Η φτωχοποίηση των ελευθέρων επαγγελματιών

Η είσοδος της χώρας στα μνημόνια, μπορούμε να πούμε ότι χώρισε το χρόνο στα δύο. Στην προμνημονιακή περίοδο της επίπλαστης ευμάρειας και στην μνημονιακή περίοδο. Ένα από τα κοινά στοιχεία και των δύο αυτών περιόδων είναι οι έμμεσες ή άμεσες στοχοποιήσεις διαφόρων κοινωνικών ομάδων διαχρονικά, από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, προκειμένου επικοινωνιακά να προετοιμάζουν την κοινή γνώμη για όσα μέτρα ήθελαν να περάσουν και κυρίως για τα οικονομικά. Σε αυτό το πλαίσιο διαχρονικά, οι ελεύθεροι επαγγελματίες παρουσιάζονται στο σύνολό τους ως οικονομικοί εγκληματίες, που ενώ έχουν οικονομική ευχέρεια δεν θέλουν να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους. Είναι όμως έτσι; Υπάρχει κοινωνική ομάδα που όλοι ανεξαιρέτως να είναι πλούσιοι ή όλοι φτωχοί; 

Ας δούμε λοιπόν ποια είναι η πραγματική οικονομική κατάσταση στο χώρο των ελευθέρων επαγγελματιών μέσα από έρευνες πανεπιστημίων, Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων κι άλλων ανεξάρτητων, επίσημων κι έγκυρων φορέων:

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, από την αρχή της οικονομικής κρίσης, τα 150 και άνω επαγγέλματα γύρω από τον χώρο της οικοδομής, ατμομηχανής στο τραίνο της ανάπτυξης στην προμνημονιακή εποχή, γνώρισαν μειώσεις στα εισοδήματά τους ανάλογες με την πτώση του κλάδου, πτώση που κυμάνθηκε από 70 έως και  80+% σωρευτικά. 

Σε έρευνα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου για τους νεοάστεγους, τον Φεβρουάριο του 2013, αναφέρεται ότι "ένα μεγάλο ποσοστό τους είναι άτομα τα οποία απασχολούνταν σε επαγγέλματα τα οποία "χτύπησε" η κρίση. Είναι χαρακτηριστικό πως το 24,8% δούλευε σε τεχνικά επαγγέλματα και στον κατασκευαστικό τομέα. Το 22% εργάζονταν ως ιδιωτικοί υπάλληλοι, το 18% ως ελεύθεροι επαγγελματίες." Τα στοιχεία αυτά συναντάμε και σε άρθρο – συνέντευξη του 2014, των υπευθύνων από τις ΜΚΟ "PRAKSIS” και "ΜΠΟΡΟΥΜΕ” όπου σημειώνεται ότι "υπάρχουν άστεγοι στην Αθήνα, προηγούμενου μεσαίου εισοδήματος. Με πτυχίο ή μεταπτυχιακές σπουδές, πρώην ελεύθεροι επαγγελματίες".

Είχε προηγηθεί άρθρο της ΜΚΟ ΕΡΥΜΑΝΘΟΣ για τους νεοάστεγους, σύμφωνα με το οποίο "στην Αθήνα του 2012 ανάμεσα στους αστέγους υπάρχουν πρώην επιχειρηματίες, που αδυνατούν να συντηρήσουν μια κατοικία.”

Με βάση τα επίσημα στοιχεία του ΟΑΕΕ, του Οργανισμού Ασφάλισης των Ελευθέρων Επαγγελματιών, σήμερα σχεδόν οι 3 στους 4 ασφαλισμένους είναι οφειλέτες. Το 70% των οφειλών δημιουργήθηκαν μετά το 2009. Η πλειοψηφία των οφειλετών είναι εκτός ρυθμίσεων, με αποτέλεσμα μέχρι πρόσφατα να είναι ανασφάλιστοι και να μην έχουν πρόσβαση στη δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη κι ενώ ο ΟΑΕΕ συνέχιζε να τους χρεώνει σαν οφειλές υπηρεσίες που δεν τους παρείχε. Θέλω να πιστεύω ότι είναι προφανές πως κανείς λογικός άνθρωπος δεν θα άφηνε χωρίς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη τον ίδιο και την οικογένειά του, εάν ήταν σε θέση να πληρώνει τις ασφαλιστικές του εισφορές κι αυτό δείχνει το μέγεθος του οικονομικού προβλήματος στο συγκεκριμένο χώρο και την εξέλιξή του σε ανθρωπιστική κρίση, σύμφωνα με τα στοιχεία που ακολουθούν.

Τον Δεκέμβριο του 2013, γίνεται επερώτηση στη Βουλή με στοιχεία από το Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού. Στοιχεία που συγκλονίζουν κι ανέφεραν ότι από τους 99 ανασφάλιστους καρκινοπαθείς που ζήτησαν την συνδρομή του ΜΚΙΕ, γιατί δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να αντεπεξέλθουν στο κόστος θεραπείας τους, το 30% περίπου ήταν ασφαλισμένοι οφειλέτες του ΟΑΕΕ.

Λίγους μήνες αργότερα, τον Μάρτιο του 2014, δημοσιεύεται άρθρο του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΣΑ "τον τελευταίο χρόνο οι ιατρικές επισκέψεις των ανασφάλιστων αρρώστων στο Ιατρείο Κοινωνικής Αποστολής τριπλασιάστηκαν, από το Φεβρουάριο 2013 που το ιατρείο αριθμούσε 16.800 επισκέψεις, έως σήμερα που το νούμερο τους έφτασε στις 47.200, το 48% των ασθενών είναι Έλληνες πρώην ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ που έκλεισαν τα μαγαζιά τους και τις επιχειρήσεις τους". Είχαν προηγηθεί και άλλα δημοσιεύματα του ΙΣΑ για το θέμα αυτό, ήδη από το 2012.

Επανέρχομαι στα οικονομικά μεγέθη, όπου το 2013, είχαμε έρευνα από την ανεξάρτητη εταιρεία ερευνών marc. Σύμφωνα με εκείνη την έρευνα μόνο το 30% των ελευθέρων επαγγελματιών είχε τη δυνατότητα  αποταμίευσης ή άλλων τρόπων που θα τους διασφάλιζαν πρόσθετα εισοδήματα μετά τη σύνταξη. Το εύρημα αυτό επιβεβαίωνε και το δείγμα μεταξύ των ήδη συνταξιούχων. Το υπόλοιπο 70% με τα εισοδήματα από το επάγγελμά του προσπαθούσε να επιβιώσει, δημιουργώντας χρέη και το γεγονός αυτό είχε αποτυπωθεί σε αναφορά του Συνηγόρου του Πολίτη για τη φτώχεια, αλλά και σε έκθεση στη Βουλή, τον Σεπτέμβρη του 2014, από το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους.

Τον Δεκέμβριο του 2014, σε έκθεσή του το "Παρατηρητήριο για την κρίση", αναφερόμενο στην επιδείνωση της φτώχειας μεταξύ άλλων σημειώνει: "Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι εκείνοι που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση (βάσει της μείωσης της καταναλωτικής τους δαπάνης) είναι οι αυταπασχολούμενοι οι οποίοι καταγράφουν σωρευτική μείωση 36,7%" κι ότι "…στους αυταπασχολούμενους περιλαμβάνονται κατά κανόνα πολλοί μικροεπιχειρηματίες οι οποίοι κατά τη διάρκεια της κρίσης έχουν δει τις επιχειρήσεις τους σχεδόν να καταρρέουν· αυτοί πολλές φορές προσπαθούν να διατηρήσουν τις επιχειρήσεις τους ακόμη και όταν δεν έχουν κέρδη ενώ συχνά δεν περιλαμβάνονται στους καταγεγραμμένους ανέργους, ακόμη και όταν κλείνουν τις επιχειρήσεις τους...”

Τα προηγούμενα οικονομικά στοιχεία επιβεβαιώνει και νεότερη μελέτη για τη φτώχεια – το καλοκαίρι του 2016 - από τον ανεξάρτητο οργανισμό έρευνας και ανάλυσης "διανέοσις", σύμφωνα με την οποία  αυξημένα ποσοστά ακραίας φτώχειας παρουσιάζουν τα νοικοκυριά με αρχηγό αυτοαπασχολούμενο (22,7%) , σε σχέση με τις άλλες κατηγορίες,  με στοιχεία για το διάστημα 2011 – 2015 κι είναι το τρίτο κατά σειρά ποσοστό μετά τους άνεργους (70,8% ) και όσους είναι εκτός εργατικού δυναμικού(43,8%).
 
Εάν κάποιος συνοψίσει τα κυριότερα σημεία απ’ όλα τα προηγούμενα θα διαπιστώσει ότι μετά την κρίση το 70% από τους ελεύθερους επαγγελματίες επιβιώνει δημιουργώντας χρέη, το 22,7% από αυτούς είναι σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, ενώ μεταξύ των αστέγων υπάρχουν και πρώην επαγγελματίες κι ως ανασφάλιστοι ήταν το μεγαλύτερο ποσοστό απ’ όσους χρησιμοποιούσαν  τις κοινωνικές δομές υγείας, γιατί δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να καλύψουν τις απαιτούμενες δαπάνες.

Γιατί  λοιπόν αυτή η συνεχής στοχοποίηση του συνόλου των ελευθέρων επαγγελματιών,  παρ’ όλο που σε σημαντικό βαθμό φτωχοποιήθηκαν με την οικονομική κρίση;  

Σε τέτοιας φύσης ερωτήματα, οι απαντήσεις συνήθως προκύπτουν εξετάζοντας το ποιοι ενδεχομένως εξυπηρετούνται, οπότε κατ’ αρχήν συμπεραίνουμε ότι οι κατά καιρούς δηλώσεις κρατικών αξιωματούχων, έκρυβαν πίσω τους σκοπιμότητα. Σκοπιμότητα ώστε να στρέφεται στη συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα η αγανάκτηση της κοινής γνώμης και να αποκρύβεται το γεγονός ότι ως οικονομικό μέγεθος, η διαφθορά του ευρύτερου δημοσίου προκαλεί  τουλάχιστον τριπλάσια διαφυγή κρατικών εσόδων απ’ ότι η φοροδιαφυγή. 

Με αυτή την απλή μέθοδο διαχρονικά, ακόμα κι εν μέσω μνημονίων, προστατεύτηκε το βαθύ κομματικοπελατειακό μεταπολιτευτικό κράτος και οι  πυραμίδες της διαφθοράς, στις οποίες ενδεχομένως συμμετείχαν και οι ίδιοι ή και κάποιοι πολιτικοί, ενώ παράλληλα προστάτεψαν και το  κομμάτι της μεγάλης φοροδιαφυγής των λίγων, επιμερίζοντας τις ευθύνες ακόμα και στους ήδη φτωχοποιημένους. 

*Ο κ. Γιάννης Μανιάτης είναι Συντονιστής κίνησης ασφαλισμένων ΣυμΠράττω

capital.gr

Του Γιάννη Μανιάτη