Πώς το κάπνισμα δημιουργεί το υπόβαθρο για τον καρκίνο

Το κάπνισμα συντελεί στη δημιουργία ενός πεδίου προκαρκινικών κυττάρων που ενισχύουν τα γειτονικά καρκινικά κύτταρα ώστε να αντιστέκονται στις αντικαρκινικές θεραπείες

Το κάπνισμα συντελεί στη δημιουργία ενός πεδίου προκαρκινικών κυττάρων, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου κεφαλής και τραχήλου, σύμφωνα με νεότερη μελέτη του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, που παρουσιάστηκε στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Έρευνας για τον Καρκίνο (AACR).

Συγκεκριμένα, η ομάδα των ειδικών παρουσίασε τον μηχανισμό που το προκαρκινικό αυτό πεδίο επηρεάζει τον καρκίνο και μέχρι σήμερα δεν είχε τύχει της πρέπουσας προσοχής.

Όπως εξήγησε ο Δρ. Christian Young, ερευνητής το Αντικαρκινικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Κολοράντο και συγγραφέας της μελέτης «ενδεχομένως αυτά τα προκαρκινικά κύτταρα να ‘γονιμοποιούν’ τα γειτονικά κύτταρα με καρκινικές αλλαγές ώστε να αναπτυχθούν και να αντισταθούν στην αντικαρκινική θεραπεία».

Πρόσθεσε δε ότι «αυτό που θέλαμε ήταν να κατανοήσουμε πως αυτά τα προκαρκινικά κύτταρα επηρεάζουν τον καρκίνο και στη συγκεκριμένη μελέτη εστιάσαμε στην επικοινωνία μεταξύ προκαρκινικών και καρκινικών κυττάρων αναφορικά με το ένζυμο PI3K».

Το ένζυμο PI3K ενεργοποιείται σε πολλούς ή στους περισσότερους καρκίνους και οι ερευνητές θεωρούν ότι η υπερενεργοποίησή του είναι σημαντικό χαρακτηριστικό της νόσου. Το PI3K είναι μια «κινάση» και οι αναστολείς κινάσης, μια κατηγορία φαρμάκων δηλαδή, έχουν αποδειχθεί ιδιαιτέρως αποτελεσματικοί έναντι κάποιων μορφών καρκίνου, όπως για παράδειγμα η ερλοτινίμπη έναντι των EGFR+ καρκίνων και η κριζοτινίμπη έναντι των ALK+ καρκίνων. Οι αναστολείς κινάσης έχουν αναπτυχθεί να δρουν και κατά του PI3K και κατά μεγάλο μέρος είναι αποτελεσματικοί στην εξόντωση των καρκινικών κυττάρων σε εργαστηριακές συνθήκες.

Όμως το πάγιο ερώτημα είναι γιατί οι αναστολείς του PI3K δεν λειτουργούν πάντα στους ασθενείς και τι ακριβώς κάνουν τα καρκινικά κύτταρα και αντιστέκονται στη θεραπεία.

Στην παρούσα μελέτη λοιπόν ο Δρ. Young και οι συνεργάτες του καλλιέργησαν καρκινικά κύτταρα κεφαλής-τραχήλου στο ίδιο εργαστηριακό δισκάκι με προκαρκινικά κύτταρα (κύτταρα NOK) και εν συνεχεία τους «επιτέθηκαν» μεμονωμένα ή συνδυαστικά με αναστολείς PI3K. Τα καρκινικά κύτταρα εξελίχθηκαν ταχύτερα παρουσία των κυττάρων ΝΟΚ και μπόρεσαν να αναπτύξουν αντίσταση στους αναστολείς PI3K, συγκριτικά με καρκινικά κύτταρα που είχαν αφεθεί μόνα τους στα εργαστηριακά δισκάκια. Όταν οι επιστήμονες καλλιέργησαν μόνα τους τα κύτταρα ΝΟΚ, στη συνέχεια τα αφαίρεσαν και «γονιμοποίησαν» τα καρκινικά κύτταρα με το καλλιεργητικό υλικό στο οποίο είχαν αναπτυχθεί τα ΝΟΚ, παρατήρησαν παρόμοια καρκινική κυτταρική ανάπτυξη και αντίσταση στους αναστολείς PI3K.

Επιπλέον τα κύτταρα ΝΟΚ είχαν διεγερτικά χαρακτηριστικά στα καρκινικά κύτταρα υποδοχείς, δηλαδή εκτός από την αντίσταση στη θεραπεία με PI3K, τα καρκινικά κύτταρα που βρίσκονταν κοντά στα προκαρκινικά γίνονταν πιο επικίνδυνα και ικανότερα να επανεκκινήσουν τη νόσο.

«Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ορισμένες ιδιότητες των καρκινικών κυττάρων μπορεί να μην είναι απαραιτήτως ουσιαστικές. Στη μελέτη, τα καρκινικά κύτταρα πήραν κάποιες από τις ιδιότητες των βλαστικών κυττάρων των γειτονικών προκαρκινικών κυττάρων», εξήγησε ο Δρ. Young.

Στη συνέχεια οι ερευνητές ανέλυσαν πάνω από 1.300 πρωτεΐνες που εντόπισαν στα εργαστηριακά δισκάκια που είχαν αναπτυχθεί τα κύτταρα ΝΟΚ και παρατήρησαν δραματική αύξηση των συνδέτες EGFR, δηλαδή ενός πυροδοτικού μηχανισμού που δρα παράλληλα με το ένζυμο PI3K. Σε αυτή τη σχέση οι συνδέτες EGFR μοιάζουν με το καύσιμο που χρειάζεται ο κινητήρας για να μπει σε λειτουργία, επιτρέποντας στα καρκινικά κύτταρα, εν τη απουσία του PI3K, να αναπτυχθούν και να επιβιώσουν. «Και η παρουσία των προκαρκινικών κυττάρων είναι αυτή που παρέχει το καύσιμο που χρειάζεται ο κινητήρας για να δουλεύει», εξήγησε ο ερευνητής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έρευνα είναι σε εξέλιξη και τώρα οι επιστήμονες επικεντρώνονται σε ζωικά μοντέλα καρκίνου κεφαλής-τραχήλου με απώτερο στόχο να αναστείλουν ταυτόχρονα EGFR και PI3K.