Σημαντικές θεραπευτικές εξελίξεις στη μάχη κατά του κοροναϊού, από τον πρύτανη Θ. Δημόπουλο

Με την επιβεβαίωση 2.100 κρουσμάτων και 38 θανάτων λόγω του Covid-19 στις 18 από τις 27 χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιν ανακοίνωσε στις 2 Μαρτίου ότι το επίπεδο κινδύνου από τον νέο κορωνοϊό για τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναβαθμίστηκε από «μέτριο» σε «υψηλό».

Παρόλο που στην Κίνα φαίνεται η επιδημία να φθίνει, τα νέα κρούσματα και οι θάνατοι στον υπόλοιπο κόσμο συνεχίζουν να αυξάνονται και το πρωί της 3^ης Μαρτίου 2020 είχαν καταγραφεί παγκοσμίως 90.936 περιστατικά και 3.117 θάνατοι σύμφωνα με τα διαρκώς ανανεωμένα δεδομένα του πανεπιστημίου Johns Hopkins. Υπό το πρίσμα αυτής της δυναμικής μεταδοτικότητας που προοιωνίζει την έλευση μιας πανδημίας, καίριας σημασίας είναι οι διεθνείς προσπάθειες στον τομέα της θεραπείας. 

Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής ανακοίνωσε την έναρξη τυχαιοποιημένης κλινικής δοκιμής με εικονικό φάρμακο για να αξιολογήσει την αποτελεσματικότητα της ρεμδεσιβίρης σε νοσηλευόμενους ασθενείς με επιβεβαιωμένη λοίμωξη από τον Covid-19. Η ρεμδεσιβίρη είναι ένα νουκλεοτιδικό ανάλογο που αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό του ιικού γενετικού υλικού και έχει δοκιμαστεί προηγουμένως σε ασθενείς που είχαν μολυνθεί από τον ιο Ebola. Παρόλο που υπάρχουν μεμονωμένες περιπτώσεις χορήγησης ρεμδεσιβίρης σε ασθενείς με Covid-19, η τυχαιοποιημένη μελέτη θα μπορέσει να δώσει αξιόπιστη απάντηση ως προς την αντικειμενική αποτελεσματικότητα. 

Όσον αφορά στον τομέα των εμβολίων, η εταιρεία Moderna ανακοίνωσε την αποστολή της πρώτης παρτίδας εμβολίου έναντι του Covid-19 στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής προκειμένου να χρησιμοποιηθούν σε κλινική μελέτη φάσης 1 σε ανθρώπους. Σκοπός της μελέτης αυτής είναι ο προσδιορισμός της ασφάλειας, της φαρμακοκινητικής, και της πρώιμης αποτελεσματικότητας του νέου εμβολίου που φέρει την κωδική ονομασία mRNA-1273. Το καινοτόμο εμβόλιο εμπεριέχει το αγγελιαφόρο RNA (mRNA) που κωδικοποιεί για την πρωτεΐνη S, η οποία είναι απαραίτητη για να εισβάλει ο κορωνοϊός στα φυσιολογικά κύτταρα του ξενιστή. Αυτή η προσέγγιση έχει δοκιμαστεί στο παρελθόν για άλλους κορωνοϊούς που προκάλεσαν τις επιδημίες του Αναπνευστικού Συνδρόμου της Μέσης Ανατολής (MERS) και του Σοβαρού Οξέος Αναπνευστικού Συνδρόμου (SARS). Παράλληλα, οι εταιρείες Clover Biopharmaceuticals και GlaxoSmithKline σύναψαν σύμφωνο ερευνητικής συνεργασίας για την ανάπτυξη ενός άλλου εμβολίου έναντι του Covid-19, το COVID-19 S-Trimer. Όπως και με το εμβόλιο της Moderna, στόχος είναι η ιική πρωτεΐνη S που είναι ζωτικής σημασίας για την εισβολή του ιού στο κύτταρο-ξενιστή. Επιπλέον, το COVID-19 S-Trimer χρησιμοποιεί ανοσοενισχυτικό και η τεταρτοταγής δομή του ομοιάζει κατά μεγάλο ποσοστό στη φυσική πρωτεΐνη του ιού. Με αυτό τον τρόπο, αναμένεται ισχυρή ανοσιακή απάντηση και προστασία έναντι του Covid-19. Βέβαια, πρέπει να σημειωθεί ότι θα χρειαστεί τουλάχιστον ένα έτος κλινικών δοκιμών και παραγωγής σε μεγάλη κλίμακα ώστε να υπάρξει εμπορικά διαθέσιμο εμβόλιο για όλο τον πληθυσμό παγκοσμίως.

Μια άλλη ελπιδοφόρος προσέγγιση είναι η παραγωγή σε μεγάλη κλίμακα ειδικών μονοκλωνικών αντισωμάτων που στρέφονται έναντι του νέου κορωνοϊού. Ήδη έχουν ανακοινωθεί συμπράξεις μεταξύ εταιρειών βιοτεχνολογίας ώστε να απομονωθούν τα ειδικά μονοκλωνικά αντισώματα από ιαθέντες ασθενείς που έχουν ανοσία έναντι του κορωνοϊού ή να κατασκευαστούν εκ νέου μονοκλωνικά αντισώματα που να στρέφονται έναντι αντιγόνων του ιού.

Θάνος Δημόπουλος

Καθηγητής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

Πρύτανης ΕΚΠΑ