτες ηχείων, κάθε μεταλλικό φερομαγνητικό αντικείμενο, όπως ο χάλυβας, το οποίο έχει μαγνητιστεί για οποιοδήποτε λόγο, ηθελημένο ή αθέλητο).

● Ραδιενέργεια

Προέρχεται κύρια από την γη και κατά δεύτερο λόγο από άλλες πηγές (διάστημα, αέρας, νερό, τροφή, ιατρική, κάπνισμα, βιομηχανία, ατομικά εργοστάσια, αεροπορικές πτήσεις σε μεγάλο ύψος, διάφορα υλικά και συσκευές).

Συγκρίνοντας τις διάφορες κεραίες κινητής τηλεφωνίας – τηλεόρασης – ραδιοφώνου) έχουμε:

Η ισχύς στην έξοδο διαφόρων πομπών ραδιοσυχνοτήτων είναι:

Source of EMF / device	Output power (Watt)	Frequency band in use
TV/Radio Base stations	2000-40000	VHF, UHF (10-800MHz)
Mobile Base Stations (rural environment)	40	900 / 1800 / 2000 MHz
Mobile Base Stations (urban environment)	10	900 / 1800 / 2000 MHz
Baby Alarm Monitor	Up to 1Watt	50MHz
Mobile phone	0.25	900 / 1800 / 2000 MHz
Wi- Fi access points	0.10	2.4GHz
Pico cell (indoor antennas)	0.10	900 / 1800 / 2000 MHz
DECT	0.01 – 0.25	1800-1900MHz
Booster	Up to 0.05	900 / 1800 or 2000 MHz
Femtocell access points	0.02 – 0.10	900 / 1800 / 2000 MHz
Bluetooth	0.001	2.4GHz

Άλλα ασύρματα δίκτυα που επιτρέπουν υψηλής ταχύτητας  πρόσβασης στο διαδίκτυο και σε υπηρεσίες, όπως τα ασύρματα δίκτυα  τοπικής περιοχής (WLANs), είναι επίσης διαδεδομένα στα σπίτια, στα γραφεία και σε πολλές δημόσιες περιοχές (αεροδρόμια, σχολεία, κατοικημένες και αστικές περιοχές). Καθώς ο αριθμός των σταθμών βάσης και των τοπικών ασύρματων δικτύων μεγαλώνει, το ίδιο συμβαίνει και με την ΗΜ έκθεση του πληθυσμού. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι η ΗΜ έκθεση από σταθμούς βάσης κυμαίνεται από 0,002% έως 2% των διεθνών επιπέδων έκθεσης, και εξαρτάται από ένα πλήθος παραγόντων όπως η γειτνίαση στην κεραία και το περιβάλλον γύρω από τους σταθμούς βάσης. Η έκθεση αυτή είναι χαμηλότερη ή συγκρίσιμη με την  ΗΜ έκθεση από τους πομπούς αναμετάδοσης ραδιοφώνου ή τηλεόρασης.

Oικιακές συσκευές που παράγουν πολύ χαμηλές συχνότητες είναι:

• Κινητά τηλέφωνα

• Ασύρματα τηλέφωνα

• Ασύρματα δίκτυα

• Συσκευές παρακολούθησης βρεφών

• Φούρνοι μικροκυμάτων

• Οθόνες

• Καλώδια υψηλής τάσης

• Ραδιόφωνα

• Τηλεοράσεις

• Επαγωγικές εστίες

Tα ασύρματα τηλέφωνα που έχουν επικρατήσει στην αγορά είναι τύπου DECT (= Digital Enhanced Cordless Telecommunications) και εκπέμπουν συνήθως σε συχνότητα 1900ΜΗz.

Το ακουστικό του ασύρματου τηλεφώνου εκπέμπει ακτινοβολία μόνο την ώρα που μιλάτε, με ισχύ συνήθως χαμηλότερη από την αντίστοιχη του κινητού τηλεφώνου, αφού η κεραία με την οποία πρέπει να επικοινωνήσει (βάση ασύρματου τηλεφώνου) βρίσκεται σε κοντινή απόσταση (σε αντίθεση με την συνήθως μακρινή απόσταση των κινητών τηλεφώνων από τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας).

Ωστόσο, οι παλμοί της κυματομορφής των ασύρματων τηλεφώνων στα 100Hz θεωρούνται από πολλούς βιολογικά πιο ισχυροί από τους αντίστοιχους της κινητής τηλεφωνίας (στα 217Hz).

Σε αντίθεση με τα ακουστικά των ασύρματων τηλεφώνων που εκπέμπουν περιοδικά, οι βάσεις εκπέμπουν συνεχώς δημιουργώντας και την μεγαλύτερη επιβάρυνση.

Η ισχύς των βάσεων κυμαίνεται ανάλογα με το μοντέλο τηλεφώνου. Μια τυπική μέγιστη τιμή ισχύος είναι ~250mW λόγω των ισχυρών περιοδικών παλμών (αντίστοιχα για ένα κινητό τηλέφωνο max=2W για GSM).

Τα ασύρματα μόντεμ -ρούτερ εκπέμπουν συνεχώς ακτινοβολία συχνότητας συνήθως 2400 ΜΗz και η ισχύς τους κυμαίνεται ανάλογα με το μοντέλο. Μια τυπική μέγιστη τιμή ισχύος είναι τα 100mW.

Μια άλλη νέα εφαρμογή που παράγει ακτινοβολία είναι αυτή της ασύρματης επικοινωνίας των καμερών παρακολούθησης αλλά και πλήθους άλλων ασύμαρτων αισθητήρων. Πρόσφατα προστέθηκε και μια νέα γενιά συσκευών στο σπίτι που εκπέμπουν έχοντας αισθητήρες που είναι η τηλεόραση.

Συμπέρασμα όλων των παραπάνω είναι:

• Δεν υπάρχουν ασφαλή όρια έκθεσης στην ακτινοβολία, υπάρχουν μόνο όρια αποδεκτού κινδύνου
• Οποιαδήποτε ακτινοβολία απαιτεί μέτρα ασφαλείας για μείωση της διακινδύνευσης. Η ασφάλεια και προστασία γίνεται με την αρχή της συνετής αποφυγής που υλοποιείται με την όσο το δυνατόν μικρότερη διάρκεια έκθεσης και με τη θέση μας σε μεγαλύτερη απόσταση από την πηγή της ακτινοβολίας.
• Δεν έχει ακόμα αξιολογηθεί επαρκώς η επικινδυνότητα της μη ιονίζουσας ακτινοβολίας όσον αφορά τις βιολογικές επιδράσεις της. Η επιστημονική κοινότητα και οι πολίτες οφείλουν ωστόσο να δείχνουν ιδιαίτερη προσοχή και επιφυλακτικότητα απέναντι στις τεχνολογίες που συνδέονται με εκπομπές μη ιονίζουσας ακτινοβολίας.

Σε ό,τι αφορά την αποφυγή των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων οι συστάσεις είναι:

•   Αποφυγή της χρήσης του κινητού τηλεφώνου σε περιοχές με χαμηλό σήμα (υψηλή ένταση της ΗΜ-ακτινοβολίας)

•   Αποφυγή της χρήσης του κινητού τηλεφώνου σε κλειστούς χώρους με πολλές μεταλλικές επιφάνειες: π.χ. αυτοκίνητο, ασανσέρ (ανάκλαση της ΗΜ-ακτινοβολίας)

•   Αποφυγή της φύλαξης του κινητού τηλεφώνου κοντά σε ήλεκτρο- ευαίσθητα μέρη του σώματος (π.χ. εγκέφαλος, καρδιά, γεννητικά όργανα)

•   Αποφύγετε τα κινητά 3G (αυξημένη πυκνότητα ακτινοβολίας)

•   Αποφύγετε να κοιμάστε κοντά σε ηλεκτρική πρίζα (προστατεύστε ιδίως 
το κεφάλι σας)

•   Απομακρυνθείτε από το φούρνο μικροκυμάτων όταν είναι ενεργός

•   Αποφύγετε τις πολλές ασύρματες συσκευές στην κατοικία σας (π.χ. 
τηλέφωνα, συστήματα ενδοεπικοινωνίας, δίκτυο internet, συσκευές 
Bluetooth, ηχεία, παιχνίδια κ.ά.)

Σύμφωνα με έρευνα που παρουσιάστηκε στο 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο του Ελληνικού Κολεγίου Παιδιάτρων, περίπου 7 στους 10 γονείς αγόρασαν στα παιδιά τους συσκευή για να μπορούν να επικοινωνούν μαζί τους ανά πάσα στιγμή. ΤΟ ΠΑΙΔΙ δεν δέχεται ακτινοβολία στη διάρκεια λειτουργίας παιχνιδιών που έχει το κινητό ούτε και στην ακρόαση μουσικής και ραδιοφώνου. Το 96% των παιδιών φαίνεται να έχει εξοικειωθεί με την ιδέα του κινητού τηλεφώνου από μικρή ηλικία (μετά το τέλος του δημοτικού), ενώ το 62% των παιδιών αυτής της ηλικίας διαθέτει καρτοκινητό, παρά τη σύσταση των ειδικών στους γονείς να μην αγοράζουν κινητά στα παιδιά τους πριν την ηλικία των 16. Η κατάχρηση των κινητών τηλεφώνων έχει ως αποτέλεσμα την αλλοίωση της αντίληψης του χρόνου, με συνέπεια τα παιδιά να αδυνατούν να αξιολογούν το χρόνο τους και να προγραμματίζουν την καθημερινότητα τους.

Για τα παιδιά το κινητό δεν είναι ανάγκη, είναι μόδα, είναι παιχνίδι.

Τι πρέπει να προσέχουν τα παιδιά:

• Όχι χρήση πάνω από ένα λεπτό (1΄) συνεχώς

• Όχι χρήση από πολύ μικρά παιδιά

• Χρήση ειδικών συσκευών (hands-free κλπ) που μειώνουν την ακτινοβολία.
• Προμηθεύστε το παιδί με ακουστικό και μικρόφωνο σε καλώδιο, ώστε να μην χρησιμοποιεί το ίδιο το κινητό κατευθείαν στο αφτί του

• Όχι χρήση απευθείας στο αυτί

• Όχι χρήση στο αυτοκίνητο

• Όχι χρήση σε υπόγεια και όπου υπάρχει ασθενές σήμα

Tα κινητά τηλέφωνα είναι πλέον μέρος της καθημερινότητάς μας (πάνω από 5 δις. άτομα είναι χρήστες), και πρέπει να συνεχιστούν οι έρευνες για τις επιπτώσεις τους στην υγεία. Φυσικά δεν πρέπει να συγχέουμε την εποχή που οι συσκευές ήταν πελώριες και είχαν τις αδυναμίες της τεχνολογίας. Κάθε μέρα όσο προοδεύει η τεχνολογία οι εκπομπές λιγοστεύουν και φυσικά καθιστούν προβληματικές τις μελέτες που έγιναν με προγενέστερη τεχνολογία. 
Δεν πρέπει να αφορίζουμε τις νέες τεχνολογίες χωρίς να υπάρχει τεκμηρίωση. Απλά χρειάζεται προσοχή στην αλόγιστη χρήση τους. Εφόσον είμαστε υποχρεωμένοι να ζούμε με αυτές και να απολαμβάνουμε τις ευκολίες που μας παρέχουν δεν μπορούμε να τις καταργήσουμε. Πολύ δε περισσότερο όταν δεν υπάρχουν τεκμήρια ότι η σημερινή (της τελευταίας τριετίας) τεχνολογία, κάνει κακό στην υγεία. Δεν μπορώ να φανταστώ την ζωή μας χωρίς κινητά τηλέφωνα ή χωρίς ασύρματο ίντερνετ, τώρα πια που τείνει το κινητό να αντικαταστήσει πλήρως την ενσύρματη (σταθερή) τηλεφωνία αφού είναι κατά πολύ φθηνότερη και φυσικά πρακτικότερη.