Θέρεμιν, το μοναδικό μουσικό όργανο που παίζεται χωρίς να το ακουμπά κανείς

Τα χέρια της κινούνται κάθετα και οριζόντια στον αέρα, σαν να χορεύουν ανάμεσα σε δύο κεραίες, όμως το σώμα της παραμένει ακίνητο για να μην επηρεάζει στο ελάχιστο το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο που δημιουργεί το Θέρεμιν (Theremin) ή αλλιώς αιθερόφωνο. Οι κινήσεις του αριστερού χεριού προς την οριζόντια κεραία ρυθμίζουν την ένταση του ήχου, ενώ οι κινήσεις του δεξιού χεριού στην κάθετη κεραία ελέγχουν τις νότες. Ο ήχος που παράγεται είναι ιδιαίτερος, ωστόσο η ίδια η Μέι Ρούσβελτ (May Roosevelt) που ασχολείται με το Θέρεμιν για περισσότερα από δέκα χρόνια, δεν τον θεωρεί απόκοσμο, παρόλο που κάποιοι τον έχουν χαρακτηρίσει έτσι, καθώς ο συγκεκριμένος ήχος έχει χρησιμοποιηθεί σε κινηματογραφικές ταινίες, σε σκηνές αγωνίας ή σε φιλμ επιστημονικής φαντασίας με διαστημική θεματολογία.

       «Το Θέρεμιν είναι το μοναδικό μουσικό όργανο που παίζεται χωρίς να το ακουμπά κανείς. Οι οκτάβες του δεν είναι ορατές. Τα χέρια παίζουν στον αέρα, σαν ένα βιολί χωρίς βιολί. Ο ήχος που παράγεται είναι μονοφωνικός και συνεχόμενος και, ανάλογα με το παίξιμο, παραπέμπει σε φωνή ή σε κάποιο έγχορδο όργανο όπως το τσέλο ή το βιολί» εξηγεί στο ΑΠΕ- ΜΠΕ η σολίστ και συνθέτρια, Μέι Ρούσβελτ, που έδωσε χθες το βράδυ μια ξεχωριστή συναυλία στο Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας «Noesis», στο πλαίσιο της έκθεσης «Νίκολα Τέσλα- Ο άνθρωπος που εφηύρε το μέλλον».
        Για τον τρόπο «παιξίματος» του Θέρεμιν λέει ότι απαιτεί έναν συνδυασμό οριζόντιων και κάθετων κινήσεων των χεριών. «Είναι περίπου όπως το βιολί, όπου με το ένα χέρι ελέγχει κανείς τις νότες, δηλαδή πατά τις χορδές, και με το άλλο χέρι που κρατά το δοξάρι, παράγει ήχο με την τριβή του πάνω στις χορδές» σημειώνει χαρακτηριστικά.

       Μιλώντας για το μουσικό αυτό ηλεκτρονικό όργανο, αναφέρει ότι δημιουργήθηκε το 1919 από τον Ρώσο φυσικό και εφευρέτη Λέον Θέρεμιν, και μάλιστα τυχαία, ενώ ασχολούνταν με την μέτρηση της πυκνότητας των αερίων. Το πλησίασμα του χεριού του στο μηχάνημα είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ήχου και έτσι ανακάλυψε ότι διαφορετικές κινήσεις προκαλούσαν διαφορετικούς ήχους. «Τα πρώτα Θέρεμιν ήταν σαν μπαούλα και οι κεραίες έμπαιναν και έβγαιναν ώστε να μπορούν να μεταφέρονται. Σήμερα είναι μικρότερα σε μέγεθος και η τιμή τους διαμορφώνεται στα 400 περίπου ευρώ» λέει η ίδια.

       Για τη γνωριμία της με το ξεχωριστό αυτό μουσικό όργανο, σημειώνει ότι συνέβη πριν από μια δεκαετία όταν βρισκόταν με δύο φίλους της που ασχολούνταν ο ένας με τη φυσική και ο άλλος με την ηλεκτρονική μουσική. «Τότε έμαθα για την ύπαρξή του ενώ εκείνα τα χρόνια δεν ήταν πολύ διαδεδομένη η χρήση του. Εκείνα τα στοιχεία που με γοήτευσαν ήταν το πώς παίζεται το Θέρεμιν, ο ήχος του και η ομοιότητά του με το βιολί, ένα μουσικό όργανο που έπαιζα τότε για οκτώ χρόνια. Επειδή, μάλιστα, είναι ελάχιστοι εκείνοι που ασχολούνται με το Θέρεμιν, ήταν, κατά συνέπεια, δύσκολο να μάθει κανείς να παίζει. Αυτό σημαίνει ότι έπρεπε να αναζητήσω μόνη μου τη σχετική πληροφόρηση και να εξασκούμαι πολύ. Ακολούθησαν συναυλίες και συμμετοχές μου σε σεμινάρια στη Γερμανία και την Ελβετία, στο κάθε ένα από τα οποία δεν συμμετείχαν πάνω από 25 άτομα» αναφέρει η Μέι Ρούσβελτ. 

       Η ίδια έχει κυκλοφορήσει τέσσερις δίσκους μέχρι σήμερα ενώ στον δίσκο της «Ηaunted» που είναι βασισμένος σε ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς και ρυθμούς, δημιούργησε ήχους παραδοσιακών οργάνων όπως η λύρα, το κλαρίνο και η γκάιντα. Η επόμενη δισκογραφική της δουλειά ήταν εμπνευσμένη από την ποίηση του Ντίνου Χριστιανόπουλου και στην ίδια τη μουσική ακούγονται ηχογραφήσεις της απαγγελίας των ποιημάτων του. 

       Όσο για το ψευδώνυμό της, διευκρινίζει ότι προέρχεται από τον αγαπημένο της δίσκο των «The Residents» που φέρει την ονομασία «Roosevelt».

       Σε ό,τι αφορά τις αντιδράσεις του κόσμου σε αυτό το μουσικό όργανο σχολιάζει ότι πολλοί τη ρωτούν για το Θέρεμιν και ζητούν να μάθουν περισσότερα. «Μου ζητούν να τους εξηγήσω πώς λειτουργεί και θέλουν και οι ίδιοι να δοκιμάσουν. Με ρωτούν πόσος χρόνος χρειάστηκε για να μάθω, αν διδάσκεται συστηματικά και τους απαντώ ότι πάντα μπορεί κανείς με την εξάσκηση να βελτιώσει την τεχνική του και την ερμηνεία του. Σχολή Θέρεμιν, από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχει, αν και το σχετικό ενδιαφέρον όσο περνά ο καιρός και μέσω του Internet έχει αυξηθεί. Για πολλά χρόνια ήταν στην αφάνεια, αλλά τα τελευταία δέκα χρόνια έχει παρατηρηθεί ένα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον γύρω από αυτό το όργανο» προσθέτει.

       Μετά τη συναυλία της Μέι Ρούσβελτ το κοινό που κατέκλυσε την αίθουσα του Κέντρου Διάδοσης Επιστημών και Μουσείου Τεχνολογίας «Noesis» είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει την επίδειξη λειτουργίας του πηνίου Tesla, τάσης 12 εκατομμυρίων Volt και ύψους 4,5 μέτρων. Οι ηλεκτρικές εκκενώσεις που δημιουργούν την εντύπωση κεραυνών εμφανίστηκαν στον αέρα ανάμεσα στα πηνία που στήθηκαν στο lobby του Πλανηταρίου, σε συνεργασία με το Μουσείο Νικόλα Tesla του Βελιγραδίου. 

       «Οι ηλεκτρικές εκκενώσεις συνοδεύονται από ήχους. Ανάλογα με την τάση του πηνίου ο ήχος είναι διαφορετικός. Έτσι γίνεται αντιστοίχιση της τάσης προς τον παραγόμενο ήχο και άρα προς μία μουσική νότα. Άρα ελέγχοντας τη δημιουργούμενη τάση ελέγχουμε τι ήχο παράγει αυτός ο μετασχηματιστής και με έναν υπολογιστή μπορούμε να κάνουμε το πηνίο να παίξει μουσική» ανέφερε στην εκδήλωση ο Λεωνίδας Γυμνόπουλος υπεύθυνος για την έκθεση «Νίκολα Τέσλα- Ο άνθρωπος που εφηύρε το μέλλον» που λόγω μεγάλης προσέλευσης κοινού θα λειτουργεί μέχρι τις 31 Μαΐου.
   

   Σε αυτήν παρουσιάζονται το έργο και η προσωπικότητα του Νίκολα Τέσλα και οι εφευρέσεις του (ηλεκτρισμός, ασύρματη τεχνολογία, ραντάρ, ακτίνες Χ και ραδιόφωνο). Η έκθεση περιλαμβάνει συνδυασμό εκθεμάτων, από μοντέλα σε κλίμακα, όπως το εργαστήριό του στο Colorado Springs, το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στους καταρράκτες του Νιαγάρα, το αεροπλάνο κάθετης απογείωσης, καθώς και λειτουργικά μοντέλα των εφευρέσεων του, όπως ο επαγωγικός κινητήρας και το πηνίο Τέσλα, μέχρι οπτικά και ηχητικά στοιχεία σε πληροφοριακά πάνελ και σε video room.

ΑΠΕ- ΜΠΕ