Σακχαρώδης διαβήτης στα παιδιά. Τι προβλήματα αντιμετωπίζουν στο σχολείο;

της Μαρίας Χιόνη, εκπαιδευτικού, MSc φυσιολογίας Ιατρικής Σχολής Αθηνών, medlabnews.gr iatrikanea

Όλο και περισσότερα βρέφη και παιδιά πλήττονται τα τελευταία χρόνια από τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1. 

Ο διαβήτης είναι μια πάθηση όπου το σώμα δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τη γλυκόζη που λαμβάνουμε από τα τρόφιμα για τη μετατροπή της σε ενέργεια.
Χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, είτε ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας, είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη.

O σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 είναι το δεύτερο σε συχνότητα χρόνιο νόσημα της παιδικής ηλικίας μετά το άσθμα και παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια αύξηση 3-5% ετησίως. 

Σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία για το Διαβήτη (IDF), εκτιμάται ότι 497.100 παιδιά παγκοσμίως πάσχουν από διαβήτη τύπου 1 με τα ποσοστά του διαβήτη τύπου 2 σε παιδιά να είναι επίσης σε αύξηση.

Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο στην Ελλάδα παρουσιάζονται περίπου 130 νέες περιπτώσεις σε παιδιά ηλικίας 0-14 ετών. Στη χώρα μας περισσότερα από 35.000 παιδιά πάσχουν από διαβήτη και χρειάζεται να κάνουν καθημερινά 4 ενέσεις ινσουλίνης. Δεν είναι λοιπόν λίγα τα παιδιά που αντιμετωπίζουν πρόβλημα διαβήτη στις μέρες μας και για αυτό ακριβώς το λόγο οι γονείς αλλά και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένοι ούτως ώστε να είναι σε θέση να τους παράσχουν την απαραίτητη φροντίδα και βοήθεια.

Το υπερβολικό βάρος, τα αυξανόμενα ποσοστά παχυσαρκίας στα παιδιά, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής τους (μειωμένη φυσική δραστηριότητα, πολλά και ανθυγιεινά γεύματα), το κληρονομικό ιστορικό, αλλά και το αυξημένο άγχος -το οποίο φτάνει στα όρια της κατάθλιψης- συντέλεσαν στην αύξηση της συχνότητας εμφάνισης της νόσου στα μικρά παιδιά, αλλά και στους εφήβους. Η εξάπλωσή της δε σε νεαρά άτομα, είναι πολύ συχνή και συνήθως μη διαπιστωμένη, αφού πιστεύεται πως ο διαβήτης τύπου 2, εμφανίζεται σε ηλικιωμένους, με αποτέλεσμα να μην ελέγχεται στις μικρές ηλικίες.

Παρά τις σύγχρονες μεθόδους θεραπείας, πάνω από 50% των παιδιών με διαβήτη εμφανίζουν επιπλοκές 12 χρόνια μετά τη διάγνωση. Η εντατική θεραπεία του διαβήτη μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο της νόσου και να επιτρέψει στα παιδιά να έχουν μία πλήρη και υγιή ζωή. Ωστόσο, μπορεί επίσης να έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη συχνότητα χαμηλών επιπέδων σακχάρου στο αίμα, κάτι το οποίο εάν συμβαίνει συχνά, μπορεί να επιβραδύνει την ανάπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου σε παιδιά μικρής ηλικίας. Επομένως, είναι σημαντικό τα συστήματα διαχείρισης του διαβήτη που αποσκοπούν στη βελτίωση του ελέγχου του σακχάρου αίματος να συμφωνούν με τους ειδικούς για την ηλικία στόχους.

Η ασθένεια αποτελεί δυσβάσταχτο σωματικό, ψυχικό και κοινωνικό φορτίο για τα ίδια τα παιδιά και τις οικογένειές τους.  Από τη στιγμή που θα τεθεί η διάγνωση του Σ.Δ. , είτε στην νηπιακή , είτε στη σχολική είτε στη,εφηβική ηλικία ) σηματοδοτείται ένας νέος τρόπος ζωής για το παιδί και την οικογένειά  του.  Τα  παιδί με διαβήτη περνά αρκετές ώρες της ημέρας  στο σχολείο.

Αυτά τα παιδιά πολλές φορές αντιμετωπίζουν προβλήματα στη σχολική ζωή τους κυρίως λόγω της άγνοιας ή και της προκατάληψης της σχολικής κοινότητας στο θέμα αυτό.

Η φύση της νόσου, ειδικά στη σχολική ηλικία, υπαγορεύει τη διαρκή επαγρύπνηση  του οικογενειακού και σχολικού περιβάλλοντος. Οι οργανικές, ψυχοσυναισθηματικές και κοινωνικές αλλαγές που εμφανίζονται, επηρεάζουν τη ποιότητα ζωής σε επίπεδο οικογένειας, σχολικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων. Μετά τη διάγνωση της νόσου, κυρίως τους πρώτους μήνες, διαπιστώνονται  διαταραχές συμπεριφοράς, απόσυρση, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ακόμα και ψυχιατρικά προβλήματα. Ο σακχαρώδης διαβήτης συνοδεύεται πολύ συχνά από μια ποικιλία νευροψυχολογικών προβλημάτων, τα οποία περιλαμβάνουν γνωσιακές, συναισθηματικές, αγχώδεις και ψυχωσικές διαταραχές, καθώς και διαταραχές προσωπικότητας.

Μια άλλη δυσκολία του παιδιού με διαβήτη, είναι η διαφοροποίηση του από τα άλλα παιδιά στο σχολικό περιβάλλον, λόγω των αναγκών που υπάρχουν, είτε λόγω της αυστηρής τήρησης του ωραρίου διατροφής , είτε λόγω των τακτικών μετρήσεων κτλ. γεγονός που εντείνει τα πειράγματα των συνομηλίκων προς το ίδιο, καθιστώντας το στόχο μέσα στη κοινωνία του σχολείου.

Υποχρέωση του σχολείου είναι η αποδοχή αυτών των παιδιών, η ένταξή τους στη σχολική ζωή, η ενθάρρυνση τους και η ενίσχυση της αυτοεκτίμησής τους, παράγοντες που επηρεάζουν άμεσα τη σχολική τους επίδοση αλλά και την ομαλή ψυχοσωματική τους ανάπτυξη.

Εντούτοις δεν θα πρέπει να υπάρχει διαφορετική συμπεριφορά ως προς τη διαδικασία μάθησης, αλλά να αντιμετωπίζονται ισότιμα με τα άλλα παιδιά τηρώντας τους κανόνες και τα όρια της σχολικής ζωής.

Πρέπει να υπάρχει αναγνώριση των ιδιαίτερων αναγκών τους όπως οι συγκεκριμένες ώρες γευμάτων, η συχνότερη χρήση τουαλέτας, να φάνε μια καραμέλα στην ώρα του μαθήματος κ.α.

Να συμμετέχουν στις αθλητικές δραστηριότητες του σχολείου, στις σχολικές γιορτές και εκδρομές και μάλιστα να ενθαρρύνονται γι’ αυτό.

Ο Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 1(ΣΔΤ1) αποτελεί μία χρόνια  μεταβολική νόσο της παιδικής ηλικίας, της οποίας η επίπτωση αυξάνεται ραγδαία παγκοσμίως. Η σύγχρονη θεραπευτική προσέγγιση του ΣΔ τύπου 1 εστιάζει στην αυτοφροντίδα και την αυτοδιαχείριση.

Η αυτοφροντίδα προϋποθέτει πως το παιδί μπορεί να παρακολουθεί τακτικά τα επίπεδα γλυκόζης αίματος, αλλά και να ενεργεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις της νόσου που προκαλούνται από περιβαλλοντικούς ή βιολογικούς παράγοντες, τροποποιώντας ανάλογα την ινσουλινοθεραπεία, με απώτερο στόχο τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης επιπλοκών. Ιδιαίτερα για τους εφήβους, απαιτείται προσαρμογή στις αλλαγές που επιφέρει η εφηβεία, μεταβιβάζοντας οι γονείς σταδιακά την ευθύνη για τη διαχείριση της νόσου στους ίδιους τους έφηβους.

Δεδομένης, λοιπόν της περιπλοκότητας της θεραπείας του διαβήτη, τα αποτελέσματα μελετών αναφέρουν χαμηλά επίπεδα συμμόρφωσης στα παιδιά και τους εφήβους με ΣΔ τύπου 1.

Η δυσκολία στην αποδοχή της θεραπευτικής αγωγής μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση σοβαρών άμεσων και απώτερων επιπλοκών, όπως η υπογλυκαιμία, η διαβητική κετοξέωση, το διαβητικό κώμα, οι αμφιβληστροπάθειες, οι νευροπάθειες, οι νεφροπάθειες και η καρδιοαγγειακή νόσος.

Η μη συμμόρφωση των παιδιών και των εφήβων στη θεραπεία του ΣΔ τύπου 1 έχει συσχετιστεί με πτωχή έκβαση της νόσου, χαμηλή ποιότητα ζωής  αλλά και με υψηλές υγειονομικές δαπάνες.

Διαβάστε επίσης

• Ποιοί κινδυνεύουν από διαβήτη; Τι συμπτώματα μπορεί να έχει και τι εξετάσεις πρέπει να κάνει ο διαβητικός;
• Η δοκιμασία ανοχής της γλυκόζης (καμπύλη σακχάρου), ο προδιαβήτης και ο διαβήτης.
• Τι πρέπει να κάνετε σε περίπτωση υπογλυκαιμίας; Πρώτες βοήθειες
• H καλή διατροφή του διαβητικού. Οδηγίες διατροφής για διαβητικούς.