Θεμιστοκλής Σαψής, ο καθηγητής του MIT, που προβλέπει ιδιαίτερα καταστροφικά φαινόμενα με στόχο την έγκαιρη πρόβλεψη

medlabnews.gr iatrikanea

Ο Θεμιστοκλής Σαψής έχει επικεντρωθεί στη δημιουργία μαθηματικών μεθόδων για την έγκαιρη πρόβλεψη και ανάλυση σπάνιων, αλλά ιδιαίτερα καταστροφικών φαινομένων. Οι μαθηματικοί αλγόριθμοι που έχει εφεύρει μαζί με την ερευνητική του ομάδα έχουν εφαρμοστεί σε φυσικά συστήματα, όπως στην πρόβλεψη καταστροφικών θαλάσσιων κυμάτων ή ακραίων τιμών οξείδωσης στους ωκεανούς, στον υπολογισμό συχνότητας ακραίων βροχοπτώσεων ή συμβάντων ξηρασίας, αλλά και σε μηχανικά συστήματα, όπως στην πρόβλεψη αποκόλλησης ροής από πτέρυγες ελικοπτέρων, καθώς και στις ακραίες φορτίσεις σε πολεμικά σκάφη. Πρόσφατα έλαβε το επιστημονικό βραβείο στον τομέα Βασικών Επιστημών στον κλάδο των Μαθηματικών από το Ίδρυμα Μποδοσάκη.

Ο Θεμιστοκλής Σαψής είναι Kαθηγητής Μηχανολογίας και Ωκεάνιας Μηχανικής στο ΜΙΤ. Η έρευνά του επικεντρώνεται ένα πολύ σημαντικό και ιδιαίτερο πεδίο, τις λεγόμενες χαοτικές καταστάσεις, με στόχο την έγκαιρη πρόβλεψη των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως επίσης με την ομάδα του, ποσοτικοποιούν την αβεβαιότητα για μη γραμμικά δυναμικά συστήματα. Μας αναφέρει για το τι μπορούμε να μάθουμε από την μελέτη των ωκεανών και την οξείδωσή τους, όσον αφορά στην καθημερινότητά μας, αλλά και το τι μπορούμε να διδαχθούμε από την αβεβαιότητα και την τυχαιότητα.

Μεγάλωσε στην Αθήνα και αποφοίτησε από το 2ο Λύκειο Γλυφάδας το 2001. Το ίδιο έτος διακρίθηκε από την Ένωση Ελλήνων Φυσικών αποσπώντας την τρίτη θέση στο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Φυσικής. Το 2005 ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, στη Σχολή Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών και με ειδική απόφαση της Συγκλήτου του απονεμήθηκε το δίπλωμα ένα χρόνο νωρίτερα από τον προβλεπόμενο πενταετή χρόνο σπουδών και με τον μεγαλύτερο βαθμό στην μέχρι τότε ιστορία της Σχολής (9.49/10). Το ίδιο διάστημα ολοκλήρωσε τη διπλωματική του διατριβή με θέμα τη στοχαστική ανάλυση δυναμικών συστημάτων με πεπερασμένη μνήμη, υπό την εποπτεία του καθηγητή Γ. Αθανασούλη.

Το καλοκαίρι του επόμενου έτους μετέβη στις ΗΠΑ με προεδρική υποτροφία από το MΙΤ, όπου εργάστηκε στο διδακτορικό του υπό την εποπτεία των καθηγητών G. Haller και P. Lermusiaux. Το αποτέλεσμα της διδακτορικής διατριβής του ήταν η παραγωγή ενός νέου συστήματος εξισώσεων για την πιθανοθεωρητική μοντελοποίηση μη-γραμμικών χαοτικών ροών. Οι εξισώσεις αυτές βρήκαν άμεση εφαρμογή σε μια πληθώρα επιστημονικών περιοχών, συμπεριλαμβανομένων της πρόβλεψης ωκεανογραφικών συστημάτων, του χαρακτηρισμού υποθαλάσσιων ακουστικών ιδιοτήτων, καθώς και της ανάλυσης ροών με τύρβη γύρω από στερεά σώματα. Μετά το τέλος των διδακτορικών του σπουδών το 2011, εργάστηκε ως ερευνητής μαθηματικών στο Courant Institute of Mathematical Sciences του New York University με ακαδημαϊκό μέντορα τον κορυφαίο μαθηματικό A. Majda. Το 2012 αποδέχθηκε τη πρόταση του ΜΙΤ να επιστρέψει ως καθηγητής, όπου και ξεκίνησε το 2013.

Ως καθηγητής, ο Θεμιστοκλής Σαψής επικεντρώθηκε στη δημιουργία μαθηματικών μεθόδων για την έγκαιρη πρόβλεψη και ανάλυση σπάνιων, αλλά ιδιαίτερα καταστροφικών φαινομένων. Οι μαθηματικοί αλγόριθμοι που έχει εφεύρει μαζί με την ερευνητική του ομάδα έχουν εφαρμοστεί σε φυσικά συστήματα, όπως στην πρόβλεψη καταστροφικών θαλάσσιων κυμάτων ή ακραίων τιμών οξείδωσης στους ωκεανούς, στον υπολογισμό συχνότητας ακραίων βροχοπτώσεων ή συμβάντων ξηρασίας, αλλά και σε μηχανικά συστήματα, όπως στην πρόβλεψη αποκόλλησης ροής από πτέρυγες ελικοπτέρων, καθώς και στις ακραίες φορτίσεις σε πολεμικά σκάφη.

Έχει βραβευθεί για την εργασία του από τα γραφεία ερευνών και των τριών όπλων των ΗΠΑ (Office of Naval Research (2015), Army Research Office (2015), Air Force Office of Scientific Research (2016)) καθώς και από το Ίδρυμα Sloan (Sloan Foundation). Το 2020 τιμήθηκε από το ΜΙΤ με το βραβείο MathWorks για ερευνητική καινοτομία, ενώ το ίδιο έτος του απονεμήθηκε η ερευνητική υποτροφία της Verisk Analytics. Έχει λάβει αρκετές τιμητικές διακρίσεις για τις ερευνητικές του εργασίες με πιο σημαντική το βραβείο Lloyd Hamilton Donnell Best Paper Award από την Αμερικανική Ένωση Μηχανολόγων Μηχανικών (ASME).

Επιστημονικά Βραβεία Ιδρύματος Μποδοσάκη

Τα Επιστημονικά Βραβεία του Ιδρύματος Μποδοσάκη απονεμήθηκαν από την Α.Ε. την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου την Πέμπτη 16 Ιουνίου σε ειδική τελετή στο Ζάππειο Μέγαρο. Η φετινή τελετή τίμησε την επιστημονική αριστεία, αλλά και τα 50 χρόνια δράσης του Ιδρύματος καθώς συνέπεσε με τη συμπλήρωση πέντε δεκαετιών προσφοράς του Ιδρύματος Μποδοσάκη στην κοινωνία. Οι έξι επιστήμονες που βραβεύθηκαν διακρίθηκαν για την εξαιρετική τους συμβολή στην εξέλιξη της γνώσης σε καίριους επιστημονικούς τομείς και για την ανάδειξη του ελληνικού πνεύματος στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Τα Επιστημονικά Βραβεία του Ιδρύματος Μποδοσάκη απονέμονται από το 1992, κάθε δύο έτη, σε Έλληνες και Ελληνίδες, ηλικίας έως 40 ετών, που διαπρέπουν στον χώρο της επιστήμης στην Ελλάδα και το εξωτερικό και εντάσσονται στο πλαίσιο των κοινωφελών σκοπών του Ιδρύματος Μποδοσάκη για την προαγωγή της παιδείας.

Την πρόβλεψη, ότι η κλιματική κρίση, θα επηρεάσει το προσεχές διάστημα την παραγωγή τροφής από στεριά και θάλασσα καθώς, καθώς και τη διαθεσιμότητα πόσιμου νερού, με αποτέλεσμα να υπάρξουν συνέπειες σε θέματα οικονομίας, εμπορίου και μετανάστευσης, αναφέρει o καθηγητής του ΜΙΤ Μηχανολογίας και Επιστήμης των Ωκεανών Θεμιστοκλής Σαψής, ο οποίος τιμήθηκε με το κορυφαίο βραβείο του Ιδρύματος Μποδοσάκη.

Αναφέρει ο ίδιος για το τι μπορούμε να μάθουμε από την μελέτη των ωκεανών και την οξείδωσή τους, όσον αφορά στην καθημερινότητά μας, αλλά και το τι μπορούμε να διδαχθούμε από την αβεβαιότητα και την τυχαιότητα.

«Με λίγα λόγια, ψάχνουμε σε ένα τεράστιο σύνολο πιθανών ενδεχομένων εκείνα τα οποία είναι ιδιαίτερα σπάνια αλλά και ιδιαίτερα καταστροφικά», τονίζει, προσθέτοντας επίσης, ότι το πιο έντονο φαινόμενο που έζησε, είναι ο τυφώνας Sandy το 2012 στη Νέα Υόρκη όπου εργαζόταν ως ερευνητής. Παρόλο που υπήρχε σχεδιασμός για τυφώνα τέτοιου μεγέθους, κάνεις δεν είχε υπολογίσει πως η ανύψωση της επιφάνειας της θάλασσας λόγω του τυφώνα θα μπορούσε να συμβεί ταυτόχρονα με μεγάλη παλίρροια και έντονους κυματισμούς. Το αποτέλεσμα ήταν το νερό να ξεπεράσει τα προστατευτικά τοιχία μεγάλων μετασχηματιστών ρεύματος και έτσι το νότιο Μανχάταν να βρεθεί πλημμυρισμένο από το νερό και χωρίς ρεύμα για περίπου δέκα ημέρες.

«Το Επιστημονικό Βραβείο Μποδοσάκη αποτελεί για εμένα όχι μόνο μεγάλη τιμή και αναγνώριση, αλλά και βαριά ευθύνη, αφού με εντάσσει σε μια ξεχωριστή κοινότητα επιστημόνων με λαμπρή διαδρομή. Πολλοί από αυτούς τους επιστήμονες αποτελούν πρότυπο για εμένα. Εκτιμώ ιδιαίτερα την προσέγγιση του Ιδρύματος Μποδοσάκη, το οποίο αντιμετωπίζει την επιστημονική αριστεία ως ένα ιδεώδες συλλογικό και όχι μόνο ως μια προσωπική διάκριση.»