Επιδρά η πανσέληνος στην υγεία μας; Μύθοι και αλήθειες για την επίδραση της Σελήνης;

επιμέλεια Βικτωρία Πολύζου, σύμβουλος ψυχικής υγείας, medlabnews.gr iatrikanea

Η πανσέληνος full moon κατείχε ανέκαθεν μία μυστικιστική θέση στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού, έτσι δεν είναι προκαλεί έκπληξη ότι πολλοί μύθοι από τους λυκάνθρωπους, μέχρι την τρέλα να σχετίζονται με αυτή. 

Στατιστικές μελέτες όμως που έγιναν επανειλημμένα κι έχουν δημοσιευθεί σε επιστημονικά περιοδικά («Annals of Emergency Medicine», «Journal of Emergency Nursing, «Journal of Toxicology and Psychological Report») αποδεικνύουν ότι ΔΕΝ υπάρχει καμιά απολύτως σχέση ανάμεσα στη συμπεριφορά του ανθρώπου και στην πανσέληνο. 

Μύθος είναι, επίσης, ότι τη μέρα της πανσελήνου γεννιούνται περισσότερα παιδιά ή ότι υπάρχουν περισσότερα ατυχήματα, παρ' όλα αυτά οι μύθοι αυτοί δεν λένε να «πεθάνουν» έως σήμερα. 

Ένας άλλος μύθος αφορά τον χρωματισμό της πανσελήνου, που ορισμένοι τον θέλουν μερικές φορές να είναι «μπλε». Κάτω από ορισμένες σπάνιες συνθήκες, πράγματι η χροιά της Σελήνης παίρνει ένα γαλαζωπό χρώμα (αντί του κανονικού γκρίζου), όταν π.χ. στην ατμόσφαιρα υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση σκόνης από κάποια πρόσφατη μεγάλη έκρηξη ηφαιστείου, όπως συνέβη με την έκρηξη του ηφαίστειου Κρακατόα το 1883.

Πανσέληνος και υγεία

 Η πανσέληνος κατείχε ανέκαθεν μία μυστικιστική θέση στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού, έτσι δεν είναι προκαλεί έκπληξη ότι πολλοί μύθοι από τους λυκάνθρωπους, μέχρι την τρέλα να σχετίζονται με αυτή.

Πλέον, δεν αποτελεί μυθολογική αντίληψη ότι η σελήνη ασκεί ισχυρή επίδραση τόσο στον άνθρωπο όσο και σε όλη τη φύση. Η άμπωτη και η παλίρροια, η υπνοβασία και ο εμμηνορροϊκός κύκλος, είναι μερικά παραδείγματα των αναρίθμητων φαινομένων που ρυθμίζονται από αυτή την πανίσχυρη κοσμική δύναμη. Ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει αυτή τη δύναμη για να βελτιώσει την υγεία του, αλλά και στα πλαίσια της κηπουρικής, της γεωργίας και σχεδόν όλων των κλάδων της ζωής.

Τι πραγματικά ισχύει όμως για την πανσέληνο;

Μέχρι τώρα, οι επιστήμονες φλέρταραν με τη θεωρία πως η Σελήνη πυροδοτεί αλλαγές μέσω της βαρυτικής της έλξης. Ωστόσο, οι πιο πρόσφατες έρευνες επισημαίνουν κάποιου είδους επενέργεια στις ορμόνες του ανθρώπου. "Ο σεληνιακός κύκλος επηρεάζει την ανθρώπινη αναπαραγωγή, ιδιαίτερα τη γονιμότητα, την εμμηνόρροια και το δείκτη γεννητικότητας, καθώς και γεγονότα που συνδέονται με την ανθρώπινη συμπεριφορά όπως είναι τα τροχαία, τα εγκλήματα και οι αυτοκτονίες", λέει ο δρ Μίκαελ Ζιμέκι από την Πολωνική Ακαδημία Επιστημών. "Σε αυτό το στάδιο των ερευνών, είναι δύσκολο να εξηγήσουμε τον ακριβή τρόπο με τον οποίο επηρεάζει η Σελήνη την ανοσοποιητική αντίδραση. 

Μια σειρά από μελέτες κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών έχουν προσπαθήσει να αποδείξουν τη στατιστική σχέση μεταξύ της σελήνης - ιδιαίτερα της πανσελήνου και της ανθρώπινης βιολογίας ή συμπεριφοράς. Η πλειοψηφία ωστόσο των μελετών δεν έχει βρει κάποια σύνδεση.

Ωστόσο μία πιθανή έμμεση σχέση της πανσελήνου με τον άνθρωπο είναι ότι πριν τον σύγχρονο φωτισμό, το φως της πανσέληνου κρατούσε ξύπνιους τους ανθρώπους το βράδυ και η στέρηση ύπνου σχετίζεται με ορισμένα προβλήματα βιολογικά και ψυχολογικά.

Το φεγγάρι και οι παλίρροιες


Το ανθρώπινο σώμα αποτελείται περίπου 75% από νερό, και έτσι οι άνθρωποι ρωτούν συχνά αν μας επηρεάζει η πανσέληνος όπως επηρεάζει τη θάλασσα. Το φεγγάρι και ο ήλιος συνδυάζονται για να δημιουργήσουν τις παλίρροιες στους ωκεανούς της Γης. Αλλά οι παλίρροιες είναι γεγονότα μεγάλης κλίμακας. Αυτά συμβαίνουν λόγω της διαφοράς στη βαρυτική επίδραση στη μία πλευρά ενός αντικειμένου (όπως η Γη) σε σύγκριση με το άλλο. Ωστόσο, δεν υπάρχει μετρήσιμη διαφορά στην επίδραση της βαρύτητας του φεγγαριού στο ανθρώπινο σώμα. Ακόμη και σε μια μεγάλη λίμνη, οι παλίρροιες είναι δευτερεύουσες. Στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών, για παράδειγμα, οι παλίρροιες δεν υπερβαίνουν τα 2 εκατοστά, σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA)

Επιληψία


Μια μελέτη στο περιοδικό Επιληψία και Συμπεριφορά το 2004 δεν βρήκε καμία σχέση μεταξύ των επιληπτικών κρίσεων και της πανσέληνου, ακόμα κι αν μερικοί ασθενείς πιστεύουν ότι οι επιληπτικές κρίσεις τους πυροδοτούνται από την πανσέληνο. Οι ερευνητές σημείωσαν ότι οι επιληπτικές κρίσεις στο παρελθόν είχαν συσχετισθεί με μαγεία ή δαιμονισμό συμβάλλοντας σε μια μακροχρόνια φυσική τάση του ανθρώπου να βρει το μυθικό και όχι ιατρικές εξηγήσεις.

Ψυχιατρική

Μια μελέτη του 2005 από τη ερευνητές της Mayo Clinic, που δημοσιεύεται στο περιοδικό Psychiatric Services, εξέτασε τον αριθμό των ασθενών που ελέγχθηκαν σε ένα ψυχιατρικό τμήμα επειγόντων περιστατικών μεταξύ 6 μ.μ. και 6 π.μ. κατά τη διάρκεια αρκετών ετών. Οι ερευνητές δε βρήκαν καμία στατιστικά σημαντική διαφορά στον αριθμό των επισκέψεων στις τρεις νύχτες γύρω από την πανσέληνο σε σχέση με άλλες βραδιές. Πρόσφατες έρευνες ασχολούνται επίσης με τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που συσχετίζονται με κρίσεις επιληψίας και συμπεριλαμβάνουν σε αυτές και τον κύκλο του φεγγαριού. Χωρίς ακόμα να κατανοήσουν κάποια αιτιακή σχέση. Σε μια έρευνα συσχέτισης εισδοχής ασθενών με status epilepticus , σε σχέση με την ώρα της μέρας, την μέρα, την εποχή , τον κύκλο του φεγγαριού, και τις καιρικές συνθήκες , υπήρξε σημαντική συσχέτιση με τις ημερήσιες, εβδομαδιαίες, καιρικές μεταβλητές και τον κύκλο του φεγγαριού. Σε αντίθεση με την κοινή αντίληψη η κρίση δε συσχετίζεται με την πανσέληνο ούτε με τη νέα σελήνη αλλά μερικές μέρες μετά τη νέα σελήνη. Αυτά τα αποτελέσματα έρχονται σε αντίθεση με άλλη έρευνα που υποστηρίζει συσχέτιση μεταξύ της περιόδου κοντά στην πανσέληνο. Υποστηρίζοντας έτσι την αρχαία αντίληψη της περιοδικής αύξησης της συχνότητας των κρίσεων κατά τις μέρες της πανσελήνου. Επίσης άλλη έρευνα βρίσκει σημαντική συσχέτιση στις περιόδους πανσελήνου και νέας σελήνης. Ο αριθμός των ασθενών και των κρίσεων αυξάνονται, υποδεικνύοντας την ανάγκη μελέτης της μαγνητικής φύσης και της παθολογίας της επιληψίας. Άλλες έρευνες απορρίπτουν τη ύπαρξη συσχέτισης.

Χειρουργική


Μήπως οι γιατροί και οι νοσοκόμες δουλεύουν χειρότερα κατά τη διάρκεια της πανσελήνου; Όχι, σύμφωνα με μια μελέτη στο τεύχος του περιοδικού Αναισθησιολογίας του Οκτωβρίου 2009. Στην πραγματικότητα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι κίνδυνοι είναι οι ίδιοι ανεξάρτητα ποια ημέρα της εβδομάδας ή του χρόνου που έχετε προγραμματίσει μία επέμβαση.

Ωστόσο δεν απορρίπτουν όλες οι μελέτες την επίδραση της πανσελήνου στον κόσμο:

Τραυματισμοί κατοικίδιων

Κατά τη μελέτη 11.940 περιπτώσεων στο Κτηνιατρικό Τμήμα του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα έκτακτα περιστατικά αυξάνονται κατά 23% για τις γάτες και 28% για τα σκυλιά τις ημέρες γύρω από την πανσέληνο. Πολλά ζώα της ξηράς και της θάλασσας συγχρονίζουν τις δραστηριότητες τους, όπως η αναζήτηση τροφής, η πρόσληψη τροφής και το ζευγάρωμα, με τη θέση της σελήνης.

Έλλειψη ύπνου


Στο Journal of Affective Disorders το 1999, οι ερευνητές πρότειναν ότι πριν σύγχρονο φωτισμό, το φεγγάρι ήταν μια σημαντική πηγή φωτισμού που επηρέαζε τον κύκλο ύπνου-εγρήγορσης, την περίοδο της πανσελήνου. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Βασιλείας, στην Ελβετία, ανακάλυψαν ότι κοιμόμαστε λιγότερο όταν έχει πανσέληνο και χρειαζόμαστε περισσότερη ώρα για να αποκοιμηθούμε. Το φαινόμενο δεν οφείλεται στον αυξημένο φωτισμό της πανσελήνου, ούτε στη δύναμη της βαρύτητας, αλλά στο βιολογικό μας ρολόι το οποίο είναι προσαρμοσμένο στον σεληνιακό κύκλο, αναφέρουν στην επιθεώρηση «Current Biology». Η μελέτη έδειξε ακόμα ότι στο ζενίθ της σελήνης, οι εθελοντές είχαν χαμηλότερα επίπεδα μελατονίνης στο αίμα τους. 

Η μελατονίνη είναι η ορμόνη που ρυθμίζει τα στάδια της αγρυπνίας και του ύπνου, και για να κοιμηθούμε αυξάνεται.

Διαβάστε επίσης 

• 10 απλές συμβουλές για να ρυθμίσετε ξανά τον κύκλο του ύπνου σας (το βιολογικό σας ρολόι)!
• Τι πρέπει να κάνετε αν πάσχετε από αϋπνία και έλλειψη ύπνου;
• Ανήσυχος ύπνος ή αίσθημα πίεσης και θλίψης μπορεί να οφείλονται στο Γεωπαθητικό και Ηλεκτρομαγνητικό (EMF) στρες
• Νιώθετε συνεχώς κούραση, δυσφορία, υπνηλία; Κοινά αίτια, που μπορεί να οφείλεται αυτό.