Μαρία Σπυροπούλου: η Ελληνίδα "διάδοχος" του Αϊνστάιν

Οι Καστοριανοί έχουν κάθε λόγο να είναι υπερήφανοι, καθώς η ίδια γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Καστοριά κι έπειτα η επιστήμη την κέρδισε και την ταξίδεψε στην Αμερική.

Σύμφωνα με τους New York Times η Καστοριανή Μαρία Σπυροπούλου είναι μια από «τους διαδόχους του Άλμπερτ Αϊνστάιν», ενώ σύμφωνα με το τηλεοπτικό δίκτυο NBC η ίδια είναι μια από τις καλύτερες φυσικούς στον κόσμο.

Η Μαρία Σπυροπούλου συμμετέχει στην εκστρατεία ενάντια στη βία κατά των γυναικών και στέλνει το δικό της μήνυμα από τη μακρινή Αμερική. 

Στις αρχές Μαΐου, η κ. Σπυροπούλου προσκλήθηκε στον Λευκό Οίκο στην Ουάσιγκτον και παρακολούθησε την υπογραφή της ιστορικής ευρω-αμερικανικής συμφωνίας συνεργασίας μεταξύ του CERN και του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών και του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ.
 

Η επιστήμονας από την Καστοριά σπούδασε Φυσική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης από όπου αποφοίτησε το 1993 και, στη συνέχεια, πήρε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ των ΗΠΑ το 2000.

Εδώ και πολλά χρόνια συμμετέχει στις σωματιδιακές έρευνες και στις δύο όχθες του Ατλαντικού, τόσο στον επιταχυντή Tevatron του εργαστηρίου Fermilab στο Σικάγο (1993-2003), όσο και ως μέλος της ερευνητικής ομάδας του πειράματος CMS στο CERN (2004 έως σήμερα).
Έχει αναπτύξει πρωτοποριακές μεθόδους ανάλυσης των επιστημονικών δεδομένων, τα οποία προκύπτουν από τις συγκρούσεις των υποατομικών σωματιδίων, διευκολύνοντας έτσι τόσο την ιστορική ανακάλυψη του σωματιδίου Χιγκς το 2012, όσο και το άνοιγμα του δρόμου για μια μελλοντική «νέα Φυσική».

Από το 2009, είναι καθηγήτρια φυσικής (αρχικά αναπληρώτρια και από το 2012 τακτική) στο φημισμένο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech).

Παράλληλα, έχει αναπτύξει μια έντονη δραστηριότητα στις ΗΠΑ, διοργανώνοντας πολλά επιστημονικά συνέδρια, συμπόσια και σεμινάρια, συμμετέχοντας σε πολλές επιστημονικές επιτροπές και προάγοντας την κατανόηση του ευρύτερου κοινού για τη Φυσική.

Μεταξύ άλλων, είναι εταίρος της Αμερικανικής Εταιρείας για την Προώθηση της Επιστήμης (AAAS) και της Αμερικανικής Φυσικής Εταιρείας, συμμετέχοντας, μαζί με άλλους κορυφαίους Αμερικανούς φυσικούς, σε επιστημονικές αντιπροσωπείες, που έχουν ως στόχο να πείσουν το Κογκρέσο των ΗΠΑ να ενισχύσει με περισσότερα κεφάλαια τη βασική έρευνα στο πεδίο της φυσικής.

Πρόσφατα άρχισαν ξανά οι συγκρούσεις σωματιδίων στον επιταχυντή του CERN, με πολλές ελπίδες των φυσικών για νέες ανακαλύψεις. Θεωρείτε δικαιολογημένη αυτή την αισιοδοξία;

Ναι, έχουμε εισέλθει στην εποχή των συγκρούσεων σωματιδίων με υψηλότερες από ποτέ ενέργειες. Έχοντας ανακαλύψει το μποζόνιο Χιγκς με 8 TeV, περνάμε τώρα στην Φυσική πέρα από το Καθιερωμένο Μοντέλο και πέρα από το ίδιο το Χιγκς.

Προσδοκάτε πιθανές νέες ανακαλύψεις ίδιας ή και μεγαλύτερης σημασίας με εκείνη του μποζονίου Χιγκς το 2012;

Είναι δύσκολο να κάνουμε προβλέψεις, ιδιαίτερα για το μέλλον, όπως είπε ο Νιλς Μπορ. Με βάση πάντως την ιστορία της σωματιδιακής φυσικής, νέα φαινόμενα αναμένεται να ανακαλυφθουν, όταν η ενέργεια των σωματιδίων που συγκρούονται, αυξάνεται.

Ο κορυφαίος Έλληνας θεωρητικός φυσικός Δ.Νανόπουλος δήλωσε πρόσφατα στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων ότι αν μέσα στην επόμενη διετία δεν βρεθεί τουλάχιστον ένα υπερσυμμετρικό σωματίδιο στο CERN, τότε η Φυσική θα έχει χτυπήσει σε «τοίχο» και τα πράγματα θα είναι σοβαρά γι’ αυτήν. Συμμερίζεσθε αυτή την άποψη;

Είμαι ένας πειραματικός φυσικός. Πιστεύω σε αυτό που μαθαίνω από τα δεδομένα και ποτέ δεν θα σταματήσω τη διερεύνηση. Η υπερσυμμετρία είναι μια όμορφη θεωρία. Η Φύση όμως δεν εξαρτάται από θεωρίες ή από επιστήμονες, ή από πεποιθήσεις. Η Φύση είναι – και αγωνιζόμαστε να κατανοήσουμε πώς και γιατί είναι.

Είσθε ικανοποιημένη από την ελληνική συμβολή στην έρευνα του CERN;

Οι Έλληνες επιστήμονες είναι διακεκριμενοι διεθνώς και στο CERN σε όλους τους τομείς.

Υπάρχει περίπτωση οι επιστήμονες σύντομα να φωτίσουν τα μυστήρια της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέργειας;

Ναι, θα τα λύσουμε αυτά τα θέματα. Δεν είναι εύκολα “παζλ”, αλλά είναι επιλύσιμα.

Ελπίζετε σε μια Θεωρία του Παντός, που θα ενσωματώνει τόσο την κβαντομηχανική, όσο και τη βαρύτητα, ή κάτι τέτοιο είναι άπιαστο όνειρο;

Όχι, νομίζω ότι η βαρύτητα είναι ένα ξεχωριστό ζήτημα. Πιστεύω ότι η βαρύτητα είναι αναδυόμενη (emergent) και όχι θεμελιώδης.

Πιστεύετε στον Θεό; Μπορεί το Σύμπαν να εξηγηθεί χωρίς έναν Δημιουργό;

Το ερώτημα αυτό δικαιολογεί μια πλήρη νέα συνέντευξη. Το Σύμπαν είναι αρκετα πολύπλοκο, ώστε ακόμη και η επίκληση της μαγείας και των 12 ελληνικών θεών δεν είναι αρκετή για να το εξηγήσει κανείς.

Αρκετοί επιστήμονες πιστεύουν στη θεωρία του πολυσύμπαντος και στα παράλληλα σύμπαντα. Τι πιστεύετε εσείς;

Δεν έχω στοιχεία που να δείχνουν πολυσύμπαντα. Θυμηθείτε ότι είμαι μόνο ένας πειραματικός φυσικός…

Είσθε αρκετά χρόνια εγκατεστημένη στις ΗΠΑ. Ως επιστήμων της διασποράς, πώς βιώσατε την κρίση της χώρας μας;

Είμαι βαθύτατα θλιμμένη. Η Ελλάδα είναι το σημείο αναφοράς του ανθρώπινου πολιτισμού. Πώς φτάσαμε εδώ; Η οικογένειά μου είναι στην Ελλάδα, ο πατέρας μου είναι συνταξιούχος – έτσι ζω την τραγωδία από πρώτο χέρι.

Πόσο αισιόδοξη είσθε για την πορεία της Ελλάδας γενικότερα και για τη διεθνή θέση της ειδικότερα;

Θα χρειαζόμουν κάποιο χρόνο στην Ελλάδα για να δω την κατάσταση και να μιλήσω με τους ανθρώπους, να καταλάβω ποιά είναι τα όνειρα και οι φιλοδοξίες του νέου Ελληνα.

Πώς θα συγκρίνατε το εκπαιδευτικό και το ερευνητικό σύστημα στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ;

Το ελληνικό ακαδημαϊκό πρόγραμμα σπουδών είναι άριστο σε προπτυχιακό επίπεδο. Στο μεταπτυχιακό και σε ερευνητικό επίπεδο, ξέρω μόνο το σύστημα των ΗΠΑ και έτσι δεν μπορώ να κρίνω το ελληνικό.