Τι πρέπει να γνωρίζετε για τη χρήση λαμπτήρων UVC για απολύμανση από τον κοροναϊό

Το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας της Κύπρου ανακοινώνει ότι, λόγω των αυξημένων αναγκών για απολυμάνσεις/αποστειρώσεις εργασιακών χώρων, αντικειμένων στους χώρους εργασίας και προσώπων στην εργασία εξαιτίας της πανδημίας του κοροναϊού SARS-CoV-2, παρατηρείται, τόσο στην Κύπρο όσο και παγκόσμια, αύξηση στη διαφήμιση, κυρίως τη διαδικτυακή, αλλά και στην κυκλοφορία προϊόντων μη-επαγγελματικής χρήσης στην αγορά, τα οποία χρησιμοποιούν λαμπτήρες υπεριώδους ακτινοβολίας (UV) για σκοπούς απολύμανσης/αποστείρωσης αντικειμένων, χώρων και ανθρώπων.

 

Μελέτες που έγιναν καταδεικνύουν ότι η ακτινοβολία UVC αδρανοποιεί τον κοροναϊό SARS-CoV-2.

 

Η υπεριώδης ακτινοβολία ταξινομείται σε τρεις διαφορετικές ζώνες κυμάτων που επιφέρουν διαφορετικές βιολογικές επιδράσεις στον άνθρωπο:

(1)      Ένα μέρος της ακτινοβολίας UV, η ακτινοβολία UVC, με μήκος κύματος από 100 έως 280 δισεκατομμυριοστά του μέτρου (nm), έχει την ιδιότητα να σκοτώνει βακτήρια και να αδρανοποιεί ιούς. Η ακτινοβολία UVC μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό ή έγκαυμα στο δέρμα και φλεγμονή του κερατοειδούς ή φωτοκερατίτιδα στα μάτια. Η ηλιακή ακτινοβολία UVC που αναπόφευκτα υπάρχει στη φύση εμποδίζεται από το να φτάσει στην επιφάνεια της γης από το στρώμα του όζοντος στην ατμόσφαιρα της γης.

 

(2)      Τα υπόλοιπα μέρη της υπεριώδους ακτινοβολίας, UVB (με μήκος κύματος από 280 έως 315 nm) και UVA (με μήκος κύματος από 315 έως 400 nm) σχετίζονται περισσότερο η πρώτη με ηλιακά εγκαύματα, καρκίνο του δέρματος και καταρράκτη και η δεύτερη με τη γήρανση του δέρματος.

 

Οι λαμπτήρες UVC χρησιμοποιούνται για δεκαετίες στην υγειονομική περίθαλψη και σε άλλες βιομηχανικές, εμπορικές και ερευνητικές εφαρμογές για τη θανάτωση βακτηριδίων ή ιών στον αέρα και για αποστείρωση του πόσιμου νερού, σε πρακτικές δηλαδή που δεν ενυπάρχει η παρουσία προσώπων.  Στις περιπτώσεις αυτές, για να είναι αποτελεσματική για απολύμανση, η ακτινοβολία UVC χρησιμοποιείται σε αρκετά υψηλή ένταση.  Ωστόσο, σε υψηλές εντάσεις, η έκθεση πρέπει να ελέγχεται με προσοχή, ώστε να αποφεύγεται τυχόν βλάβη στον άνθρωπο από τυχαία έκθεση και να διασφαλίζεται η αξιοπιστία ορισμένων υλικών που μπορούν εύκολα να υποστούν φωτοαποικοδόμηση, π.χ. ορισμένα πλαστικά, λατέξ και καουτσούκ.

 

Παραδοσιακά, οι κοινοί λαμπτήρες UVC χρησιμοποιούν ατμούς υδραργύρου χαμηλής πίεσης (> 90% της εκπεμπόμενης ακτινοβολίας είναι στα 253,7 nm).  Οι νεότεροι λαμπτήρες που διατίθενται στην αγορά εκπέμπουν κυρίως στα 222 nm και θεωρούνται λιγότερο επικίνδυνοι για την έκθεση στο δέρμα και στα μάτια.  Ωστόσο, οι λαμπτήρες αυτοί δεν είναι ακόμη ευρέως διαθέσιμοι και απαιτείται προσοχή στη χρήση τους, καθώς υπάρχουν ενδείξεις ότι ορισμένοι τύποι ενδέχεται να εκπέμπουν μερικώς σε μεγαλύτερα μήκη κύματος που είναι πιο επικίνδυνα για τον άνθρωπο.

 

Λαμπτήρες UVC εγκαθίστανται, επίσης, στις οροφές εργασιακών χώρων για απολύμανση, πρέπει ωστόσο να είναι στραμμένοι προς τα πάνω ή σε περιοχές όπου δεν υπάρχει ενδεχόμενο να βρεθούν άνθρωποι, ώστε να ελαχιστοποιείται η πιθανότητα έκθεσης προσώπων.  Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις εγκαυμάτων στο δέρμα και στα μάτια που οφείλονται στην ακατάλληλη εγκατάσταση και λειτουργία λαμπτήρων UVC σε χώρους όπου κυκλοφορούν πρόσωπα.  Ο τύπος αυτός εγκατάστασης συνίσταται μόνο σε χώρους με ψηλά ταβάνια και η εγκατάστασή τους πρέπει να γίνεται μόνο απ ό έμπειρο και εκπαιδευμένο τεχνικό προσωπικό.

 

Οι λαμπτήρες UVC οικιακής (μη επαγγελματικής) χρήσης που διατίθενται στο εμπόριο για αδρανοποίηση του ιού SARS-CoV-2 έχουν συσχετιστεί με υψηλό κίνδυνο υπερέκθεσης στην ακτινοβολία UVC και έχουν αναφερθεί εγκαύματα και ερυθήματα.  Ορισμένοι από αυτούς τους λαμπτήρες εκπέμπουν επίσης όζον, το οποίο είναι ερεθιστικό για τις αναπνευστικές οδούς (μύτη, λαιμό και πνεύμονες), ιδιαίτερα για όσους έχουν αναπνευστική ευαισθησία όπως άσθμα ή αλλεργίες.  Επιπλέον, αριθμός προϊόντων που διατίθενται στην αγορά δεν διαθέτουν επαρκείς οδηγίες χρήσης σχ ετικά με τον απαιτούμενο χρόνο έκθεσης για αδρανοποίηση του ιού SARS-CoV-2 ή/και οδηγίες για την ασφαλή για τον άνθρωπο χρήση των προϊόντων αυτών.

 

Για όλους τους λόγους αυτούς και επειδή δεν είναι γνωστό σε ποια ένταση και με ποια χρονική διάρκεια έκθεσης σε UVC παρατηρείται αδρανοποίηση του ιού, το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας συνιστά στους εργοδότες και τα αυτοεργοδοτούμενα πρόσωπα να μην χρησιμοποιούν για απολύμανση χώρων και αντικειμένων στην εργασία προϊόντα μη-επαγγελματικής χρήσης με λαμπτήρες υπεριώδους ακτινοβολίας και, σε καμία περίπτωση, για την απολύμανση εργαζομένων και άλλων προσώπων στην εργασία.  Όπου η πρακτική αυτή αφορά την απολύμανση εργασιακών χώρων και αντικειμένων, αυτή πρέπει να γίνεται από έμπειρα και προσοντούχα συνεργεία, στην απουσία προσώπων.  Παράλληλα, πρέπει να λαμβάνονται όλα τα αναγκαία μέτρα για την ασφάλεια και την προστασία τόσο του προσωπικού που διενεργεί την απολύμανση όσο και την πρόληψη τυχόν τυχαίας έκθεσης προσώπων στην ακτινοβολία αυτή.  Για την προστασία των προσώπων στην εργασία, οι εργοδότες και τα αυτοεργοδοτούμενα πρόσωπα πρέπει να ακολουθούν τις οδηγίες που εκδίδονται από τις αρμόδιες Αρχές της Δημοκρατίας σχετικά με τους αποτελεσματικούς τρόπους ατομικής υγιεινής και προστασίας και υγιεινής των χώρων εργασίας και να ενημερώνονται σχετικά από έγκυρες πηγές πληροφόρησης.

 

Όσον αφορά τα κεντρικά συστήματα κλιματισμού σε κλειστούς χώρους εργασίας, ενδείκνυται η χρήση εξοπλισμού με υπεριώδη ακτινοβολία ως μικροβιοκτόνου στα συστήματα αυτά, νοουμένου ότι ο εξοπλισμός αυτός είναι συμβατός με τα υπό αναφορά συστήματα κλιματισμού και εγκαθίσταται από εκπαιδευμένο προσωπικό σύμφωνα με τις τεχνικές προδιαγραφές που ορίζει ο κατασκευαστής.