Τι γίνεται όταν κάποιος γίνει δωρητής σώματος όπως ο Κώστας Καζάκος; Τι λέει η εκκλησία; Που πάει το σώμα;

επιμέλεια medlabnews.gr iatrikanea

Η απόφαση του μεγάλου ηθοποιού Κώστα Καζάκου να δωρίσει το σώμα του στην Ιατρική σχολή της Αθήνας, πέρα από μια «κίνηση υψηλού συμβολισμού», όπως χαρακτηρίστηκε από την ίδια τη σχολή, ανοίγει ξανά ένα «ευαίσθητο» ζήτημα, αυτό της δωρεάς σώματος για τις ανάγκες της επιστήμης και της εκπαίδευσης φοιτητών, που δεν μπορούν πάντα να κάνουν το μάθημα της ανατομίας έχοντας ανθρώπινα πτώματα στη διάθεσή τους. Τα παλιότερα χρόνια υπήρχε μεγαλύτερο πρόβλημα όσον αφορά στη δωρεά σώματος για τις ανάγκες της επιστήμης.

Το «δρόμο άνοιξε» ο μεγάλος μας πεζογράφος Αντώνης Σαμαράκης, ο οποίος έφυγε από τη ζωή το 2003 και σύμφωνα με την επιθυμία του, το σώμα του δωρίστηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για την εκπαίδευση των φοιτητών. Από τότε η κατάσταση όσον αφορά στη δωρεά σώματος βελτιώθηκε αλλά και πάλι υπάρχει έλλειψη με αποτέλεσμα κάποιες ιατρικές σχολές (κυρίως της Θεσσαλονίκης) να έχουν προβεί σε δύσκολες κινήσεις όπως η αγορά από το εξωτερικό. Εξ αιτίας αυτού του προβλήματος τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό πάρα πολλές σχολές διδάσκουν ανατομία σε πλαστικά προπλάσματα ή σε σχετικά προγράμματα υπολογιστών.

Πολλοί καθηγητές υποστηρίζουν ότι τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με το ανθρώπινο σώμα για την εκπαίδευση των φοιτητών στην ανατομία, ενώ άλλοι ακολουθούν αποκλειστικά της λύση του προπλάσματος για το μάθημα της ανατομίας. Χαρακτηριστικά παράδειγμα αποτελεί η Ιατρική του πανεπιστημίου Πάτρας η οποία χρησιμοποιεί μόνο προπλάσματα και όχι πτώματα καθώς έτσι είχαν αποφασίσει οι παλιοί καθηγητές της ανατομίας και αυτό γίνεται έως και σήμερα. Γενικά το πρόβλημα ως προς τη δωρεά σώματος για τις ανάγκες της επιστήμης δεν αφορά μόνο στη χώρα μας, αφού και άλλες χώρες όπως για παράδειγμα η Μεγάλη Βρετανία έκαναν έκκληση στους πολίτες, προκειμένου να ευαισθητοποιηθούν στο θέμα καθώς οι σχολές αδυνατούσαν να καλύψουν τις ανάγκες για την εκπαίδευση των φοιτητών ιατρικής.

Το «ευχαριστώ» της Ιατρικής Αθηνών για τον Κώστα Καζάκο

Κίνηση υψηλού συμβολισμού» χαρακτηρίζει η Ιατρική Σχολή Αθηνών την απόφαση του Κώστα Καζάκου, που έφυγε από τη ζωή την περασμένη Τρίτη σε ηλικία 87 ετών, να δωρίσει το σώμα του για την εκπαίδευση των φοιτητών «εκφράζοντας έμπρακτα την αγάπη και την εκτίμησή του στο έργο και την προσφορά της Ιατρικής σχολής στον Άνθρωπο». Σε ανακοίνωσή της η σχολή, σημειώνει ότι με την τελευταία του επιθυμία «ο μεγάλος ηθοποιός και εξαιρετικός άνθρωπος» «επιβεβαιώνει την πίστη του στην επιστήμη και στα ιδεώδη της Ιατρικής Σχολής». «Με μεγάλη μας λύπη πληροφορηθήκαμε τον θάνατο του μεγάλου μας ηθοποιού και εξαιρετικού ανθρώπου Κώστα Καζάκου. Η Ιατρική Σχολή Αθηνών τον τιμά όχι μόνο για την καλλιτεχνική αλλά και για τη μεγάλη ανθρωπιστική προσφορά του. Ο Κώστας Καζάκος θέλησε και μετά θάνατον να δείξει την αγάπη του για την Ιατρική Σχολή Αθηνών και τους φοιτητές μας.

Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο

Το μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετώπιζε παλιότερα το Αριστοτέλειο καθώς είχε αναγκαστεί να κάνει και σχετική έκκληση ώστε να έχει δωρεές πτωμάτων για την εκπαίδευση των φοιτητών ενώ κατά το παρελθόν η σχολή είχε προβεί σε αγορά από το εξωτερικό! Το ίδρυμα σε σχετική ανάρτησή του (Εργαστήριο Ανατομίας) ανέφερε ότι: «Μόνιμο και μεγάλο πρόβλημα είναι η έλλειψη πτωμάτων για την άσκηση στην Ανατομία των φοιτητών της Ιατρικής και Οδοντιατρικής Σχολής του Αριστοτέλειου. Το πρόβλημα αυτό, μπορεί να λυθεί μόνο με τη βοήθεια των Διοικητικών Συμβουλίων των Νοσοκομείων, των Διοικητικών Διευθυντών τους και της Κοινωνικής Υπηρεσίας τους, ώστε τα αζήτητα πτώματα να στέλνονται στο Ανατομείο της Ιατρικής Σχολής. Μάλιστα σύμφωνα με το εργαστήριο ανατομίας η παράδοση των «αζήτητων» πτωμάτων στο Ανατομείο είναι υποχρεωτική και όχι προαιρετική. Η ανάπτυξη του θεσμού της δωρεάς σώματος βοήθησε πάντως τα ιδρύματα καθώς οι πολίτες είναι καλύτερα ενημερωμένοι αλλά και ευαισθητοποιημένοι ως προς τις ανάγκες της επιστήμης και τις ανάγκες της νέας γενιάς γιατρών στο συγκεκριμένο θέμα. Αυτή τη χρονική στιγμή η Ιατρική του Αριστοτέλειου έχει στη διάθεσή της ανθρώπινα σώματα αλλά οι καθηγητές θεωρούν ότι η γνώση της Ανατομίας του ανθρώπινου σώματος αποτελεί ένα από τα θεμέλια της ιατρικής επιστήμης και βασικό στοιχείο για τη σωστή εκπαίδευση και πρακτική στο μάθημα της Ανατομίας για τους μελλοντικούς γιατρούς.

Τα «αζήτητα πτώματα» πάνε στις σχολές

Για τη διευκόλυνση των Ιδρυμάτων τα «αζήτητα» πτώματα παραλαμβάνονται και μεταφέρονται με τη φροντίδα και έξοδα του Εργαστηρίου Ανατομίας και Χειρουργικής Ανατομίας. Μετά την ταρίχευσή τους και πριν από τη χρησιμοποίησή τους παραμένουν σε ψυγείο βαθιάς ψύξης τουλάχιστον για έξι μήνες. Έτσι, αν εν τω μεταξύ ζητηθούν από τους συγγενείς τους, η παράδοση είναι άμεση. Μετά την άσκηση των φοιτητών, πάλι με φροντίδα και έξοδα του Ανατομείου, κηδεύονται σύμφωνα με τους κανόνες της Εκκλησίας.

Ιατρική Αθήνας

Το παράδειγμα του Αντώνη Σαμαράκη ο οποίος έφυγε από τη ζωή το 2003 και σύμφωνα με την επιθυμία του, το σώμα του δωρίστηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για την εκπαίδευση των φοιτητών, βοήθησε πάρα πολύ το πανεπιστήμιο, καθώς αρκετοί πολίτες ακολούθησαν το παράδειγμά του. Ταυτόχρονα η σχολή έχει αναπτύξει ιδιαίτερα το πρόγραμμα δωρητών σώματος το οποίο έχει ικανοποιητική ανταπόκριση αλλά πάντα υπάρχουν ανάγκες.

Πώς γίνεται η Δωρεά σώματος στα πανεπιστήμια για τις ανάγκες της επιστήμης

Για να γίνει κάποιος δωρητής σώματος και να προσφέρει ολόκληρο το σώμα του μετά τον θάνατό του στην ιατρική επιστήμη για ερευνητικούς σκοπούς υποβάλει σχετική αίτηση στην Ιατρική Σχολή θεωρημένη με το γνήσιο της υπογραφής -στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο η Ιατρική Σχολή εκδίδει και ειδική ταυτότητα δωρητή σώματος μετά την υποβολή της αίτησης. Μετά τον θάνατο του δωρητή η Ιατρική Σχολή φροντίζει να διακομιστεί η σορός από το σπίτι ή το νοσοκομείο, ελέγχει τα στοιχεία του δωρητή και υποδέχεται τη σορό στο Ανατομείο. Ακολουθεί μια ειδική διαδικασία ταρίχευσης για να διατηρηθούν ακέραιοι οι ιστοί για πολλά χρόνια και στη συνέχεια η σορός «αποθηκεύεται». Μετά την ταρίχευση και πριν από τη χρησιμοποίησή του το πτώμα παραμένει σε ψυγείο βαθειάς ψύξης μέχρι τη χρησιμοποίησή του - συνήθως τοπικά μεσολαβεί αρκετός χρόνος μεταξύ του θανάτου και της αξιοποίησης του πτώματος. Οποιοσδήποτε θεωρητικά μπορεί να γίνει δωρητής σώματος για εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς σκοπούς. Οι μόνες περιπτώσεις να μην μπορεί να γίνει δωρεά είναι εάν έχει προηγηθεί νεκροτομή, εάν το σώμα έχει υποβληθεί σε παρατεταμένη χημειοθεραπεία και εάν πρόκειται για κάποιον υπερβολικά παχύσαρκο, καθώς και στις τρεις περιπτώσεις, για διαφορετικούς λόγους, δεν μπορούν να εγχυθούν στη σορό οι ειδικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για τη διατήρησή τους.

Εάν ένα σώμα συντηρηθεί και προσεχθεί μπορεί να διατηρηθεί για αρκετά χρόνια. Όταν ολοκληρωθεί η δυνατότητα περαιτέρω άσκησης των φοιτητών, συνήθως οδηγείται σε αποτέφρωση, καθώς στην περίπτωση της ταφής απαιτείται μεγάλος χρόνος αποδόμησης χωρίς πάντως να αποκλείεται και η ταφή σύμφωνα με τους κανόνες της Εκκλησίας.

Η υπογεγραμμένη αίτηση στέλνεται στα Εργαστήρια Ανατομίας και σύντομα θα του αποσταλεί η κάρτα δωρητή σώματος, για την ύπαρξη της οποίας θα πρέπει ο ίδιος να ενημερώσει τους οικείους του για την επιθυμία του αυτή. Οι συγγενείς πρέπει να γνωρίζουν ότι άμεσα μετά τον θάνατο θα πρέπει να ενημερώσουν το Ανατομείο έτσι ώστε να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες. Θα πρέπει επίσης να γνωρίζουν ότι εάν μετά το θάνατο έχει δοθεί εντολή για ιατροδικαστική εξέταση, δεν μπορεί να γίνει η δωρεά του σώματος στο Ανατομείο.

Οι δωρεές σώματος στην εποχή της πανδημίας

Τον περασμένο Μάιο, συγγενείς ενός 75χρονου Καρδιτσιώτη, που πέθανε στο νοσοκομείο της περιοχής ενημέρωσαν την Ιατρική σχολή και του γιατρούς του νοσοκομείου ότι ο νεκρός είχε εκδηλώσει την επιθυμία να δωρίσει το σώμα του για τις ανάγκες της επιστήμης. Δεδομένου ότι ο νεκρός είχε ακολουθήσει όλες τις διαδικασίες για να γίνει δωρητής σώματος ενημερώθηκε η Ιατρική Σχολή για την παραλαβή του πτώματος, όμως τελικώς παρελήφθη από τους οικείους του για ενταφιασμό καθώς η διοίκηση της Ιατρικής Σχολής απέρριψε τη δωρεά του σώματος. Είχε προηγηθεί εξέταση, σύμφωνα με την οποία ο Καρδιτσιώτης ήταν θετικός στον κορονοϊό με αποτέλεσμα να εφαρμοστεί, αυστηρά σύμφωνα με στελέχη της Σχολής, το πρωτόκολλο για τη διαχείριση ασθενών και νεκρών πασχόντων από κορονοϊό. Το φαινόμενο αυτό επαναλήφθηκε πολλές φορές και σε άλλες περιοχές.

ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΔΩΡΕΑ

Η μοναδική αυτή προσφορά αποτελεί πολύτιμη συμβολή στην εκπαίδευση των φοιτητών μας και μελλοντικών ιατρών, τόνισαν στην κοινή ανακοίνωσή τους ο πρόεδρος του Τμήματος Ιατρικής, καθηγητής Αθανάσιος Δ. Γιαννούκας και η διευθύντρια του Εργαστηρίου Ανατομίας, καθηγήτρια Αικατερίνη Βάσιου, ενώ ο αναπληρωτής καθηγητής Άρης Ζιμπής στέλνει το δικό του μήνυμα σε όποιον το επιθυμεί για τη σπουδαιότητα της προσφοράς: «Η δωρεά σώματος αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική επένδυση στην επιστήμη και ως εκ τούτου πρέπει να το σκεφθούμε όλοι. Η προσφορά είναι τεράστια. Ένα σώμα μπορεί να εκπαιδεύσει 200-300 φοιτητές και η εκπαίδευση στο πτώμα είναι μια παγκόσμια σταθερά. Η αξία της είναι ανεκτίμητη και δυστυχώς ένα σώμα δεν αγοράζεται και φυσικά δεν υποκαθιστάται από τα προπλάσματα...».