Σε ένα τρομερό φαύλο  κύκλο παλιών, νέων χρεών, ανείσπρακτων εισφορών και  πολιτικών εμπλοκών έχει "πέσει" ο Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης. 

Πρώτα -πρώτα, ο   νέος ασφαλιστικός υπερ-φορέας φορτώνεται με επιπλέον   ληξιπρόθεσμα χρέη ύψους 350εκατ. ευρώ σχεδόν έξι μήνες μετά την έναρξη λειτουργίας,λόγω της χαμηλής εισπραξιμότητας του χαρατσιού στο εισόδημα των αυταπασχολούμενων.

 Η βούληση της κυβέρνησης για θέσπιση μίας νέας ρύθμισης "σκοντάφτει" προς το παρόν στην καθυστέρηση του κλεισίματος της 2ης αξιολόγησης.  Έτσι φαίνεται να μην μπορεί να ανατραπεί για τους επόμενους έως και δύο μήνες η μη ικανοποιητική πορεία των εσόδων από τις νέες εισφορές. 

Την ίδια στιγμή, αρμόδια στελέχη του Υπ. Εργασίας εκτιμούν πως ο υπολογισμός των εισφορών με βάση το καθαρό εισόδημα του 2016 μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμα και στις αρχές Οκτωβρίου (αν και  άλλα στελέχη ελπίζουν αρχές Σεπτεμβρίου).

Σ΄ αυτήν  την περίπτωση , όσοι δηλώνουν για το 2016 χαμηλότερο καθαρό εισόδημα   σε σχέση με το 2015, θα χρειαστεί να συνεχίσουν για τους επόμενους μέχρι και τέσσερις μήνες να καταβάλλουν σχετικά αυξημένες εισφορές, δεδομένου ότι αυτές μέχρι τον ερχόμενο Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο είναι υπολογισμένες με βάση το καθαρό εισόδημα του 2015.

 Μία μερίδα αυταπασχολουμένων η οποία θα ευνοηθεί από τις χαμηλότερες εισφορές που θα προκύψουν το ερχόμενο Φθινόπωρο  (λόγω του χαμηλότερου εισοδήματος που δηλώνει για το 2016 σε σχέση με το 2015), θα υποστεί, όμως, ένα άλλο σοκ και συγκεκριμένα εκείνο των ειδοποιητηρίων για την καταβολή των εισφορών για την επικουρική σύνταξη και το εφάπαξ, τα οποία αναμένονται πλέον την ίδια περίοδο.

Νωρίτερα, και συγκεκριμένα, στις 30 Ιουνίου (δηλ. πριν κατά πάσα πιθανότητα θεσπιστεί η νέα ρύθμιση) "σκάει" μία άλλη "βόμβα", εκείνη της λήξης προθεσμίας καταβολής των εισφορών των ασφαλισμένων του τέως ΕΤΑΑ (μηχανικοί, γιατροί, δικηγόροι) για το β΄εξάμηνο του 2016.

 Όποιος αυτασφαλισμένος επιστήμονας δεν καταβάλλει τις εισφορές αυτές , θα χάσει την ασφαλιστική ενημερότητα –ικανότητα του, ακόμα και αν έχει καταβάλλει τις δόσεις του χαρατσιού μέχρι τότε.
 
Ιδού πως διαμορφώνεται ο φαύλος κύκλος χαμηλής εισπραξιμότητας εισφορών –νέων ληξιπρόθεσμων οφειλών : 
 
Μόνο από τις ανείσπρακτες εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών, των αυταπασχολούμενων και των αγροτών (δηλαδή χωρίς να λογαριάζονται ενδεχόμενα νέα χρέη των εργοδοτών) , από τον Ιανουάριο έως και το Μάιο του 2017, τα χρέη προς τον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης ( στον οποίο έχει ενταχθεί από 1/1/2017, ο ΟΑΕΕ, το ΕΤΑΑ και ΟΓΑ)  έχουν διαμορφώσει τάση αύξησης  κατά 350 εκατ. ευρώ .

Και αυτό λόγο της εισπραξιμότητας 65% που έχει σημειωθεί στο παραπάνω διάστημα από  τα έσοδα  για τις εισφορές Ιανουαρίου, Φεβρουαρίου και Μαρτίου.

Η πορεία των εσόδων από το χαράτσι δεν φαίνεται να είναι διαφορετική και για τις εισφορές του Απριλίου, η προθεσμία καταβολής των οποίων έληξε την περασμένη  Τετάρτη 31/5. Για τις εισφορές Ιανουαρίου –Απριλίου είχαν βεβαιωθεί έσοδα  1 δις. ευρώ (ή 250 εκατ. ευρώ    ανά μήνα). Αντ΄  αυτών, αναμένεται εισπραχθούν 650 εκατ. ευρώ. Έτσι, τα ληξιπρόθεσμα χρέη θα ανέλθουν στα 350εκατ.ευρώ .

Η "νέα γενιά"  χρεών (από 1/1/2017) προς τον ΕΦΚΑ έρχεται να προστεθεί στην "παλαιότερη" γενιά των χρεών προς το ΙΚΑ ,τον ΟΑΕΕ, τον ΟΓΑ και το ΕΤΑΑ. 

Τα χρέη προς τα τέως αυτόνομα ταμεία είχαν φτάσει μέχρι τέλος του 2016, τα 31 δις. ευρώ , τα 22,4 δις.ευρώ εκ των οποίων είχαν μέχρι τέλος Μαρτίου 2017 ενταχθεί στο Κέντρο Είσπραξης Ανεξόφλητων Οφειλών (ΚΕΑΟ).

Πέραν της αυξημένης σε σχέση με πέρσι επιβάρυνσης από τις νέες εισφορές  ορισμένων κατηγοριών  επαγγελματιών, αλλά και της επιστροφής της ελληνικής οικονομίας στην ύφεση,  βασικός λόγος αυτού του επιπέδου  εισπραξιμότητας είναι η αδυναμία μεγάλης μερίδας αυταπασχολούμενων να εξοφλήσουν  εφάπαξ ή τμηματικά τα ληξιπρόθεσμα χρέη τα οποία δημιούργησαν μέχρι και 31/12/2016.

Γι’ αυτό το Υπουργείο Εργασίας εξετάζει τη θέσπιση μίας νέας ρύθμισης εξόφλησης των χρεών προς τα ταμεία μέχρι και 120 δόσεις ανάλογα με τις οικονομικές δυνατότητες του κάθε οφειλέτη , αλλά και του "πρότερου βίου" (δηλαδή αν είναι "στρατηγικός κακοπληρωτής").

Ωστόσο, η καθυστέρηση του κλεισίματος της 2ης αξιολόγησης (έχει μετατεθεί δυνητικά για τις 15/6 αντί της 22/5), φαίνεται πως θα οδηγήσει και στην καθυστέρηση νομοθέτησης μίας τέτοιας ρύθμισης.

 Σύμφωνα με τα νεότερα δεδομένα,η ρύθμιση αυτή δεν θα μπορούσε να θεσμοθετηθεί νωρίτερα από τα τέλη Ιουνίου -μέσα Ιουλίου.
 
Έτσι οι αυταπασχολούμενοι οι οποίοι δεν μπορούν με τις υπάρχουσες ρυθμίσεις να διακανονίσουν τα χρέη τους, δεν θα έχουν κίνητρο καταβολής των τρεχουσών εισφορών,δεδομένου ότι έχοντας αρρύθμιστα ληξιπρόθεσμα χρέη, δεν μπορούν να αποκτήσουν ασφαλιστική ικανότητα –ενημερότητα

Kαι όχι μόνο αυτό, αλλά ακόμα και εκείνοι που δηλώνουν για το 2016 χαμηλότερο καθαρό εισόδημα σε σχέση με το 2015 (και άρα θα πρέπει να πληρώσουν χαμηλότερες εισφορές ), δεν θα μπορούν -χωρίς μία νέα ρύθμιση, αλλά και χωρίς να "τρέξει" γρήγορα ο υπολογισμός των νέων εισφορών (σ.σ. μπορεί να γίνει ακόμα και τον ερχόμενο Οκτώβριο)  - να αξιοποιήσουν αυτήν  την ευκαιρία. 
 
Το σχέδιο της νέας ρύθμισης
 
Σύμφωνα με το  κυρίαρχο σενάριο, το οποίο εξετάζει -χωρίς να έχει ακόμα, όμως, την έγκριση των θεσμών, το Υπουργείο Εργασίας για τη θέσπιση μίας νέας ρύθμισης οφειλών προς τα ταμεία είναι το ακόλουθο:

- με εφάπαξ καταβολή της  οφειλής θα γίνεται ολική διαγραφή των προσαυξήσεων και των προστίμων (σ.σ.συνήθως αντιστοιχούν στο 25% της κύριας  οφειλής)

- με εξόφληση των της οφειλής με 60 δόσεις θα μειώνονται κατά 75% οι προσαυξήσεις

·  με εξόφληση της οφειλής με 120 δόσεις, θα έλθει μείωση κατά 35% των προσαυξήσεων

Κατ΄άλλα υπάρχουν δύο ακόμα θεσμοθετημένες δυνατότητες ρύθμισης ληξιπροθέσμων οφειλών προς τα ταμεία. Η μία είναι η "πάγια ρύθμιση" των 12 δόσεων και η άλλη  είναι η ρύθμιση με 120 δόσεις για χρέη έως 20.000 ευρώ, αλλά στα πλαίσια του νόμου του εξωδικαστικού μηχανισμού. 
Του Δημήτρη Κατσαγάνη